ThiemeMeulenhoff Zorg Niveau h4. Verplegen in de kraamzorg Antwoordmodellen

ThiemeMeulenhoff Zorg Niveau h4 Verplegen in de kraamzorg Antwoordmodellen

Inhoudsopgave 1 Oriëntatie op de zorgcategorie zwangeren, barenden, kraamvrouwen en pasgeborenen 5 1.1 Oriëntatie op de zorgcategorie 5 Praktijk: Teleurstelling 5 Praktijk: Het verlies 5 Praktijk: Controles 5 1.2 De kraamzorg in Nederland 7 Praktijk: In paniek 7 Praktijk: De keizersnede 7 2 Het verplegen van zwangeren, barenden, kraamvrouwen en pasgeborenen 9 2.1 De functie van de verpleegkundige 9 Praktijk: Veranderingen op de afdeling 9 Praktijk: Een gegeven paard 9 2.2 Taken en competenties 10 Praktijk: Een snelle bevalling 10 Praktijk: Een ethisch dilemma 10 2.3 Kwaliteitszorg en continuïteit 11 Praktijk: Ouderwets 11 Praktijk: Alleenstaande moeder 11 3 Zorgvragercategorieën 13 3.1 De zorg voor de gezonde zwangere 13 Praktijk: Vriendinnen 13 Praktijk: Een ongelukkige val 13 3.2 Verplegen bij een fysiologische bevalling 14 Praktijk: Ontbijt 14 Praktijk: Oma 14 3.3 Verpleegkundige zorg voor de gezonde kraamvrouw 15 Praktijk: De kraamvrouw controleren 15 Praktijk: Een tweeling 15 Praktijk: Anticonceptie na de bevalling 16 3.4 Verpleegkundige zorg voor de gezonde pasgeborene 17 Praktijk: Controles 17

3.5 Verpleegkundige zorg bij een pathologische zwangerschap 18 Praktijk: Overstuur 18 Praktijk: Een gevaarlijke kus? 18 3.6 Verpleegkundige zorg bij een pathologische bevalling 19 Praktijk: Maud heeft pijn 19 Praktijk: Sylke wil niet drinken 19 3.7 De verpleegkundige zorg voor de kraamvrouw met complicaties 20 Praktijk: Te veel bloedverlies 20 Praktijk: Griep in het kraambed? 20 3.8 Verpleegkundige zorg voor de zieke pasgeborene 21 Praktijk: Koen heeft een te hoog bilirubinegehalte 21 Praktijk: Hoe moet Sude drinken? 21

1 Oriëntatie op de zorgcategorie zwangeren, barenden, kraamvrouwen en pasgeborenen Oriëntatie op de zorgcategorie PRAKTIJK: TELEURSTELLING 1 Als je voorlichting geeft aan Susan, met welke gevoelens van Susan houd je dan rekening en waarom? Met het feit dat er veel verdriet zit om de onvervulde kinderwens, de druk die de kinderwens geeft op het huwelijksleven, de gevoelens van falen door het niet zwanger kunnen raken (verdriet en rouwverwerkingstrategieën.) 2 Als je voorlichting geeft aan Paul, met welke gevoelens van Paul houd je dan rekening en waarom? Met zijn gevoel van falen en angst om de oorzaak van de problematiek te zijn, zijn onmacht. 3 Welke taken heb je naast voorlichting geven als verpleegkundige in een fertiliteitskliniek nog meer bij zorgvragers vóór de conceptie? Je zorgt voor voorlichting over de onderzoeken en de behandeling, d.w.z: jij legt de procedures en werkwijze uit, je legt uit wat er bij welk onderzoek gedaan wordt, wat er van de beide partners wordt verwacht en hoe het in z n werk gaat. Je leert eventueel verpleegtechnische handelingen aan, zoals injecteren. PRAKTIJK: HET VERLIES 1 Bedenk met welke vragen en onzekerheden Nicole kan blijven zitten. Wat is er fout gegaan, wat heb ik fout gedaan, had ik eerder moeten stoppen met werken, had ik hier iets aan kunnen doen, waarom is het kindje overleden? 2 Hoe kun je als verpleegkundige Nicole bijstaan? Luisteren en helpen de vragen duidelijk te krijgen, begeleiden in de rouwverwerking. Praten over hoe nu verder, wat willen de ouders, wie willen ze erbij hebben, met wie willen ze praten, ruimte geven om familie en vrienden te ontmoeten en te laten delen in het verdriet, ruimte geven aan de partners om ook samen het verdriet te delen, zorgen voor privacy. Samen met de behandelend arts praten over de vragen en onzekerheden van de ouders, praten over mogelijk vervolg en onderzoek naar de doodsoorzaak. PRAKTIJK: CONTROLES 1 Op wie zou jij je als verpleegkundige in deze situatie het eerste richten, op Vera of op Daan? Leg uit waarom je dit antwoord kiest. ThiemeMeulenhoff 5

