Ebook één loket voor uw hele scheiding
Wie zijn wij? Online scheiding Dit zijn wij... Compleet, snel en goedkoop scheiden Het Scheidingsloket verzorgt scheidingen door heel Nederland vanuit een aantal lokale vestigingen, met een centrale juridische afdeling op ons hoofdkantoor. Hierdoor kunnen wij een hoge kwaliteit bieden tegen een laag tarief en zitten wij altijd bij u in de buurt met een lokale vestiging. Ons team Ons team bestaat uit juridische professionals die ieder hun eigen specialisatie hebben; zo hebben wij aparte specialisten voor het berekenen van de alimentatie, opstellen van het convenant, uitwerken van het ouderschapsplan en het opstellen/indienen van het verzoekschrift. Hiernaast heeft uw lokale scheidingsadviseur de benodigde kennis en ervaring om u op de juiste wijze te begeleiden in het scheidingstraject. Kiest u voor de Online scheiding van het Scheidingsloket, dan bent u verzekerd van een snel en compleet traject tegen lage kosten. In het Informatiepakket treft u veel juridische en praktische informatie aan, tevens kunt u met het Bevestigingsformulier direct uw scheiding opstarten. Scheiden met onze Online scheiding Vast en laag tarief ( 395,- euro per persoon ) Inclusief Trema-berekening van de alimentatie Inclusief uitgebreid convenant en ouderschapsplan Ondersteuning van eigen adviseur per mail en telefoon Kantoor in uw eigen regio Unieke 100% annuleringsgarantie Unieke 5 jaar servicegarantie Ons tarief is is inclusief advocaatkosten en BTW, de enige bijkomende kosten zijn het griffiegeld van de Rechtbank en de kosten van de noodzakelijke uittreksels bij de gemeente. Hoe gaat het in z n werk? Zo verloop uw traject... Online bevestiging Om uw scheiding in gang te zetten vult u online een aantal gegevens in en bevestigt daarmee het opstarten van de scheiding. Scheidingsformulier Nadat wij uw bevestiging hebben ontvangen, sturen wij u per email het scheidingsformulier toe. In dit uitgebreide formulier kunt u alle gegevens en keuzes invullen die nodig zijn voor het verdere traject. Alimentatieberekening Op basis van de door u ingevulde gegevens maken onze specialisten een uitgebreide berekening volgens de Trema-norm, dezelfde methode als door de Rechtbank wordt gebruikt. De bedragen uit deze berekening worden in principe in de concepten opgenomen. Convenant en ouderschapsplan Onze juristen stellen op basis van het ingevulde Scheidingsformulier en uitkomsten van de alimentatieberekening de concepten op voor het verzoekschrift, convenant en ouderschapsplan. Deze concepten ontvangt u per mail ter goedkeuring, waarna u via uw scheidingsadviseur een afspraak op kantoor kunt inplannen voor bespreking en ondertekening van de juridische stukken. Rechtbank Hierna wordt door onze advocaten het verzoekschrift, convenant, ouderschapsplan met andere bijlagen ingediend bij de Rechtbank. Na behandeling door de Rechtbank en ondertekening van de Akte van Berusting schrijven wij de scheiding in bij de betreffende gemeente, waarna de scheiding definitief is. Voordelen Snelle online scheiding voor een vast en laag tarief van 395,- p.p. Inclusief convenant, ouderschapsplan en berekening alimentatie 100% annuleringsgarantie en 5 jaar servicegarantie
Uitgebreide alimentatieberekening In een scheiding is één van de belangrijkste zaken een beeld te krijgen van de inkomens na echtscheiding: de ene partner wil weten wat hij/zij eventueel aan alimentatie moet betalen en de andere partner wil weten wat hij/zij mogelijk aan alimentatie krijgt. Pas daarna is duidelijk wat de scheiding financieel betekent voor de man, vrouw en kinderen. Als u de scheiding laat regelen door het Scheidingsloket wordt een uitgebreide Trema-berekening gemaakt en heeft u een exact beeld van uw alimentatie en financien na de scheiding. Gespecialiseerde ondersteuning Als u vragen heeft over bepaalde onderwerpen of te nemen beslissingen, dan kunt u altijd contact opnemen met uw eigen lokale scheidingsadviseur of ons hoofdkantoor. Onze adviseurs zullen u graag helpen om alles te verduidelijken en de te nemen beslissingen met u te bespreken. 100% annuleringsgarantie Omdat er veel kantoren actief zijn in de scheidingsmarkt en u maar bij één kantoor uw scheiding kunt laten regelen, is het van groot belang dat u hierin de juiste keuze maakt. Wij bieden u dan ook een unieke garantie, waardoor u zonder risico het scheidingstraject bij ons kunt opstarten: Indien u na het bevestigen van uw scheiding uiteindelijk toch niet uit elkaar gaat, niet tevreden bent over onze dienstverlening of het niet lukt om de scheiding samen te regelen, dan kunt u tot een maand na de bevestiging het scheidingstraject zonder opgaaf van redenen stopzetten en de bevestiging intrekken. Het door u betaalde bedrag ontvangt u zonder discussie binnen 7 dagen gegarandeerd terug! 5 jaar servicegarantie Indien u kiest voor de Online scheiding van het Scheidingsloket, heeft u na de afronding van de echtscheiding 5 jaar lang recht op gratis: herberekening van de alimentatie; gebruik van vragen-service; aanpassen van uw convenant bij wijzigingen; aanpassen van uw ouderschapsplan bij wijzigingen. Zo bent u er ook in de toekomst van verzekerd dat bij wijzigingen in uw omstandigheden of die van uw partner de gemaakte afspraken kunnen worden aangepast aan uw actuele situatie! Tijdsplanning Start traject Online scheiding Informatiepakket Week 1 Huiswerk 1 week Week 2 Alimentatieberekening 1 week Week 3 Week 4 Convenant / ouderschapsplan 2 weken Week 5 Bespreking concepten & Ondertekening 1 week Week 6 Traject Rechtbank Inschrijving gemeente 1 week Einde traject
één loket voor uw hele scheiding Hoofdkantoor Korvelplein 182 5025 JX Tilburg Tel: (085) 400 40 40 Fax: (087) 78 42 705 Met professionele en afzonderlijke vestigingen bij u in de regio: Kijk op onze website www.scheidingsloket.nl voor het dichtstbijzijnde kantoor. 3 lokale scheidingsadviseurs: Mr. R. (Remo) Roem Mw. A. (Aislinn) Broeren Mr. B.A. (Bertus) Elings www.scheidingsloket.nl
Certificaat Annuleringsgarantie Het Scheidingsloket doet er alles aan om uw scheiding conform uw wensen te regelen. Mocht u na het ondertekening toch nog uw beslissing willen herzien, dan kunt u gedurende 1 maand na ondertekening het scheidingstraject zonder opgaaf van redenen stopzetten en de bevestiging intrekken. U ontvangt dan het volledige bedrag gegarandeerd binnen 7 dagen terug. Hier sta ik persoonlijk voor in. Dhr. Drs. P. Dinkla Directie Scheidingsloket BV pdinkla@scheidingsloket.nl
