De gemeentelijke verantwoordelijkheid voor gewestwegen Grenzen en tendensen Geert Decorte Els Beeckmans 28 maart 2013
programma inleiding algemene principes i.v.m. de aansprakelijkheid van de wegbeheerder regres van de kosten van de gemeente of de brandweer het beheer van de voetpaden problematiek van de rioleringen langs gewestwegen specifieke situatie van bruggen over autosnelwegen vragenronde
algemene principes i.v.m. de aansprakelijkheid van de wegbeheerder
GEWEST : beheerder van gewestwegen GEMEENTE : beheerder van gemeentewegen
de wegbeheerder moet instaan voor het onderhoud van de weg die onder zijn beheer valt en moet de kosten hiervan dragen
de wegbeheerder moet zorgen voor de veiligheid van de weggebruikers
de aansprakelijkheid van de wegbeheerder heeft twee grote grondslagen: fout gebrek
de principes in verband met de aansprakelijkheid worden ingevuld door de rechtspraak
fout De wegbeheerder moet door aangepaste maatregelen elk abnormaal gevaar doen ophouden
abnormaal gevaar toestand die van aard is om het rechtmatig vertrouwen van de weggebruiker te verschalken
rechtmatig vertrouwen de weggebruiker die op een normale voorzichtige wijze van de weg gebruik maakt
primaire veiligheidsverplichting van de weggebruiker
GEBREK abnormaal kenmerk waardoor in bepaalde gevallen schade kan worden veroorzaakt
voorbeelden van gebrek: put: schoolvoorbeeld voorwerpen: discussiepunt olie: evolutie
kennis niet vereist bij gebrek noodzakelijk bij fout
gemeente beheerder van gemeentewegen ART. 135 N.Gem.W.
ART. 135 N.GemW. veiligheidsverplichting voor ALLE wegen op het grondgebied uitz.: autosnelwegen
art. 135 N.Gem.W. : taak van de gemeente om te voorzien in een goede politie over o.m. de veiligheid op openbare wegen en plaatsen
art. 135 N.Gem.W. betreft alles wat verband houdt met een veilig en vlot verkeer op openbare wegen, straten, kaden en pleinen, hetgeen omvat de reiniging, de verlichting, de opruiming van hindernissen
veiligheidsverplichting maakt van de gemeente niet de bewaarder van gewestwegen (vaste rechtspraak)
op gewestwegen kan de de gemeente enkel een foutaansprakelijkheid oplopen kennis vereist
samenloop van verantwoordelijkheid van gemeente en gewest op gewestwegen GEEN ondergeschiktheid
zodra kennis van abnormaal gevaarlijke toestand: actie vereist: - herstel - signalisatie ( loutere verwittiging)
regres van de kosten van de gemeente of de brandweer
Cass. 5 november 2010: de gemeente die kosten maakte om aan een gebrek van de gewestweg te verhelpen kan deze kosten van het gewest terugvorderen feiten: put gevuld door Stad Aalst
belangrijk element bij terugvordering: - bewijs van gebrek van de weg of fout van het gewest - gemeente moet aantonen dat interventie noodzakelijk was (vb. Aalst: weggebruiker leed schade vaststellingen in P.V. van politie)
dezelfde principes kunnen worden toegepast bij de interventies van de brandweer: betaling van brandweerfacturen als het vaststaat dat het optreden van de brandweer noodzakelijk was bv. vrijmaken rioolroosters
wat blijkt uit de dossiers op de ajd: de grens is niet altijd gemakkelijk te trekken (persoonlijke appreciatie) een evolutie is waar te nemen: gemeenten lijken meer te gaan terugvorderen goede samenwerking is belangrijk
het beheer van de voetpaden
de wegbeheerder beheert de weg en zijn aanhorigheden onderdelen van de weg : rijbaan fietspad voetpad
aanhorigheden: wat in functie van de openbare weg is aangelegd en tot zijn behoud strekt en om die reden als een accessorium van de openbare weg moet beschouwd worden (cass.)
