Project First Offenders Op 1 mei 2012 startte het Parket van de Jeugdrechtbank van het gerechtelijke arrondissement Gent samen met de Dienst Maatschappelijke Zorg en de jeugdinspecteurs van politie Gent het project First Offenders. De term First Offenders verwijst naar de pleger van een misdrijf tegen wie voor het eerst een proces-verbaal wordt opgesteld, in dit geval minderjarige plegers van een als misdrijf omschreven feit. Het doel is tweeledig: enerzijds recidive vermijden en anderzijds hulp aanbieden indien het gedrag van de jongere een signaal blijkt van achterliggende problemen. Doelgroep De doelgroep van het project zijn de zogenaamde First Offenders, minderjarigen (-18 jaar) die voor de eerste keer een door de politie vastgesteld feit hebben gepleegd en die in Gent gedomicilieerd zijn. Volgende vastgestelde feiten komen in aanmerking: Winkeldiefstal (misdrijfcode 12) Gewone diefstal (misdrijfcode 18) Slagen en verwondingen (misdrijfcode 43) Gebruik van blanke wapens (alle wapens die geen vuurwapens zijn, zoals messen en boksijzers) (misdrijfcode 36) Werking Dagelijks wordt bij de Politie Gent een opsomming gemaakt van minderjarigen die zich schuldig hebben gemaakt aan één van bovengenoemde feiten. De namen van de minderjarigen die voldoen aan de voorwaarden voor het project FO worden doorgegeven aan het Jeugdparket van Gent. Het parket gaat na of deze jongeren in aanmerking komen voor de projectmatige aanpak. De weerhouden jongeren worden in twee leeftijdscategorieën opgedeeld: -12-jarigen: de consulenten van de dienst Maatschappelijk Zorg maken een sociaal onderzoeksrapport over de leef- en schoolsituatie van de minderjarige. Dat rapport wordt doorgestuurd naar het jeugdparket. Indien blijkt dat de opvoedingssituatie van de betrokkene ernstig verstoord is, wordt een proces-verbaal problematische opvoedingssituatie opgemaakt. De dienst Maatschappelijke Zorg volgt de jongere dan gedurende 6 maanden op. +12-jarigen: de ouders en de minderjarigen worden uitgenodigd op het wijkcommissariaat van hun woonplaats van de minderjarige voor: o een gesprek met een jeugdinspecteur o de opmaak van een excuusbrief o de opmaak van een contract van opvolging (waarin afgesproken wordt dat de betrokkene geen nieuwe feiten mag plegen) o de regeling van een eventuele schadevergoeding. Indien niet wordt ingegaan op de uitnodiging of indien het gesprek niet geleid heeft tot het opstellen van een contract en/of excuusbrief of indien de ouders niet bereid zijn tot herstel van de schade, zal de jeugdinspecteur een navolgend proces-verbaal opstellen en dit doorgeven aan het jeugdparket. Het jeugdparket volgt het dossier dan verder op. Indien er wel een contract wordt afgesloten, wordt door de jeugdinspecteur een navolgend procesverbaal opgesteld met de datum waarop het contract wordt afgesloten. De jeugdinspecteur controleert tijdens de looptijd van het contract (6 maanden) of de First Offender de voorwaarden van het contract naleeft.
Bij schending van het contract wordt het contract afgesloten en wordt een navolgend proces-verbaal overgemaakt naar het jeugdparket. Het jeugdparket volgt het dossier verder op. Bij naleving wordt het contract positief afgesloten, eveneens door een navolgend proces-verbaal aan het jeugdparket, en wordt het feit geseponeerd. Het parket stuurt een brief aan de ouders en de minderjarige waarin de minderjarige eraan herinnerd wordt dat het dossier op het jeugdparket bewaard blijft tot hij/zij 18 jaar is. Cijfergegevens van mei 2012 tot mei 2013 Er waren in totaal 343 dossiers waarin wij voor 93 dossiers de goedkeuring kregen van het parket. Het betreft 54 jongens en 39 meisjes. Volgens leeftijd zien we volgende verdeling: leeftijd 10 11 12 13 14 15 16 17 aantal 5 4 11 24 22 18 8 1 Per categorie zien we volgende verdeling: Categorie Aantal Winkeldiefstal 71 Gewone diefstal 8 Slagen en verwondingen 13 Categorie geslacht totaal m v Winkeldiefstal 34 37 71 Gewone diefstal 7 1 8 Slagen en verwondingen 12 1 13 1 Aantal FO s afgesloten 70 Vroegtijdig Niet ingestapt 1 afgesloten Nieuwe feiten 9 Andere Cijfergegevens van mei 2013 tot en met december 2013 Er waren in totaal 198 dossiers waarin wij voor 24 dossiers de goedkeuring kregen van het parket. Het betreft 15 jongens en 9 meisjes. Bij 16 aanmeldingen wacht men op beslissing van parket en 12 aanmeldingen waarbij we wachten op het verhoor van minderjarigen. Volgens leeftijd zien we volgende verdeling: leeftijd 9 10 11 12 13 14 15 16 aantal 2 3 1 5 4 4 5 Per categorie zien we volgende verdeling: Categorie Aantal Winkeldiefstal 16 Gewone diefstal 3 Slagen en verwondingen 4 Categorie geslacht totaal m v Winkeldiefstal 9 7 15 Gewone diefstal 2 1 3 Slagen en verwondingen 3 1 4 Aantal FO s afgesloten 45 Vroegtijdig Niet ingestapt 5 afgesloten Nieuwe feiten 3 Andere
