COC en COV vinden het positief dat de Vlaamse Regering via een proefproject ervaring wil opdoen alvorens een nieuwe organisatievorm te introduceren in het onderwijs. Alleen op voorwaarde dat dit project een echt proefproject is, wat betekent dat de beslissing om al dan niet een organieke regeling in te voeren pas kan genomen worden nadat er een grondige evaluatie is gebeurd van dit project zoals voorzien in het decreet van 9 december 2005 betreffende tijdelijke projecten in het onderwijs én er ook rekening wordt gehouden met de knelpunten die tijdens deze evaluatie naar boven komen, kunnen COC en COV zich akkoord verklaren met dit ontwerp van besluit, uitgenomen met een aantal artikels. Wel hebben COC en COV ook een aantal algemene en punctuele bedenkingen bij dit ontwerp van besluit. Algemene bedenkingen 1. De visie van waaruit dit ontwerp van besluit is geschreven ondergraaft het belang van collectief vormend onderwijs en vertrekt vanuit een gerichtheid op een economische waarde van de individuele leerling. Duaal leren heeft onder andere als doelstelling de onmiddellijke inzetbaarheid van jongeren op de arbeidsmarkt te vergroten. Dit kan een gunstig effect zijn op korte termijn, maar op lange termijn worden de tewerkstellingskansen ernstig gehypothekeerd bij een lacune aan een brede algemene vorming. De garantie op algemeen en breed vormend onderwijs is onvoldoende aanwezig. 2. Dit ontwerp van besluit biedt onvoldoende garanties voor een kwaliteitsvolle implementatie, zowel op het vlak van leerinhouden als op pedagogisch-didactisch en organisatorisch vlak. Het is onduidelijk waarop de inhouden van de standaardtrajecten gebaseerd zijn en hoe de integratie van algemene vorming, beroepsgerichte vorming en werkervaring zal gebeuren. Het is onduidelijk hoe en wanneer leraren geprofessionaliseerd worden, of er voorzien is in professionalisering van de mentor op de werkplek en wat de kwaliteitsgaranties van de werkplek in het licht van vormend onderwijs zijn. 3. Dit ontwerp van besluit komt niet tegemoet aan de decretale bepaling van artikel 6 2 van het decreet van 9 december 2005 betreffende tijdelijke projecten in het onderwijs dat zegt dat de haalbaarheid en wenselijkheid van een organieke implementatie in het bijzonder voorwerp van evaluatie zijn met het oog op beleidsconclusies. In het voorliggend ontwerp van besluit is de evaluatie van de haalbaarheid en wenselijkheid van een organieke implementatie niet voorzien. In ieder geval zijn COC en COV van mening dat een implementatie van duaal leren ten vroegste maar kan in het schooljaar 2019-2020 omdat de eindevaluatie gebeurt in het schooljaar 2018-2019. COC en COV zijn voorstander van een ernstig onderwijsbeleid wat iets anders is dan een politiek onderwijsbeleid. 4. Tot slot is er het gebrek aan samenhang met andere structuren, decreten, ontwikkelingen. Wat is bijvoorbeeld de rol van het CLB in de toeleiding en de begeleiding van de leerlingen in duaal leren? Zullen de bepalingen van het M-decreet eveneens van toepassing zijn op de werkplek? Wat is de plaats van het duaal leren in de modernisering van het secundair onderwijs?
