LIST OF PUBLICATIONS C. Ypenburg, M.J. Schalij, E.E. van der Wall. De standaard Hartfalen (eerste herziening) van het Nederlands Huisartsen Genootschap; reactie vanuit de cardiologie. Ned Tijdschr Geneeskd 2005;149:2655-8. C. Ypenburg, L. van Erven, G.B. Bleeker, J.J. Bax, M. Bootsma, M.C. Wijffels, E.E. van der Wall, M.J. Schalij. Benefit of combined resynchronization and defibrillator therapy in heart failure patients with and without ventricular arrhythmias. J Am Coll Cardiol 2006;48:464-70. C. Ypenburg, M.J. Schalij, G.B. Bleeker, P. Steendijk, E. Boersma, P. Dibbets-Schneider, M.P. Stokkel, E.E. van der Wall, J.J. Bax. Extent of viability to predict response to cardiac resynchronization therapy in ischemic heart failure patients. J Nucl Med 2006;47:1565-70. C. Ypenburg, M.J. Schalij, G.B. Bleeker, P. Steendijk, E. Boersma, P. Dibbets-Schneider, M.P. Stokkel, E.E. van der Wall, J.J. Bax. Impact of viability and scar tissue on response to cardiac resynchronization therapy in ischemic heart failure patients. Eur Heart J 2006;28:33-41. C H A P T E R 3 283 List of publications C. Ypenburg, J.J. Bax, E.E van der Wall, M.J. Schalij, L. van Erven. Intrathoracic impedance monitoring to predict decompensated heart failure. Am J Cardiol 2006;99:554-7. C. Ypenburg, S.D. Roes, G.B. Bleeker, T.A. Kaandorp, A. de Roos, M.J. Schalij, E.E. van der Wall, J.J. Bax. Effect of total scar burden on contrast-enhanced magnetic resonance imaging on response to cardiac resynchronization therapy. Am J Cardiol 2006;99:657-60. C. Ypenburg, Martin J. Schalij, Jeroen J. Bax. Imaging techniques in heart failure. Device Therapy for Heart Failure 2006;1:50-7. N.R. Van de Veire NR, G.B. Bleeker, J. De Sutter, C. Ypenburg, E.R. Holman, E.E. van der Wall, M.J. Schalij, J.J. Bax JJ. Tissue synchronisation imaging accurately measures left ventricular dyssynchrony and predicts response to cardiac resynchronisation therapy. Heart 2007;93:1034-9. M.M. Henneman, J. Chen, C. Ypenburg, P. Dibbets, G.B. Bleeker, E. Boersma, M.P. Stokkel, E.E. van der Wall, E.V. Garcia, J.J. Bax. Phase analysis of gated myocardial perfusion single-photon emission computed tomography compared with tissue Doppler imaging for the assessment of left ventricular dyssynchrony. J Am Coll Cardiol 2007;49:1708-14. M.M. Henneman, J. Chen, P. Dibbets-Schneider, M.P. Stokkel, G.B. Bleeker, C. Ypenburg, E.E. van der Wall, M.J. Schalij, E.V. Garcia, J.J. Bax. Can LV dyssynchrony as assessed with phase analysis on gated myocardial perfusion SPECT predict response to CRT? J Nucl Med 2007;48:1104-11. N.R. Van de Veire, G.B. Bleeker, C. Ypenburg, J. De Sutter, N. Ajmone Marsan, E.R. Holman, E.E. van der Wall, M.J. Schalij, J.J. Bax. Usefulness of triplane tissue Doppler imaging to predict acute response to cardiac resynchronization therapy. Am J Cardiol 2007;100:476-82.
