SCHOLIERENONDERZOEK E-MOVO

SCHOLIERENONDERZOEK E-MOVO GEMEENTE HAARLEMMERMEER SOCIAAL WELBEVINDEN SOCIAAL WELBEVINDEN SOCIAAL WELBEVINDEN WELBEVINDEN SOCIAAL WELBEVINDEN

SCHOLIERENONDERZOEK E-movo GEMEENTE HAARLEMMERMEER Een onderzoek naar de gezondheid, het welzijn en de leefstijl van tweede- en vierdeklassers van het voortgezet onderwijs. HET ONDERZOEK In het najaar van 0 hebben ruim 7.600 scholieren woonachtig in de Kennemerland meegedaan aan een vragenlijstonderzoek van de GGD, ook wel E-movo onderzoek genoemd. Leerlingen van klas 2 en 4 van het voortgezet onderwijs beantwoordden tijdens een lesuur op school via internet vragen over hun gezondheid, thuissituatie, leefstijl en vrije tijd. Het doel van het onderzoek is om gemeenten, scholen en de GGD inzicht te geven in de gezondheid en leefstijl van de jeugd. Deelnemende scholieren In totaal hebben 2.084 scholieren die in wonen een bruikbare vragenlijst ingevuld:. woonachtig in Hoofddorp, 47 in Nieuw-Vennep, 2 in overige kernen en 6 van wie de woonkern onbekend is (deze laatste groep gaat in een andere GGD- naar school). Geschat wordt dat de totale groep deelnemers uit 7% is van alle tweede- en vierdeklassers die in deze gemeente wonen. De scholieren zijn afkomstig van verschillende scholen binnen en buiten de gemeente. De Kennemerland omvat tien gemeenten: Beverwijk, Bloemendaal, Haarlem, Haarlemmerliede en Spaarnwoude,, Heemskerk, Heemstede, Uitgeest, Velsen en Zandvoort. Deze factsheet bespreekt de resultaten van de deelnemende scholieren die wonen in. Ook voor de andere negen gemeenten en voor de in zijn geheel zijn factsheets opgesteld, die zijn te downloaden vanaf de website van GGD Kennemerland. Tabel toont de achtergrondgegevens van de scholieren uit de en uit, uitgesplitst naar de woonkernen Hoofddorp (), Nieuw-Vennep (2) en overige kernen (3). In Nieuw-Vennep hebben relatief veel havo/vwo-scholieren aan het onderzoek meegedaan. Verder hebben in de overige kernen relatief veel 4 vmbo-leerlingen meegedaan en relatief veel autochtonen. Hiermee moet rekening worden gehouden bij vergelijkingen van de resultaten tussen de woonkernen. Tabel. Achtergrondgegevens deelnemende scholieren en 2.084 scholieren (%) totaal 2 3 Regio 7.674 scholieren (%) Geslacht Jongens 4 0 48 48 0 Meisjes 2 2 0 Klas Klas 2 7 60 7 4 Klas 4 44 43 0 46 Onderwijstype Vmbo 44 44 36 42 Havo/vwo 7 7 64 4 8 Onderwijstype Vmbo klas 2 2 2 2 24 24 naar klas Vmbo klas 4 4 26 Havo/vwo klas 2 32 3 36 26 3 Havo/vwo klas 4 2 2 28 23 27 Gezinssamenstelling Twee ouders (beide eigen ouders) Twee ouders (van wie één stiefouder) Co-ouders (twee huizen) Eén ouder Anders 76 6 4 3 77 4 3 74 6 4 74 7 6 2 Etniciteit Autochtoon 76 73 74 88 8 Westers allochtoon 0 3 8 Niet-westers allochtoon 7 7