Certificaat Servicegarantie Het Scheidingsloket doet er alles aan om uw scheiding conform uw wensen te regelen. U heeft na afronding van uw scheiding 5 jaar lang gratis recht op: herberekening van de alimentatie; gebruik van vragen-service; aanpassen van convenant bij wijzigingen; aanpassen van ouderschapsplan bij wijzigingen. Hier sta ik persoonlijk voor in. Dhr. Drs. P. Dinkla Directie Scheidingsloket BV pdinkla@scheidingsloket.nl
Scheiden wat nu? Kinderen in de scheiding Praktische tips Ouderlijk gezag Verblijf van de kinderen Co-ouderschap Ouderschapsplan Kinderalimentatie Scheidingsprocedure Boedelverdeling Woning Pensioenverdeling Alimentatie Ondernemer Internationale echtscheidingen 50 vragen over scheiden
Scheiden wat nu? 50 vragen over scheiden De juridische en fiscale aspecten van een scheiding Scheidingsprocedure 1 Hoe verloopt een gezamenlijke scheiding? 3 2 Kan ik scheiden als mijn partner dat niet wil? 4 Boedelverdeling 3 Wat is gemeenschap van goederen? 5 4 Zijn er uitzonderingen op de gemeenschap van goederen? 5 5 Hoe moeten bezittingen en schulden worden verdeeld? 6 6 Wat zijn huwelijkse voorwaarden? 7 Woning 7 Wie mag er in de echtelijke woning blijven wonen? 8 8 Wat gebeurt er met een koop- of huurwoning? 8 9 Hoe zit het met de hypotheekrenteaftrek? 9 10 Tot wanneer zijn we fiscale partners? 10 Pensioenverdeling 11 Wat is ouderdomspensioen? 12 12 Hoe kunnen we het ouderdomspensioen verdelen? 12 13 Wat is partnerpensioen? 13 14 Hoe moet het partnerpensioen worden verdeeld? 13 Alimentatie 15 Is partneralimentatie verplicht? 14 16 Hoe lang moet er partneralimentatie worden betaald? 14 17 Wat is een redelijk bedrag aan partneralimentatie? 15 18 Kan er worden afgeweken van de alimentatieberekening en de wettelijke regeling over partneralimentatie? 16 19 Kan de partneralimentatie later worden gewijzigd? 16 Ondernemer 20 Wat gebeurt er met een eenmanszaak? 18 21 Wat gebeurt er met aandelen van een bv? 19 22 Wat gebeurt er met aandelen in een vof of maatschap? 19 23 Hoe wordt de hoogte van de alimentatie bepaald? 20 Internationale echtscheidingen 24 Kan ik in Nederland scheiden als ik in het buitenland ben getrouwd? 21 25 Is de Nederlandse rechter bevoegd ten aanzien van de alimentatie? 21 1
De positie van kinderen tijdens een scheiding Kinderen in de scheiding 26 Wat betekent een scheiding voor kinderen? 23 27 Met welke vragen zitten kinderen tijdens de scheiding? 23 28 Worden de kinderen altijd de dupe? 24 29 Moeten wij onze kinderen ook laten meebeslissen? 24 Praktische tips 30 Hoe voorkomen we dat onze kinderen een loyaliteitsprobleem krijgen? 25 31 Hoe betrekken we de school in de scheiding en nieuwe situatie? 25 32 Wanneer kunnen we het beste vertellen over nieuwe partners? 26 33 Hoe kunnen we als (ex-)partners nog goede ouders zijn? 26 34 Hoe kunnen we de kinderen het beste ondersteunen tijdens de scheiding? 27 Ouderlijk gezag 35 Wie neemt na de scheiding de beslissingen over de kinderen? 29 Verblijf van de kinderen 36 Bij wie gaan de kinderen wonen? 30 37 Mag een kind van twaalf jaar of ouder zelf kiezen? 31 38 Is een omgangsregeling verplicht? 31 39 Wat is een goede omgangsregeling? 32 Co-ouderschap 40 Wat is co-ouderschap? 33 41 Wanneer heeft co-ouderschap een goede kans van slagen? 33 42 Hoe worden de kosten verdeeld bij co-ouderschap? 34 Ouderschapsplan 43 Wat is een ouderschapsplan? 35 44 Wat als het ouderschapsplan niet wordt nagekomen door een van de ouders? 36 Kinderalimentatie 45 Is kinderalimentatie verplicht? 37 46 Wat is een redelijk bedrag aan kinderalimentatie? 37 47 Hoe lang moet kinderalimentatie worden betaald? 39 48 Kan de kinderalimentatie later worden gewijzigd? 39 49 Wat als de kinderalimentatie niet wordt betaald? 40 2
Scheiden wat nu? 50 vragen over scheiden 1 Hoe verloopt een gezamenlijke scheiding? Een gemeenschappelijke scheiding is geschikt voor iedereen die bereid is ook juist in de moeilijke periode van scheiden met elkaar te blijven overleggen. De wil moet aanwezig zijn om samen tot een oplossing te komen, maar u hoeft het nog niet over alles eens te zijn. Wilt u liever niet scheiden, maar accepteert u de scheiding en wilt u samen de gevolgen daarvan regelen, dan kan ook een gezamenlijk traject gevolgd worden. Samen met een scheidingsadviseur worden de zaken rondom de scheiding in onderling overleg geregeld. In tegenstelling tot een procedure waarbij ieder een eigen advocaat heeft komt u niet lijnrecht tegenover elkaar te staan, wat escalerend kan werken, maar regelt u samen uw scheiding. Een scheiding op gemeenschappelijk verzoek is goedkoper, kan vaak sneller afgehandeld worden en de afspraken die door de echtgenoten gemaakt zijn, worden over het algemeen beter nagekomen. Indien er kinderen ouder dan twaalf jaar zijn, kan het traject bij de rechtbank wel wat langer duren, omdat er eerst een kinderverhoor zou kunnen plaatsvinden. heel lang. Daarnaast zijn er hoge kosten als u beiden één advocaat neemt en vooral als de advocaten, of één van hen, een vechtadvocaat is en geen mediator. Een gezamenlijke scheiding is eenvoudiger. Het meeste werk is al in het voortraject gedaan, tijdens de diverse besprekingen. Tijdens de onderhandelingen kunt u geven en nemen en tot betere oplossingen komen in uw individuele situatie, in plaats van de standaardoplossing van de rechtbank. Dit kinderverhoor zou er echter ook zijn bij een scheiding op eenzijdig verzoek. In vrijwel alle gevallen duurt een gezamenlijke scheiding korter dan een eenzijdig verzoek. Bij een eenzijdig verzoek is het eerst wachten op het verweer, vervolgens de mondelinge behandeling, wellicht een tussenbeschikking, soms een hoger beroep of een nader onderzoek van de rechtbank. Vooral de verdeling van de gemeenschap van goederen duurt doorgaans De afspraken die u in onderling overleg heeft gemaakt, worden door de scheidingsadviseur vastgelegd in het echtscheidingsconvenant en/of het ouderschapsplan. De advocaat stuurt uw gezamenlijke verzoekschrift, vergezeld van het echtscheidingsconvenant en/of het ouderschapsplan (indien partners minderjarige kinderen hebben), naar de rechtbank. Er vindt in beginsel geen zitting plaats. De rechter zal dan ook de scheiding uitspreken, 3
