maximale inspanningstest

Onder ouders verstaan wij ook verzorger(s), pleeg- of adoptieouder(s) U kunt wijzigingen of aanvullingen op deze informatie door geven per e-mail: patienteninformatiewkz@umcutrecht.nl

Wat staat er in deze folder Inleiding voor ouders 2 Informatie voor jongeren vanaf 12 jaar 4 De maximale inspanningstest 6 Tips 14 Wil je meer weten? 16 Voor ouders: voorbereiding en begeleiding 17 1

Inleiding voor ouders Een onderzoek in een ziekenhuis kan een ingrijpende gebeurtenis zijn. Wij vinden het belangrijk u en uw kind hierbij goed te begeleiden. Uw kind voelt zich misschien niet goed of heeft zelfs pijn. Het krijgt te maken met verschillende behandelaars en allerlei medische termen. Deze folder is bedoeld om uw kind voor te bereiden op het onderzoek. Maar ook om ú te informeren over wat er gaat gebeuren. Begrijpelijke informatie is van groot belang. Als je weet wat je te wachten staat, geeft dat een gevoel van zekerheid en vertrouwen. Een deel van de voorlichting gebeurt in het ziekenhuis. De arts bespreekt de volgende zaken met u, en als het mogelijk is ook met uw kind: Waarom uw kind dit onderzoek krijgt Hoe we dit onderzoek doen Thuis stellen kinderen vaak meer vragen dan in het ziekenhuis. Uw kind vertrouwt u. Daarom kunt u het beste uitleggen wat er gaat gebeuren. Deze folder helpt u daarbij. U weet het best welke informatie uw kind begrijpt en emotioneel kan verwerken. Lees de folder éérst zelf. Zorg dat u goed weet wat er gaat gebeuren. U kunt de tekst daarna voorlezen of in uw eigen woorden navertellen. Of uw kind leest de tekst zelfstandig. Bespreek in elk geval samen of alles duidelijk is. Achterin deze folder staat hoe u uw kind kunt voorbereiden en begeleiden bij het onderzoek. 2

Informatie voor jongeren vanaf 12 jaar Een onderzoek in het ziekenhuis kan vervelend zijn. Je krijgt te maken met verschillende artsen, assistenten en verpleegkundigen. Je hoort ook allerlei medische termen. Wij willen je zo goed mogelijk voorbereiden op het onderzoek. Lees daarom deze folder goed door. Als je weet wat er gaat gebeuren, ben je meestal minder zenuwachtig. Je ouders lezen deze folder ook. Vraag of ze kunnen uitleggen wat je niet snapt. Wie beslist: jij, je ouders of samen? Wat is het beste voor je als je ziek bent? Wie beslist dat eigenlijk? Moet er rekening gehouden worden met jouw mening? Dat staat in een speciale wet: de Wet op de Geneeskundige Behandelings Overeenkomst (WGBO). Ben je ouder dan 12 jaar Dan moet de dokter ook aan jou vragen of je het goed vindt wat hij gaat doen. Jij en je ouders moeten allebei toestemming geven. Maar als jij het niet eens bent met je ouders? Hoe gaat het dan? Ook dat staat in deze wet. Lees er meer over op www.jadokterneedokter.nl Ben je ouder dan 16 jaar Dan beslis je zelf. Dan is alleen jouw toestemming nodig. Maar moet de arts dan wel informatie over de behandeling geven aan je ouders? Lees er meer over op www.jadokterneedokter.nl 4

Tips Neem iemand mee naar het ziekenhuis. Je vader, moeder of iemand anders die je vertrouwt. Praat met je ouders, broers, zussen, vrienden en vriendinnen over wat er gaat gebeuren in het ziekenhuis. Schrijf je vragen op, dan vergeet je ze niet. Bij je volgende bezoek aan het ziekenhuis kun je ze stellen. Wil je meer weten? www.hetwkz.nl www.umcutrecht.nl www.opeigenbenen.nu www.ikvoelpijn.nl 5

De maximale inspanningstest Je komt in ons ziekenhuis voor een test. Die test heet: maximale inspanningstest. Het is een onderzoek waarbij de dokter onderzoekt: hoe jouw conditie is hoe je longen, je hart en je spieren werken bij lichamelijke inspanning Maximale inspanningstest bestaat uit drie woorden Maximale betekent: zo goed mogelijk je best doen Inspanning betekent: zo lang mogelijk fietsen of (hard)lopen Test is hetzelfde als een onderzoek Bij een maximale inspanningstest moet je je zo lang als mogelijk is inspannen. Dat kan door te (hard)lopen of fietsen. De dokter kijkt tijdens deze test wat er gebeurt in jouw lichaam (je hart, longen en spieren). 6

