A1. ANORGANISCHE CHEMIE

A1. ANORGANISCHE CHEMIE ALGEMEEN Opleiding: Graduaat Biotechnologie Lestijden: 40 Lector(en): Stijn De Jonge Vakverantwoordelijke: Stijn De Jonge BEGINCOMPETENTIES Algemene toelatingsvoorwaarden voor het Graduaat Biotechnologie Vertrouwd zijn met elementaire rekenregels EINDCOMPETENTIES De module beoogt inzicht te verwerven in de basisbegrippen en wetmatigheden van de algemene, anorganische chemie. De student: heeft inzicht in de opbouw en eigenschappen van atomen en verbindingen hanteert daarbij het periodiek systeem als een veelzijdige informatiebron kan afleiden welk reactietype zal plaatsvinden in een reactiemengsel en schrijft de reactievergelijking op correcte wijze begrijpt de energetische en kinetische aspecten van reacties en verklaart met behulp hiervan het reactieverloop heeft inzicht in de factoren die de ligging van een chemisch evenwicht beïnvloeden maakt concentratieberekeningen en lost stoechiometrische vraagstukken op LEERINHOUDEN 1. Basisbegrippen in de chemie Indeling van de materie Atomen en verbindingen De mol en de molaire massa De samenstelling van mengsels 2. Atoomstructuur en het periodiek systeem Het kwantummechanisch atoommodel Periodieke eigenschappen 3. Chemische bindingen Het chemisch gedrag van atomen Ionbinding Covalente binding Metaalbinding 4. Chemische verbindingen Formules en naamgeving 5. Chemische reacties De reactievergelijking Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 1

Reacties in water Soorten reacties: zuur-base reacties, redoxreacties en neerslagreacties 6. Stoichiometrie: kwantitatieve berekeningen met chemische reacties Rekenen met reacties Rendement van een reactie Titraties 7. Thermodynamica van de chemische reactie Inwendige energie Enthalpie Entropie Vrije energie 8. Chemische kinetica Reactiesnelheid en effectieve botsingen Factoren die de reactiesnelheid beïnvloeden 9. Chemisch evenwicht Evenwichtsreacties De evenwichtsconstante, K Het principe van Le Chatelier 10. Zuur-base evenwichten Het ionisatie-evenwicht van water Zure, basische en neutrale oplossingen Zuurgraad of ph STUDIEMATERIAAL Het cursusmateriaal is elektronisch beschikbaar op Toledo Niet-verplichte literatuur: - Fundamentele begrippen van de algemene chemie, Bruggemans K. en Herzog Y. WERKVORMEN Hoorcollege en het maken van oefeningen tijdens de les EVALUATIE Evaluatievorm en berekening van het eindcijfer Examen tijdens de examenperiode Tweede examenkans Indien geen 10/20 gehaald wordt als eindcijfer na de eerste examenkans dient het examen opnieuw afgelegd te worden. KOSTPRIJS Inschrijvingsgeld: 46 Printkosten van het studiemateriaal Geen verplichte aankopen van studiemateriaal Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 2

A2. LAB ANORGANISCHE CHEMIE ALGEMEEN Opleiding: Graduaat Biotechnologie Lestijden: 40 Lector(en): Stijn De Jonge Vakverantwoordelijke: Stijn De Jonge BEGINCOMPETENTIES Algemene toelatingsvoorwaarden voor het Graduaat Biotechnologie Vertrouwd zijn met elementaire rekenregels Het lab vertrekt van de leerstof gezien tijdens de hoorcolleges van de module A1. Anorganische chemie. EINDCOMPETENTIES Tijdens het lab wordt de leerstof, behandeld in het hoorcollege, tastbaar gemaakt. De basishandelingen en technieken eigen aan een chemisch laboratorium worden aangeleerd. De student: werkt op een veilige manier in een chemisch lab voert eenvoudige stoichiometrische berekeningen uit werkt nauwkeurig interpreteert waarnemingen en legt het verband met de theorie verwerkt meetresultaten en interpreteert ze op correcte wijze rapporteert over de uitgevoerde proeven LEERINHOUDEN 1. Veiligheid in het lab 2. Basistechnieken: inleiding tot de volumetrie 3. Maken van oplossingen 4. Chemische reacties 5. Zuur-base titraties 6. Identificatie van een onbekend zwak zuur 7. Bepalen van een onbekend metaal 8. Bepalen van een oplosbaarheidsproduct STUDIEMATERIAAL Het cursusmateriaal is elektronisch beschikbaar op Toledo WERKVORMEN Praktische werkzaamheden in het lab EVALUATIE Evaluatievorm en berekening van het eindcijfer Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 3

Permanente evaluatie: 70% Toets tijdens de examenperiode: 30% Tweede examenkans Indien geen 10/20 gehaald wordt als eindcijfer na de eerste examenkans, dient de toets opnieuw afgelegd te worden. De permanente evaluatie vindt enkel plaats tijdens het lab, bij een tweede examenperiode worden deze punten overgedragen KOSTPRIJS Inschrijvingsgeld: 46 Printkosten van het studiemateriaal Labojas Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 4

A3. ORGANISCHE CHEMIE ALGEMEEN Opleiding: Graduaat Biotechnologie Lestijden: 40 Lector(en): Nele Esters Vakverantwoordelijke: Nele Esters BEGINCOMPETENTIES Algemene toelatingsvoorwaarden voor het Graduaat Biotechnologie Vertrouwd zijn met de basis van de anorganische chemie EINDCOMPETENTIES De student: heeft inzicht in de opbouw en eigenschappen van organische verbindingen kan organische functies herkennen en benoemen kan de wetenschappelijke naamgeving van organische moleculen gebruiken kent de mogelijke reactiemechanismen van organische verbindingen kan afleiden welke reacties zullen optreden in een reactiemengsel kan de reactievergelijkingen correct uitschrijven LEERINHOUDEN 1. Atoombouw Model Atoomorbitalen en ruimtelijke betekenis 2. Structuur van moleculen Energieschema voor een covalente binding Molecuulorbitalen Lewisformules Polariteit van bindingen en moleculen Krachten tussen moleculen 3. Koolstofchemie Wat is organische chemie, Bindingsmogelijkheden van C Alkanen, alkenen en alkynen: structuur, naamgeving, isomerie, conformaties 4. Organische functies Belangrijkste organische groepen Naamgeving van organische moleculen Isomerie en conformaties 5. Reactiemechanismen Additie, substitutie en eliminatie Nucleofiel versus elektrofiel Reacties Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 5

STUDIEMATERIAAL Het cursusmateriaal is elektronisch beschikbaar op Toledo Niet-verplichte literatuur: - Essentiële elementen van chemie - Yvette Haezendonck en Karel Bruggemans - Uitgeverij ASP - Fundamentele begrippen van de algemene chemie - Karel Bruggemans en Yvette Herzogg - Uitgeverij De Boeck - Fundamentele begrippen van de organische chemie Genserik Reniers Uitgeverij ACCO - Inleiding tot de bio-organische chemie J.F.J. Engbersen en A.E. De Groot Uitgeverij Wageningen Pers WERKVORMEN Hoorcollege en het maken van oefeningen tijdens de les EVALUATIE Evaluatievorm en berekening van het eindcijfer Examen tijdens de examenperiode Tweede examenkans Indien geen 10/20 gehaald wordt als eindcijfer na de eerste examenkans dient het examen opnieuw afgelegd te worden. KOSTPRIJS Inschrijvingsgeld: 46 Printkosten van het studiemateriaal Geen verplichte aankopen van studiemateriaal Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 6