zonder u of uw echtgeno(o)t(e) om nadere toelichting te vragen. De rechter neemt de afspraken uit het convenant in de echtscheidingsbeschikking op. Op deze manier krijgen de afspraken kracht van vonnis en kunnen ze ook meteen ten uitvoer worden gelegd. Een ander belangrijk vo ordeel van een gezamenlijke scheiding is dat u blijft communiceren met elkaar en dat de kans op escalaties sterk wordt verminderd. Dit is met name heel belangrijk als er kinderen zijn. Na de scheiding blijft u de ouders van de kinderen en er zullen zich nog dikwijls situaties voordoen waarbij een goed contact met elkaar nodig is. De scheidingsadviseur met wie u gesprekken voert, coördineert de hele scheiding. De scheidingsadviseur heeft ervaring met het voeren van gesprekken tussen (ex-)echtgenoten niemand wordt ondergesneeuwd. De scheidingsadviseur begeleidt als neutrale doch wel betrokken derde het proces van overleg en onderhandeling tussen de partners en bevordert een goede communicatie. Tijdens de gesprekken kan desgewenst aandacht worden gegeven aan de reden van de scheiding en de emotionele aspecten van de scheiding. Indien de partners voldoende informatie hebben over de motieven van degene die de scheiding wil, de oorzaak daarvan en ieders aandeel daarin, komt het acceptatieproces beter op gang. Dit vereenvoudigt de gesprekken en onderhandelingen met de partners over de afwikkeling van de scheiding. 2 Kan ik scheiden als mijn partner dat niet wil? In de wet staat dat er voor een scheiding sprake moet zijn van een duurzame ontwrichting van het huwelijk. Duurzame ontwrichting is de enige reden die de wet geeft voor een scheiding. Er is sprake van duurzame ontwrichting als de verhouding binnen het huwelijk zo moeilijk is geworden, dat het niet mogelijk is om nog langer bij elkaar te blijven. De rechter is degene die aan de hand van objectieve maatstaven moet beslissen of hiervan sprake is. Voor een scheiding moet u dus altijd naar de rechter. De rechter komt betrekkelijk snel tot het oordeel dat er sprake is van bedoelde ontwrichting en in de praktijk komt het er dan ook op neer dat, als een van de partners aangeeft niet meer met de ander te kunnen of willen samenleven, dat dit voldoende is voor een scheiding. Indien uw echtgeno(o)t(e) niet wil scheiden of u niet met elkaar kunt overleggen, is een scheiding op gezamenlijk verzoek in uw geval niet aan de orde. U wordt dan geadviseerd om naar een advocaat te gaan. 4
Scheiden wat nu? 50 vragen over scheiden 3 Wat is gemeenschap van goederen? Als u geen huwelijkse voorwaarden heeft, dan bent u automatisch in gemeenschap van goederen gehuwd. Dit betekent dat alle bezittingen en schulden van de echtgenoten gemeenschappelijk zijn. Als u dit niet wilt, dan kunt u voorafgaand aan of tijdens het huwelijk afwijkende afspraken maken over vermogen en inkomen. Deze afspraken noemt men ook wel huwelijkse voorwaarden. De meeste mensen trouwen in gemeenschap van goederen. Hoofdregel is dan dat alle goederen en schulden in de gemeenschap van goederen vallen. Zowel de goederen en schulden die ieder van de echtgenoten heeft bij de aanvang van het huwelijk als de goederen en schulden die ieder van de echtgenoten tijdens het huwelijk verkrijgt. Ook al staat een auto of huis op naam van een van de echtgenoten, beiden zijn eigenaar, ieder voor de helft. 4 Zijn er uitzonderingen op de gemeenschap van goederen? Ja, er zijn een aantal uitzonderingen. Goederen en schulden die niet in de gemeenschap van goederen vallen zijn: Een erfenis, schenking of gift valt niet in de gemeenschap van goederen als er een uitsluitingsclausule van toepassing is waarbij is bepaald dat de erfenis, schenking of gift niet in de gemeenschap van goederen valt. Schulden die samenhangen met deze erfenissen, schenkingen of giften, zoals successie- of schenkingsrechten, vallen niet in de gemeenschap van goederen. Verknochte goederen en schulden zijn goederen en schulden die op bijzondere wijze zijn verbonden aan u of aan uw echtgeno(o)t(e). Bij verknochtheid kan worden gedacht aan onder meer een ontslagvergoeding, 5
een letselschadevergoeding, smartengeld, een uitkering wegens arbeidsongeschiktheid, een invaliditeitspensioen, alimentatie-aanspraken uit een eerdere scheiding en goodwill. Schulden die samenhangen met verknochte goederen vallen soms niet in de gemeenschap van goederen, zoals bijvoorbeeld een verplichting tot het betalen van alimentatie uit een eerdere scheiding. Als er sprake is van verknochte goederen of schulden zal er nader moeten worden uitgezocht of het goed of de schuld in de gemeenschap van goederen valt en of de ander aanspraak kan maken op de helft van de waarde daarvan. De Hoge Raad stelt strenge eisen aan de voorwaarden voor verknochtheid. De Hoge Raad wilt voorkomen dat mensen zich op het standpunt stellen dat (bijna) alle bezittingen en schulden verknocht zijn. Het recht op vestiging van vruchtgebruik en het vruchtgebruik zelf vallen niet in de gemeenschap van goederen. Het vruchtgebruik is het recht om gebruik te maken van goederen die aan een ander toebehoren en daarvan de vruchten te genieten. Volgens het erfrecht heeft de langstlevende echtgeno(o)t(e) het recht om, als dat voor zijn of haar verzorging nodig is, het vruchtgebruik te vestigen op de woning, inboedel en andere tot de nalatenschap behorende goederen. 5 Hoe moeten bezittingen en schulden worden verdeeld? Ieder van de partners heeft na de scheiding recht op de helft van de (waarde van) de huwelijksgoederengemeenschap. Het gaat om de waarde in het economische verkeer (verkoopwaarde) op het moment dat u de goederen en schulden verdeelt. Indien u de verdeling van de gemeenschap van goederen in onderling overleg wilt regelen, dan wordt dat vastgelegd in het echtscheidingsconvenant, de overeenkomst die door de scheidingsadviseur wordt opgesteld waarin de afspraken over de gevolgen van de scheiding staan. U kunt ook kiezen voor het maken van twee lijsten, waaruit blijkt wat de een krijgt en wat de ander krijgt. Het gaat niet alleen om de inboedel, maar ook om de verdeling van alle goederen en schulden. Het is niet de bedoeling dat op deze verdelingslijsten goederen en schulden van de gemeenschap van goederen worden verrekend met alimentatie of pensioen. Indien de echtgenoten kiezen voor het maken van verdelingslijsten, is het belangrijk om duidelijke lijsten te maken. In de toekomst kan dan door de andere (ex-)echtgeno(o)t(e) niet gesteld worden dat een bepaald goed of schuld nog niet in de verdeling is betrokken. Kan niet bewezen worden dat een bepaald goed tijdens de scheiding in de verdeling is betrokken, dan moet dat alsnog worden verdeeld en heeft ieder recht op de helft van de waarde. Uiteraard geldt hetzelfde voor de schulden. In onderling overleg kunnen de partners van de verdeling ieder voor de helft afwijken. Dit kan bij huwelijkse voorwaarden of bij een echtscheidingsconvenant. Als de verdeling wordt vastgesteld in het echtscheidingsconvenant en de een ontvangt aan waarde meer dan de ander, dan is het in beginsel een geldige verdeling. Echter, de Belastingdienst kan deze verdeling aanmerken als een schenking, waarover schenkbelasting betaald moeten worden. Dit is slechts anders als de ongelijke verdeling zijn grondslag vindt in de voldoening aan een natuurlijke verbintenis door de ene echtgeno(o)t(e) ten behoeve van de andere echtgeno(o)t(e) of als de ongelijke verdeling beschouwd moet worden als een afkoop van alimentatie. Een natuurlijke verbintenis bestaat onder meer wanneer iemand jegens een ander een dringende morele verplichting heeft van zodanige aard, dat naleving daarvan, ofschoon rechtens niet afdwingbaar, naar maatschappelijke opvattingen als een voldoening van een aan die ander toekomende prestatie moet worden aangemerkt. 6