G.B. Bleeker, S.A. Mollema, E.R. Holman, N. Van De Veire, C. Ypenburg, E. Boersma E, E.E. van der Wall, M.J. Schalij, J.J. Bax. Left ventricular resynchronization is mandatory for response to cardiac resynchronization therapy. Analysis in patients with echocardiographic evidence of left ventricular dyssynchrony at baseline. Circulation 2007;116:1440-48. 284 N. Ajmone Marsan, M.M. Henneman, J. Chen, C. Ypenburg, P. Dibbets, S. Ghio, G.B. Bleeker, M.P. Stokkel, E.E. van der Wall, L. Tavazzi, E.V. Garcia, J.J. Bax. Left ventricular dyssynchrony assessed by two three-dimensional imaging modalities: phase analysis of gated myocardial perfusion SPECT and tri-plane tissue Doppler imaging. Eur J Nucl Med Mol Imaging 2008; 35:166-73. N.R. Van de Veire, C.M. Yu, N. Ajmone-Marsan, G.B. Bleeker, C. Ypenburg, J. De Sutter, Q. Zang, J.W. Fung, J.Y. Chan, E.R. Holman, E.E. van der Wall, M.J. Schalij, J.J. Bax. Tri-plane tissue Doppler imaging: a novel 3-dimensional imaging modality that predicts reverse left ventricular remodeling after cardiac resynchronization therapy. Heart 2008;94:e9. C. Ypenburg, H.F. Verwey, E.E. van der Wall. Thuisinfusie van inotropica bij ernstig hartfalen; een belangrijke rol voor de nurse practitioner. Ned Tijdschr Geneeskd 2007;151(44):2426-8. C. Ypenburg, P. Lancellotti, L.F. Tops, G.B. Bleeker, E.R. Holman, L.A. Piérard, M.J. Schalij, J.J. Bax. Acute effects of initiation and withdrawal of cardiac resynchronization therapy on papillary muscle dyssynchrony and mitral regurgitation. J Am Coll Cardiol 2007; 50:2071-7. C. Ypenburg, J.J. Bax. The role of positron emission tomography in evaluation of alterations in cardiac efficiency after cardiac resynchronization therapy. J Cardiovasc Electrophysiol 2008; 19:133-5. C. Ypenburg, A. Sieders, G.B. Bleeker, E.R. Holman, E.E. van der Wall, M.J. Schalij, J.J. Bax. Myocardial contractile reserve predicts improvement in left ventricular function after cardiac resynchronization therapy. Am Heart J 2007;154:1160-5. M.M. Henneman, E.E. van der Wall, C. Ypenburg, G.B. Bleeker, N.R. Van de Veire, N. Ajmone Marsan, J. Chen, E.V. Garcia, J.J. Westenberg, M.J. Schalij, J.J. Bax. Nuclear imaging in cardiac resynchronization therapy. J Nucl Med 2007;48:2001-10. N. Ajmone Marsan, G.B. Bleeker, C. Ypenburg, S. Ghio, N.R. Van de Veire, E.R. Holman, E.E. van der Wall, L. Tavazzi, M.J. Schalij, J.J. Bax. Real-time three-dimensional echocardiography permits quantification of left ventricular mechanical dyssynchrony and predicts acute response to cardiac resynchronization therapy. J Cardiovasc Electrophysiol 2008;19:392-9. N. Ajmone Marsan, M.M. Henneman, J. Chen, C. Ypenburg, P. Dibbets, S. Ghio, G.B. Bleeker, M.P. Stokkel, E.E. van der Wall, L. Tavazzi, E.V. Garcia, J.J. Bax. Real-time 3-dimensional echocardiography as a novel approach to quantify left ventricular dyssynchrony: A comparison study with phase analysis of gated myocardial perfusion single photon emission computed tomography. J Am Soc Echocardiog 2008;21:801-7.
C. Ypenburg, P. Lancellotti, L.F. Tops, E. Boersma, G.B. Bleeker, E.R. Holman, J.D. Thomas, M.J. Schalij, L.A. Piérard, J.J. Bax. Mechanism of improvement in mitral regurgitation after cardiac resynchronization therapy. Eur Heart J 2008;29:757-65. V. Delgado, C. Ypenburg, R.J. van Bommel, L.F. Tops, S.A. Mollema, N.A. Marsan, G.B. Bleeker, M.J. Schalij, J.J. Bax. Assessment of left ventricular dyssynchrony by speckle tracking strain imaging comparison between longitudinal, circumferential, and radial strain in cardiac resynchronization therapy. J Am Coll Cardiol 2008;51:1944-52. C. Ypenburg, G.B. Bleeker, M.J. Schalij, J.J. Bax. Value of non-echocardiographic imaging techniques in cardiac resynchronization therapy. Chapter 7 in Cardiac Resynchronization Therapy. Editors Yu, Hayes and Auricchio. Blackwell Publishing, Oxford, UK. M.G. Gademan, R.J. van Bommel, C. Ypenburg, J.C. Haest, M.J. Schalij, E.E. van