Van de scholieren uit vindt 83% zijn gezondheid goed of heel goed, % antwoordt gaat wel en 3% ervaart zijn gezondheid niet zo best of slecht. Dit komt overeen met de nale percentages. Jongens oordelen positiever over hun eigen gezondheid dan meisjes. Chronische aandoeningen en allergieën De door de scholieren meest genoemde ziekten en/of aandoeningen in het jaar voorafgaand aan het onderzoek zijn: migraine of regelmatige ernstige hoofdpijn (%), astma of bronchitis (2%), chronische vermoeidheid (0%) en eczeem (eveneens 0%). Het gaat hier om ziekten en/of aandoeningen die al dan niet zijn vastgesteld door een arts. Een vijfde van de scholieren uit (2%) is allergisch voor pollen en/of stuifmeel (hooikoorts), 3% voor huisstof/huismijt, 2% voor huisdieren en % voor bepaald voedsel. voelt 8% zich psychisch ongezond ( eveneens 8%). Het gaat om meer meisjes (2%) dan jongens (%) en meer vmbo-leerlingen (2%) dan havo/ vwo-leerlingen (%). Psychosociale problematiek De psychosociale problematiek is gemeten met de SDQ (Strengths and Difficulties Questionnaire). In figuur staat de totaalscore weergegeven en de uitkomsten op vier deelgebieden van de SDQ. De figuur geeft tevens leerlingen weer die in het grensgebied zitten, in de tekst wordt op deze groep verder niet ingegaan. Van de scholieren uit heeft 4% psychosociale problematiek. Wat betreft de deelgebieden van de SDQ kan het volgende worden opgemerkt. Emotionele problemen komen meer voor bij meisjes (%) dan bij jongens (%). Verder hebben meer jongens (0%) dan meisjes (4%) en meer vmbo-leerlingen (%) dan havo/vwo-leerlingen (%) gedragsproblemen. Figuur. Psychosociale problematiek volgens de SDQ vergeleken met de (%) Ongevallen In de drie maanden voorafgaand aan het onderzoek heeft 3% van de scholieren uit een verwonding, vergiftiging of blessure opgelopen waarvoor medische behandeling nodig was ( eveneens 3%). Van deze scholieren heeft 66% het letsel opgelopen tijdens het sporten en 7% in het verkeer. 0 grensgebied psychosociale problematiek Kwaliteit van leven Kwaliteit van leven is een belangrijke maat om een indruk te krijgen van de totale gezondheid en het welbevinden. Kwaliteit van leven wordt gedefinieerd als de eigen mening van een persoon over zijn functioneren op fysiek, psychisch en sociaal gebied. Van de scholieren uit ervaart 26% een hoge kwaliteit van leven, 4% een gemiddelde kwaliteit en % een lage kwaliteit. Dit komt ongeveer overeen met de. Een hoge kwaliteit van leven komt meer voor bij jongens (32%) dan bij meisjes (%) en meer bij tweede- (%) dan bij vierdeklassers (2%). 0 0 8 4 4 totaalscore psychosociale problematiek 6 hyperactiviteit 4 0 emotionele problemen 2 2 problemen met leeftijdsgenoten 6 7 7 gedragsproblemen Psychische gezondheid De psychische gezondheid is gemeten aan de hand van vijf vragen naar verschillende gevoelens: zenuwachtigheid, rustig voelen, neerslachtigheid, gelukkig voelen en in de put zitten (Mental Health Inventory-: MHI-). Van de scholieren uit Mishandeling en ongewenste seksuele ervaring Van de scholieren uit geeft 4% aan op dit moment wel eens geestelijk mishandeld te worden, dit wil zeggen getreiterd, gekleineerd of uitgescholden ( %). Dit gebeurt relatief vaak door een medescholier.