Bespreking van de cijfergegevens Voor de periode van mei 2012 tot mei 2013 waren er 343 aanmeldingen via het Operationeel Informatie centrum (OIC). Uiteindelijk werden er 93 dossiers weerhouden voor het FO-project. Van de 250 dossiers die niet in aanmerking kwamen, waren er 85 minderjarigen niet gedomicilieerd in Gent, 82 minderjarigen hadden reeds een ander feit gepleegd, bij 30 minderjarigen was er geen toestemming van het parket ( andere MOFen/of VOS-dossiers), 26 minderjarigen waren illegaal, de overigen waren VOS-dossiers, ambtshalve geschrapt. Voor de periode van mei 2013 tot en met december 2013 waren er 198 aanmeldingen waarvan er 24 dossiers opgestart werden als FO, 140 aanmeldingen werden niet opgestart : 58 minderjarigen niet gedomicilieerd in Gent, 28 minderjarigen hadden een ander feit gepleegd, 47 minderjarigen waarbij we geen toestemming kregen van het parket ( andere MOF- en/of VOS-dossiers), 4 minderjarigen die illegaal waren. De overigen waren VOS dossiers, ambtshalve schrapping.. Bij 16 aanmeldingen wacht men op de beslissing van het parket en van 12 aanmeldingen wordt er gewacht op het verhoor van de minderjarigen. Werkproces FO Op 18/01/2013 en 26/11/2013 was er een evaluatie van het project FO door het parket. De algemene bevinding was positief. Er werden volgende afspraken gemaakt: 1) Bij weigering van het ondertekenen van het contract door de minderjarige of één van zijn ouders meldt de jeugdinspecteur dit aan het parket. Vanuit het parket zal men een waarschuwingsbrief opsturen. Afhankelijk van de reden van weigering, kan via kantschrift nazicht van de opvoedingsomstandigheden worden gevraagd. 2) Bij het gesprek en het ondertekenen van het FO-contract dient er gestreefd te worden naar de aanwezigheid van beide ouders. Als dit echter niet mogelijk is, is één ouder voldoende. Bij ouders die uit de echt gescheiden zijn, is het noodzakelijk om beide ouders in te lichten. 3) Om verwarring rond de datum van opstart van het FO-project te vermijden, wordt de datum van ondertekening van het contract genomen. Hiertoe wordt een navolgend pv opgesteld bij de ondertekening van het contract, zodat ook het parket op de hoogte is van de opstartdatum. Indien het contract niet onmiddellijk ondertekend kan worden (vb. vakantie, verhuis, ziekte enz.), is er de afspraak dat de jeugdinspecteur via een navolgend pv het parket inlicht. 4) Om de navolgende pv s, waarbij men melding maakt van het einde van het contract, min of meer te uniformiseren en zo het parket de nodige info te geven inzake de controlemethodiek gedurende de 6 maanden, alsook de contacten met de school zal er in de toekomst een eenvormig pv opgesteld worden.
Uit de bevraging van de jeugdinspecteurs blijkt dat zij heel positief zijn over het project. Door de laagdrempeligheid van het project kunnen er eventuele problemen binnen het gezin gedetecteerd worden en leren zij de jongeren kennen binnen hun wijk waardoor men proactief kan werken. De jeugdinspecteurs hebben niet alleen de taak om de jongeren op de vingers te tikken maar zij willen de jongeren ook effectief helpen: de afstand tussen de jongere en de politie verkleint waardoor positieve banden kunnen ontstaan, het project werkt m.a.w. dus ook drempelverlagend. De jeugdinspecteurs geven aan dat de aanwezigheid van een consulent tijdens het gesprek een meerwaarde heeft, maar erkennen het probleem dat het maken van een afspraak met vier partijen (de ouders, de minderjarige, de consulent en de jeugdinspecteur) de visie om kort op de bal te spelen bemoeilijkt. Bovendien laat de huidige personeelsbezetting binnen DMZ niet toe dat op elk gesprek een consulent aanwezig is. Daarom werd er geopteerd om sinds juni 2013 de dossiers van 12 jarigen te laten opvolgen door de consulenten en de + 12 jarigen door de jeugdinspecteurs. Ouders reageren over het algemeen positief: vaak straffen ze zelf hun kind maar het feit dat er vanuit de politie ook nog een boodschap en signaal komt, wordt als positief ervaren. Een groot deel van de jongeren houdt zich aan de gemaakte afspraken. Vaak hebben ze het moeilijk met het schrijven van de excuusbrief (wat ook gerust een tekening of een collage mag zijn). Het doel van het project First Offenders is tweeledig nl. enerzijds recidive vermijden en anderzijds hulp aanbieden indien het gedrag van de jongere een signaal blijkt voor achterliggende problemen. Wat betreft de tweede doelstelling ontvangen wij van zowel de jeugdinspecteurs, de consulenten, de ouders als de minderjarigen positieve signalen. Om na te gaan of het project ook recidive bij jongeren vermijdt, zal een stagiaire Bachelor of science in de criminologische wetenschappen stage lopen op de dienst Maatschappelijk Zorg van 10/02/2014 tot 15/05/2014 en een effectevaluatie opmaken over het project First Offenders.