der Wall, J.J. Bax, C.A. Swenne. Biventricular pacing in chronic heart failure acutely facilitates the arterial baroreflex. Am J Physiol Heart Circ Physiol 2008; in press. C H A P T E R 3 285 List of publications C. Ypenburg, R.J. van Bommel, N. Ajmone Marsan, V. Delgado, G.B. Bleeker, E.E. van der Wall, M.J. Schalij, J.J. Bax. Effects of interruption of long-term cardiac resynchronization therapy on left ventricular function and dyssynchrony. Am J Cardiol 2008; in press. C. Ypenburg, R.J. van Bommel, V. Delgado, S.A. Mollema, G.B. Bleeker, E. Boersma, M.J. Schalij, J.J. Bax. Optimal left ventricular lead position predicts reverse remodeling and survival after cardiac resynchronization therapy. J Am Coll Cardiol 2008; in press. C. Ypenburg, J.J. Westenberg, G.B. Bleeker, N.R. Van de Veire, N. Ajmone Marsan, M.M. Henneman, E.E. van der Wall, M.J. Schalij, T.P. Abraham, S.S. Barold, J.J. Bax. Non-invasive imaging in cardiac resynchronization therapy part 1: selection of patients. PACE 2008; in press. C. Ypenburg, J.J. Westenberg, G.B. Bleeker, N.R. Van de Veire, N. Ajmone Marsan, M.M. Henneman, E.E. van der Wall, M.J. Schalij, T.P. Abraham, S.S. Barold, J.J. Bax. Non-invasive imaging in cardiac resynchronization therapy part 2: follow-up and optimization of settings. PACE 2008; in press. C.Ypenburg, R.J. van Bommel, G.B. Bleeker, E.Boersma, M.J. Schalij, J.J. Bax. Long-term prognosis after cardiac resynchronization therapy is related to the extent of left ventricular reverse remodeling at mid-term follow-up. Submitted V. Delgado, C.Ypenburg, Q. Zhang, S.A. Mollema, J. Wing-Hong Fung, M.J. Schalij, C.M.Yu, J.J. Bax. Changes in global left ventricular function in heart failure patients undergoing cardiac resynchronization therapy using novel automated function imaging. Submitted Q. Zhang, R.J. van Bommel, J. Wing-Hong Fung, J.Y. Chan, G.B.Bleeker, C. Ypenburg, G. Yip, Y. Liang, M.J. Schalij, J.J. Bax, C.M. Yu. Tissue doppler velocity is superior to strain imaging in predicting long-term cardiovascular events after cardiac resynchronization therapy. Submitted C.J.W. Borleffs, C. Ypenburg, R.J. van Bommel, V. Delgado, L. van Erven, M.J. Schalij, J.J. Bax. Clinical importance of new-onset atrial fibrillation after cardiac resynchronization therapy. Submitted
ACKNOWLEDGEMENTS De studies beschreven in dit proefschrift zijn uitgevoerd op de afdeling cardiologie van het Leids Universitair Medisch Centrum. Graag wil ik iedereen bedanken met wie ik de afgelopen jaren heb mogen samenwerken! In de eerste plaats wil ik alle patiënten danken die deel uit hebben gemaakt van mijn onderzoek. Daarnaast het secretariaat voor alle praktische regel zaken en de computer jongens voor alle problemen met mijn laptop. Aad en andere verpleegkundigen van C9, dank voor jullie medewerking als ik weer eens een patiënt kwam lenen voor een vragenlijst, echo of 6-minuten looptest. Kees, Janneke en Rob, veel dank voor jullie uitleg over de devices, met name het aan-en-uit zetten. Echodames en Allard, dank voor het verrichten van alle stress echo s, aan-en-uit sessies en jullie gezelligheid tijdens het urenlang tracen in de rekenkamer! Verder wil ik Stijntje, Jos en Petra bedanken voor alle hulp bij de MRI en nucleaire scans. Eric Boersma, dank voor al je statistische hulp en uitgebreide uitleg. Renee, dank voor je altijd up-to-date lijstjes en cappo s tijdens de drukke maandagochtend poli en je optimisme, vrolijkheid en altijd volle droppot! C H A P T E R 3 287 Acknowledgements De afgelopen 3 jaar vele mede-onderzoekers zien komen en gaan uit de tuin ; Saskia, Maureen, Joanne, Laurens, Sjoerd, Gabe, Pascalle, Su-San, Maaike, Ellen, Roxana, Jaël, Denise, Marleen, Adriaan, Jan, Daniel, Ivo, Jaap, Hadrian, Robert, Bart, Rutger, Jaco, Douwe, Bas, Roderick, Jan-Willem, Stijntje, Mark, Leontine, Nico, Nina, Gabya, Victoria en Gaetano, ik wil jullie danken voor de onderlinge steun en