Twee procent van de se scholieren geeft aan op dit moment wel eens lichamelijk te worden mishandeld ( eveneens 2%). Zes procent heeft wel eens zonder het te willen een seksuele ervaring met iemand gehad ( 7%). Onder seksuele ervaring wordt verstaan: alles van zoenen, intiem betasten tot naar bed gaan. Van de scholieren uit wilde 3-4% bovenstaande vragen niet beantwoorden ( eveneens 3-4%). Suïcidegedachten In de twaalf maanden voorafgaand aan het onderzoek heeft 8% van de scholieren uit er wel eens serieus over gedacht een eind te maken aan zijn leven ( 7%). In heeft 2% er een enkele keer aan gedacht, 4% af en toe, % vaak en % heel vaak. vwo-leerlingen (33%). Hierbij is niet gekeken naar de verdeling van lichaamsbeweging over de week en de intensiteit van de lichaamsbeweging. Daarmee geven bovenstaande uitkomsten niet de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) weer. Zeven op de tien scholieren uit sporten in verenigingsverband, 3% sport niet bij een sportvereniging ( 28%). Meer meisjes (34%) dan jongens (28%) sporten niet bij een vereniging, meer vierdeklassers (36%) dan tweedeklassers (27%) en meer leerlingen van het vmbo (38%) dan van het havo/vwo (26%). SOCIAAL WELBEVINDEN Pesten op school Van de scholieren uit wordt 6% regelmatig op school gepest ( 7%). Meer tweedeklassers (8%) dan vierdeklassers (3%) worden gepest en meer vmbo- (8%) dan havo/vwo-leerlingen (4%). Acht procent pest zelf regelmatig andere leerlingen op school ( %). Meer jongens (%) dan meisjes (%) geven aan regelmatig te pesten en meer leerlingen van het vmbo (%) dan van het havo/vwo (6%). Spijbelen Twaalf procent van de scholieren uit heeft minimaal één lesuur gespijbeld in de vier weken voorafgaand aan het onderzoek ( 3%). Dit gaat om meer vierdeklassers (7%) dan tweedeklassers (8%). De figuren 2 tot en met 4 geven voor een aantal leefstijlonderwerpen de resultaten weer van scholieren uit en die van de. Lichamelijke (in)activiteit Van de scholieren uit beweegt % minder dan 3 uur, 2% tussen de 3-7 uur, en 62% meer dan 7 uur. De nale cijfers bedragen respectievelijk 7%, 28% en 66%. Minder dan 7 uur bewegen komt meer voor bij meisjes (46%) dan bij jongens (%), meer bij vierdeklassers (44%) dan bij tweedeklassers (34%) en meer bij vmbo-leerlingen (4%) dan bij havo/ Voeding Zeventien procent van de scholieren uit ontbijt minder dan vijf keer en voldoet daarmee niet aan de ontbijtnorm ( 6%). Meer leerlingen van het vmbo (23%) dan van het havo/vwo (2%) voldoen niet aan de ontbijtnorm, meer meisjes (22%) dan jongens (%) en meer vierde- (%) dan tweedeklassers (4%). Van de scholieren uit eet 63% niet elke dag groente ( 62%) en 6% eet niet elke dag fruit ( 62%). De fruitnorm van minstens twee stuks fruit per dag wordt door 86% niet gehaald ( 84%). Roken Eén op de tien scholieren uit (%) rookt wekelijks (minstens één keer ) ( 4%). In roken meer vmbo-leerlingen (8%) dan havo/vwo-leerlingen (6%) wekelijks en meer vierde- (8%) dan tweedeklassers (6%).

Figuur 2. Leefstijl vmbo-scholieren vergeleken met de (%) vmbo Kennemerland vmbo 0 80 70 60 0 0 0 4 23 22 8 2 43 4 3 37 0 3 4 2 2 beweegt < 7 uur ontbijt < dagen rookt wekelijks alcohol gedronken binge-drinken hasj of wiet gebruikt ooit harddrugs gebruikt geslachtsgemeenschap gehad Alcohol In de maand voorafgaand aan het onderzoek heeft 38% van de scholieren uit alcohol gedronken ( actuele drinkers ) en is 6% van alle scholieren dronken/ aangeschoten geweest. De nale cijfers bedragen 44% en 2%. Actueel drinken gebeurt meer door vierde- (6%) dan door tweedeklassers (%) uit en meer