Vóór, tijdens en na deze inspanningstest meten we: je hartslag hoeveel zuurstof je kunt opnemen hoeveel koolzuur je uitademt hoeveel liter lucht je kunt inademen Of je op een loopband gaat lopen of op een home-trainer gaat fietsen, hangt af van: je leeftijd je lengte je klachten wat we willen onderzoeken Het onderzoek duurt ongeveer 45 tot 60 minuten. Dit onderzoek doet geen pijn. Je wordt er wel moe van. Je moet namelijk je uiterste best doen met rennen of fietsen! Er mag iemand bij je blijven tijdens het onderzoek. Bijvoorbeeld je vader, moeder, of iemand anders die je graag bij je hebt. Voor de maximale inspanningstest kom je naar de functieafdeling Longziekten. Locatie WKZ - 1e verdieping - receptie 5 7

Je longen Ademen met je longen Iedereen heeft twee longen: ze zitten in je borst naast je hart. Daarmee haal je adem. Je krijgt lucht binnen. In lucht zit zuurstof. Zuurstof heb je nodig om te kunnen leven. Je lichaam verbruikt de zuurstof en maakt er dan koolzuurgas van. De lucht komt binnen door je neus en mond en gaat door een grote buis en kleinere takjes naar je longen. Die grote buis noemen we de luchtpijp. De kleine takjes noemen we luchtwegen (bronchiën). Je longen lijken wel een omgekeerde boom, de luchtpijp is de stam. Op de tekening kun je dat goed zien. Onder aan de luchtpijp zie je twee takken. 8

Aan elke tak zit een long met verdere vertakkingen van de luchtwegen. Een long heeft aan het uiteinde van de takjes longblaasjes. Rondom elk longblaasje zit een héél dun vliesje met bloedvaatjes. Hier stroomt je bloed doorheen. In je bloed zitten verschillende bloedcellen. De rode bloedcellen in je bloed nemen zuurstof uit je longen op. Ze brengen de zuurstof dan verder naar de rest van je lichaam. Rode bloedcellen halen ook koolzuurgas op uit je lichaam. Ze geven het koolzuurgas weer terug aan je longen. Dit koolzuurgas blaas je uit als je uitademt. Je neus, mond, luchtpijp en longen samen noemen we je luchtwegen. Vóór de maximale inspanningstest Wanneer kan de test niet doorgaan? Soms is het beter om de test uit te stellen. Bijvoorbeeld: als je koorts hebt ( lichaamstemperatuur meer dan 38 Celsius) als je nog aan het herstellen bent van een kinderziekte, bijvoorbeeld waterpokken als je in contact bent geweest met een kind dat een kinderziekte heeft als je op de ochtend van het onderzoek ziek bent Vraag of je ouders zo snel mogelijk bellen als de afspraak niet door kan gaan: telefoonnummer 088 75 547 57. We maken dan meteen een nieuwe afspraak voor je. 9

Wat moet je van tevoren weten? Je mag geen make-up of nagellak op. We kunnen namelijk aan de kleur van je huid en je nagels zien of het goed met je gaat. Met een extra kleurtje eroverheen lukt dat natuurlijk niet! Eén uur vóór de maximale inspanningstest mag je niet eten. Ook mag je dan geen thee, koffie of frisdrank met prik drinken. Ga niet sporten of jezelf erg inspannen voordat je de maximale inspanningstest krijgt. Doe vooral het laatste halfuur rustig aan. De test werkt het best als je lichaam nog niet zo moe is. Je moet tijdens de maximale inspanningstest sporten: hardlopen op een loopband of fietsen. Neem daarom goede (sport) schoenen en sportkleren mee. Na afloop kun je douchen als je dat wilt. Neem daarom ook een handdoek mee. Breng eventueel iets te eten en drinken mee voor na het sporten. Water en limonadesiroop zijn aanwezig. 10

Hoe doen we de maximale inspanningstest? Je komt naar de polikliniek en meld je bij receptie 5. Als je aan de beurt bent, mag je je in de behandelkamer omkleden. Je doet je sportschoenen en je sportkleren aan. Een longfunctie-analist of een inspannings-fysioloog doet de maximale inspanningstest. Zij vertelt je steeds wat je moet doen. Vóór, tijdens en na het sporten meten we: je hartslag. Je krijgt hiervoor 10 of 12 speciale stickers op je borst en rug geplakt. Dit zijn monitorstickers. Aan de dopjes op de stickers komen draadjes. Deze draadjes zijn aangesloten op een monitor. Dit is een soort computer die je hartslag in de gaten houdt. In het begin kunnen de stickers wat koud aanvoelen. Dat komt omdat er een soort gel op zit. Het doet geen pijn. hoeveel zuurstof er in je bloed zit. Je krijgt hiervoor een plakker of knijpertje met daarin een klein lampje op je vinger. Dit is een saturatiemeter. De dokter ziet dan hoeveel zuurstof er in je bloed zit. Dit doet geen pijn. hoeveel zuurstof je inademt en hoeveel koolzuur je uitademt. Je krijgt hiervoor een masker over je neus en mond. Het masker zit met elastiek achter je hoofd vast op je gezicht. Je kunt gewoon ademen door het masker. soms meten we ook je bloeddruk. Je krijgt een band om je arm, die elke 2 minuten kort wordt opgeblazen en meteen weer leeg loopt. 11