stimulerende werksfeer, alsook de 020 en 070 uitjes buiten het werk... Zonder jullie was promoveren niet half zo leuk geweest! Saskia, op slinkse wijze had ik al snel een plek naast jou geconfisceerd; dank voor je al je hulp, je altijd kritische blik en gezelligheid buiten en op het werk. Maureen ( hennie ), dank voor het inwijden in alle tuinperikelen en leuk dat we nu nog steeds collega s zijn. Joanne, langst-zittende tuin-vrouw, ondanks je overvolle agenda altijd tijd voor tips en een praatje. Laurens, congres-maatje, dank voor je support tijdens mijn eerste buitenlandse trips. Sjoerd, je gezelligheid en kennis op de echokamer zijn erg gewaardeerd. Rutger en Jan-willem, dank voor de overname en jullie enthousiasme dit onderzoek voor te zetten. Nina and Victoria, I enjoyed working with and learning from you. Graag wil ik ook mijn huidige collega s en opleiders bedanken in het Spaarne Ziekenhuis voor de leuke sfeer en flexibiliteit voor de laatste regeldingen voor mijn promotie. Jikke, je bent er altijd voor me geweest, vanzelfsprekend wilde ik jou ook als paranimf bij de verdediging van mijn proefschrift hebben, dank voor alles! Kirst, dank voor je heerlijke relativerende vermogen en kijk op de wereld! Es, ook al kwam je er later bij, ik ben erg blij met jou als paranimf! Ook Maart, Bri, Dien, Caro, Eef en Eline dank ik voor de jarenlange vriendschap; ik hoop nu weer wat meer tijd te hebben voor onze thee/lunch/diner dates! Erik en Mark, veel dank voor het opvangen van Daaf als ik weer eens op congres was.
288 Lieve mam en pap, ondanks alle mooie en moeilijke momenten de afgelopen jaren wil ik jullie bedanken voor jullie onvoorwaardelijke liefde en steun, ik hou van jullie! Matthijs, mijn kleine broertje, ik ben blij dat we de laatste jaren meer naar elkaar toegroeien. Vlo, Tern en Suzanne, dank dat jullie me met liefde als schoondochter/zus hebben opgenomen. Jerry, lieve grote bruine beer, ik heb altijd genoten van je gezelschap op mijn thuiswerkdagen. Ik mis je! Daaf, waar zal ik beginnen dank voor je flexibiliteit, huishoudelijke hulp, heerlijke kookkunsten, maar ook vooral je geduld, liefde en steun. Ik kijk uit naar onze toekomst samen! Finn, heerlijk mannetje van me, je bent het mooiste wat me is overkomen! Claudia CURRICULUM VITAE De auteur van dit proefschrift werd geboren op 31 augustus 1979 in Amstelveen. In 1997 behaalde zij haar eindexamen Gymnasium aan het Hermann Wesselink College te Amstelveen. Van 1997 tot en met 2004 studeerde zij Geneeskunde aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. Tijdens de doctoraalfase was zij werkzaam als student-assistent bij de vakgroep Celbiologie. Tevens was zij betrokken bij wetenschappelijk onderzoek naar trombose op de afdeling Vasculaire Geneeskunde in het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam (Prof. M.M. Levi). In de periode 2002-2004 liep zij haar co-assistentschappen in de regio Noord-Holland. Aansluitend werd het artsexamen in 2004 cum laude afgelegd. Nadien werkte zij gedurende 8 maanden als AGNIO cardiologie in het Medisch Centrum Alkmaar (Dr. J.H. Ruiter). In 2005 begon zij met promotieonderzoek op de afdeling cardiologie van het Leids Universitair Medisch Centrum onder begeleiding van Prof. J.J. Bax en Prof. M.J. Schalij. De resultaten hiervan staan beschreven in dit proefschrift. Hiernaast heeft zij deel uitgemaakt van het opzetten en draaien van een hartfalen polikliniek voornamelijk gericht op cardiale interventies binnen deze populatie (Dr. H.F. Verwey). In april 2008 startte zij met de opleiding tot cardioloog vanuit het Leids Universitair Medisch Centrum (Prof. E.E. van der Wall). Momenteel volgt zij de vooropleiding interne geneeskunde in het Spaarne Ziekenhuis in Hoofddorp (Dr. A.B. Arntzenius). Vervolgens zal zij werkzaam op de afdeling cardiologie van het Rijnland ziekenhuis te Leiderdorp (Dr. C.J.H.J. Kirchhof) en het Leids Universitair Medisch Centrum.