A4. LAB ANORGANISCHE CHEMIE ALGEMEEN Opleiding: Graduaat Biotechnologie Lestijden: 40 Lector(en): Nele Esters Vakverantwoordelijke: Nele Esters BEGINCOMPETENTIES Algemene toelatingsvoorwaarden voor het Graduaat Biotechnologie Vertrouwd zijn met de basis van de anorganische en de organische chemie EINDCOMPETENTIES De student: kan op basis van een uitgeschreven protocol zich degelijk voorbereiden en organiseren voor het uitvoeren van een experiment werkt nauwgezet, ordelijk en op een veilige manier in het lab kan iedere handeling in het lab verklaren heeft oog voor de algemene organisatie in een lab interpreteert en verklaart waarnemingen op correcte wijze kan via stoechiometrische berekeningen het rendement van een experiment bepalen rapporteert op een wetenschappelijke wijze over de uitgevoerde experimenten LEERINHOUDEN 1. Algemene inleiding tot het werken in het lab 2. Reacties op koolwaterstoffen Reactie met KmnO 4 Reactie met zwavelzuur 3. Reacties op alcoholen Oplosbaarheid Reacties met natrium Lucas-test Lodoformreactie 4. Vorming van esterverbindingen Bereiding van esters met eenvoudige koolwaterstoffen Bereiding van aspirine 5. Bereiding van propanon (aceton) 6. Bereiding van 2-chloor-2-methylpropaan 7. Aldolcondensatie 8. Isomerie van maleïnezuur tot fumaarzuur 9. Bereiding van 2-methyl-2-propanol en reactiesnelheid 10. Bereiding van n-pentylacetaat Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 7

STUDIEMATERIAAL Het cursusmateriaal is elektronisch beschikbaar op Toledo Het dragen van een labojas is verplicht Niet-verplichte literatuur: - Essentiële elementen van chemie - Yvette Haezendonck en Karel Bruggemans - Uitgeverij ASP - Fundamentele begrippen van de algemene chemie - Karel Bruggemans en Yvette Herzogg - Uitgeverij De Boeck - Fundamentele begrippen van de organische chemie Genserik Reniers Uitgeverij ACCO - Inleiding tot de bio-organische chemie J.F.J. Engbersen en A.E. De Groot Uitgeverij Wageningen Pers WERKVORMEN Praktische werkzaamheden in het lab EVALUATIE Evaluatievorm en berekening van het eindcijfer Het eindcijfer wordt volledig gebaseerd op permanente evaluatie De permanente evaluatie bestaat uit een beoordeling van de aanwezigheden tijdens de labs, schriftelijke en individueel gemaakte voorbereidingen, inzet, werkorganisatie (orde en netheid zijn hierbij zeer belangrijke punten), het weten wat je doet bij iedere handeling in het lab, hulpvaardigheid naar medestudenten en het verslag Tweede examenkans KOSTPRIJS De permanente evaluatie vindt enkel plaats tijdens het lab, bij een tweede examenperiode wordt het behaalde eindcijfer automatisch overgedragen Inschrijvingsgeld: 46 Printkosten van het studiemateriaal Labojas Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 8

A5. ANALYTISCHE CHEMIE ALGEMEEN Opleiding: Graduaat Biotechnologie Lestijden: 40 Lector(en): Stijn De Jonge Vakverantwoordelijke: Stijn De Jonge BEGINCOMPETENTIES Algemene toelatingsvoorwaarden voor het Graduaat Biotechnologie Vertrouwd zijn met elementaire rekenregels Vertrouwd zijn met basiskennis anorganische chemie EINDCOMPETENTIES De student: kan chemische kennis toepassen nodig voor het uitvoeren van een analyse verwerft de nodige wetenschappelijke achtergrond om de besproken technieken beter te begrijpen kan correcte handelingen uitvoeren om de kwaliteit van de analyse te verhogen kan de bekomen resultaten interpreteren en rapporteren begrijpt de opbouw van meettoestellen op technisch en wetenschappelijk vlak LEERINHOUDEN 1. Zuur-base evenwichten De chemische samenstelling van waterige oplossingen Chemisch evenwicht Oefeningen 2. Titrimetrie Oefeningen 3. Argentometrie Bepalen van de ph van waterige oplossingen Theorie van neutralisatie Titratiecurven voor sterke zuren en sterke basen Titratiecurven voor zwakke zuren en zwakke basen Titratiecurven van complexe zuur/base systemen Titratiecurven van polyfunctionele zuren en basen Oplosbaarheidsproduct Oefeningen 4. Complexometrie Chemische indicatoren voor precipitatie titraties Complexvormingsreacties Titratie met aminocarbonzuren Bepaling van de hardheid van water Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 9

5. Elektrochemie Oxidatie/reductie reacties Een vergelijking tussen oxidatie/reductie reacties en zuur/base reacties Oxidatie/reductie reacties in elektrochemische cellen Elektrode potentialen Oefeningen 6. Potentiometrie Standaard elektrode potentialen: toepassingen Referentie-elektroden Meetelektroden ph-meting Oefeningen 7. Spectrometrie Ionselectieve elektroden Potentiometrische redoxtitraties Experimentele eindpuntbepaling Elektromagnetische straling Zichtbaar licht/uv-spectrometrie Atomaire absorptiespectrometrie (AAS) Infraroodspectrometrie Oefeningen 8. Chromatografische scheiding Chromatografie Scheidingsmechanismen bij chromatografie Chromatografische scheiding Oefeningen STUDIEMATERIAAL Het cursusmateriaal is elektronisch beschikbaar op Toledo WERKVORMEN Hoorcollege en het maken van oefeningen tijdens de les EVALUATIE Evaluatievorm en berekening van het eindcijfer Examen tijdens de examenperiode Tweede examenkans Indien geen 10/20 gehaald wordt als eindcijfer na de eerste examenkans dient het examen opnieuw afgelegd te worden. KOSTPRIJS Inschrijvingsgeld: 46 Printkosten van het studiemateriaal Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 10