Vóór de test: Je krijgt monitorstickers opgeplakt, een saturatiemeter om je vinger en een band waarmee we je bloeddruk meten om je arm. Daarna krijg je het masker op. We meten drie minuten lang: je hartslag, de hoeveelheid zuurstof in je bloed en je ademhaling. Je hoeft nog niets te doen, je mag nog rustig blijven zitten of staan. 12

Tijdens de test: Je gaat hardlopen of fietsen. Terwijl je bezig bent, meten we ook steeds je hartslag, je bloeddruk, de hoeveelheid zuurstof in je bloed en je ademhaling. Er hangen dus wel een aantal draadjes aan je lijf. Elke één of anderhalve minuut maken we het een beetje zwaarder. Je moet dan harder lopen, tegen een steilere helling of zwaarder trappen. Na de test: Je bent klaar als je aangeeft dat je écht niet meer verder kunt. Je mag dan stoppen met de inspanning. We meten nog 2 minuten lang je hartslag, de hoeveelheid zuurstof in je bloed en je ademhaling terwijl jij rustig uitloopt of uitfietst, we kunnen dan zien hoe snel je weer herstelt na de inspanning. Jij kunt hierna lekker uitrusten. Agnes (11 jaar): Ik zag er tegen op want ik ben niet zo goed in hardlopen. Maar dat maakte gelukkig niets uit. Het ging er om dat ik mijn best deed. En dat heb ik gedaan. 13

Na de maximale inspanningstest Als de test klaar is mogen het masker, de monitorplakkers, de band om je arm en de saturatiemeter af. Je mag douchen en omkleden als je wilt. Je mag meteen terug naar huis of naar de afdeling. Je mag alles doen wat je ook voor het onderzoek mocht. De uitslag De uitslag krijg je van de dokter die de maximale inspanningstest heeft aangevraagd. Dat gebeurt tijdens de eerstvolgende afspraak. De dokter bespreekt met jou en je ouders wat hij bij de test gezien heeft. Bijwerkingen Na een maximale inspanningstest zal je wel moe zijn. Je hebt een flinke prestatie geleverd! Neem daarom rustig de tijd om uit te rusten en bij te komen. Complicaties Zelfs als een onderzoek helemaal goed is gedaan ( volgens het boekje ), kunnen er problemen ontstaan. Zulke problemen noemen we complicaties. Bij dit onderzoek is er bijna geen kans op complicaties. Een maximale inspanningstest is veilig. Je wordt er niet ziek van. Je klachten worden er ook niet erger door. 14

Tips Neem iemand mee naar het onderzoek. Hij of zij kan je helpen als je bang bent of pijn hebt. Of je aanmoedigen tijdens de test. Hieronder staan meer tips. Bespreek van tevoren wat jij graag wilt. Bedenk met je ouder een verhaal of maak vakantieplannen. Bijvoorbeeld dat je meedoet aan een heel belangrijke wedstrijd en straks een prijs wint. Laat je ouder dat (of iets anders) vertellen tijdens de test. Heb je ergens last van? Heb je pijn? Vertel dit dan altijd. Dan kijken we wat we daar aan kunnen doen. Heb je een Pijnpaspoort*? Laat dan zien hoe jij het graag wilt. Heb je geen Pijnpaspoort*? Bedenk dan van te voren wat jij wilt. Bijvoorbeeld wie er met je mee gaat. Bedenk ook alvast wat jou dan helpt. Bijvoorbeeld de minuten aftellen. Als je iets wilt weten of iets niet snapt, mag je het altijd vragen. * Het Pijnpaspoort is een persoonlijk boekje waarin je kunt opschrijven wat jou helpt als je pijn hebt of bang bent. Je laat het aan de mensen in het ziekenhuis lezen als je dat nodig vindt, bijvoorbeeld voordat je een prik krijgt. Zij kunnen dan rekening houden met jouw wensen, zonder dat je het steeds weer hoeft te zeggen. De pedagogisch medewerker kan je hier meer over vertellen. 15