Scheiden wat nu? 50 vragen over scheiden Schenkingen dienen tijdig na ontvangst van de schenking te worden gemeld bij de Belastingdienst. Het is de bedoeling dat de echtgenoten alle goederen en schulden samen in kaart brengen en elkaar volledig inzage geven in alle financiële stukken en dat geen goederen en schulden opzettelijk worden verzwegen, zoekgemaakt of verborgen worden gehouden. Indien een echtgeno(o)t(e) goederen opzettelijk heeft verzwegen, heeft zoekgemaakt of verborgen heeft gehouden dan komt volgens de wet dat goed als sanctie volledig aan de ander toe of de waarde van het goed wordt geheel vergoed. 6 Wat zijn huwelijkse voorwaarden? In het geval van zogenaamde koude uitsluiting wordt er helemaal geen gemeenschap aangegaan, er worden door de huwelijkse voorwaarden helemaal geen bezittingen gemeenschappelijk. Soms wordt er een beperkte gemeenschap afgesproken, bijvoorbeeld voor de inboedel of de echtelijke woning. In dat geval wordt alleen de inboedel of de woning gemeenschappelijk eigendom. Bij een scheiding met huwelijkse voorwaarden is een belangrijke vraag of er iets is afgesproken over inkomen dat tijdens het huwelijk is verdiend, maar dat niet is opgegaan aan de kosten van de huishouding. Vaak staat er dat het overgespaarde inkomen moet worden verrekend, dit is een verrekenbeding. In de tekst van de huwelijkse voorwaarden staat de term verrekenbeding vaak niet letterlijk opgenomen en staat de verrekenafspraak niet altijd duidelijk verwoord. Zeker als er sprake is van koude uitsluiting komt het in de praktijk voor dat het verrekenbeding wordt vergeten. Dit kan een van de partners veel geld kosten. Ook kan er in de huwelijkse voorwaarden een zogenaamd finaal verrekenbeding staan opgenomen, bijvoorbeeld de afspraak dat er in geval van een scheiding moet worden afgerekend alsof de partners in gemeenschap van goederen waren getrouwd. Zijn alle bezittingen van de ene partner, dan kan het zo zijn dat de andere partner op grond van een verrekenbeding weliswaar geen aanspraak kan maken op de bezittingen zelf, maar wel op een deel van de waarde daarvan. In het geval van huwelijkse voorwaarden kan niet in algemene bewoordingen worden uitgelegd hoe de bezittingen en schulden moeten worden verdeeld. Dit hangt af van de inhoud van de huwelijkse voorwaarden en of er tijdens het huwelijk gemeenschappelijke bezittingen zijn verkregen en/of gemeenschappelijke schulden zijn ontstaan. Er bestaan heel veel verschillende soorten huwelijkse voorwaarden. De notaris kan gevraagd worden op welke manier uw bezittingen en schulden moeten worden verdeeld. 7
7 Wie mag er in de echtelijke woning blijven wonen? Wie in de echtelijke woning mag blijven wonen hangt af van de afspraken die de partners samen maken. Is de woning een huurwoning of gemeenschappelijk eigendom, dan hebben allebei de partners evenveel recht om in de woning te blijven wonen. Meestal wordt er afgesproken dat een van de partners in de echtelijke woning mag blijven wonen. In de meeste gevallen lukt het beide partners die een gezamenlijke scheiding hebben aangevraagd, om hier in onderling overleg afspraken over te maken. Het is raadzaam om af te spreken hoe lang diegene in de woning mag blijven wonen en hoe de kosten worden verdeeld. 8 Wat gebeurt er met de koop- of huurwoning? Heeft u een koopwoning en bent u getrouwd in gemeenschap van goederen en zijn er geen privé vermogens, dan bent u samen eigenaar van de woning. Het maakt niet uit op wiens naam de woning staat. In geval van huwelijkse voorwaarden moet aan de hand van de inhoud van de huwelijkse voorwaarden worden bepaald van wie de woning is. De echtelijke woning kan worden verkocht en de opbrengst kan gedeeld worden. In het geval er aan de hypotheek een overeenkomst van levensverzekering is gekoppeld, dan kan hierin kapitaal zijn opgebouwd dat vrij valt nadat de hypotheek is afgelost uit de verkoopopbrengst van de woning. De afkoopwaarde van deze polis kan worden gedeeld. Een andere mogelijkheid is dat een van u de echtelijke woning overneemt en de ander uitkoopt. In dat geval moet u overeenstemming bereiken over de waarde van de woning. Komt u samen niet tot overeenstemming over de waarde van de echtelijke woning, dan adviseren wij u gezamenlijk een makelaar opdracht te geven tot taxatie. U kunt er ook voor kiezen om de verdeling van de echtelijke woning en de hypotheek uit te stellen. De echtelijke woning en de hypothecaire geldlening blijven in een dergelijk geval gemeenschappelijk bezit. Voor deze mogelijkheid kan gekozen worden als de echtgeno(o)t(e) die in de echtelijke 8
