Bronvermelding Titel : Scheidingsbemiddeling Auteur : D.H.D. Mac Gillavry Uitgever : Bohn Stafleu VAn Loghum ISBN (boek) : 90 313 39482 Aantal hoofdstukken (boek) : 18 Aantal pagina s (boek) : 140 Woord vooraf NMI heeft als doelstelling het bevorderen van kwaliteit van mediation en mediators. Dit boek past daar in. 45% van de NMI mediations zijn scheidingsmediations, 25% arbeidsmediation. Donald Mac Gillavry is een authoriteit op het gebied van mediation. Veel Disciplines houden zich bezig met scheidingsmediation zoals: Psychologen (NIP), advocaten (VAS), notarissen (VMSN, realtietherapeuten (NVRG), rechters (SSR) en werkers in kinderbescherming. Inleiding Een conflict gaat altijd over verschillen in wederzijdse belangen, de bemiddelaar moet helpen deze om te buigen in gemeenschappelijke belangen. Prein: sociaal conflict als opvattingen, doelen, belangen en/of rollen onverenigbaar lijken of blijken. Brown en Marriot: incompatible belangen Conflicten vormen evenwel een integraal deel van menselijk gedrag. Zonder dat is verandering of beweging onmogelijk. Besluitvorming draagt altijd een element van conflict in zich. UItwisseling van ideeën brengt conflict met zich mee. Achland: het doel van het conflict gerelateerd is aan verandering en dat alle conflict te maken heeft met pogingen om verandering te bewerkstelligen of tegen te gaan Crum: conflict de motivatie en gelegenheid voor verandering aanlevert. Het oplossen van conflicten verloopt zelden via de vraag wie gelijk heeft maar via de erkenning en waardering voor verschillen Alle vier benadrukken hier het statische i.p.v. het dynamische aspect van conflicten. Scheiden is een moeilijk vak met juridische aspecten, alimentatie berekeningen, conceptconvenants, relatietherapeutische acties, crisisbegeleiding, crisisverwerking en gezinstherapeutische initiatieven. De autheur adviseert dat iedere specialist zich bij zijn eigen vak houdt. Waarom een rechter? Rechters zouden omgangsproblemen aan bemiddelaars over moeten laten. Waarom naar iemand toegaan die je niet kent, en die niet om je kinderen geeft en die vragen hoe je met je eigen kinderen om moet gaan. Rechters kijken niet naar de omgangsproblematiek. Scheidingszaken zouden direct naar de bemiddelaar moeten, en als de partijen er daar niet uitkomen pas naar de rechter. De moedige bemiddelaar versus de heldhaftige Niet iedereen is bemiddelaar, niet alle problemen zijn oplosbaar, de bemiddelaar moet soms de moed hebben dit toe te geven.
De bemiddelaar stelt voorwaarden aan de omgang tussen beiden: niet kunnen praten is niet bemiddelen De bemiddelaar werkt niet voor de partijen, maar met de partijen De bemiddelaar stelt de regels. Voorbeeld: terugtrekker en dwinger. De terugtrekker kan altijd terugtrekken omdat deze de machtige positie heeft. De terugtrekker praat meestal minder. Door dit gelijk te trekken, kan er meer balans komen in de machtspositie. Een terugtrekker moet je daartoe niet dwingen, maar uitnodigen. Eerst een omgangsregeling voor het paar dat ruziet, dan pas een voor de kinderen. Ik ben u weer kwijt als ouders. Ik hoor weer vechtende gescheidenen. Bemiddelen is een vak gebaseerd op toepasbare technieken, strategieën, tactieken en nauwelijks theorie. Het is een kwestie van functioneel manipuleren en afzien van het gevecht om de mact. De bemiddelaar en diens beropesdeformatie: Advocaten richten zich te vaak op een partij, Psychologen, maatschappelijk werkers pedagogen en therapeuten zien de partijen vaak als machteloos. Rechters beoordelen op basis van data, feiten en omstandigheden. Er moet gekeken worden welk deel van de echtscheidings problematiek waar thuishoort. Hoofdstuk 1 Waarom Scheidingsbemiddeling Doel: voorkomen van oorlog. Advocaten maken het vaak erger, voorkomen is de taak van de bemiddelaar. Scheiden is vaker een emotioneel dan juridisch probleem, daar zijn bemiddelaars voor. Het belang van het kind Kinderen zijn vaak het dupe van lose lose gevechten. Ze worden met advocaten vaak de inzet van de gevechten. Kinderen dienen gevrijwaard te worden van een keuze probleem van de ouders. Kinderen hebben baad bij win win. Kinderen zijn niet de oorzaak van de scheiding, al wordt ze wel vaak dat gevoel gegeven. Een eerste taxatie Willen de partijen wel echt scheiden en weten ze dat van elkaar? 