Wil je meer weten? Kijk dan op: www.hetwkz.nl www.umcutrecht.nl www.kindenziekenhuis.nl www.jadokterneedokter.nl www.astmafonds.nl Heb je nog vragen? Schrijf ze op, dan kun je ze niet vergeten. Je kunt ze stellen als je in het ziekenhuis bent. Voor vragen over een maximale inspanningstest kun je bellen met: de functieafdeling Longziekten: telefoonnummer 088 75 547 57 of het bewegingscentrum: telefoonnummer 088 75 540 30 Voor andere vragen of advies kun je bellen met een pedagogisch medewerker via het secretariaat Pedagogische Zorg: op maandag, dinsdag en donderdag van 9.00 tot 10.00 uur telefoonnummer 088 75 542 24 Je ouders kunnen deze nummers ook bellen. 16

Voor ouders: voorbereiding en begeleiding Hoe kunt u uw kind voorbereiden Hieronder staan algemene adviezen. U kunt zelf inschatten wat bij uw kind past. Kies een rustig moment voor de voorbereiding. Bij voorbeeld niet vlak voor het slapen gaan. Zorg dat er tijd is voor uw kind om vragen te stellen. Begin bij jonge kinderen niet te vroeg met voorbereiden. Ze hebben een ander tijdsbesef dan volwassenen. Jonge kinderen leven in het hier en nu. Een paar dagen van tevoren is meestal vroeg genoeg. Zorg wel dat er voldoende tijd is om er nog eens op terug te komen. Herhaling is belangrijk. Bij oudere kinderen kunt u wat eerder beginnen. Laat uw kind de informatie navertellen aan uzelf of aan anderen. Zo merkt u of alles begrepen is. Vraag hoe uw kind tegen het onderzoek aan kijkt en hoe het zich voelt. Uw kind kan bang zijn of pijn hebben. Bespreek thuis alvast wat uw kind kan helpen. Bijvoorbeeld samen een ontspanningsoefening doen van tevoren. Betrek de andere kinderen van het gezin bij de voorbereiding. Dan weten zij ook wat er met hun broertje of zusje gaat gebeuren. 17

Wat vertelt u en hoe Kies woorden die uw kind begrijpt, vertel zo eenvoudig mogelijk. Sluit aan bij zijn/haar belevingswereld. Vraag wat uw kind al weet over het onderzoek. Let erop dat uw kind de informatie goed begrijpt en verwerkt. Vooral jonge kinderen kunnen gaan fantaseren over het ziekenhuis. Geef vooral bij jonge kinderen niet alle informatie tegelijk. Leg geen nadruk op nare dingen, maar vertel er wel eerlijk over. Vertel alleen over wat uw kind bewust meemaakt tijdens het onderzoek. Dus over alles wat het ziet, voelt, hoort, ruikt en proeft. Laat dingen zien als u over het ziekenhuis vertelt. Doktersspulletjes bijvoorbeeld. Of gebruik boeken en internet. Via www.hetwkz.nl kan uw kind alvast een kijkje nemen in het ziekenhuis. 18

Hoe kunt u uw kind begeleiden Ga met uw kind mee naar het onderzoek. Of vraag een ander vertrouwd persoon om mee te gaan. Dat geeft steun en veiligheid. U kunt voor afleiding zorgen. Bespreek thuis al hoe u dat het beste kunt doen. Neem lievelingsspeelgoed, een knuffel en/of een (voorlees)boek mee. U mag verwachten dat we tijdens het onderzoek duidelijk vertellen wat er gebeurt. Stel gerust vragen als u of uw kind iets niet begrijpt. Hebt u extra advies nodig voor de voorbereiding of begeleiding van uw kind? Dan kunt u contact opnemen met een pedagogisch medewerker van het WKZ, via het Secretariaat Pedagogische Zorg: op maandag, dinsdag en donderdag van 9.00 tot 10.00 uur telefoonnummer 088-75 542 24 Tips voor uzelf Blijf tijdens het onderzoek zo rustig mogelijk. Dat maakt uw kind ook rustiger. Richt uw aandacht op uw kind. Zorg dat uw kind er ook bij betrokken blijft als u met de arts of verpleegkundige praat. Zo geeft u uw kind de aandacht die het nodig heeft. Een goede voorbereiding zorgt voor minder spanning en onverwachte situaties. Toch kan uw kind zich anders gedragen dan u verwacht of gewend bent. Uw kind kan stil worden, of juist druk, of huilerig. Thuis of tijdens het onderzoek. Geef hier aandacht aan en maak het bespreekbaar. Uw kind voelt zich daardoor gesteund en begrepen. 19

Schrijf hier je aantekeningen 20

Colofon Divisie kinderen Afdeling longziekten december 2010, Wilhelmina Kinderziekenhuis KITE.04.004

Wilhelmina Kinderziekenhuis Lundlaan 6 3584 EA Utrecht Tel 088 75 555 55 www.hetwkz.nl