Scheiden wat nu? 50 vragen over scheiden woning blijft wonen niet voldoende geld heeft en geen of niet voldoende hypotheek kan krijgen om de ander uit te kopen. Het onverdeeld laten van de woning heeft een aantal gevolgen. Een van de gevolgen is dat ieder van u hoofdelijk aansprakelijk blijft voor de schuld. U bent namelijk destijds beiden de hypothecaire geldlening aangegaan. Een ander gevolg is dat een van u beiden altijd aan de rechtbank kan vragen om de woning alsnog te verdelen. De hoofdregel daarbij is dat wanneer een van u om verdeling verzoekt, deze vordering in beginsel wordt toegewezen, tenzij dit door bijzondere omstandigheden voor de ander onevenredig veel nadeel met zich meebrengt. Op het moment dat u op een in de toekomst gelegen datum overgaat tot verdeling van de echtelijke woning en de hypotheekschuld, wordt voor de financiële afrekening uitgegaan van de waarden van deze vermogensbestanddelen op dat moment, tenzij hierover in onderling overleg andere afspraken worden gemaakt. In het geval van een huurwoning is de echtgeno(o)t(e) die de huurovereenkomst niet zelf heeft ondertekend automatisch medehuurder. Als medehuurder bent u naast de huurder ook volledig aansprakelijk voor het nakomen van de verplichtingen uit de huurovereenkomst. Bij een scheiding zal er dus een afspraak gemaakt moeten worden over de vraag wie de woning blijft bewonen. In het echtscheidingsconvenant kan worden opgenomen aan wie het huurrecht van de woning wordt toebedeeld. 9 Hoe zit het met de hypotheekrenteaftrek? Regelmatig veranderen de regels voor de aftrek van hypotheekrente. Deze nieuwe regels zijn dan niet alleen van toepassing bij het afsluiten van nieuwe hypotheken, maar ook bij het overnemen van de woning indien de partners in gemeenschap van goederen zijn gehuwd en gaan scheiden. In geval van een scheiding en een gemeenschappelijke eigen woning zijn er verschillende mogelijkheden. Een van de partners kan de woning overnemen en de andere partner uitkopen of de woning kan worden verkocht. Soms kiezen (ex-)partners ervoor dat de woning vooralsnog gemeenschappelijk blijft en dat de woning pas later wordt verdeeld. De eigenwoningregeling Als sprake is van een eigen woning, dan moet een percentage van de WOZ-waarde (in principe 0,6%), het eigenwoningforfait, worden aangegeven in box 1, maar de rente van schulden, kosten van geldlening en de periodieke erfpachtbetalingen mogen in aftrek worden gebracht. Dat levert dan een aftrekpost op. Uitkoop In geval van uitkoop sluit de partner die de woning overneemt vaak een extra lening af om van de ander zijn of haar aandeel in de woning te kunnen overnemen. Voor het afsluiten van de extra hypotheeklening gelden de nieuwe regels van de hypotheekrente. De Belastingdienst ziet de bestaande hypotheekschuld voor de helft als schuld van de ene partner en voor de helft van de andere partner. Neemt de ene partner de helft van een schuld van de andere partner over dan wordt dit aangemerkt als een nieuwe hypotheekschuld voor de overnemende partner. Om voor hypotheekrenteaftrek in aanmerking te komen zal de partner die de halve bestaande hypotheekschuld overneemt met de kredietverstrekker een annuïtair aflossingsschema moeten overeenkomen voor deze helft van de schuld. De rente op deze hypotheekschuld is maximaal 30 jaar aftrekbaar. Wie de hypotheekrente vóór de scheiding in de aangifte heeft afgetrokken (dat was ter vrije keuze van partners) is daarbij niet van belang, ieder der partners bezat de helft van de schuld door het bestaan van de goederengemeenschap en dat is doorslaggevend voor de dertigjaarstermijn. Voor de halve schuld die de overne(e)m(st)er al had, worden de jaren sinds het bestaan van de schuld van de 30 jaar afgetrokken. Werd vóór 1 januari 2013 nogal eens overeengekomen 9
dat de overne(e)m(st)er het bedrag schuldig bleef aan de verkopende (ex-)partner, dan gaat dit vanaf 1 januari 2013 problemen geven met de renteaftrek. Dit zal immers meestal geen schuld zijn die tenminste annuïtair wordt afgelost. Wil de overne(e)m(st)er renteaftrek claimen, dan zal het schuldig gebleven bedrag moeten worden omgezet in een lening bij de (ex-)partner die aan de voorwaarden voor renteaftrek voldoet. Onverdeeld laten Soms komen de (ex-)partners overeen om de woning nog niet te verdelen of blijft hij onverdeeld omdat hij niet verkocht kan worden. De woning blijft gemeenschappelijk eigendom, terwijl een van de partners in de voormalige echtelijke woning blijft wonen en de andere partner de woning verlaat. De woningverlater moet toch nog gedurende twee jaar (24 maanden, de scheidingstermijn) het eigenwoningforfait aangeven en mag de door hem of haar betaalde hypotheekrente (maximaal 50% zodra hij de woning heeft verlaten) aftrekken in box 1. Verlaat ook de andere echtgeno(o)t(e) de voormalige woning binnen deze twee jaar en wordt de woning leeg te koop gezet, dan wordt de scheidingstermijn omgezet in de termijn van de verhuisregeling (de woning blijft dan een eigen woning als hij -de belastingplichtige- in de afgelopen drie jaar als eigen woning ter beschikking stond). De verhuistermijn begint voor degene die de woning heeft verlaten dan te lopen op het moment dat hij uit het huis is vertrokken. Voor de andere echtgeno(o)t(e), die dus eerst in het huis is blijven wonen, begint de verhuistermijn pas op het moment dat hij het huis werkelijk leeg te koop zet. De verhuistermijn kan dus op verschillende tijdstippen eindigen. Wie niet meer in het huis woont, mag het halve eigenwoningforfait als alimentatie aftrekken en degene die in het huis blijft wonen moet dit als ontvangen alimentatie aangeven. Zodra de vertrokken echtgeno(o)t(e) een nieuwe woning koopt, dan valt ook deze onder de eigenwoningregeling en kan ook de rente van deze nieuwe woning fiscaal in aftrek worden genomen, mits deze daadwerkelijk als eigen woning wordt bewoond. Na afloop van de scheidingstermijn valt het aandeel van de woning en van de bestaande hypothecaire geldlening van de vertrokken (ex-)echtgeno(o)t(e) niet langer in box 1, maar in box 3. Vanaf dit moment is de hypotheekrente niet langer fiscaal aftrekbaar en wordt het eigenwoningforfait niet langer in aanmerking genomen. De (ex-)partner die de woning heeft verlaten kan wel de helft van het eigenwoningforfait als alimentatie aftrekken. De (ex-) partner die in de woning is blijven wonen geeft de helft van het eigenwoningforfait op als ontvangen alimentatie. Bijleenregeling De bijleenregeling speelt ook een rol bij de overname van de halve woning. Ingevolge deze regeling is bij de aankoop van een nieuwe woning de gerealiseerde overwaarde op de oude woning niet te financieren met een eigenwoningschuld met renteaftrek. Tot het bedrag van deze overwaarde valt een eventuele financiering in box 3. Zolang de oude echtelijke woning niet is verkocht hoeft bij de aankoop van een nieuwe woning de bijleenregeling nog niet toegepast te worden. Maar zodra de oude woning is verkocht of door het verloop van de scheidings- of verhuistermijn naar box 3 verhuist, moet de schuld voor de nieuwe woning opnieuw worden beoordeeld. Het kan zijn dat een deel van die schuld dan naar box 3 verhuist en dat de rente dan niet meer aftrekbaar is. 10 Tot wanneer zijn we fiscale partners? Tijdens het huwelijk bent u fiscale partners. Zodra u niet meer op hetzelfde adres staat ingeschreven bij de gemeente en er is een verzoekschrift tot echtscheiding ingediend bij de rechtbank, dan bent u geen fiscale partners meer. Dit betekent dus dat zolang u niet meer samenwoont, maar er nog geen verzoekschrift tot echtscheiding is ingediend bij de rechtbank of u nog op hetzelfde adres bij de gemeente staat geregistreerd, u nog wel fiscale partners bent. 10