door leerlingen van het vmbo (43%) dan door leerlingen van het havo/vwo (34%). Een kwart van de scholieren uit (2%) heeft in de maand vóór het onderzoek tenminste eenmaal vijf of meer drankjes gedronken bij één gelegenheid. Dit wordt binge-drinken genoemd. Het nale gemiddelde is 2%. Binge-drinken komt meer voor bij vierde- (42%) dan bij tweedeklassers (2%) uit en meer bij leerlingen van het vmbo (3%) dan bij leerlingen van het havo/vwo (%). Van de binge-drinkers uit vindt een grote meerderheid (88%) van zichzelf dat hij/zij niet teveel drinkt. De scholieren die in de maand vóór het onderzoek alcohol hebben gedronken noemen als locaties of gelegenheden waar ze alcohol drinken het meest: bij anderen thuis (%), in een discotheek (44%), thuis, met anderen (43%), op straat, in een park of ergens anders buiten (24%) en in een café, bar, snackbar of op terras (2%). Vier op de tien actuele drinkers uit (3%) zeggen dat hun ouders het goed vinden dat ze alcohol drinken. Figuur 3. Leefstijl havo/vwo-scholieren vergeleken met de (%) havo/vwo Kennemerland havo/vwo 0 80 70 60 0 0 0 33 3 2 6 34 24 4 6 2 2 beweegt < 7 uur ontbijt < dagen rookt wekelijks alcohol gedronken binge-drinken hasj of wiet gebruikt ooit harddrugs gebruikt geslachtsgemeenschap gehad

Figuur 4. Leefstijl scholieren naar geslacht (%) jongens meisjes 0 80 70 60 0 0 0 46 22 0 2 37 3 24 26 8 4 2 2 7 beweegt < 7 uur ontbijt < dagen rookt wekelijks alcohol gedronken binge-drinken hasj of wiet gebruikt ooit harddrugs gebruikt geslachtsgemeenschap gehad Eén procent van de scholieren uit gebruikte ooit ghb ( eveneens %) en 2% heeft ooit harddrugs gebruikt ( 3%). In dit onderzoek zijn nagevraagd: xtc, cocaïne, amfetaminen, heroïne en lsd. Naast het gebruik van drugs is het aangeboden krijgen van drugs nagevraagd. Van de scholieren uit heeft 2% ooit hasj/wiet aangeboden gekregen ( %). Als plaats waar men hasj/wiet kreeg aangeboden is het meest genoemd op straat, in een park of bij een hangplek (% van alle se scholieren). Vier procent heeft ooit harddrugs aangeboden gekregen ( 6%). Ook harddrugs kreeg men het vaakst aangeboden op straat, in een park of bij een hangplek (2% van alle se scholieren). Drugs Zes procent van de scholieren uit gebruikte hasj/wiet in de maand voorafgaand aan het onderzoek ( recente gebruikers ). Het nale gemiddelde is 8%. Recent gebruik van hasj/wiet komt bij de scholieren uit meer voor bij jongens (8%) dan bij meisjes (4%), meer bij vierde- (%) dan bij tweedeklassers (3%) en meer bij vmbo-leerlingen (%) dan bij leerlingen van het havo/vwo (4%). Zeven op de tien recente gebruikers (7%) komen meestal aan hasj/wiet via vrienden. Van de recente gebruikers gebruikt 7% hasj/wiet meestal op straat, in een park of een andere plek buiten, % gebruikt bij vrienden. Seksualiteit Van de scholieren uit heeft 6% geslachtsgemeenschap gehad ( 7%). Meer vmboleerlingen (2%) dan havo/vwo-leerlingen (%) hebben geslachtsgemeenschap gehad en meer vierdeklassers (28%) dan tweedeklassers (7%). Van de scholieren die wel eens geslachtsgemeenschap hebben gehad, heeft 44% niet altijd een condoom gebruikt ( 4%). Van deze groep denkt de meerderheid (84%) dat ze geen risico hebben gelopen op een soa. Regionaal is dit eveneens 84%. Naast het eigen seksuele gedrag is naar de houding ten opzichte van homoseksualiteit gevraagd. Aan de scholieren is gevraagd wat ze ervan vinden als twee meisjes/vrouwen of twee jongens/mannen verliefd op elkaar zijn: % vindt dit erg raar of verkeerd, met name jongens zijn deze mening toegedaan (8%, tegenover % van de meisjes).