10% komt bij bemiddeling tot de conclusie dat dit niet het geval is. Omdat advocaten denken in termen van partij en tegenpartij, komt dit bij hen vaak niet aan het licht. Een scheidings bemiddelaar helpt bij het maken van de juiste beslising. Verschillende methoden, eenzelfde doel 1. verbeteren omgang tussen partijen 2. bevorderen van overlegbereidheid 3. saneren van de communicatie/bevorderen dialoog 4. partijen tot compromis brengen 5. vastleggen en overlegbereidheid in de toekomst garanderen
Iedere bemiddelaar heeft zijn eigen stijl. De schrijver heeft de voorkeur om eerst emoties aan te pakken en wetmatigheden op te sporen, die de wijze van met elkaar omgaan en de communicatie bederven. Eerst begrijpen waarom er een conflict is. Vermijd de kloof niet, en geef er duidelijke erkenning aan. Draag geen oplossingen aan. Hoe groter de kloof hoe mooier de brug. Partijen bemiddelbaar maken als doel van de bemiddeling. Bemiddelen is ondergeschikt aan de weg ernaartoe. Harvard methode is gericht op zakelijke bemiddeling. Scheiding is meer emotioneel. Voor en nadelen bemiddeling: Voordelen geen oorlog, maar volwassen benadering sneller en rechtvaardiger goedkoper directe communicatie geen onnodige escalatie maatwerk dejuridisering behoud van relatie (als ouders) betere toekomstige relatie met andere problemen Nadelen partijen moeten zich kwetsbaar opstellen bij mislukking kan de bemiddelaar niet meer voor een van de partijen optreden. In geval van een advocaat kan een kantoorgenoot dat ook niet. Hoofdstuk 2 Wat is Scheiding Een systeemtheoretische visie Een moeizame transitie van getrouwd zijn naar getrouwd geweest zijn. Een verandering van de grenzen van het oorspronkelijke gezinssysteem en de formatie van twee nieuwe systemen met eigen grenzen, normen en waarden gebaseerd op een nieuwe relatie. Ook als er geen relatie is, is er een relatie. Als partijen per se geen relatie willen, laat het zien hoe belangrijk de relatie is. Systeemtheoretici vragen zich af hoe zen (vooral in het belang van het kind) bij kunnen dragen aan deze nieuwe relatie. Kinderen vragen niet om een scheiding Scheiding is onnatuurlijk voor de kinderen. Daarom is de relatie tussen en met ouders belangrijk. Wat gebeurt er bij een scheiding? In elk systeem heeft ieder impliciet een rol desintegratie tegen te gaan. Als een subsysteem (ouders) desintegreert, dan is het natuurlijk dat kinderen dit tegen proberen te gaan. Dit kan
zich uiten in psychische, psychosomatische en gedragsproblemen bij kinderen. Soms onbewust gesteund door de ouder die niet wil scheiden. Twee nieuwe systemen en hun wetmatigheden Ook na de scheiding proberen de kinderen hun oorspronkelijke opdracht (desintegratie tegengaaan) uitvoeren. Het gedrag dat ze daarbij vertonen kan leiding tot verdere conflicten tussen de ouders. Als een van de ouders een nieuwe partner krijgt, zullen ze deze ook tegewerken, omdat die tegen de desintegratie van het oorspronkelijke gezin ingaat. Toenemende autonomie en controleverlies Ouders gaan zich ten opzichte van elkaar met toenemende autonomie gedragen, ook mbt de opvoeding van de kinderen. Dit kan conflicten opleveren. Samengevat Uiteenvallen oorspronkelijke gezinssysteem, onwikkelen twee nieuwe systemen, toegenomen autonomie, verlies van controle op elkaars gedrag. Vooral de verlatene zal zich hiertegen verzetten door: de verandering van de systeemgrenzen te blokkeren de formatie van nieuwe systemen