A6. LAB ANALYTISCHE CHEMIE ALGEMEEN Opleiding: Graduaat Biotechnologie Lestijden: 40 Lector(en): Stijn De Jonge Vakverantwoordelijke: Stijn De Jonge BEGINCOMPETENTIES Algemene toelatingsvoorwaarden voor het Graduaat Biotechnologie Vertrouwd zijn met elementaire rekenregels Vertrouwd zijn met basiskennis anorganische chemie Het lab vertrekt van de leerstof gezien tijdens de hoorcolleges van de module A4. Analytische chemie. EINDCOMPETENTIES De student: kan de besproken technieken uitvoeren wordt vertrouwd met de analytische technieken kan analytische data evalueren en rapporteren LEERINHOUDEN 1. Bepaling acetylsalicylzuurconcentratie in aspirine 2. Bepaling van de hardheid van water 3. Bepaling van het Ca-gehalte in bier 4. Pigmenten isoleren uit chloroplasten 5. Infrarood analyse van polymeren STUDIEMATERIAAL Het cursusmateriaal is elektronisch beschikbaar op Toledo WERKVORMEN Praktische werkzaamheden in het lab EVALUATIE Evaluatievorm en berekening van het eindcijfer Permanente evaluatie tijdens het lab, evaluatie van de verslagen en één schriftelijke vraag tijdens het examen van analytische chemie Tweede examenkans Geen herkansing mogelijk voor het practicumgedeelte, enkel voor de schriftelijke vraag tijdens het examen Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 11

KOSTPRIJS Inschrijvingsgeld: 46 Printkosten van het studiemateriaal Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 12

B1. BIOCHEMIE ALGEMEEN Opleiding: Graduaat Biotechnologie Lestijden: 40 Lector(en): Tine Jaspers Vakverantwoordelijke: Tine Jaspers BEGINCOMPETENTIES Algemene toelatingsvoorwaarden voor het Graduaat Biotechnologie Fundamentele begrippen en principes van de organische chemie EINDCOMPETENTIES De module beoogt inzicht te verwerven in biochemische reacties en processen en deze te bestuderen en te verklaren. De student: beheerst de structuur en functies van de biomoleculen kan het werkingsprincipe van biokatalysatoren uitleggen kan principes van enzymkinetiek via figuren uitleggen heeft inzicht in de metabole cycli die in levende organismen voorkomen kan de meest courante biochemische reactiecycli analyseren kan de meest courante metabole reactiewegen op cellulair niveau in hun context plaatsen LEERINHOUDEN 1. Koolhydraten Monosacchariden Bindingen tussen monosacchariden Oligosacchariden Polysacchariden Zetmeel Glycogeen Cellulose Andere polysacchariden Reduceerbare koolhydraten 2. Lipiden Vrije vetzuren Acylglycerolen Fosfolipiden, sfingolipiden en glycolipiden Steroïden Cholesterol is essentieel voor ons lichaam Cholesteroltransport in ons lichaam Cholesterol en gezondheidsrisico s Cholesterol en functional foods Lipoproteïnen Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 13

Isoprenoïden Eenvoudige analyse van lipiden 3. Proteïnen Aminozuren Primaire structuur: de peptidebinding Secundaire structuren Tertiaire structuren Kwaternaire structuren Enzymen Biokatalysator Het Michaelis-Mentenmodel voor enzymkinetiek Werkings- en substraatspecificiteit Factoren die de enzymactiviteit beïnvloeden Inhibitie van enzymactiviteit Coënzymen, cofactoren en prosthetische groepen Regulatie van enzymactiviteit Enzymen als industriële producten Proteïne-analyse 4. Metabole wegen Glycolyse Citroenzuurcyclus Ademhalingscyclus en oxidatieve fosforylering Fermentatie Gluconeogenese Fotosynthese STUDIEMATERIAAL Het cursusmateriaal is elektronisch beschikbaar op Toledo Niet-verplichte literatuur: - Biochemistry Bert et al. Uitgeverij: W.H. Freeman and Company - Sesam Atlas van de Biochemie Koolman, Röhm Uitgeverij: H WERKVORMEN Hoorcollege EVALUATIE Evaluatievorm en berekening van het eindcijfer Examen tijdens de examenperiode Tweede examenkans Indien geen 10/20 gehaald wordt als eindcijfer na de eerste examenkans dient het examen opnieuw afgelegd te worden. KOSTPRIJS Inschrijvingsgeld: 46 Printkosten van het studiemateriaal Geen verplichte aankopen van studiemateriaal Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 14

B2. ANALYTISCHE BIOCHEMIE ALGEMEEN Opleiding: Graduaat Biotechnologie Lestijden: 40 Lector(en): Isabelle François Vakverantwoordelijke: Isabelle François BEGINCOMPETENTIES Algemene toelatingsvoorwaarden voor het Graduaat Biotechnologie Vertrouwd zijn met elementaire rekenregels Berekenen van concentraties, molariteiten en verdunningsreeksen Bij voorkeur heeft de student de competenties van de modules B1. Biochemie en C1. Celbiologie verworven EINDCOMPETENTIES De einddoelstelling van deze module is: inzicht hebben in de verschillende biochemische scheidingstechnieken en hun werking inzicht hebben in de aandachtspunten bij het opzuiveren van biomoleculen in natieve toestand, rekening houdend met de stabiliteitsgrenzen van de respectievelijke biomoleculen en mogelijke knelpunten van de verschillende methoden in klare taal, aan de hand van een presentatie over een wetenschappelijk onderwerp, rapporteren De student: kent de verschillende biochemische scheidingstechnieken en hun werkingsmechanisme heeft inzicht in de mogelijke knelpunten van elke techniek kan op basis van een probleemstelling redeneren welke technieken geschikt zijn en welke niet LEERINHOUDEN 1. Inleiding Water Homogenisering Scheiden, isoleren en zuiveren Principes en doel van scheidingen Algemene detectiemethoden Zuiverheidscriteria 2. Precipitatiemethoden Inleiding Zoutprecipitatie Precipitatie met organische solventen Precipitatie met basische proteïnen (polykationen) Polyethyleenprecipitatie Diversen Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 15

3. Centrifugatietechnieken Inleiding Het sedimentatieproces Het centrifugatieproces De sedimentatiecoefficiënt Scheidingsmethoden in preparatieve centrifuges Uitvoering van een densiteitsgradiëntcentrifugatie Rotoren voor preparatieve centrifugatie Rotorbalans Onderhoud en veiligheid 4. Chromatografie Algemeen Uitsluitingschromatografie Ionenwisselaarschromatografie 5. Elektroforese Inleiding Elektroforese: vereenvoudigde benadering Algemene technieken Uitvoering van zone-elektroforese Elektroforesetechnieken voor proteïnen Preparatieve elektroforese 6. Immunologische technieken Antilichamen en antigenen Enkele begrippen Antigeen Antilichaam interacties Precipitatietechnieken Competitieve testen Immunometrische of niet-competitieve testen Immunohistochemie 7. Memebraantechnieken Dialyse Membraanfiltratie STUDIEMATERIAAL Adsorptie aan membranen Het cursusmateriaal (cursustekst en slides) is elektronisch beschikbaar op Toledo WERKVORMEN Activerend hoorcollege en presentatie EVALUATIE Evaluatievorm en berekening van het eindcijfer Hoorcollege (75%): Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 16

Afrondend examen tijdens de examenperiode Presentatie (25%): Inhoud van de slides (25%) Uitzicht van de slides (25%) Mondelinge voorstelling (25%) Antwoorden op de vragen na de presentatie (25%) Tweede examenkans Indien geen 10/20 gehaald wordt als eindcijfer dient het examen opnieuw afgelegd te worden. Enkel de evaluatie d.m.v. het afrondend examen (hoorcollege) is herneembaar tijdens een volgende examenperiode. KOSTPRIJS Inschrijvingsgeld: 46 Printkosten van het studiemateriaal Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 17