Verplegen in de kraamzorg Je zou in de eerste plaats ingaan op de bezorgdheid van Vera en haar haar zorgen laten uitspreken. Er is geen reden om je meteen op Daan te richten, hij heeft een gezonde geboorte gehad. Tijdens het gesprek met Vera heb je wel goed de gelegenheid om het kindje te observeren. Je laat Vera zien hoe je een pasgeborene lekker kunt vasthouden tijdens de borstvoeding en je helpt Vera om haar tepel naar Daan te sturen, zodat hij er gemakkelijk bij kan. 2 Welke vragen zal Vera stellen, denk je? Vragen die een jonge moeder kan hebben zijn: of die witte puntjes wel normaal zijn, of het normaal is dat haar kind zoveel of zo hard huilt, waarom hij niet slaapt, waarom hij niet aan de borst wil, of hij erg ziek is. 3 Als Vera helemaal niets vraagt, betekent dit dan dat er niets aan de hand is? Hoe kun je hier als verpleegkundige achter komen, denk je? Leg uit hoe jij dit zou aanpakken. Een verpleegkundige zal veel vragen stellen. Een jonge moeder kan zich grote zorgen maken, maar deze voor zichzelf houden. Door te vragen en te vertellen kan de moeder zich rustiger gaan voelen. Vragen zijn: hoeveel heeft het kindje geslapen, hoe was het na de geboorte, hoe ging het met de eerste borstvoeding, heeft het kindje daarna een boer gedaan, heeft het al een vieze luier gehad, heeft Vera goed geslapen, is ze vaak wakker geweest, weet ze hoe ze haar kindje kan troosten, is ze bekend met darmkrampjes, enzovoort. 6 ThiemeMeulenhoff

Oriëntatie op de zorgcategorie zwangeren, barenden, kraamvrouwen en pasgeborenen De kraamzorg in Nederland De kraamzorg in Nederland PRAKTIJK: IN PANIEK 1 Stel dat Dewi tijdens een eerste gesprek, drie maanden voor de uitgerekende datum, met jou om de tafel zit. Hoe reageer jij dan op haar verhalen over thuisbevallingen? Dewi met respect benaderen en haar mening respecteren, maar wel vragen wat voor rare dingen ze heeft gehoord over bevallingen. Als het nodig is de verhalen ontkrachten en Dewi een nuchtere en waarheidsgetrouwe kijk proberen te geven op voor- en nadelen van thuis bevallen en van poliklinisch bevallen. 2 Hoe reageer jij op de laatste opmerking van Dewi over abortus? (Eventueel vragen naar de achtergronden.) Dewi s uitspraak niet ontkrachten, maar wel een andere kant van zo n keuze vertellen, zodat Dewi eventueel begrip kan leren opbrengen voor de keuze van iemand anders PRAKTIJK: DE KEIZERSNEDE 1 Wie doet wat? Vul op de puntjes steeds een van de volgende mogelijkheden in: kraamverpleegkundige; kraamverzorgende; verpleegkundige; verloskundige; gynaecoloog. 1e, 2d, 3e, 4d, 5c, 6c, 7a of b. 2 Voor welke taken, die in het praktijkvoorbeeld genoemd werden, ben jij als verpleegkundige bevoegd om die uit te voeren? Verzorging en voorlichting. ThiemeMeulenhoff 7