Scheiden wat nu? 50 vragen over scheiden Het kan voordelig zijn om als fiscale partners aangemerkt te worden, omdat u dan bepaalde inkomsten en aftrekposten onderling mag verdelen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de hypotheekrenteaftrek. U mag in het jaar waarin u de scheiding aanvraagt samen met uw echtgeno(o)t(e) kiezen om het hele jaar als fiscale partners te worden beschouwd. Dit kan ook als u slechts voor een deel van dat jaar fiscale partners was. Dan mag u bij bepaalde inkomsten en aftrekposten in onderling overleg kiezen wie welk deel van die inkomsten of aftrekposten aangeeft of aftrekt. 11
11 Wat is ouderdomspensioen? Het ouderdomspensioen is de uitkering waarop recht bestaat vanaf het bereiken van een bepaalde leeftijd. Dit was vroeger de 65-jarige leeftijd, maar wordt opgerekt naar de 68-jarige leeftijd. Het gaat om een maandelijkse uitkering die vanaf de pensioendatum levenslang aan de pensioengerechtigde wordt uitgekeerd. 12 Hoe kunnen we het ouderdomspensioen verdelen? Volgens de Wet verevening pensioenrechten bij scheiding (Wet VPS) wordt het ouderdomspensioen als volgt verdeeld (de wet spreekt over verevening ): iedere echtgeno(o)t(e) heeft recht op de helft van het tijdens het huwelijk opgebouwde ouderdomspensioen. Dit betekent dat volgens de wet het ouderdomspensioen dat is opgebouwd vóór en na het huwelijk niet wordt verdeeld. Kleine ouderdomspensioenen worden volgens deze regeling niet verdeeld. In de wet is namelijk een ondergrens opgenomen van enkele honderden euro s. De ondergrens wordt jaarlijks geïndexeerd. Indien de scheiding binnen twee jaar wordt gemeld aan alle pensioenuitvoerders, dan betalen de pensioenuitvoerders rechtstreeks aan iedere (ex-) partner zijn of haar aandeel in het opgebouwde ouderdomspensioen uit en bent u niet meer afhankelijk van de medewerking van uw (ex-)partner in de toekomst. Van deze wettelijke regeling kan worden afgeweken bij huwelijkse voorwaarden of een echtscheidingsconvenant. Binnen twee jaar na de scheiding moet in dat geval naar iedere pensioenuitvoerder een kopie van het echtscheidingsconvenant gestuurd worden dat door een advocaat is ondertekend. De partners kunnen afspreken dat de tijdens het huwelijk opgebouwde pensioenrechten helemaal niet worden gedeeld of dat niet ieder de helft krijgt, maar de ene partner bijvoorbeeld 60% en de andere partner 40%. Er mag alleen gekozen worden voor een afwijkend percentage voor zover het laagste aandeel niet onder de grens van de zogenaamde kleine pensioenen valt. Het is ook mogelijk om te kiezen voor een afwijkende periode. Zo kan er bijvoorbeeld voor gekozen worden dat 12
Scheiden wat nu? 50 vragen over scheiden ook (een deel van) de jaren voorafgaand aan het huwelijk meetellen. Ook kan er gekozen worden voor een kortere periode dan de duur van het huwelijk, bijvoorbeeld de periode vanaf het moment dat het eerste kind is geboren tot de datum van de scheiding. Een andere mogelijkheid is conversie. In geval van conversie worden aanspraken die de partner die niet zelf het pensioen heeft opgebouwd heeft op een deel van het ouderdomspensioen en diens recht op partnerpensioen, omgezet in een eigen recht op ouderdomspensioen. Conversie kan alleen indien beide partners en de pensioenuitvoerder(s) hiermee instemmen. Indien u kiest voor conversie, wordt u aangeraden te overleggen over de mogelijkheden en beperkingen met uw pensioenuitvoerder(s). 13 Wat is partnerpensioen? Bijzonder partnerpensioen (ook wel bijzonder nabestaandenpensioen genoemd) is de uitkering aan de ex-partner bij overlijden van de andere ex-partner die het pensioen heeft opgebouwd. Tijdens het huwelijk wordt er gesproken over opbouw van partnerpensioen. Na de scheiding spreekt men over bijzonder partnerpensioen. 14 Hoe moet het partnerpensioen worden verdeeld? Na de scheiding krijgt de ex-partner zelf een aanspraak op de pensioenuitvoerder(s) bij wie de andere ex-partner partnerpensioen heeft opgebouwd. Het recht op het bijzondere partnerpensioen is na scheiding een recht van de ex-partner die het pensioen niet zelf heeft opgebouwd en niet langer een recht van de andere ex-partner die het pensioen heeft opgebouwd. Partnerpensioen kan worden opgebouwd op opbouwbasis of op risicobasis. Er bestaat alleen recht op bijzonder partnerpensioen wanneer de pensioenregeling voorziet in een partnerpensioen op opbouwbasis. Bij de pensioenuitvoerder kunt u navragen of het partnerpensioen is opgebouwd op risicobasis of op opbouwbasis. Is er sprake van een partnerpensioen op opbouwbasis, dan is volgens de wet al het opgebouwde partnerpensioen vanaf de datum van opbouw van het partnerpensioen tot de datum van de scheiding voor de ex-partner, tenzij er sprake was van een andere eerdere (ex-)partner die aanspraak kan maken op een deel van het bijzonder partnerpensioen. Er kan worden afgeweken van de wettelijke regeling van het bijzonder partnerpensioen bij een echtscheidingsconvenant of bij huwelijkse voorwaarden. De afwijkende afspraken zijn alleen geldig als de pensioenuitvoerder(s) de afwijkende afspraken schriftelijk hebben geaccepteerd, inclusief het dekken van het eventueel afwijkende risico, dan wel het niveau van de uitkering aan te passen. Het is niet voldoende dat er wordt afgesproken dat er geen aanspraak wordt gemaakt op het bijzonder partnerpensioen dat door de ander is opgebouwd, maar dat er daadwerkelijk wordt afgezien van het recht op partnerpensioen of een deel daarvan. De partner die het pensioen niet zelf heeft opgebouwd, kan afzien van het recht op bijzonder partnerpensioen of de hoogte van de aanspraak kan anders worden afgesproken. Het is raadzaam om aan de pensioenuitvoerder(s) te vragen om een schriftelijke verklaring, zowel met betrekking tot de instemming met de afwijkende afspraken als met betrekking tot het dekken van het eventueel afwijkende risico of het niveau van de uitkering aan te passen. Indien expliciet afstand wordt gedaan van het bijzonder partnerpensioen, dan zal opgebouwd partnerpensioen aanwassen bij het ouderdomspensioen van de partner die het heeft opgebouwd of worden bestemd voor een eventuele (toekomstige) nieuwe partner. 13