B3. LAB ANALYTISCHE BIOCHEMIE ALGEMEEN Opleiding: Graduaat Biotechnologie Lestijden: 40 Lector(en): Frederik De Smet Isabelle François Vakverantwoordelijke: Isabelle François BEGINCOMPETENTIES Algemene toelatingsvoorwaarden voor het Graduaat Biotechnologie Vertrouwd zijn met elementaire rekenregels Berekenen van concentraties, molariteiten en verdunningsreeksen Het lab vertrekt van de leerstof gezien tijdens de hoorcolleges van de module B2. Analytische biochemie. EINDCOMPETENTIES Tijdens het lab wordt het theoretisch inzicht in biochemische scheidingstechnieken omgezet naar praktische vaardigheden. Hierbij worden ook de technische mogelijkheden en beperkingen van apparatuur onderzocht. De analyse en interpretatie van resultaten worden vervolgens door de student verwerkt in een verslag. De student: werkt op een veilige manier in een chemisch lab voert eenvoudige berekeningen uit werkt nauwkeurig maar binnen de gegeven tijd werkt samen in groep interpreteert waarnemingen en legt het verband met de theorie verwerkt meetresultaten en interpreteert ze op correcte wijze rapporteert over de uitgevoerde proeven LEERINHOUDEN 1. Veiligheid en efficiëntie in het lab 2. Precipitatie van caseïne uit melk 3. Kristallisatie van ei-ovalbumine 4. Bepaling van SDH-activiteit in verschillende subcellulaire fracties 5. Elektroforese van bloedeiwitten 6. Scheiding van plantpigmenten met dunne laagchromatografie 7. Scheiding van plantpigmenten op basis van oplosbaarheid 8. Spectroscopisch analyseren van plantpigmenten STUDIEMATERIAAL Het cursusmateriaal is elektronisch beschikbaar op Toledo WERKVORMEN Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 18

Praktische werkzaamheden in het lab EVALUATIE Evaluatievorm en berekening van het eindcijfer Permanente evaluatie: 50% (voorbereiding: 50%, samenwerking: 50%) Eindverslagen van de proeven: 50% Tweede examenkans Indien geen 10/20 gehaald wordt als eindcijfer na de eerste examenkans, dient de module opnieuw afgelegd te worden tijdens het volgend academiejaar KOSTPRIJS Inschrijvingsgeld: 46 Printkosten van het studiemateriaal Labojas Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 19

C1. CELBIOLOGIE ALGEMEEN Opleiding: Graduaat Biotechnologie Lestijden: 80 Lector(en): Nick Wouters Vakverantwoordelijke: Nick Wouters BEGINCOMPETENTIES Algemene toelatingsvoorwaarden voor het Graduaat Biotechnologie Elementaire wiskunde Voor het practicum moet men de leerstof kennen die tijdens het hoorcollege werd besproken EINDCOMPETENTIES De einddoelstelling van het hoorcollege is inzicht hebben in: de relatie tussen de cellulaire structuren en de biomoleculen de integratie van fundamentele levensprocessen van de cel zoals de stofwisseling, de replicatie en de eiwitsynthese De student: kan het verschijnsel leven in al zijn deelaspecten verklaren kan elk organisme, op gefundeerde wetenschappelijke basis, plaatsen in de verschillende systematische systemen kan verklaren hoe levende organismen zich aanpassen kan de vakterminologie, de nomenclatuur en de classificatiesystemen van de biologie hanteren kan de feitelijke basiskennis van de verschillende thema s toepassen en uitleggen kan de continuïteit van het leven op moleculaire schaal (genetica) verklaren en uitleggen hoe deze evolueert in functie van de tijd (evolutie) Tijdens het practicum hebben de studenten praktische vaardigheden verworven die toepasbaar zijn in concrete situaties. Studenten hebben de basistechnieken als grondlegger voor een geïntegreerde biologische aanpak verworven, zodat ze een goed inzicht in de celwerking hebben. Aan de hand van opdrachten kunnen de studenten kritisch nadenken over de theorie en kunnen ze deze praktisch toepassen. Ze hebben een geïntegreerd zicht gekregen op de verschillende onderdelen van de theoretische cursus. De student: kan een microscoop gebruiken kan de mitose en de meiose observeren, tekenen en verklaren kan een plantencel observeren, tekenen en de werking ervan verklaren a.d.h.v. zelfgemaakte preparaten kan een dierlijke cel observeren, tekenen en de werking ervan verklaren a.d.h.v. zelfgemaakte preparaten kan bacteriën opkweken en observeren a.d.h.v. zelfgemaakte preparaten LEERINHOUDEN Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 20

Theoretisch gedeelte 1. Algemene biologische principes Levend en niet levend materiaal Geen leven zonder dynamiek: de moleculaire benadering Enkele chemische basisbegrippen Biomoleculen van levende organismen Chemische structuur van het DNA en RNA Proteïnen Het energieprobleem van de cel 2. Eucaria Interne membranen Situering in de cel Van chromatine tot chromosoom Eukaryotische eiwitsynthese Celdelingen: hoe de code wordt doorgegeven Vermenging van het erfelijk materiaal 3. Prokaryoten Cytologie Prokaryotische vermenigvuldiging Indeling en belang van de prokaryota 4. Virussen Bouw van een virus Replicatie van virussen Genetische recombinant technieken 5. Biodiversiteit Evolutie en indeling van het leven Monera Protista en protoctista De meercellige organismen Praktisch gedeelte 1. De werking van een lichtmicroscoop 2. Maken van preparaten 3. Opstellen van een hooiinfusie 4. Gieten van voedingsbodems 5. Opkweken van bacteriën 6. Uitvoeren van een Gram-kleuring STUDIEMATERIAAL Het cursusmateriaal is elektronisch beschikbaar op Toledo WERKVORMEN Hoorcollege en praktische werkzaamheden in het lab Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 21

EVALUATIE Evaluatievorm en berekening van het eindcijfer Hoorcollege: Afrondend examen tijdens de examenperiode (75%) Practicum: Permanente evaluatie op basis van activiteit rekening houdend met verplichte aanwezigheden (15%) Ingeleverde laboverslagen (5%) Toets tijdens de examenperiode (5%) Tweede examenkans Indien geen 10/20 gehaald wordt als eindcijfer na de eerste examenkans dient het examen opnieuw afgelegd te worden. Hierbij wordt een nieuw toetsmoment voor het practicum voorzien. KOSTPRIJS Inschrijvingsgeld: 92 Printkosten van het studiemateriaal Geen verplichte aankopen van studiemateriaal Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 22