2 Het verplegen van zwangeren, barenden, kraamvrouwen en pasgeborenen De functie van de verpleegkundige PRAKTIJK: VERANDERINGEN OP DE AFDELING 1 Wat zijn de voor- en nadelen van deze verandering voor de verpleegkundigen? De verpleegkundigen van de afdeling kunnen zich meer bezighouden met patiëntenzorg, de regie wordt overgenomen. Veel verpleegkundigen vinden het echter prettig om naast de directe patiëntenzorg nog wat afdelingsoverstijgende zaken te mogen/kunnen regelen. 2 Wat zijn de voordelen van deze verandering voor de zorgvragers? Voor de zorgvragers betekent dit vaak dat de verpleegkundigen meer op de werkvloer zijn, er is meer continuïteit op de werkvloer, de afdelingsoverstijgende zaken worden gedaan door verpleegkundigen die hier veel ervaring mee hebben, het doen zonder steeds patiëntgebonden taken te hoeven vervullen en het dus vaak sneller zullen kunnen doen. Er kan efficiënter gewerkt worden. 3 Wat zijn de voor- en nadelen van deze verandering voor de instelling? Efficiëntere werkwijze, maar minder uitdaging voor verpleegkundigen die iets meer willen, de kans bestaat dat hierdoor het verloop van verpleegkundigen zal toenemen, wat voor een afdeling weer meer onrust zal geven. Bovendien als alle overstijgende zaken door een persoon geregeld en bedacht worden, zal de werkvloer zich hier minder bij betrokken voelen, hierdoor zich minder conformeren, wat de kwaliteit niet ten goede komt. Wel kan het zo zijn dat, omdat de verpleegkundigen zich weer meer op de directe patiëntenzorg kunnen richten, dit de kwaliteit van zorg doet verhogen. PRAKTIJK: EEN GEGEVEN PAARD 1 Hoe zou jij hiermee omgaan als jij Sammie was? Neem je het horloge aan of niet? Dit is een erg ethische vraag, maar in principe neem je geen geschenken aan. Het is moeilijk hiervoor een grens aan te geven, maar je moet erg voorzichtig zijn. Er bestaat altijd een kans op belangenverstrengeling. Beter voorkomen, dus geen persoonlijke dingen aannemen die van waarde zijn. ThiemeMeulenhoff 9

Verplegen in de kraamzorg Taken en competenties PRAKTIJK: EEN SNELLE BEVALLING 1 Voordat Sophie weer naar huis mag, geeft Wanda haar en haar partner voorlichting over verschillende onderwerpen. Wat zal zij vertellen over de voeding van de pasgeborene? Vooral de eerst 24 uur is ook het kind nog aan het bijkomen van een bevalling en zal het aanleggen vaak wat moeizaam gaan. Een pasgeborene kan wat misselijk zijn van vruchtwater dat in het maagje terecht is gekomen. Kinderen hebben een reserve voor zeker 2 dagen, dus Sophie hoeft zich geen zorgen te maken over eventuele tekorten bij het kindje. Wanda kan haar hierin geruststellen en verwijzen naar de begeleiding van een kraamverzorgster thuis. PRAKTIJK: EEN ETHISCH DILEMMA 1 Heeft een zorgvrager recht op pijnbestrijding of een keizersnee? Leg je antwoord uit. Wat is recht? De zorgvrager heeft niet het recht om te beslissen in deze situatie, maar de verloskundige heeft de plicht om aan te sluiten bij de zorgvraag van de cliënt. In dit voorbeeld is sprake van een grote patstelling, wat onderhandelen hierover erg moeilijk maakt. Misschien is het verstandig uit te vinden of er meer achter de pijnvraag zit en hierop in te gaan. Goed motiveren waarom pijnbestrijding op dit moment niet gewenst is, is een eerste. 2 Mag Mascha haar eigen mening over dit onderwerp vertellen? Leg je antwoord uit. Ze mag wel motiveren waarom zij in dit stadium pijnbestrijding niet toepasselijk vindt. Verder is het aan de arts of verloskundige te beslissen over pijnbestrijding. 3 Is dit een probleem dat de verpleegkundige zelf kan afhandelen of moet ze het doorverwijzen? Naar wie? Ze kan het niet zelf afhandelen en moet doorverwijzen naar de verloskundige. 10 ThiemeMeulenhoff