voorbeelden van aanhorigheden: -berm -gracht -verkeersbord -verlichting -geluidswerende constructies -
er is geen enkel juridisch argument om, wat het beheer betreft, een onderscheid te maken tussen de verschillende onderdelen van de weg en zijn aanhorigheden de wegbeheerder beheert de weg en zijn aanhorigheden
Wat met de voetpaden? in het verleden werd het standpunt ingenomen dat het gewest (vroeger de Staat) instaat voor de voetpaden buiten de bebouwde kom terwijl de gemeente zorgt voor de voetpaden binnen de bebouwde kom
omzendbrieven historische basis: een omzendbrief van 28 april 1883, bevestigd in de omzendbrief van 16 november 1983 meest recente omzendbrief (OW 2003/1) van 22 juli 2003
MAAR: deze omzendbrieven zijn niet afdwingbaar t.o.v. de gemeente!
juridische principes stroken niet altijd met de logica en met de realiteit - in de praktijk werden in het verleden door gemeenten voetpaden aangelegd - voetpaden komen immers in hoofdzaak ten goede aan de inwoners van de gemeente - het is perfect mogelijk dat tussen het gewest en de gemeente overeenkomsten worden afgesloten in verband met aanleg en onderhoud van voetpaden
gevolgen van de praktijk: problemen in verband met aansprakelijkheid bij een gebrek aan onderhoud kijken naar mekaar) (beide overheden
bij gebrek aan overeenkomst kan het gewest de bal niet in het kamp van de gemeente leggen weggebruiker richt zijn pijlen op gewest
problematiek van de rioleringen langs gewestwegen
probleemstelling: overwegend gemengde rioleringsstelsels aangelegd decennia geleden zonder actueel beschikbare gegevens vaak in kritieke onderhoudstoestand
art. 135 N.Gem.W.: gemeente moet voorzien in een goede politie over (o.m.) de zindelijkheid, gezondheid, veiligheid en rust op openbare wegen gemeentelijke verantwoordelijkheid!
maar: riolering ligt in gewestdomein én vangt ook regenwater via de gewestweg op verantwoordelijkheid wegbeheerder?
arrest Hof Brussel 17/05/ 2011: -eigendom/beheer weg eigendom/beheer riolering -gebruik riolering eigendom/beheer riolering
overleg VVSG rioolbeheerders - AWV doel: uniforme afspraken over eigendom en beheer riolen (incl. open en ingebuisde grachten) langs gewestwegen
aandachtspunten: inventarisatie overeenkomsten en vergunningen inventarisatie (open en ingebuisde) grachten omzendbrief OW/98/4 overeenkomst? aangelanden K.B. 07/09/1933 en Retributiebesluit
aandachtspunten: juridische principes gangbare praktijken deksels toezicht- of inspectieputten rioolbeheerder (Pol. Brugge 17/10/2012) BRA/474 410 458 M.B. 20/08/2012 code van goede praktijk ontwerp, aanleg en onderhoud rioleringen
specifieke situatie van bruggen over autosnelwegen
het beheer van bruggen over autosnelwegen wordt de brug beheerd door het gewest (eigenaar van de brug en beheerder van de autosnelweg eronder) of door de gemeente beheerder van de gemeenteweg die uitkomt op de brug en doorloopt voorbij de brug?
- wanneer de weg net voor de brug en net na de brug wordt beheerd door de gemeente, dan moet worden aangenomen dat de gemeenteweg doorloopt over de brug - men hoeft niet eigenaar te zijn om wegbeheerder te zijn
gevolg: gemeente moet de weg en zijn aanhorigheden onderhouden (ook fietspad, voetpad, beplantingen )
belang van goede afspraken aangezien het gewest instaat voor het onderhoud van de onderkant van de brug en voor de aanhorigheden van de autosnelweg, lijken afspraken hier onontbeerlijk (b.v. i.v.m. beplantingen, bestrooien )
vragen???????