C2. MOLECULAIRE BIOLOGIE ALGEMEEN Opleiding: Graduaat Biotechnologie Lestijden: 80 Lector(en): Tine Jaspers Vakverantwoordelijke: Tine Jaspers BEGINCOMPETENTIES Algemene toelatingsvoorwaarden voor het Graduaat Biotechnologie Bij voorkeur heeft de student de competenties van de modules B1. Biochemie en C1. Celbiologie verworven EINDCOMPETENTIES De student: heeft kennis van de DNA-structuur en de basistechnieken in DNA-recombinanttechnologie kan biotechnologisch vakjargon op de juiste wijze gebruiken heeft inzicht in het doel, nut, gebruik en principes van de gentechnieken gebruikt in biotechnologische labs is vertrouwd met veiligheids-, milieu- en hygiënische aspecten van werken in een biotechnologisch lab en kan voorschriften terzake correct toepassen heeft inzicht in grondslagen en achtergronden van gebruikelijke moleculaire biologische technieken, software en apparatuur LEERINHOUDEN Theoretisch gedeelte 1. Structuur en voorkomen van nucleïnezuren 2. Zuivering en karakterisatie van nucleïnezuren 3. Biochemische structuurbewerkingen met nucleïnezuren, het gebruik van enzymen en de werktuigen van de recombinant DNA-technologie 4. In vitro DNA-vermenigvuldiging: de PCR-techniek 5. Constructie en klonering van recombinante DNA-moleculen 6. Nucleotide sequentie-analyse 7. Hybridisatietechnieken voor identificatie en karakterisatie Praktisch gedeelte 1. Gebruik van de PCR-techniek voor het maken van een humane DNA-vingerprint 2. Opstellen van een restrictiemap van een onbekend recombinant DNA-molecule 3. Constructie van een recombinant DNA-molecule in vitro 4. Transformatie van een recombinant DNA-molecule naar Escherichia coli en blauw-wit selectie van transformanten STUDIEMATERIAAL Het cursusmateriaal is elektronisch beschikbaar op Toledo Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 23

WERKVORMEN Activerend hoorcollege, oefenzittingen, lab, groepswerk en presentatie EVALUATIE Evaluatievorm en berekening van het eindcijfer Hoorcollege (50%): Afrondend examen tijdens de examenperiode Practicum (50%): Permanente evaluatie van de vaardigheden tijdens het lab (25%) Toets tijdens de examenperiode (25%) Ingeleverde laboverslagen (25%) Presentatie van het groepswerk (25%) Tweede examenkans Enkel de evaluatie d.m.v. het afrondend examen (hoorcollege) en de toets tijdens de examenperiode (practicum) is herneembaar tijdens een volgende examenperiode KOSTPRIJS Inschrijvingsgeld: 92 Printkosten van het studiemateriaal Geen verplichte aankopen van studiemateriaal Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 24

D1. MILIEUTECHNOLOGIE ALGEMEEN Opleiding: Graduaat Biotechnologie Lestijden: 80 Lector(en): Guy Marckelbach Vakverantwoordelijke: Guy Marckelbach BEGINCOMPETENTIES Algemene toelatingsvoorwaarden voor het Graduaat Biotechnologie EINDCOMPETENTIES Deze module beoogt een algemene inleiding te geven op de milieuproblematiek in zijn geheel en op de biotechnologische toepassingen binnen de milieutechnologie in het bijzonder. De module start met een inleiding m.b.t. (eco)toxicologische aspecten van milieuvervuilende stoffen, gevolgd door een korte uiteenzetting over de soms moeilijke relatie tussen enerzijds kiezen voor milieugerichte oplossingen en anderzijds de economische werkelijkheid. Daarna gaat de module dieper in op de drie verschillende fasen in het milieusysteem: water, bodem en lucht. Per fase worden de verschillende vervuilende parameters en hun verwijdering uit dat milieusysteem besproken. Er zal aandacht worden besteed aan de vigerende milieuwetgeving in Vlaanderen (VLAREM I, VLAREM II) alsmede de REACH-reglementering. ISO 14001 is een internationaal geaccepteerde norm die aangeeft waaraan een goed milieumanagementsysteem zou moeten voldoen. De module beoogt dat de student wegwijs wordt gemaakt in de basisbegrippen van een milieumanagementsysteem. Na het volgen van de module moet de student in staat zijn om: verschillende specifieke milieuvervuilingen in te schatten, te omschrijven en te verklaren accurate saneringsmethoden te omschrijven voor het verwijderen van deze vervuilingen uit het milieu relevante milieuwetgeving te selecteren LEERINHOUDEN Theoretisch gedeelte 1. Milieueconomie De toenemende mondialisering en een groter milieu- en sociaal bewustzijn Maatschappelijke rol van ondernemingen en individu Verantwoordelijk gedrag van bedrijven ten aanzien van de mensen (people), de aarde (planet) en het behalen van winst (profit) 2. Afvalwaterzuivering De rol van water in het milieu Waterverontreiniging Afvalwaterzuivering Natuurlijke zuivering Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 25

Kunstmatige zuivering Primaire zuivering Biologische zuivering Tertiaire zuivering Fysico-chemische zuivering slibverwerking 3. Bodemsanering Eigenschappen van bodem- en watercomponenten Bronnen van vervuiling Gedrag van verontreinigingen in de bodem saneringstechnieken 4. Luchtzuivering De atmosfeer en enkele belangrijke begrippen i.v.m. luchtvervuiling Luchtverontreiniging Aard, bronnen en invloed van luchtverontreiniging Bespreking van de voornaamste luchtverontreinigende stoffen luchtzuiveringstechnieken Praktisch gedeelte 1. Individuele presentatie van een vrij te kiezen topic uit de brede milieuproblematiek 2. Case-study: het selecteren van relevante milieuwetgeving 3. Relevante gastdocenten en bedrijfsbezoeken STUDIEMATERIAAL Het cursusmateriaal is elektronisch beschikbaar op Toledo Niet-verplichte literatuur: - Milieproblemen en technologie, Carlo Vandecasteele en Chantal Block, Uitgeverij Lannoo WERKVORMEN Activerend hoorcollege, presentatie van het individuele werkje, verslag van de gastcolleges en bedrijfsbezoeken EVALUATIE Evaluatievorm en berekening van het eindcijfer Examen tijdens de examenperiode Tweede examenkans Indien geen 10/20 gehaald wordt als eindcijfer na de eerste examenkans dient het examen opnieuw afgelegd te worden KOSTPRIJS Inschrijvingsgeld: 92 Printkosten van het studiemateriaal Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 26