Het verplegen van zwangeren, barenden, kraamvrouwen en pasgeborenen Kwaliteitszorg en continuïteit Kwaliteitszorg en continuïteit PRAKTIJK: OUDERWETS 1 Is het de taak van Alies om Wies te wijzen op de nieuwste inzichten? Alies kan wel haar nieuwe inzichten ter discussie stellen en in gesprek gaan met Wies over het hoe en waarom van het nieuwe protocol. Als blijkt dat de handelingswijze van Wies ervoor zorgt dat ouders verschillend worden voorgelicht en begeleid bij het geven van borstvoeding, kan dit veel verwarring geven bij verse ouders. Zaak is om te zorgen voor eenduidige voorlichting, mogelijk is hier binnen het team een afspraak over te maken? 2 Wat kan Alies precies doen en zeggen en tegen wie? Als Alies er met Wies niet uitkomt, kan zij ook andere collega s raadplegen. Uiteindelijk zal zij het hoofd van de afdeling erbij moeten betrekken, om zo een eenduidig beleid ten aanzien van begeleiding bij borstvoeding te krijgen. 3 Wat is belangrijker: werken volgens de nieuwste inzichten of zorgen dat alle collega s op de afdeling volgens hetzelfde beleid werken? Leg je antwoord uit. Eenduidigheid geeft rust en duidelijkheid, maar je moet je als verpleegkundige wel degelijk blijven ontwikkelen en daarom nieuwe inzichten doorvoeren in je zorg en protocollen blijven aanpassen. Hierdoor werk je mee aan kwaliteit. PRAKTIJK: ALLEENSTAANDE MOEDER 1 Mag mevrouw De Lange volgens jou nog een paar nachtjes in het ziekenhuis blijven? Licht je antwoord toe. Als er geen medische indicatie is dat een langer verblijf toestaat, moet mevrouw De Lange naar huis. De verzekeringen vergoeden de kosten voor een sociaal verpleegbed niet. De behandelend arts bepaalt of er een medische indicatie is. Is er geen medische indicatie, dan mag mevrouw De Lange niet blijven. Dit zou namelijk betekenen dat het ziekenhuis als een soort hotel gaat functioneren: wie genoeg betaalt mag blijven. Zo is het gelukkig in Nederland niet geregeld. 2 Wie schakel je allemaal in om samen met jou tot een oplossing voor mevrouw De Lange te komen? Omdat mevrouw De Lange er helemaal alleen voor staat, kun je met haar in gesprek gaan over het inschakelen van eventuele mantelzorg of verlengde kraamzorg. Mogelijk kun je in overleg met haar de wijkverpleegkundige inschakelen om in de thuissituatie te kijken welke zorg nodig en mogelijk is. Het inschakelen van wijkverpleging gaat vaak via een transferverpleegkundige. ThiemeMeulenhoff 11

3 Zorgvragercategorieën De zorg voor de gezonde zwangere PRAKTIJK: VRIENDINNEN 1 Kan Iris op basis van haar kennis haar vrienden advies geven? Licht je antwoord toe. Beroepsmatig kan Iris haar vrienden niet helpen. Wel kan ze als vrienden onder elkaar vragen hoe de zwangerschap en de bezoeken aan de verloskundige verlopen. Ze kan terloops Hermans bezorgdheid ter sprake laten komen en hun aanraden om samen naar de volgende afspraak met de verloskundige te gaan. Herman zou daar zijn bezorgdheid kunnen uiten. PRAKTIJK: EEN ONGELUKKIGE VAL 1 Op welke wijze zou Anouk verdoofd zijn tijdens de operatie? Motiveer je antwoord. Via een ruggenprik. Bij een gewone narcose krijgt het kind te veel schadelijke stoffen toegediend. 2 Na de operatie worden de gebruikelijke controles uitgevoerd. Moet je de gezondheid van het kind ook controleren? Zo nee, waarom niet? Zo ja, welke controles zou je uitvoeren en waarom? Ja, want door de val kan de buik geraakt zijn door het fietsstuur en een trauma oplopen. De controles zijn: buikactiviteit observeren. Veelvuldige harde buiken kunnen erop wijzen dat de bevalling voortijdig is begonnen; harttonen kind beluisteren. Ook bij een ruggenprik worden medicamenten gebruikt. Deze kunnen effect op het kind hebben; vaginaal bloedverlies. Bij een buiktrauma kan een scheurtje in de placenta ontstaan. 3 Op welke afdeling wordt Anouk na de operatie verpleegd? Motiveer je antwoord. Afhankelijk van de situatie zullen de chirurg en de gynaecoloog beoordelen op welke afdeling Anouk het beste verpleegd kan worden. Als voor de fracturen na de operatie geen specifieke nazorg nodig is, dan kan Anouk het beste op de zwangerenafdeling verzorgd worden. Hier is alle kennis en apparatuur bij de hand om de gezondheid van moeder en kind in de gaten te houden. ThiemeMeulenhoff 13

Verplegen in de kraamzorg Verplegen bij een fysiologische bevalling PRAKTIJK: ONTBIJT 1 Voeding geeft energie. Hoe kun je ervoor zorgen dat de energie die Josien tijdens de bevalling verbruikt voldoende wordt aangevuld? Door Josien regelmatig lichtverteerbare, energierijke voeding en dranken in kleine hoeveelheden aan te bieden. 2 Wanneer zou je Josien aanraden niets meer te eten? Motiveer je antwoord. Als ze gedurende de ontsluitingsperiode misselijk is. Aan het eind van de ontsluitingsperiode, omdat de druk in de buik zo hoog kan zijn, dat Josien misselijk wordt en misschien moet braken. PRAKTIJK: OMA 1 Wat kan Tonja in deze situatie doen? Motiveer je antwoord. Tonja kan de oma bij de bevalling betrekken door haar te vertellen op hoe zij Desiree en Gerard zou kunnen ondersteunen, waardoor Desiree zich beter kan ontspannen en Gerard zich gesteund voelt.tonja kan de moeder ook af en toe vragen het paar even alleen te laten, omdat twee personen soms te druk kan zijn en Tonja bang is dat de drukte de weeën verstoren. 14 ThiemeMeulenhoff