niet te aanvaarden niet te willen meedenken over verandering van normen en waarden de controle o de ander niet te willen opgeven, en de kinderen inzetten als chantage middel de nieuwe partner te verguizen de omgang e blokkeren as straf voor de zonde Hoofdstuk 3 Werken met één avocaat in plaats van twee Het wordt steeds gebruikelijker om samen een conflict op te willen lossen in plaats van naar de rechter te stappen met elk een advocaat. Scheidingsbemiddeling een moeilijk vak Er zijn vaak tegenstrijdige belangen en minimale motivatie om tot oplossingen te komen. Deze paradox leidt er toe dat een mediator kan: vastlopen, terugterekken in onverschiligheid en wanhoop, voortijdig oplossingen aandraagt. Oorzaak: felheid interpunctieprocessen, ruziemodellen, moeilijkheid om krachtverschillen te accepteren, wijze van ruzie, negeren fatsoencodes, dubbele binding (h12) talkundige foefjes en creatie van leugens daarmee. Attitude
Scheidingsbemiddelaar moet kijken hoe en wat partijen doen ipv naar wat ze zeggen. Wat ze zeggen is de kar, hoe ze het zeggen is de lading. Bemiddelaar moet werken aan het hoe van de communicatie, en geen oplossingen aandragen. Het relationele harmoniemodel versus het relationele conflctmodel Probleem: puur zakelijk tot puur psychologisch. Conflictniveau: redelijk tot oorlog Haal de echte belangen naar boven, zodat er geen schijn oplossingen voor de vrede gecreert worden. Stuur niet te veel aan op harmonie. Bij een padstelling staan mensenniet onverzettelijk tegenover elkaar. In het relationele conflictmodel is de padstelling een punt waar partijen worden gedwongen tot overleg. In het relationele harmoniemodel is het een eindstation. Het brengt hen er toe overeenkomsten te sluiten die beider identiteit intact laten ipv deze aan te vechten op grond van een juridisch conflict model. De bemiddelaar moet de partijen zelf laten werken om uit de padstelling te komen. Hoofdstuk 4 Scheiding en crisis Scheiding wordt ervaren als een crisis, de eerste 6 weken het extreemst, maar het duurt meestal 1 a 2 jaar; rouw, spijt, schuld woede, haat verachting en walging. Verlatene vaker rancune, de verlater vaker schuld. Crisis: gevolg van de ontwrichting van een stabiele situatie. Individu is vaak niet meer in staat zijn/haar gebruikelijke probleemoplossende methoden te gebruiken. Hierdoor zoeken ze soms domme of riskante oplossingen. Crisis 6 fasen: Schok; ontkenning; agressie; marchandeerfase; depressiefase; verwerkingsfase. Aanleiding tot scheiding Aanleiding kan recent zijn of jaren terug liggen. Als het jaren terugligt, kan het zijn dat het paar moeite heeft te accepteren, en lang hoop had op verandering. Als dit uiteindelijk niet lukt, wordt dat vaak bij de partner gelegd. Om deze reden kunnen er extreme scenes afspelen. Het paar kan onbemiddelbaar zijn, en de mediator moet dat toe kunnen geven. De paren met een kortere aanlooptijd zijn vaak beter te bemiddelen, en hebben nog een mate van wederzijds vertrouwen. Scheiding nav verlies van een kind kan voorkomen uit het asynchroon lopen van de werwerking waardoor men zich in het verdriet niet begrepen voelt. Scheiding tegen wil en dank: bijvoorbeeld een van de partners heeft ondekt homosexueel te zijn; de een wil kinderen, de ander niet; de een heeft een relatie die hij/zijn niet wil opgeven etc. Hier moet de mediator met het paar kijken of wat ze eigenlijk willen gelijk is aan wat ze doen, zodat ze later geen spijt krijgen. Vaak maken mensen keuze uit twee alternatieven (bij elkaar blijven/uit elkaar gaan) terwijl er nog ander opties zijn. Weten ze niet beter? Zijn er taboes? Een proefscheiding kan een optie zijn. relationele oorzaken; de geschiedenis van het huwelijk Het is belangrijk om de geschiedenis te kennen. Vaak vormen mensen een beeld uit verschillende (halve) waarheden dat af kan wijken van de werkelijkheid waarin ze leven.