D2. VOEDINGSTECHNOLOGIE ALGEMEEN Opleiding: Graduaat Biotechnologie Lestijden: 80 Lector(en): Tine Jaspers Vakverantwoordelijke: Tine Jaspers BEGINCOMPETENTIES Algemene toelatingsvoorwaarden voor het Graduaat Biotechnologie EINDCOMPETENTIES De module beoogt inzicht te verwerven in processen en bewerkingen zowel in de zuivelindustrie als bij het bierbrouwen. De student: beheerst de samenstelling van melk heeft inzicht in de processen en bewerkingen in de zuivelindustrie kan het fermentatieproces uitleggen en toepassen op de verschillende gefermenteerde melkproducten Kan via de opgedane kennis over kaasproductie in de hoorcolleges, tijdens het bedrijfsbezoek kritische vragen stellen heeft inzicht in de processen en bewerkingen die voorkomen bij het bierbrouwen kan op een veilige manier in het labo werken kan nauwkeurig en binnen de gegeven tijdslimiet de practicumopdracht afwerken kan samenwerken in groep kan de opgedane waarnemingen van een praktische proef interpreteren legt het verband met de theorie kan meetresultaten verwerken en interpreteert ze op correcte wijze rapporteert correct en overzichtelijk over de uitgevoerde proeven LEERINHOUDEN Deel 1: Zuiveltechnologie 1. Samenstelling en structuur van melk samenstelling van melk structuur van melk soorten melk 2. Processen en bewerkingen in de zuivelindustrie biologische processen mechanische processen thermische processen 3. Thermische behandeling van melk controle van de hittebehandeling pasteurisatie van melk in de fles gesteriliseerde melk Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 27

bereiding van UHT-melk 4. Bereiding van melkpoeder samenstelling van melkpoeder bereiding van melkpoeder verpakking en opslag 5. Melkzuurgistingen melkzuurbacteriën bacterieel metabolisme zuursels 6. Gefermenteerde melkproducten conserveringsdoel voedingswaarde van gefermenteerde melkproducten soorten gefermenteerde producten yoghurt 7. Boter productkenmerken bereiding van boter structuur en eigenschappen boterkwaliteit afgeleide producten 8. Room bereiding van room gesteriliseerde room slagroom ijsroom 9. Kaas bereidingsprincipes voorbereiding van de melk verzuring concentratie van het eiwit synerese en wassen vormen en persen zouten opslag en behandeling kaasrijping microbiële defecten soorten kaas Deel 2: Bierbrouwen 1. De grondstoffen De gerst De hop Het water 2. De voorbereiding van de gerst Drogen en stockeren Reinigen en calibreren 3. Het mouten Het weken Het kiemen 4. Het drogen of eesten Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 28

Doel en principes Fysische en (bio-)chemische veranderingen tijdens het drogen Invloed van het eestproces op het eindproduct Andere veranderingen Techniek van het drogen 5. Malen of schroten Theoretische principes Praktische uitvoering 6. Bereiding van het extract door het brouwproces Theoretische beschouwingen De brouwmethoden 7. Filtratie van het wort Theoretische beschouwingen Praktische uitvoering 8. Koken en hoppen van het wort Theoretische beschouwingen Technische uitvoering 9. Koelen van het wort (en klaring) Theoretische beschouwingen Praktische uitvoering 10. De gisting De gist De hoofdgisting De lagering of nagisting Technische uitvoering De filtratie 11. Eigenschappen en voedingswaarde 12. Bierdefecten 13. Bierinfecties 14. Ontwikkelingen en verwachtingen Het gebruik van commerciële enzymen Meer verfijnde identificatiemethoden Genetisch gemanipuleerde giststammen Ontwikkelingen in de procestechnologie Practicum 1. Bedrijfsbezoek brouwerij 2. Labo i.v.m. zuivel 3. Bedrijfsbezoek ambachtelijke kaasmakerij 4. Persoonlijk werk: uiteenzetting van de processen in de bereiding van een door de student zelf gekozen voedingsproduct STUDIEMATERIAAL Het cursusmateriaal is elektronisch beschikbaar op Toledo WERKVORMEN Hoorcollege Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 29

EVALUATIE Evaluatievorm en berekening van het eindcijfer Theoretisch gedeelte: Examen tijdens de examenperiode Praktisch gedeelte: verslagen (25%) labovaardigheden en attitude (25%) paper voedingsproduct (25%) examenvraag (25%). Enkel de evaluatie d.m.v. het afrondend examen (hoorcollege) is herneembaar tijdens een volgende examenperiode KOSTPRIJS Inschrijvingsgeld: 92 Printkosten van het studiemateriaal Geen verplichte aankopen van studiemateriaal Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 30

D3. FARMACOTECHNOLOGIE ALGEMEEN Opleiding: Graduaat Biotechnologie Lestijden: 80 Lector(en): Sadia Vancauwenbergh Vakverantwoordelijke: Sadia Vancauwenbergh BEGINCOMPETENTIES Algemene toelatingsvoorwaarden voor het Graduaat Biotechnologie Vertrouwd zijn met elementaire wiskunde Berekenen van concentraties, molariteiten en het opstellen van een ijklijn Het practicum vertrekt van de leerstof gezien tijdens de hoorcolleges EINDCOMPETENTIES De einddoelstellingen van de hoorcolleges zijn inzicht te verkrijgen in: de bouw (anatomie) en de werking (fysiologie) van het menselijk organisme de verschillende stappen in de ontwikkeling van geneesmiddelen de fundamentele begrippen en principes van de processen farmacodynamiek en farmacokinetiek degradatiemethoden van farmaca m.i.v. stabiliteitstesten de werkingsmechanismen van enkele grote therapeutische klassen van geneesmiddelen (farmacologie) Tijdens de practica hebben de studenten een basisinzicht en praktische vaardigheden verworven in enkele farmacologische technieken zodat ze in staat zijn de theoretische begrippen te begrijpen en toe te passen. Meer specifiek wordt beoogd dat ze in staat zijn zelfstandig te werken in een farmacotechnologisch lab en de basismethoden en essentiële toestellen leren kennen. Op basis van het practicum kan de student: de aangeleerde anatomische structuren op een anatomisch preparaat herkennen informatie opzoeken omtrent een geneesmiddel via een compendium op basis van de informatie over een geneesmiddel in ontwikkelingsfase, zich een oordeel vormen over de eventuele deelname aan een klinische studie farmacokinetische en dynamische vraagstukken oplossen een titratie uitvoeren van een farmacologische bereiding een stabiliteitsstudie van een farmacologische bereiding uitvoeren Tijdens het miniproject hebben de studenten een geïntegreerd overzicht over alle theoretische begrippen van de cursus verworven, door deze op te zoeken over een specifiek farmacon. Daarnaast hebben de studenten tijdens het miniproject leren samenwerken met medestudenten. Tot slot hebben de studenten geleerd om de opgezochte informatie op een degelijke wijze voor te stellen tijdens een presentatie. LEERINHOUDEN Theoretisch gedeelte 5. Anatomie en fysiologie van de mens Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 31

De bouw van het menselijk lichaam De bloedsomloop angiologie Het zenuwstelsel Het endocrien stelsel Het ademhalingsstelsel Het spijsverteringsstelsel Het uitscheidingsstelsel 6. Ontwikkeling van een geneesmiddel 7. Farmacokinetiek Farmacokinetische processen en parameters Toediening Factoren die de biologische beschikbaarheid beïnvloeden 8. Farmacodynamiek Farmacon en receptor Farmacon en respons 9. Stabiliteit van geneesmiddelen Chemische degradatie Fysische degradatie Stabilisatietesten 10. Farmacologie Middelen tegen infectie Geneesmiddelen i.v.m. het centraal zenuwstelsel Praktisch gedeelte 4. Anatomie 5. Case-study: de ontwikkeling van een geneesmiddel 6. Vraagstukken farmacodynamiek en farmacokinetiek 7. Stabiliteit van Aspirine 8. Bepaling van Aspirine 9. Bezoek aan een farmacotechnologisch bedrijf 10. Miniproject: toepassen van de theoretische begrippen op een farmacon STUDIEMATERIAAL Het cursusmateriaal (cursustekst, slides van de hoorcolleges, practicumtekst) is elektronisch beschikbaar op Toledo WERKVORMEN Activerend hoorcollege, oefenzittingen, lab, groepswerk en presentatie EVALUATIE Evaluatievorm en berekening van het eindcijfer Hoorcollege (65%): Afrondend examen tijdens de examenperiode Practicum (15%): Permanente evaluatie van de vaardigheden en de verplichte aanwezigheden tijdens het lab (5%) Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 32