Zorgvragercategorieën Verpleegkundige zorg voor de gezonde kraamvrouw Verpleegkundige zorg voor de gezonde kraamvrouw PRAKTIJK: DE KRAAMVROUW CONTROLEREN 1 Petra heeft pijn in de buurt van haar vagina. Jij bent de verpleegkundige van Petra. Wat vertel je haar en welke actie(s) onderneem je? De verpleegkundige let op pijn door de hechtwond en zal de hechtwond controleren. Ze let erop of ze tekenen van infectie ziet, zoals een geel beslag op de wond of rode plekken. Verder kijkt zij of er mogelijk een hematoom zit. Ook controleert zij de anus op aambeien. Verder let zij op oedeemvorming in het wondgebied en ze kijkt of de hechtingen niet te strak zitten. Ook observeert en ruikt zij de lochia om na te gaan of zich in de baarmoeder geen ontsteking ontwikkelt. De verpleegkundige instrueert de vrouw over hygiënemaatregelen. Ze vertelt de vrouw haar bevindingen. Ze geeft instructies over zitten en het voorkomen van oedeem. Ze raadt aan met lauw tot koud water te spoelen. Eventueel kan er een ijskompres tegen een opgezette wond gelegd worden. Dit verlicht de pijn. 2 Welke materialen leg je klaar, zodat Petra gecontroleerd kan worden? De verpleegkundige heeft een bloeddrukmeter, een thermometer en een polsteller nodig. Verder heeft ze materialen nodig om de vagina schoon te maken en eventueel uit te spoelen (dan heb je ook een po nodig en een podoekje) en schoon verband. Ze zorgt voor een afvalzak en handschoenen, zodat ze hygiënisch kan werken. Ze gebruikt haar handen, ogen en neus om de controles uit te voeren en de kraamvrouw te verschonen en te controleren op eventuele infecties. Omdat ze met bloed en afscheiding in aanraking komt zorgt ze ervoor dat ze zichzelf beschermt door het dragen van handschoenen. Ook zorgt ze voor goede hygiëne door voor en na de controles de handen te wassen. PRAKTIJK: EEN TWEELING 1 Jij bent de verpleegkundige van Diana. Geef haar goede voorlichting en adviseer haar hoe zij het beste borstvoeding kan geven aan de tweeling. Net als bij borstvoeding aan een eenling, duurt het even voordat de borstvoeding op gang komt. Beide kinderen hebben evenveel recht op die voeding en in het begin is het vaak zo dat de moeder niet meteen voldoende heeft voor twee kinderen. De kunst is om vraag en aanbod zo snel mogelijk op elkaar af te stemmen. Hiervoor is het van belang de kinderen on-demand aan te leggen, soms wel acht tot tien keer per dag. Er kan voor gekozen worden om de kinderen elke voeding tegelijk aan te leggen. Dan stimuleer je beide borsten. Het vraagt in het begin wel wat hulp om beide kinderen tegelijk aan te leggen, maar kruislings langs en over elkaar kom je een heel eind. Als je een kind eerst aanlegt, kun je de tweede erna pakken. Verstandig is het om de kinderen wisselend aan de beide borsten te laten drinken, de ene borst zal sneller en meer kunnen produceren, het ene kind zal de borst beter kunnen stimuleren dan de andere. Al na een paar dagen zal je zien dat beide kinderen tevreden van de borst afkomen. 2 Wat vertel je als verpleegkundige aan Diana over de kraamvrouwentranen? En wanneer vertel je dat aan haar? De kraamvrouwentranen worden veroorzaakt door de snelle schommeling van de hormonen. Hierdoor kun je je heel erg verdrietig voelen. Als je de kraamvrouw dit uitlegt en je vertelt erbij ThiemeMeulenhoff 15