De duur van het huwelijk en de leeftijd van de betrokkenen Hoe lang is het paar getrouwd, hoe oud waren toen ze trouwden, is dit het eerste huwelijk, leeftijd kinderen, wat is de rol die kinderen spelen in het proces. Zijn er nog nieuwe mogelijkheden na de scheiding? Hoofdstuk 5 Wederkerigheid, circulariteit, negatieve en positieve afhankelijkheid Men kan niet niet communiceren en niet niets doen. In een huwelijk zoeken mensen naar een zeker evenwicht, dat wordt vaak bij scheiding losgelaten. De positieve wederkerigheid (elkaar gelukkig maken) kan nu negatieve wederkerigheid worden. Bij positieve wederkerigheid vinden mense correcties en controle op hun gedrag prettig, bij negatieve wederkerigheid niet. Verandering van evenwicht Positieve feedback kan een evenwicht terugbrengen. Er zijn technieken om dit te bevorderen. Hoofdstuk 6 Aan de basis van het relationele conflictmodel De aard van het huwlijk Hoe komt het paar tot beslissingen, kennen ze elkaars motieven? Hoe gaan ze de scheiding met de kinderen communiceren. Het huwelijk en de verdeling van taakgedrag, autonooom gedrage en overleggedrag Taakgedrag: taakverdeling in huwelijk; hoe vrij zijn beiden om te handelen (autonomie); hoe en hoeveel wordt er overlegd (overleggedrag). Hier tegenover liggen de wijzen van besluitvorming. Parallel (overleggedrag) Symmetrisch (Autonoom gedrag) Complementair (taakgedrag). Per paar kan de nadruk op deze verschillen. Taakgerichte relatie: Complementaire relatie: zwaarte ligt bij het taakgedrag. Weinig overleg; die kan bij een scheiding een uitdaging zijn als ze plots moeten overleggen Autonome relatie: Minimaal taak en overleggedrag, ook hier een uitdaging om ze te laten overleggen Op overleg gerichte relatie: Wens tot controle en angst elkaar te verliezen. Scheiding in het licht van de voorgaande relatie Bovenstaand heeft invloed op hoe er in de scheiding overlegd wordt. Scheidende mensen streven sterker naar autonomie. De aard van de voorgaande relatie en het daarbij passende ruziemodel symetrische relatie < > symetrische escalatie complementaire relatie < > dwang en terugtrekgedrag paralelle relatie < > interpunctie (kunnen niet terugtrekken uit overleg)
Hoofdstuk 7 Aspecten van het conflictmodel: het provoceren van de omgang Een mediator kan bij symetrische en complementaire relaties interpunctie bevorderen omdat dit de discussie gaande houdt. Voorbij de pastelling Het creeren van een pastelling door het bevorderen van interpunctiegedrag kan dwang en terugtrek gedrag voorkomen. Accentueren van de egelstelling Het ontdekken van padstellingen door interpunctiegedrag kan de partijen helpen bewustzijn de kweken en niet van de discussie weg te lopen. Waar zitten de partijen nu eigenlijk mee? Als bemiddelen niet werkt; een provocatieve benadering Soms willen paren te veel begrip opbrengen of geen enkel compromis sluiten. Een bemiddelaar kan door middel van een paradoxale interventie de discussie een andere draai geven. Er valt niet met jou te praten waarom praat je nog met hem? Het is van belang aan te voelen wanneer at kan. Negatief en positief spuien Er zijn veel emoties die spelen. Tegen de verwachting ik kan de mediator vragen deze emoties eerst op tafel te leggen en uit het systeem te krijgen. Zowel positief als negatief spuien geeft ruimte. Negatief spuien Woede, boosheid, verwijten. Bijvoorbeeld beide partijen om de beurt tijd geven om elkaar te vertellen wat ze dwarszit. Als de een aan het woord is onthoudt de ander zich van elk commentaar. Ook geen gezichten trekken, gebaren maken, zuchten en dergelijke; gewoon alles over je heen laten komen onder dat je het hoeft te begrijpen. Het gaat hier om Herkenning, erkenning hoeft niet. Nadat de negatieve emoties eruit zijn, is het tijd voor de positieve. Positief spuien Positieve gevoelens, maar ook spijt en verdriet. Wederom om de beurt met dezelfde regels. Commentaar: de ervaring leert dat spuien de gewilligheid om tot bemiddeling te komen bevordert. Niet uitgewerkte rancunes leiden dikwijls tot plotseling terugtrek gedrag. Hoofdstuk 8 Het intake gesprek Wat is de vraag; een visie van beiden.