Ingeleverde laboverslagen (10%) Miniproject (20%): Inhoud van de presentatie (15%) Presentatievaardigheden (5%) Tweede examenkans Enkel de evaluatie d.m.v. het afrondend examen (hoorcollege) is herneembaar tijdens een volgende examenperiode KOSTPRIJS Inschrijvingsgeld: 92 Printkosten van het studiemateriaal Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 33

D4. GENTECHNOLOGIE ALGEMEEN Opleiding: Graduaat Biotechnologie Lestijden: 80 Lector(en): Frederik De Smet Vakverantwoordelijke: Frederik De Smet BEGINCOMPETENTIES Algemene toelatingsvoorwaarden voor het Graduaat Biotechnologie Bij voorkeur heeft de student de competenties van de modules B1. Biochemie, C1. Celbiologie en C2. Moleculaire biologie verworven EINDCOMPETENTIES De student: verwerft kennis i.v.m. de DNA-recombinanttechnologie in Escherichia coli, Saccharomyces cerevisiae, planten en dieren kan biotechnologisch vakjargon op juiste wijze gebruiken heeft inzicht in het doel, nut, gebruik en principes van de actuele gentechnieken gebruikt in biotechnologische labs is vertrouwd met veiligheids-, milieu- en hygiënische aspecten van werken in een biotechnologisch lab LEERINHOUDEN Theoretisch gedeelte 1. Gespecialiseerde vectoren in Escherichia coli 2. Klonering van Saccharomyces cerevisiae 3. Genetische manipulatie van planten 4. Genetische manipulatie van dieren 5. Geavanceerde technieken Praktisch gedeelte 1. Kleinschalige isolatie van plasmide DNA uit E. coli: de mini-prep methode 2. Analyse van de geïsoleerde DNA-constructen 3. Two-hybrid analyse 4. Co-transformatie van een giststam met BD hybriden (pgbt9-x) en AD hybriden (pgad424-y) 5. Bepaling van een mogelijke proteïne-interactie met een Filter Kolonie β-galactosidase assay STUDIEMATERIAAL Het cursusmateriaal (cursustekst, slides van de hoorcolleges, practicumtekst) is elektronisch beschikbaar op Toledo WERKVORMEN Activerend hoorcollege, oefenzittingen, lab, groepswerk en presentatie Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 34

EVALUATIE Evaluatievorm en berekening van het eindcijfer Hoorcollege (50%): Afrondend examen tijdens de examenperiode Practicum (50%): Permanente evaluatie van de vaardigheden tijdens de labs (25%) Een contactexamen (25%) De laboverslagen (25%) De score voor de presentatie van de opdracht (25%) Tweede examenkans Enkel de evaluatie d.m.v. het contactexamen is herneembaar tijdens een volgende examenperiode KOSTPRIJS Inschrijvingsgeld: 92 Printkosten van het studiemateriaal Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 35

D5. AGROTECHNOLOGIE ALGEMEEN Opleiding: Graduaat Biotechnologie Lestijden: 40 Lector(en): Elsje Londers Vakverantwoordelijke: Elsje Londers BEGINCOMPETENTIES Algemene toelatingsvoorwaarden voor het Graduaat Biotechnologie EINDCOMPETENTIES De module beoogt inzicht te verwerven in de basisprincipes van de agrotechnologie. De student: heeft kennis van de basisconcepten binnen de plant- en dierproductie heeft kennis van plantengroeiregulatoren en kan deze inzetten in een agrotechnologisch ontwerp heeft de vaardigheid keuzes te maken binnen een agrotechnologisch ontwerp en kan deze rechtvaardigen kan kritisch reflecteren over de implementatie van biotechnologie in de agrotechnologie kan een standpunt innemen ten aanzien van een betoog binnen het domein van de agrotechnologie LEERINHOUDEN Theoretisch gedeelte 1. Geschiedenis van de landbouw Geschiedenis van de traditionele landbouw Problemen rond de gangbare landbouw Recente evoluties Biotechnologie: een oplossing voor de voedselcrisis? 2. Plant en zijn omgeving Fysiologie van de cultuurplant Water CO 2 Licht Temperatuur 3. Plantengroeiregulatoren Auxinen Gibberellinen Cytokininen Abscisinezuur Ethyleen 4. Toepassingen van plantengroeiregulatoren Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 36

Vermeerdering van planten Vegetatieve groei van planten Generatieve groei van planten Veroudering van planten Onkruidbestrijding 5. Toepassingen Plant Genetic Engineering Wat is biotechnologie? Biotechnologie en planten Veiligheid gentechnologie 6. Dierlijke productie en uitbating Belgische en Europese rassen van landbouwhuisdieren Versnijding Vleeskwaliteit Identificatie en registratie Intensieve fokkerij Potentiële toepassingen van gentechnologie in de veeteelt 7. Proefdierkunde Historiek Toepassingen Beperkingen van proefdiergebruik Wetgeving Alternatieven Experimentele technieken Biomedische toepassingen 8. Biologische landbouw Inleiding en definities Reglementering Praktijkvoorbeelden consumenten Praktisch gedeelte Excursies: serres, in-vitrolabo, proefdierencentrum, STUDIEMATERIAAL Het cursusmateriaal is elektronisch beschikbaar op Toledo WERKVORMEN Activerend hoorcollege, werkcollege, bedrijfsbezoeken en discussiegroep EVALUATIE Evaluatievorm en berekening van het eindcijfer Combinatie van permanente evaluatie (20%) en summatieve evaluatie (80%) Tweede examenkans Enkel de summatieve evaluatie is herneembaar tijdens een volgende examenperiode Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 37

KOSTPRIJS Inschrijvingsgeld: 46 Printkosten van het studiemateriaal Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 38