Verplegen in de kraamzorg dat ze zich daar helemaal geen zorgen over hoeft te maken, valt het vaak wel op zijn plaats en kan de kraamvrouw naar hartelust even uithuilen. Vaak is de verklaring voldoende om geen schuldgevoel te krijgen, zeker als de kraamvrouw hoort dat bijna elke kraamvrouw een huildag heeft. De volgende dag zal alles weer makkelijker gaan. 3 Wat vertel jij als verpleegkundige aan Diana over haar figuur? Welke oefeningen raad je aan? Vooral na de zwangerschap van een tweeling is een kraamvrouw enorm gegroeid. Het is dan erg teleurstellend als de kinderen uit de buik zijn, de buik zelf nog lang niet terug is in de vorm van voor de bevalling. Het proces van involutie van de baarmoeder begint pas en ook de reserves die het lichaam heeft opgebouwd om de zwangerschap te voldragen zijn niet zomaar verdwenen. De kraamvrouw moet de geruststelling hebben dat niet direct van haar verwacht wordt om weer haar oude figuur te hebben. Eigenlijk mag ze er net zolang over doen om te ontzwangeren als dat ze zwanger is geweest: negen maanden. Helemaal vanzelf zal ze niet terugkomen op haar oude figuur, maar zolang ze borstvoeding wil geven, is het niet verstandig te gaan lijnen. Dat gaat vaak ten koste van de borstvoeding. 4 Wat vertel jij als verpleegkundige aan Diana over incontinentie? Doordat de hormoonhuishouding na de bevalling erg verandert en ook de bloedcirculatie weer terug gaat naar het normale volume, zal er in de eerste dagen na de bevalling veel meer urineproductie zijn. Dit heet ontwateren. Daar komt bij dat de kramvrouw vaak in het begin niet goed voelt of de blaas wel of niet vol is. Zeker met een zware zwangerschap, is de druk op de blaas continu hoog geweest dan schat ze het na de bevalling nog wel eens verkeerd in. Als de blaas overvol is loopt er dan zomaar wat uit. Bovendien heeft de kraamvrouw alle aandacht voor haar kinderen en vergeet ze te plassen. Adviseer de kraamvrouw om elke drie tot vier uur te gaan plassen en te verschonen, dan blijft de blaas redelijk leeg, kan de baarmoeder goed samentrekken en leert de vrouw ook weer beter te voelen wanneer de blaas vol zit. Mocht ze veel problemen houden dan kunnen bekkenbodemspieroefeningen helpen de bekkenbodemspieren te versterken om hierdoor weer een betere controle over de mictie te krijgen. PRAKTIJK: ANTICONCEPTIE NA DE BEVALLING 1 Sandriens voorkeur gaat uit naar periodieke onthouding. Jij bent haar verpleegkundige. Leg uit wat deze vorm van anticonceptie inhoudt en hoe betrouwbaar deze methode is. Geen geslachtsgemeenschap vanaf drie dagen voor de eisprong tot drie dagen na de eisprong. Het is een redelijk betrouwbare methode, mits je goed nagaat wanneer je ovuleert. Dit kan bijvoorbeeld door temperaturen. 16 ThiemeMeulenhoff

Zorgvragercategorieën Verpleegkundige zorg voor de gezonde pasgeborene Verpleegkundige zorg voor de gezonde pasgeborene PRAKTIJK: CONTROLES 1 Wat zijn de witte stippeltjes en wat moet daaraan gebeuren? Milia, ze verdwijnen spontaan. 2 Wat zou jij als kraamverzorgende aan Vera vertellen als zij vraagt of de schedel van Daan niet een beetje een aparte vorm heeft. Tijdens de bevalling kan door plaatselijke druk een tijdelijke zwelling ontstaan, na een paar dagen verdwijnt deze. 3 Is het geelzien van Daan een probleem? Leg je antwoord uit. Nee, veel baby s zien de derde dag geel. Als het blijft aanhouden of als de baby opvallend geel is, dan moet je een verpleegkundige O&G of een arts waarschuwen. ThiemeMeulenhoff 17

