MEP Zandwinning RWS LaMER

Vergelijkbare documenten
Natuurcompensatie Voordelta

HET MACROZOOBENTHOS OP NEGEN RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 1991

HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 1995

HET MACROZOOBENTHOS I N DE WADDENZEE I N 2001

Baseline study MEP-MV2 Lot 2: bodemdieren Voortgangsverslag juni 2005

HET MACROZOOBENTHOS OP NEGEN RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 1992

HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 2008

Wat zijn de effecten van suppleties op de Habitats van zeebaars en harder?

HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN R. Dekker & D. Waasdorp

HET MACROZOOBENTHOS I N DE WADDENZEE I N 2002

HET MACROZOOBENTHOS OP NEGEN RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 1993

HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 1994

Het proces van onderzoek, monitoring en evaluatie is uniek. Verschillende maatregelen. DE AUTEUrS. Monitoring en evaluatie

Macrozoobenthosonderzoek MWTL, voor- en najaar 2009, Waterlichaam: Waddenzee (Balgzand en sublitorale westelijke Waddenzee) R.

Monitoring- en evaluatie programma. zandwinning

Henrice Jansen, 27 Januari, schelpdierconferentie

KLZ-eco en het MLT Programma: ecologisch gericht suppleren Bert van der Valk en Harriette Holzhauer

HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 2005

Monitoring van de effecten van de natuurcompensatie PMR. Theo Prins

Noordzeedagen 1 & 2 oktober

IMARES Wageningen UR. Een verkenning naar de natuurwaarden van de Zeeuwse Banken. P.C. Goudswaard, R.S.A. van Bemmelen en O.G. Bos.

Een test van een videotechniek als quick scan methode om benthos te inventariseren K. Didderen S. Bouma W. Lengkeek

R f M R /* P D H ' : 1 THF. 1 H i h' T-\ VERSLAG VAN EEN ORIËNTEREND ONDERZOEK NAAR DE BODEMFAUNA VAN DE HAAKSGRONDEN NABIJ TEXEL

Vogelmonitoring Natuurcompensatie Maasvlakte II

MEMO: Gemeenschapsanalyse bodemschaafgegevens en boxcorer monsters in de Zeeuwse banken

HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 2007

HET MACROZOOBENTHOS OP DRIE RAAIEN IN HET SUBLITORAAL VAN DE WESTELIJKE WADDENZEE IN 1990

abcdefgh Evaluatieprogramma MER winning suppletiezand Noordzee juli 2008

RWS BEDRIJFSINFORMATIE. Kwalitatieve benthos opname Rug van Baarland

Inventarisatie macrofauna Westerschelde Najaar 2005

waterstaat direct W ilevoland postbus AP Lelysta d

HET MACROZOOBENTHOS OP TWAALF RAAIEN IN DE WADDENZEE EN DE EEMS-DOLLARD IN 2000

HET MACROZOOBENTHOS OP DRIE RAAIEN IN HET SUBLITORAAL VAN DE WESTELIJKE WADDENZEE IN 1990

m Centrum voor Estuariene en Mariene Oecologie (NIOO-CEMO) Korringaweg 7,4401 NT Yerseke - Nederland

ECOLOGISCHE MONITORING KUSTVERDEDIGINGSPROJECT OOSTENDE (t o -situatie, fase 3) EINDRAPPORT Juli 2007

Beweging van zeezoogdieren in de Noordzee

Rapportnummer C053/08 1 van 43. Rapport C053/08. Vestiging Texel

Cumulatieparagraaf behorend bij de aanvraag voor de natuurbeschermingswet voor de zandwinning op de Noordzee ten behoeve van de kustsuppletie 2010.

Macrozoobenthosonderzoek MWTL, voor- en najaar 2010, Waterlichaam: Waddenzee (Balgzand en sublitorale westelijke Waddenzee) R.

Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen NEDERLANDS IN STITU UT VOOR ECOLOGIE

Deskstudie naar de mogelijke effecten van sedimentatie bij overvloei door zandwinning op macrobenthos nabij de 20 m. diepte

Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen NEDERLANDS IN STITU U T VOOR OECOLOGISCH ONDERZOEK

VNSC Onderzoeksprogramma

Ecologisch gericht suppleren I

RUSTGEBIEDEN IN DE VOORDEL- TA WERKEN!

... Hoe ziet een Rijke Noordzee eruit?

Kaderrichtlijn Marien indicatoren Noordzee

Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen WDERLANDS INSTITIJUT VOOR OECOLOGISCH ONDERZOE

MOSSELWAD Herstel en Duurzaam beheer Mosselbanken Waddenzee

Macrozoobenthosonderzoek MWTL, voor- en najaar 2011, Waterlichaam: Waddenzee (Balgzand en sublitorale westelijke Waddenzee) R.

Nederlandse samenvatting

ZANDWINNING. Nadere verdieping effecten Natura DECEMBER DECEMBER 2017

1. Het macrobenthos van het Belgisch deel van de Noordzee

Remote sensing in perspectief. Van kenniscyclus naar beleidscyclus. Roeland Allewijn. Rijksinstituut voor Kust en Zee

Stranden, Zeewering en Natuur : een moeilijk huwelijk

MACROZOÖBENTHOSONDERZOEK MWTL IN DE DELTA, 2012

Nederlandse monitoring op de Noordzee

IMARES Wageningen UR. Inventarisatie van projecten relevant voor MEP Winning Suppletiezand

BIBLIOTHEEK NIOO-CEMO

MER winning suppletiezand Noordzee 2013 t/m 2017

Bemonstering Schanserwaard Prins Hendrik Zanddijk SIBES 2016 en wad bemonsteringen 2014 en 2015.

Ondiepe Kust, Schiermonnikoog, Egmond, Macrobenthos, Medusa, 2005

Klimaatbestendige stad

Winning suppletiezand Noordzee 2018 t/m 2027

Aanmeldingsnotitie m.e.r. Winning Suppletiezand Noordzee. 14 juni 2011

Natuur en de Haven - van last tot waarde

MINISTERIE VAN MIDDENSTAND EN LANDBOUW. Bestuur voor Onderzoek en Ontwikkeling. Centrum voor Landbouwkundig Onderzoek Gent

Status van habitatkartering in België Transnationale samenwerking

Ideeën/ perspectieven en vragen

Bijlage 1 bij besluit DRZW/2009-,

Biobouwers als kustbeschermers: groene fantasie of fantastisch groen? Luca van Duren

Bodemdiergemeenschap Ameland en Schiermonnikoog T0-2014

Noordzeedagen. Kennis Beleid Beheer Wind op Zee

Antwoord. van Gedeputeerde Staten op vragen van A.H.K. van Viegen (PVDD) (d.d. 20 augustus 2012) Nummer 2698

DE MACRO-, EPI- EN VISFAUNA OP DE VLAKTE VAN DE RAAN

Datum 26 november 2009 Betreft Verlenging Nb-wetvergunning ensisvisserij

Monitoring en Evaluatie Pilot Zandmotor Fase 2 Datarapport benthos bemonstering vooroever en natte strand najaar 2012

Welkom. Ecobeach Wetenschappelijk traject Workshop 10 september namens: BAM RIJKSWATERSTAAT WINN DELTARES

IMARES Wageningen UR HWE. Passende beoordeling Boomkorvisserij op vis in de Nederlandse kustzone: Deelrapport Noordzeekustzone (hoofdstuk 12-18)

Wageningen IMARES. De rol van schelpdieronderzoek in een duurzame ontwikkeling van de Waddenzee. Pauline Kamermans

Start wetenschappelijk traject. Multiconsult bv

Voorwoord. Ik wens u veel leesplezier. Tiedo Vellinga Projectorganisatie Maasvlakte 2 Havenbedrijf Rotterdam N.V.