D6. PROJECTWERK ALGEMEEN Opleiding: Graduaat Biotechnologie Lestijden: 80 Lector(en): Stijn De Jonge, Nele Esters, Isabelle François, Tine Jaspers, Sadia Vancauwenbergh en Nick Wouters Vakverantwoordelijke: Nick Wouters BEGINCOMPETENTIES Algemene toelatingsvoorwaarden voor het Graduaat Biotechnologie Bij voorkeur heeft de student de competenties van de basismodules en de kennis van de specifieke module(s) verworven waarin de student zijn stageplaats en projectonderwerp koos EINDCOMPETENTIES De student: kan zelfstandig een stageplaats zoeken in een biotechnologisch domein heeft zelfstandig een stage gelopen waar hij/zij minstens 4 weken praktisch werk heeft uitgevoerd kan een wetenschappelijk probleem vatten zowel in zijn praktische als theoretische dimensie kan de informatie uit een specifiek domein met concrete en abstracte gegevens uitbreiden of met ontbrekende gegevens aanvullen; begrippenkaders hanteren; zich bewust zijn van de reikwijdte van de domeinspecifieke kennis kan de aangeleerde laboratoriumtechnieken zelfstandig, nauwkeurig en op een veilige manier uitvoeren kan geïntegreerde cognitieve en motorische vaardigheden toepassen kan kennis transfereren en procedures flexibel en inventief aanwenden voor het uitvoeren van taken en voor het strategisch oplossen van concrete en abstracte problemen kan handelen in een reeks van nieuwe, complexe contexten kan autonoom functioneren met initiatief kan verantwoordelijkheid opnemen voor het bereiken van persoonlijke resultaten en voor het stimuleren van collectieve resultaten kan zijn project op een professionele wijze finaliseren, rapporteren en mondeling verdedigen voor een jury LEERINHOUDEN Bij het maken van een projectwerk kan men voor het eerst de opgedane theoretische kennis zelfstandig in praktijk brengen. In de eerste plaats is het een persoonlijk en zelfstandig werk in een biotechnologisch toepassingsdomein, dat weliswaar onder begeleiding wordt gerealiseerd. Op vlak van communicatieve vaardigheden en projectmatig werken worden een aantal ondersteunende sessies georganiseerd. 1. De schriftelijke rapportering De soorten rapporten Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 39

De delen van een rapport Het schrijven van de tekst 2. Presentatietechniek Wat is presentatietechniek? Last van spreekangst en plankenkoorts Hoe mijn toespraak voorbereiden en houden Het gebruik van audiovisuele middelen 3. Projectmatig werken STUDIEMATERIAAL Blokschema van het project Uitwerken van een tijdschema en opvolging WBS, Gantt-charts, CPM, Pert Voor het domein waarin de student zijn projectwerk realiseert, zoekt hij/zij de nodige literatuur zelfstandig op of verkrijgt deze van de stageplaats. Voor de sessie van communicatievaardigheden wordt het nodige studiemateriaal ter beschikking gesteld via Toledo. Een stagebundel met alle info over het projectwerk en richtlijnen voor het schrijven van het eindrapport worden via Toledo ter beschikking gesteld bij aanvang van de module. WERKVORMEN Praktische werkzaamheden op de stageplaats, wetenschappelijk rapporteren en presenteren EVALUATIE Evaluatievorm en berekening van het eindcijfer Voor de evaluatie van het ondernemingsproject wordt volgende werkwijze gehanteerd: Permanente evaluatie op basis van de gevoerde communicatie, het naleven van afspraken, de inzet op de stageplaats en het schrijfproces (50%) De beoordeling van de projectverdediging door de jury (50%) bestaande uit: o Beoordeling van de kwaliteit van het eindrapport (1/3) o De presentatie (1/3) o Het beantwoorden van de vragen van de juryleden (1/3) Tweede examenkans Indien minder dan 10/20 gehaald wordt als eindcijfer na de eerste examenperiode, dient in overleg met de promotor en de opleidingsverantwoordelijke, het ingeleverde rapport herwerkt te worden en dient de presentatie worden overgedaan De permanente evaluatie vindt enkel plaats tijdens het praktisch werk op de stageplaats, bij een tweede examenperiode wordt dit resultaat overgedragen Eindtermijn Bovenstaande eindcompetenties moeten verwezenlijkt worden binnen hetzelfde academiejaar. Uitzonderlijk kan toestemming aangevraagd worden voor één aansluitend academiejaar. Deze verlenging moet aangevraagd worden voor de start van het nieuwe academiejaar Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 40

KOSTPRIJS Inschrijvingsgeld: 46 Onkosten gevraagde rapporten Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 41

E1. KWALITEITSZORG EN VEILIGHEID ALGEMEEN Opleiding: Graduaat Biotechnologie Lestijden: 40 Lector(en): Leen Mathues Vakverantwoordelijke: Leen Mathues BEGINCOMPETENTIES Algemene toelatingsvoorwaarden voor het Graduaat Biotechnologie EINDCOMPETENTIES De student: kent de methodiek die wordt toegepast bij het uitvoeren van een HACCP-analyse en is hierbij in staat een risico-analyse uit te voeren ket de diverse elementen en basisprincipes die noodzakelijk zijn bij de opbouw van een kwaliteitsmanagementsysteem begrijpt de diverse parameters die een invloed hebben bij de ontwikkeling van een besmetting van levensmiddelen LEERINHOUDEN Deel 1. Kwaliteit en kwaliteitssystemen 1. Wat is kwaliteit? 2. Total Quality Management 3. Kwaliteitssystemen De cirkel van Deming Documentatiestructuur van een kwaliteitssysteem Normen en standaarden Certificatie en accreditatie Deel 2. HACCP 1. Het belang van veiligheid en aansprakelijkheid 2. De Belgische voedingswetgeving en HACCP 3. Voorafgaande programma s Structuur en infrastructuur Technisch onderhoud en kalibratie van meetinstrumenten Personeel en bezoekers Reiniging en ontsmetting Ongediertebestrijding Beheer van aankopen en leveranciers Allergenen 4. HACCP: 14 stappen 7 principes Oprichten van de HACCP-werkgroep Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 42

Bepalen van het doel van de studie, verzamelen van productgegevens en bepaling van het gebruik van het product Opstellen van het productieschema Gevarenanalyse en voorzorgsmaatregelen Bepaling van de kritische controlepunten Opstellen van de kritische grenswaarden, opstellen van een monitoringsysteem en opstellen van een bijsturingsplan Opstellen van een HACCP-handboek Verificatie en herziening van het HACCP-systeem 5. Van HACCP naar andere kwaliteitssystemen 6. Traceerbaarheid Deel 3. Pathogene micro-organismen 1. Besmetting van levensmiddelen Schimmels Gisten Bacteriën 2. De evolutie van de besmettingsflora: de ecologie van het bederf van levensmiddelen 3. Pathogene micro-organismen in levensmiddelen Indeling van de toxi-infecties van levensmiddelen Primaire en secundaire besmetting van levensmiddelen Salmonella Clostridium perfringens Staphylococcus aureus Clostridium botulinum Listeria Campylobacter Bacillus cereus Mycotoxicosen STUDIEMATERIAAL Het cursusmateriaal is elektronisch beschikbaar op Toledo WERKVORMEN Hoorcollege en het maken van oefeningen tijdens de les Opdracht waarbij een mini-haccp-studie wordt uitgevoerd en gepresenteerd aan de andere studenten EVALUATIE Evaluatievorm en berekening van het eindcijfer 65%: examen tijdens de examenperiode 35%: evaluatie van de uit te voeren opdracht Tweede examenkans Modulefiches Graduaat (HBO 5 ) Biotechnologie 43