15 Is partneralimentatie verplicht? De wettelijke regeling is dat er na de scheiding partneralimentatie moet worden betaald wanneer de ene partner een bijdrage in het levensonderhoud nodig heeft (behoefte) en de ander voldoende financiële ruimte heeft om deze bijdrage te betalen (draagkracht). Als het tijdens het huwelijk zo was dat de ene echtgeno(o)t(e) meer verdiende dan de ander, dan betekent dit vaak dat er ook na de scheiding een verplichting blijft bestaan om de ander te onderhouden. De partners kunnen in onderling overleg afspraken maken of er partneralimentatie moet worden betaald en hoeveel. Lukt het niet om hierover afspraken te maken, dan kan de scheidingsadviseur gevraagd worden een berekening te maken. Daarbij gaat de adviseur uit van de richtlijnen van de rechtbank voor de hoogte van de partneralimentatie. Ook nadat deze berekening is gemaakt kunnen de partners alsnog besluiten hiervan af te wijken door meer of minder partneralimentatie af te spreken, een bepaalde periode meer of minder partneralimentatie te betalen, de partneralimentatie langer of korter te betalen dan de wettelijke termijnen, af te zien van partneralimentatie of de partneralimentatie af te kopen. 16 Hoe lang moet er partneralimentatie worden betaald? Heeft uw huwelijk korter geduurd dan vijf jaar en zijn er uit uw huwelijk geen kinderen geboren, dan is de wettelijke duur van de alimentatieplicht gelijk aan die van het huwelijk. In alle andere gevallen is de duur van de alimentatieplicht twaalf jaar. De termijn begint te lopen vanaf de datum waarop de echtscheidingsbeschikking van de rechtbank wordt ingeschreven in de registers van de burgerlijke stand van de gemeente, dus vanaf de dag dat de scheiding tot stand is gekomen. In onderling overleg kan van deze regels worden afgeweken. U en uw (ex-)partner kunnen kiezen voor een kortere of langere termijn. 14
Scheiden wat nu? 50 vragen over scheiden Zijn er geen afwijkende afspraken tussen de partners gemaakt, dan eindigt de verplichting tot het betalen van partneralimentatie in beginsel na twaalf jaar of nadat een periode gelijk aan de duur van het huwelijk is verstreken. samenleving als bedoeld in deze wettelijke regeling worden strenge eisen gesteld. Alleen samenwonen in één huis is hiervoor niet voldoende. Doet een van deze situaties zich voor, dan eindigt de alimentatieverplichting automatisch. De (ex-)partner die alimentatie ontvangt kan de rechter vragen om verlenging van de periode dat alimentatie moet worden betaald (langer dan twaalf jaar of een periode gelijk aan de duur van het huwelijk) als beëindiging van zo ingrijpende aard is dat deze naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid niet kan worden gevergd. Dit verzoek moet uiterlijk binnen drie maanden nadat de wettelijke alimentatieverplichting is geëindigd, worden ingediend bij de rechtbank. Aan de verplichting tot betaling komt niet alleen een einde door het verstrijken van de termijn voor de duur van de alimentatieverplichting, maar ook doordat de (ex-)partner die alimentatie ontvangt of de (ex-)partner die alimentatie betaalt overlijdt, of de ontvanger van partneralimentatie huwt, een geregistreerd partnerschap aangaat of gaat samenwonen met een ander als waren zij gehuwd of als hadden zij hun partnerschap laten registreren. Aan de Ten slotte kan het ook zo zijn dat de (ex-)partner die de alimentatie ontvangt geen behoefte meer heeft (de partneralimentatie niet meer nodig heeft) of dat de (ex-) partner die de alimentatie betaalt geen draagkracht meer heeft (de alimentatie niet langer kan betalen). In dergelijke gevallen kunnen de (ex-)partners in onderling overleg de partneralimentatie beëindigen of het bedrag aan partneralimentatie wijzigen. Lukt het niet om hierover overeenstemming te bereiken, dan kan de rechtbank worden verzocht de partneralimentatie te wijzigen. Het is raadzaam om dit in een schriftelijke overeenkomst vast te leggen. Zolang er geen overeenkomst is tot wijziging van de partneralimentatie en de rechtbank nog geen ander bedrag aan alimentatie heeft vastgesteld, dan gelden de eerder gemaakte afspraken of de eerdere alimentatievaststelling van de rechtbank. De alimentatieverplichting eindigt niet automatisch als er geen behoefte of draagkracht meer is. 17 Wat is een redelijk bedrag aan partneralimentatie? Het bedrag dat redelijk is hangt af van de individuele omstandigheden, zoals de vraag wat het welvaartsniveau was tijdens het huwelijk, of de partner die partneralimentatie vraagt zelf (redelijkerwijs) inkomen verdient of kan verdienen en wat de andere partner kan betalen. Volgens de wettelijke regeling moet eerst kinderalimentatie berekend worden en daarna gekeken worden of er nog draagkracht is om partneralimentatie te betalen. De partners kunnen in onderling overleg afspraken maken over de hoogte van de partneralimentatie. Voor de partner met het laagste inkomen kan in kaart worden gebracht hoeveel geld nodig is voor de kosten van levensonderhoud na de scheiding om na te gaan of deze partner geld tekort komt en hoeveel er aangevuld moet worden. Vervolgens kan gekeken worden of de ander dit kan en wil aanvullen. Lukt het niet om hierover afspraken te maken, dan kan een berekening van de partneralimentatie worden gemaakt volgens de methode van de Rechtbank. Als er behoefte aan partneralimentatie bestaat, wordt onderzocht of, en zo ja, hoeveel de ander kan betalen. Om dit te bepalen wordt er een zogenaamde draagkrachtberekening gemaakt, waarbij rekening wordt gehouden met het inkomen, de belasting en sociale heffingen die hiervan ingehouden worden en daarnaast alle vaste lasten die volgens de geldende normen voor gaan op het betalen van alimentatie. 15