Vrije tijd Drie op de tien scholieren uit (%) vinden dat er in de buurt voldoende leuke dingen voor jongeren georganiseerd worden, % vindt van niet en % weet het niet. De nale cijfers zijn respectievelijk 3%, 3% en 3%. Op de vraag welke plekken men in zijn/haar buurt mist antwoordt 3% van de se scholieren dat hij/ zij niets mist. Ruim een kwart (27%) mist hangplekken, 6% mist pleintjes, eveneens 6% mist een jeugdhonk, 3% mist een voetbalveld, eveneens 3% een buurthuis, 2% mist een skatebaan en 0% mist een grasveld. Criminaliteit en veiligheid Van zeven strafbare feiten is gevraagd of de scholieren er slachtoffer van zijn geworden in de 2 maanden voorafgaand aan het onderzoek. Bij 2% is dit het geval ( 3%). Het meest werd genoemd: er zijn spullen van mij gestolen (3% van alle scholieren), er zijn spullen van mij vernield (2%), er is geld van mij gestolen (%) en mijn fiets, bromfiets of scooter is gestolen (8%). Ruim vier op de tien scholieren (42%) voelt zich wel eens onveilig ( %). De meest genoemde plekken waar men zich wel eens onveilig voelt zijn op het station (trein, bus, metro) (7% van alle scholieren), op straat buiten mijn eigen woonbuurt (%) en in de trein, tram, bus, metro (4%). Risicogroepen in de Onderzocht is welke (achtergrond)kenmerken in de samenhangen met een negatieve gezondheidsbeleving. Uit deze analyse blijkt dat een matig tot slecht ervaren gezondheid significant vaker voorkomt bij leerlingen die (in volgorde van belangrijkheid): zich psychisch ongezond voelen, onvoldoende bewegen, wekelijks roken, meisje zijn en binge-drinken. Zich psychisch ongezond voelen komt significant vaker voor bij leerlingen die (in volgorde van belangrijkheid): psychosociale problematiek hebben, een matig tot slechte gezondheid ervaren, gepest worden, meisje zijn, zich wel eens onveilig voelen, bij twee ouders wonen van wie één stiefouder is of bij één ouder wonen, onvoldoende bewegen, niet-westers allochtoon zijn of gespijbeld hebben.

VERGELIJKING TUSSEN WOONKERNEN EN TUSSEN 0 EN 0 Tabel 2 vergelijkt voor een aantal onderwerpen de woonkernen van. Tevens wordt een vergelijking gemaakt met de resultaten van 0, het jaar waarin de GGD het vorige scholierenonderzoek E-movo heeft uitgevoerd. Uit de tabel is af te lezen dat wekelijks roken, alcoholgebruik en hasj/wietgebruik in de overige kernen wat hoger ligt dan in Hoofddorp en Nieuw-Vennep. Verder is te zien dat vergeleken met 0 het alcoholgebruik en hasj/wietgebruik is afgenomen; psychische ongezondheid en roken daarentegen zijn niet (veel) veranderd. Tabel 2. Vergelijking tussen woonkernen en tussen 0 en 0 In % psychisch ongezond (MHI-) rookt wekelijks afgelopen maand alcohol gedronken binge-drinken afgelopen maand Totaal 0 8 38 2 6 Woonkern Hoofddorp Nieuw -Vennep overige kernen Klas en jaar Klas 2, 0 Klas 4, 0 Klas 2, 0 Klas 4, 0 7 6 6 8 8 6 8 3 37 42 4 76 6 22 3 24 3 2 42 afgelopen maand hasj of wiet gebruikt 4 8 3 HAARLEMMERMEER IN DE REGIO KENNEMERLAND COLOFON In de factsheet Scholierenonderzoek E-movo Regio Kennemerland zijn de resultaten van de te vinden. Deze nale factsheet is te downloaden vanaf de website van de GGD (www.ggdkennemerland.nl). Daar is tevens een document te vinden met achtergrondinformatie over het onderzoek. ONDERZOEKEN IN DE REGIO De GGD voert regelmatig onderzoeken uit in de. Rapporten en factsheets zijn te downloaden vanaf de website van de GGD. Uitgave GGD Kennemerland, december 0, www.ggdkennemerland.nl Tekst en figuren Regina Overberg, Resi Cluitmans, Jolanda ten Brinke en Saskia Mérelle (epidemiologen) Contact GGD Kennemerland, Epidemiologie Postbus 4, 00 GM Haarlem E: epi@ggdkennemerland.nl T: +3 (0)23 78 786 Vormgeving en drukwerk Sixtyseven, Beverwijk