Verplegen in de kraamzorg Verpleegkundige zorg bij een pathologische zwangerschap PRAKTIJK: OVERSTUUR 1 Kun je aan mevrouw Van Buren uitleggen wat de oorzaken zijn van het niet goed groeien van het kindje? Waaruit bestaat je begeleiding? Het niet goed groeien van het kindje is een teken dat er tekorten zijn in de aanvoer van voedingsstoffen naar het kindje. Dit kan meerdere oorzaken hebben, maar de meest voorkomende is het niet goed functioneren van de placenta. Dit kan komen door een ziekte van de moeder, bijvoorbeeld hoge bloeddruk of diabetes, maar ook door roken. Je moet mevrouw Van Buren motiveren om bedrust te houden. Dit is vaak erg moeilijk, omdat zij zelf geen klachten heeft. Ook moet je uitleggen wat de gevolgen kunnen zijn van het niet houden van bedrust, zonder daarbij gelijk een beschuldigende vinger uit te steken als zij bijvoorbeeld rookt. Het is ook goed om na te gaan of zij nog andere klachten heeft. PRAKTIJK: EEN GEVAARLIJKE KUS? 1 Wat zijn de gevaren van een koortslip? Het virus dat een koortslip veroorzaakt is makkelijk door knuffelen overdraagbaar, vooral het vocht uit de blaasje is zeer besmettelijk. Voor zuigelingen kan het virus dodelijk zijn. 2 Welke maatregelen neem je? Je vraagt de vader naar zijn kennis over het koortslipvirus en vraagt hem extra hygiënische maatregelen te nemen. Extra goed handen wassen, de verzorging uitvoeren met een mondlap voor en niet in aanraking laten komen met andere zuigelingen. Licht ook de moeder in over de gevaren en doe navraag naar eventuele besmettingen binnen het gezin. 18 ThiemeMeulenhoff

Zorgvragercategorieën Verpleegkundige zorg bij een pathologische bevalling Verpleegkundige zorg bij een pathologische bevalling PRAKTIJK: MAUD HEEFT PIJN 1 Maud vraagt om pijnstilling. Wat kun jij haar bieden? Ga met haar na wat zij een prettige houding vindt. Breng haar in deze houding. Probeer duidelijk te krijgen waarom ze zo gespannen is en praat hier met haar over. Luister naar de harttonen van het kindje en laat deze ook aan Sarah horen, mogelijk zal ze zich dan wat minder ongerust maken over de baby. Benader haar rustig en probeer samen wat ontspanningsoefeningen te doen. Leer haar desnoods ontspanningsoefeningen. Betrek ook haar partner hierbij, mogelijk kan hij de onderrug masseren en helpen bij ademhalingsoefeningen (puffen). Ook toediening van warmte kan verlichting geven, zoals een warmwaterzak in de rug of een warme washand tegen het perineum. Pijnstilling is in dit stadium niet meer gewenst, de stoffen komen ook bij het kindje en dit is niet goed als het al zo snel geboren zal worden. 2 Wat zijn in volgorde van prioriteit je verpleegkundige acties? De komst van Maud zal al bekend zijn bij de gynaecoloog, het tijdstip niet, dus zul je de gynaecoloog moeten berichten dat Maud er is. Maud wordt vanaf een brancard op een verlosbed gelegd en hierbij zorg je ervoor dat zij een zo goed mogelijke houding aanneemt. Je stelt jezelf voor en vertelt wat jouw functie is. Je gaat op zoek naar de harttonen van de baby en sluit Maud aan op het CTG. Je legt aan Maud en haar partner uit wat ze kunnen horen en eventueel kunnen zien. Je assisteert de gynaecoloog bij het vaginaal toucher. Je zorgt dat de materialen voor de bevalling klaar liggen en ook de materialen voor een eventuele kunstverlossing. Ook zorg je ervoor dat alles in orde is voor de opvang van het kindje vlak na de bevalling. Je zorgt voor een goed verlichte warme opvangplaats, met goede afzuiging voor slijm en eventueel mogelijkheden om zuurstof toe te dienen (in veel gevallen een reanimatietafel voor pasgeborenen). PRAKTIJK: SYLKE WIL NIET DRINKEN 1 Waardoor kan Sylke zo misselijk zijn? Er zit vermoedelijk wat vruchtwater in het maagje van Sylke. Omdat dit vies meconiumhoudend vruchtwater was, zal Sylke wat langer misselijk blijven 2 Wat zijn je verpleegkundige observaties? Je let op tekenen van infectie: kan het kindje goed op temperatuur blijven? Is het kindje goed van kleur? Wil het drinken of niet? Als het niet wil drinken, dan kun je eventueel het maagje spoelen met schoon water en dan proberen te voeden. Laat het kindje goed op de zij liggen, zodat eventueel braaksel niet in de keel of in de longen loopt. ThiemeMeulenhoff 19