Natura 2000 Vlakte van de Raan

Bijlage 1 bij besluit DRZZ/ , d.d. 23 september 2010 SCHELPDIERINVENTARISATIES VLAKTE VAN DE RAAN INHOUDELIJKE OVERWEGINGEN

Impact windenergie op Noordzeemilieu: kansen & bedreigingen

Spatial ecology of intertidal macrobenthic fauna in a changing Wadden Sea Kraan, Casper

Kustgenese 2.0. Programma voor lange termijn kustonderzoek Carola van Gelder Rijkswaterstaat

Lesbrief. biologie NATUUR EN MILIEU OPDRACHT 1 - MAASVLAKTE 2

Is de draagkracht van de Oosterschelde voor schelpdieren bereikt?

Macrofaunagemeenschap in het vooroeversuppletiegebied Ameland Midden tijdens de zomer 2009 (T 0 meting).

IMARES Wageningen UR. Monitor taakgroep NIOZ. Bemonstering van de macrofauna op de Zeeuwse Banken in Data rapport

Lesbrief. biologie NATUUR EN MILIEU OPDRACHT 1 - MAASVLAKTE 2

Rapportage in het kader van het Biologisch Monitoring Programma. E.B.M. Brummelhuis, W. Sistermans & E.C. Stikvoort

Zand erover Vier scenario s voor zachte kustverdediging Martin Baptist & Wim Wiersinga

Functioneren van het voedselweb in het Eems estuarium onder gemiddelde en extreme omstandigheden

Was-wordt. Van ontwerp naar definitief Natura 2000 Beheerplan Voordelta Rijkswaterstaat Aiinistene van infrastnictuur en Mflteu

PlanMER/PB Structuurvisie Wind op Zee Resultaten beoordeling Natuur. Windkracht14 22 januari 2014 Erik Zigterman

Uitdagingen bij onderzoek garnalenvisserij

Plan van Aanpak PMR monitoring natuurcompensatie Voordelta. Deel A: Samenhang en integratie van percelen

Transcriptie:

Stichting LaMER MEP Zandwinning RWS LaMER overzicht resultaten

Inleiding Aanleiding Besluit voor noodzaak locatie specifieke afweging door middel van m.e.r. procedure en MER Uitwerking RWS MER 2007 Parallel MER RWS LaMER MER Zandwinning suppletiezand 2008-2012 MER Ophoogzand 2008-2017 Een gezamenlijk MEP 2 MEP Zandwinning RWS LaMER

Organsiatieschema Kustlijnzorg NGO's WD DNZ LaMER Bevoegd Gezag IVW planning, beleid uitvoering DNZ Eco-KLZ WD Conditionering DNZ Deltares Nb-wet F&F-wet OG-wet KLZ MER DNZ + WD MER LaMER MLTP Consortium MEP DNH->DNZ 3 MEP Zandwinning RWS LaMER

Effectketen 4 MEP Zandwinning RWS LaMER

Effecten op slib volgens MER Pluim Bodem t 1/2 5 MEP Zandwinning RWS LaMER

Effecten op algen Grote impact door MV2 Suppletiezandwinning 1-3% minder algen Verschuiving piek MV2 veel RWS niet bij N2000 gebieden 6 MEP Zandwinning RWS LaMER

Programma 2008-2013 Op basis van gewenste monitoring, leemten in kennis, inspraak Onderwerpen: Slib en modellering Impact van slib en algen op Benthos Rekolonisatie Schelpenbanken Onderwatergeluid Verstoring 7 MEP Zandwinning RWS LaMER

Slibonderzoek Pluim: weinig oppervlakte snel weg Bodem t ½ Medusa metingen Lage concentraties Proxy? 8 MEP Zandwinning RWS LaMER