COC en COV zijn niet akkoord met volgende artikelen 1. Artikel 15 Dit artikel somt de studiebekrachtigingen op voor elke regelmatige leerling op het einde van de duale opleiding of bij de vroegtijdige stopzetting van de duale opleiding. Hierbij wordt afgeweken van de bestaande reglementering. COC en COV gaan niet akkoord met het uitreiken van een deelcertificaat of een attest van verworven competenties als alternatief voor een onderwijskwalificatie in het kader van duaal leren dat door de overheid toch als een volwaardige leerweg wordt beschouwd. Deelcertificaten hebben ook geen plaats in de Vlaamse kwalificatiestructuur. Bovendien dreigen deelcertificaten de ongekwalificeerde uitstroom in onderwijs te vergroten en ook de recente evaluatie van het Decreet Leren en werken onderstreepte nogmaals het belang van een diploma secundair onderwijs. 2. Artikel 16 Dit artikel regelt de organisatie van de klassenraden en voorziet in de mentor als stemgerechtigd lid van de klassenraad. COC en COV gaan niet akkoord met het opnemen van de mentor als stemgerechtigd lid van de klassenraad. Uiteraard is de inbreng van de mentor noodzakelijk om een volledig beeld te hebben van de leerling en de vorderingen die hij of zij maakt in het leerproces. Stemgerechtigd lidmaatschap van een klassenraad impliceert ook een gedegen pedagogischdidactische kennis en voldoende notie van de principes en werking van klassenraden in het algemeen en een deliberatie in het bijzonder. Bovendien stelt zich de vraag of het schoolbestuur de mentor die geen personeelslid is van de betrokken school, ter verantwoording kan roepen bij het niet naleven van de afspraken aangaande de (delibererende) klassenraden. 3. Artikel 18 Dit artikel regelt de bereikbaarheid van een vertegenwoordiger van de school bij een incident of wanneer daar om een andere reden nood aan is. COC en COV gaan niet akkoord met de vermelding dat de uitvoering van deze bepaling voor personeelsleden verplichtingen met zich kan meebrengen die er anders niet geweest zouden zijn en het schoolbestuur in dat geval in een passende compensatieregeling kan voorzien, ook al zijn er onderhandelingen voorzien in het bevoegde lokaal comité en vergt het een uitdrukkelijk, schriftelijk en voorafgaand akkoord van het betrokken personeelslid. Voor COC zijn de bepalingen van het Decreet Rechtspositie en de daaruit voortvloeiende besluiten van de Vlaamse Regering dwingende bepalingen waarvan niet, ook niet in onderlinge overeenkomst, kan van afgeweken worden.
Punctuele bedenkingen 1. Artikel 3 Dit artikel omschrijft duaal leren als een experiment waarbij opleiding en vorming binnen een schoolcomponent en een werkplekcomponent met elkaar worden gecombineerd. Beide componenten zijn inhoudelijk op elkaar afgestemd. COC en COV zijn van mening dat afstemming onvoldoende garanties biedt voor de integratie van de leerinhouden van de schoolcomponent met die van de wekplekcomponent. De benadering waarbij de schoolcomponent en de werkplekcomponent als twee afzonderlijke componenten beschouwd worden, primeert in het besluit. COC en COV bepleiten dat wat op school geleerd wordt, geïntegreerd wordt in de werkcomponent en andersom. Om eenduidigheid te creëren wordt de definitie van duaal leren best ook opgenomen in de inleidende bepalingen bij artikel 1. Op die manier wordt de mate waarin integratie voorzien is tussen beide componenten duidelijk. Dit artikel verwijst ook naar de doelgroepen zijnde de quasi arbeidsrijpe leerlingen en de arbeidsrijpe leerlingen. COC en COV stellen zich ernstige vragen bij de eenzijdige focus op arbeidsrijpheid. Dit gaat regelrecht in tegen wat onderwijs en dus ook duaal leren zou moeten zijn, namelijk tijd en ruimte nemen om iets met enige afstand te bestuderen, tijd en ruimte geven om te oefenen, om te lukken en te mislukken, om te reflecteren en om opnieuw te (kunnen en mogen) beginnen. COC en COV stellen zich ook ernstige vragen bij een mogelijke bezoldiging via een overeenkomst voor wat het leerplichtonderwijs betreft. Een bezoldiging is pedagogisch weinig verantwoord en valt niet te rijmen met een cyclisch leerproces waarin leerlingen telkens nieuwe dingen leren. Door het invoeren van een bezoldiging dreigt bovendien een ongelijkheid te ontstaan tussen de leerlingen duaal. 2. Artikel 4 Dit artikel omschrijft de doelstellingen van het tijdelijk project als een project dat moet toelaten beleidsconclusies te trekken over een aantal items met het oog op het al dan niet organieke implementatie van duaal leren. Hoewel in artikel 23 (evaluatie van dit project) niet wordt verwezen naar artikel 4 lijkt het ons de evidentie dat beide artikels moeten samengelezen worden. COC en COV gaan er dan ook vanuit dat de aanhef van dit artikel betekent dat er pas beleidsconclusies kunnen getrokken worden uit dit proefproject nadat onderzoek uitsluitsel gegeven heeft over de haalbaarheid en wenselijkheid van een organieke implementatie. Verder verwijzen COC en COV naar onze commentaar bij artikel 23. 3. Artikel 6 Dit artikel beschrijft het aantal en de voorwaarden van de scholen die toegelaten worden tot het tijdelijk project.