Verplegen in de kraamzorg De verpleegkundige zorg voor de kraamvrouw met complicaties PRAKTIJK: TE VEEL BLOEDVERLIES 1 Welke instructies zal Joke aan Anneke geven voor het mobiliseren na de bevalling? Als een kraamvrouw veel heeft gevloeid, is mobiliseren vaak een probleem. Vooral vlak na de bevalling is zij dan nog snel duizelig en kan ze sneller flauwvallen. De kraamvrouw moet hier dus over geïnstrueerd worden. De instructie zal zijn: voorzichtig mobiliseren, eerst op de rand van het bed zitten, dan opstaan en rustig gaan lopen. Er moet de eerste keren altijd iemand bij zijn als ze wil opstaan, dus ze moet hiervoor een verpleegkundige bellen. Als het een aantal keren goed gaat, mag ze het alleen gaan doen. Een kraamvrouw die veel heeft gevloeid, mag vlak na de bevalling niet douchen, omdat een douche erg warm en vaak benauwd is. Dit geeft extra prikkels om flauw te vallen. Wassen op bed is dus veiliger. Ze kan pas de volgende dag onder begeleiding douchen. PRAKTIJK: GRIEP IN HET KRAAMBED? 1 Wat doe je bij opname van mevrouw Dam? Allereerst heeft zij vast geen griep. Dus moet er een goede diagnose gesteld worden. Je moet de gynaecoloog waarschuwen, je doet de controles van bloeddruk, temperatuur en pols tellen. Je controleert de fundusstand en let op tekenen van pijn bij aanraking van de fundus. Verder let je op het vloeien en de kleur en geur van de afscheiding. Op indicatie vraag je een bloedbeeld aan en assisteert de gynaecoloog bij verder onderzoek zoals het maken van een echo. 2 Wat zijn de adviezen die je mevrouw Dam zou willen geven? Dat ze zich vooral even ziek mag voelen. Je adviseert haar over hygiënische maatregelen die ze moet nemen en helpt haar bij de adl. Indien nodig neem je de zorg voor haar baby over. Je zorgt ervoor dat ze regelmatig gespoeld wordt van onderen en verschoond wordt. Indien nodig help je haar hierbij. Ze krijgt bedrust voorgeschreven en er wordt gestart met het toedienen van medicijnen. Als verpleegkundige zorg je voor juiste toediening en verstrekking van de medicijnen. 20 ThiemeMeulenhoff

Zorgvragercategorieën Verpleegkundige zorg voor de zieke pasgeborene Verpleegkundige zorg voor de zieke pasgeborene PRAKTIJK: KOEN HEEFT EEN TE HOOG BILIRUBINEGEHALTE 1 Wat zet Jantien klaar voor de opname van Koen? een biliblanket; een wiegje met kruiken of eventueel een couveuse. 2 Welke punten observeert Jantien als Koen fototherapie krijgt? Observatiepunten: de temperatuur. Als Koen een lage temperatuur heeft, kan er een extra kruik in zijn wieg gelegd worden. Koen kan ook bij een blijvend lage temperatuur in de couveuse gelegd worden. Als Koen het te warm krijgt, ligt dat meestal aan de warmte die de fototherapielamp afgeeft. De verpleegkundige overlegt met de arts of de lamp iets hoger kan worden geplaatst dan de afgesproken hoogte. Ook kan de lamp vervangen worden door de biliblanket. Deze geeft geen warmte af. De verpleegkundige observeert Koen daarnaast op tekenen van infectie, die ook een oorzaak kan zijn van de hoge temperatuur; het drinkpatroon en drinkgedrag. Koen moet voldoende vocht binnen krijgen. Als hij niet aan de borst wil drinken, zal hij uit de fles moeten drinken of via sondevoeding gevoed moeten worden. Als Koen erg duf is, moet hij worden bijgevoed met een sonde of met een fles; de huid. De huid kan door de warmte geïrriteerd raken. Houd de huid schoon met water en een beetje zeep. 3 Hoe begeleidt Jantien de moeder van Koen? Jantien legt de moeder duidelijk uit waarom Koen fototherapie krijgt en overlegt met de moeder de tijden van de voedingen. De moeder wordt zo veel mogelijk betrokken bij de zorg van Koen. Verder zorgt ze ervoor dat de borstvoeding gestimuleerd wordt, dit kan door extra aanleggen of door kolven. PRAKTIJK: HOE MOET SUDE DRINKEN? 1 Vandaag gaat de moeder samen met Sude naar huis. Wat moet er in de overdracht voor de kraamzorg staan? In de overdracht moet het volgende staan: hoeveelste zwangerschap; problemen bij de bevalling; geboortedatum en tijd; toestand van de moeder en van het kind bij ontslag; soort voeding, hoe Sude drinkt en met welke speen; gewicht bij ontslag; controleafspraken bij de kinderarts voor verdere behandeling; reactie van de ouders op de hazenlip van Sude. ThiemeMeulenhoff 21