18 Kan er worden afgeweken van de alimentatieberekening en de wettelijke regeling over partneralimentatie? Partneralimentatie is van regelend recht, dit betekent dat u ervan af kunt wijken in onderling overleg. U kunt kiezen voor een hoger of lager bedrag, maar ook helemaal geen partneralimentatie. Wanneer u afspreekt dat er over en weer helemaal geen partneralimentatie wordt betaald, wordt er gesproken van een nihilbeding. Een nihilbeding dat is vastgelegd in een schriftelijke overeenkomst is in beginsel geldig, maar de rechter kan deze toetsen aan de redelijkheid en billijkheid. Wanneer een van de ex-partners een beroep doet op een uitkering ingevolge de Wet werk en bijstand is de gemeente niet gebonden aan een nihilbeding. Op grond van de Wet werk en bijstand mag de gemeente dus een onderhoudsbijdrage verhalen op de exechtgeno(o)t(e), ook als een nihilbeding is afgesproken. 19 Kan de partneralimentatie later worden gewijzigd? In onderling overleg kan de partneralimentatie worden gewijzigd. Lukt het niet om er samen uit te komen, dan kan de rechter gevraagd worden om de partneralimentatie te wijzigen. De wet geeft drie mogelijkheden om alimentatie te wijzigen. De eerste mogelijkheid bestaat wanneer de alimentatie van het begin af aan niet aan de wettelijke maatstaven heeft voldaan. Dit kan bijvoorbeeld zo zijn wanneer de rechter bij het vaststellen van de alimentatie van onjuiste of onvolledige gegevens is uitgegaan. Vereist is dat door deze onjuiste of onvolledige gegevens de alimentatie nooit aan de wettelijke maatstaven heeft voldaan. Het gaat hierbij alleen om alimentatie die is vastgesteld door een rechter, niet wanneer de alimentatie tussen de (ex-)partners is overeengekomen. De tweede mogelijkheid om de alimentatie te laten wijzigen bestaat wanneer er een wijziging van omstandigheden is geweest, waardoor de alimentatie niet meer aan de wettelijke maatstaven voldoet. Hierbij kan gedacht worden aan gewijzigde persoonlijke of financiële omstandigheden, zoals gaan samenwonen of trouwen, verandering in inkomen, woonlasten, etc.. Zowel alimentatie die door de (ex-)partners in onderling overleg is afgesproken als de door de rechter vastgestelde alimentatie kan op deze grond gewijzigd worden. Bij deze tweede mogelijkheid, de wijziging van omstandigheden, moet het gaan om een wijziging van omstandigheden ten opzichte van de omstandigheden ten tijde van het vaststellen van de alimentatie door de rechter of het maken van de afspraken over de alimentatie door de (ex-)partners. De wijziging moet zich dus daarna hebben voorgedaan en moet er tevens voor zorgen dat de alimentatie niet meer aan de wettelijke maatstaven voldoet. Een overeenkomst gesloten door de (ex-)partners over de partneralimentatie kan ten slotte worden gewijzigd als zij is aangegaan met grove miskenning van de wettelijke maatstaven. Er mag geen duidelijke wanverhouding bestaan tussen de hoogte van de partneralimentatie waartoe de rechter zou hebben beslist en die welke de partijen zijn overeengekomen. Hierbij is van belang of de (ex-)partners bewust van de wettelijke maatstaven zijn afgeweken. Bij onwetendheid van de wettelijke maatstaven en het niet bewust hiervan afwijken is het makkelijker om de gemaakte afspraken over de partneralimentatie te wijzigen. Is er wel bewust afgeweken van de wettelijke maatstaven, dan kan de rechter alleen tot wijziging overgaan indien zich nadien een wijziging heeft voorgedaan, waardoor het niet langer redelijk is om de (ex-)partners aan de overeenkomst te houden. U kunt afspreken dat de gemaakte afspraken over de partneralimentatie in de toekomst nooit gewijzigd kunnen worden of dat bepaalde omstandigheden nooit aanleiding kunnen zijn om de partneralimentatie te 16
Scheiden wat nu? 50 vragen over scheiden wijzigen. Er wordt dan gesproken over een zogenaamd (gedeeltelijk) niet-wijzigingsbeding. Dat houdt in dat de gemaakte alimentatieafspraken in beginsel in de toekomst niet gewijzigd mogen worden. Een nietwijzigingsbeding is in beginsel geldig, maar kan door de rechter op redelijkheid en billijkheid worden getoetst. Wordt er geen niet-wijzigingsbeding overeengekomen, dan geldt de gewone wettelijke regeling die inhoudt dat in het geval van de drie genoemde omstandigheden de partneralimentatie aangepast kan worden. De rechter maakt niet snel inbreuk op een nietwijzigingsbeding. Als u afspreekt dat u over en weer geen partneralimentatie betaalt en hieraan een niet-wijzigingsbeding koppelt, dan is de kans groot dat in de toekomst niet meer om partneralimentatie gevraagd kan worden. De alimentatie kan nooit eenzijdig worden gewijzigd, hiervoor is altijd instemming van de (ex-)partner nodig of een wijzigingsbeschikking van de rechtbank. De minister van Justitie stelt jaarlijks een indexeringspercentage vast waarmee de partneralimentatie per 1 januari stijgt. In onderling overleg kan de wettelijke indexering uitgesloten worden of een andere inflatiecorrectie worden afgesproken tussen de (ex-) partners. Wordt er niets afgesproken dan geldt automatisch de wettelijke regeling van de wettelijke indexering. 17
20 Wat gebeurt er met een eenmanszaak? De beantwoording van de vraag wat er met het bedrijf (de eenmanszaak) gebeurt hangt ervan af of u in gemeenschap van goederen of op huwelijkse voorwaarden bent getrouwd. Zijn er geen huwelijkse voorwaarden opgesteld bij de notaris voorafgaand aan of tijdens het huwelijk, dan is er sprake van een gemeenschap van goederen. In beginsel zijn alle bezittingen en schulden gemeenschappelijk. Ook het bedrijf valt dan in de gemeenschap van goederen. Onderscheid moet gemaakt worden tussen de vraag wie het bedrijf krijgt en wat er met de waarde van het bedrijf moet gebeuren. Op grond van de wettelijke regeling kan de echtgeno(o)t(e) die het bedrijf uitoefent de bedrijfsgoederen tegen de geschatte prijs overnemen. De andere echtgeno(o)t(e) kan geen aanspraak maken op het bedrijf, maar wel op de helft van de waarde daarvan. Een (onafhankelijke) deskundige accountant kan gevraagd worden de waarde van het bedrijf vast te stellen. Lukt het niet om de helft van de waarde ineens aan de andere echtgeno(o)t(e) te betalen, dan kan gedacht worden aan betaling in termijnen of verrekeningen met andere bezittingen en schulden. Bent u getrouwd op huwelijkse voorwaarden, dan hangt het af van de inhoud van uw huwelijkse voorwaarden wat er met het bedrijf moet gebeuren. Bent u getrouwd onder koude uitsluiting (de uitsluiting van iedere gemeenschap van goederen) dan is de eigenaar van het bedrijf gerechtigd tot het bedrijf (bedrijfsgoederen), zonder dat de andere echtgeno(o)t(e) hierop aanspraak kan maken. Soms staat hierover in de huwelijkse voorwaarden een bepaling opgenomen, zoals: ieder van de partners is eigenaar van de bedrijfsgoederen die bij hem of haar in gebruik zijn. Ook al kan de andere echtgeno(o)t(e) geen aanspraak maken op het bedrijf dan kan het zo zijn dat de huwelijkse voorwaarden een verrekenbeding bevat, waardoor de andere echtgeno(o)t(e) aanspraak kan maken op een deel van de waarde van het bedrijf. Denkt u bijvoorbeeld aan een periodiek verrekenbeding dat betrekking heeft op het jaarlijks verrekenen van alle inkomsten uit arbeid, waaronder begrepen winst uit onderneming of een zogenaamd finaal verrekenbeding, waarbij in het geval van een scheiding moet worden afgerekend als waren de partners in gemeenschap van goederen gehuwd. 18