COC en COV staan positief tegenover de voorwaarde van een protocol van akkoord van het betrokken lokaal onderhandelingscomité. Het zijn immers bedrijven en sectoren die scholen zullen selecteren om in het tijdelijk project duaal leren te stappen. Het is dan ook belangrijk dat zowel het schoolbestuur als het personeel zich kan uitspreken over dergelijk engagement. 4. Artikel 8 Dit artikel verwijst naar de standaardtrajecten als de kern van de onderwijsorganisatie. COC en COV stellen zich vragen over de wijze waarop deze standaardtrajecten tot stand komen en de kwaliteitsgaranties ervan, ook al betreft het een tijdelijk project met onder andere als doelstelling om het werken met standaardtrajecten te onderzoeken. De betrokken leerlingen mogen niet het slachtoffer zijn van ongebreidelde experimenten. 5. Artikel 10 Dit artikel bepaalt dat de duale opleiding wordt stopgezet als er binnen twintig opleidingsdagen, hetzij vanaf de start van de effectieve eerste lesbijwoning, hetzij na de beëindiging van een eerdere overeenkomst, geen overeenkomst is gesloten. COC en COV betreuren het ontbreken van de verplichting voor de ondernemingen om jongeren op te nemen die voor een duale leerweg kiezen. Ondernemingen hebben in het kader van dit tijdelijk project ook hun maatschappelijke opdracht m.b.t. de vervulling van de leerplicht, samen met de school. Het feit dat een leerling kan geweigerd worden tot een duale opleiding als er binnen de twintig opleidingsdagen geen overeenkomst is gesloten, staat haaks op het waarborgen van een opleiding door de school. COC en COV betreuren bovendien dat de scholen in het tijdelijk project niet verplicht worden om beide leerwegen, de duale en niet-duale, tegelijkertijd aan te bieden. Deze verplichting biedt bovendien ook een oplossing voor de aanloopfase in de eerste maand van het schooljaar en mogelijke overstappen in de loop van het schooljaar of tussen twee schooljaren. 6. Artikel 21 Dit artikel regelt de omkadering voor het tijdelijk project. COC en COV vinden het positief dat er extra omkaderingsmiddelen voorzien worden voor de opstart van het tijdelijk project maar betreurt dat er bij de doelstellingen geen onderzoek opgenomen is naar de financiële haalbaarheid van duaal leren binnen de bestaande omkaderingsmiddelen. 7. Artikel 23 Dit artikel regelt de samenstelling van het expertenpanel en de timing voor de evaluatie van het tijdelijk project. COC en COV betreuren het dat in dit artikel niet dieper ingegaan wordt op de wijze waarop de evaluatie zal gebeuren én wat en hoe er zal geëvalueerd worden. Vroegere
proefprojecten hebben immers aangetoond dat de zwakke schakel in de opgezette proeftuinen de evaluatie was. COC en COV gaan er echter van uit dat de overheid deze evaluatie zal afwachten vooraleer ze overgaat tot een organieke implementatie. Ze leiden dit af uit de aanhef van artikel 4 dat de doelstellingen van het project omschrijft met het oog op al dan niet organieke implementatie. Als de overheid hier toch niet mee wacht, dan zijn COC en COV van oordeel dat alle principes van deugdelijk bestuur met de voeten worden getreden. Dit zou getuigen van respectloosheid en een ernstige miskenning van alle personeelsleden die betrokken zijn bij dit tijdelijk project.