Benthos 1, voedselwebrelatie: de basis Wat reguleert groei en wat is de impact van slib en algen? Modelorganisme: Ensis Lange termijn deployment (a)biotiek Individuele activiteit (klepstandmonitor) Groei per maand Somatisch Gonaden Opslag Theoretische interpretatie: DEB Ensis 9 MEP Zandwinning RWS LaMER

Resultaten Klepstandmonitor 10 MEP Zandwinning RWS LaMER

Benthos 2: bestandsopnames Zeeuwse Banken (en rekolonisatie) Witte vlek Gemeenschap ergens tussen die van de Vlaamse banken en Voordelta Enigszins arm Geen speciale soorten Zeeuwse Banken Genus Frequentie Nephtys 100% Urothoe 47% Spiophanes 38% Bathyporeia 21% Scolelepsis 17% Ophelia 13% Scoloplos 11% Gastrosaccus 7% Thia 3% Voordelta Fr eq% Nephtys cirrosa (82.1) Spiophanes bombyx (57.7) Magelona papillicor nis (42.3) Scoloplos armiger ( 39.7) Echinocardium cordatum (37.2) Urothoe poseidonis (28.2) Scolelepis bonnieri (26.9) Urothoe brevicornis (19.2) Lanice conchilega ( 19.2) Nephtys hombergii (17.9) Ensis dir ectus (17.9) Gastrosaccus spinifer (17. 9) T ravisia forbesii (16.7) Nereis longissima ( 16.7) 11 MEP Zandwinning RWS LaMER

Benthos 3: schelpenbanken Voorkom dat tijdens zandwinning schelpenbanken worden opgezogen Meten Klassiek: LNV survey Quickscanmethodes Camera sidescansonar Bestandsanalyses Wat zit waar en waarom Nut extra meten? Lokale waardes Evaluatie Kosten Opbrengst bedrijfskundig 12 MEP Zandwinning RWS LaMER

Benthos 3: Schelpenbanken en Quickscanmethodes Camera Aantallen Kwetsbaar in uitvoering IJken Medusa Kwalitatief IJken Sidescan sonar In prep Schaafopnames Kwanitatief Op soort Lange reeks data 13 MEP Zandwinning RWS LaMER

Zwarte Zee-eenden Verstoring Zwarte Zee-eenden Hypothese: ZZEs hebben voldoende voedsel want alle schelpen zijn voedsel Benthos onder ZZEs: niet eenduidig diepte? Statistische analyses: gaat het om Ensis, Spisula of om schelpen? Evaluatie 14 MEP Zandwinning RWS LaMER

Bovenwaterverstoring Zeehond Effect op Haul-out? 15 MEP Zandwinning RWS LaMER

Onderwatergeluid Effectbeschrijving OWG en BWV Direct effect Startle avoidance TTS physical damage Verlies aan habitat Lange termijn effect Verstoring irt andere verstoringen Populatie dynamica (grootte en samenstelling populatie) Opzet proef: Directe maat verstoring: Haalbaarheidstudie proefopzet Partners? Meten in het veld? 16 MEP Zandwinning RWS LaMER

Waar we elkaar versterken Samen van Duinen tot voor de -20 m lijn Processen MLTP: Rekolonisatie: processen Hogere voedselweb MEP ZW Rekolonisatie: processen Lagere voedselweb Meetmethodes Quickscan methodes Ontsluiting en matches langjarige tijdsreeksen LNV Schelpdier survey <-> Aanspoelsel studie OWG: het hele traject WD Eco KLZ: eerste platform waar alles samenkomt 17 MEP Zandwinning RWS LaMER

De toekomst Tussentijdse terugmelding in aantocht Nadenken over vervolg 2013 Organisatievormen & lange termijn visie (> 10-20 jaar) Mogelijke vormen Paraplu met onafhankelijke programmas Bundeling van samenhangende initiatiefnemers Programma Kust & Zee met inhoudelijke thema s 18 MEP Zandwinning RWS LaMER