Zienswijzen: de manier waarop de partijen tegen het probleem aankijken. De bemiddelaar moet de partijen helpen elkaars zienswijze te zien/herkennen. Dit betekent niet erkennen. Partijen zijn vaark geneigd elkaars belangen af te leiden vanuit dat gene waar ze zelf bang voor zijn. Emoties: persoonlijke gevoelens, angsten en verwachtingen. Ook beinvloed door de achterban. Het doel Begrijpen: wat wil het paar, wat wil ieder apart. Globale informatie welke fase bevindt het scheidingsproces zich de aard van de conflicten aard van het huwelijk (overleg gericht/taakgericht/autonoom) huidige sociale status (hoeveelste huwelijk/kinderen etc) contacten met andere instanties invloed van sleutelfiguren van nu en vroeger wensen van de kinderen wie is de verlater en wie is de verlatene kent de verlatene de motieven van de verlater Ontdekken van verborgen agenda s Niet uitgesproken maar wel aanwezige bedoelingen. Letterlijk moet de bemiddelaar stellen dat alle wensen, ook de verborgen wensen, beter direct op tafel kunnen komen. Taxatiefase kan ik verder gaan of heb ik meer informatie nodig zijn de problemen bemiddelbaar moeten de doelstellingen geherformuleerd worden? kan ik ze niet beter vragen eerst na te denken over wat ze nu willen moet ik hun een tijdelijk voorstel doen? moet ik een proefscheiding voorstellen Specifieke informatie Wat is het probleem? Zakelijk/kinder/emotioneel. Emotionele aanleidingen: emotionele blokkades (kwetsing, miskenning, kwade trouw.. Pogingen die al eerder werden ondernomen om tot een vergelijk te komen. Pesterijen die aan de situatie hier en nu zijn voorafgegaan Communicatieve stoornissen en ergenissen in de omgang Aard van de huwlijksrelatie en conflictmodel Welke werkwijze
wat ga ik doen waarom ga ik dit doen waar, wanneer en hoe grijp ik in waar, wanneer en hoe kap ik circulaire discusies en geruzie af? kies ik voor overleg, bemiddeling, onderhandeling, versterken van de impasse? breng ik mezelf als machtsfactor in moet ik de kinderen bij de bemiddeling betrekken? Algemene technieken: dejuridiseren terug vertalen naar relationele problematiek wetmatigheden uitleggen informatie geven alternatieven en opties aandragen consequenties schilderen van verschillende oplossingen ieders eigenbelang gemeendschappelijk belang kinderen toekomstige relatie met elkaar Opstelling van de bemiddelaar Niet weifelen en niet via overreding en een beroep op redelijkheid tot een oplossing te brengen (dat wekt de indruk dat de bemiddelaar een persoonlijk belang bij een oplossing heeft. Wek de indruk dat het niet gaat om de vraag of ze er uit kunnen komen, maar of beider belangen gediend worden. Om er uit te komen moeten partijen elkaars belangen kennen Hoe gaat de bemiddelaar om het zijn gevoelens van sympathie en antipathie, ofwel overdracht en tegenoverdracht. Overdracht, tegenovedracht en vooroordeel Overdracht: gevoelens die afhankelijke op de deskundige projecteerd. Tegenoverdracht gevoelens van de deskundige op de afhankelijke. Gevoelens van (negatieve) kan de bemiddelaar het beste normaliseren en bespreekbaar maken. Praten over het contract Afspraken over wat er gedurende de mediation gaat gebeuren. Er komt een herdefiniëring van de relatie, er wordt geen poging gedaan om het huwelijk te herstellen. Bij wijzigingen van het uitgangspunt moet er een nieuw contract komen, of moet er verwezen worden naar een relatietherapeut. Er komen huiswerkopdrachten, en bij het niet uitvoeren van het huiswerk wordt het contract beëindigd. Er worden zonder medeweten van de bemiddelaar geen regelingen met anderen getroffen (instanties, consulenten, advocaten en andere
deskundigen. Geweld en bedrijgingen zijn niet acceptabel en leiden tot beeindiging van het contract.
Hoofdstuk 9 Heretiketteren; een techniek die geldt vanaf de intake Waar veranderingspogingen voordurend over en weer geneutraiseerd worden kan de bemiddelaar de partijen het probleem vanuit een ander paradigma te benaderen. De man zegt in een discussie: ik vind dat diet geruzie niets oplevert: antwoord van de bemiddelaar: dat is een goed voorstel. Mevrouw, doet u een tegenvoorstel. Het gaat er dus om om een reactie op te pakken, mensen op een verkeerd been te zetten en daarmee een vastloper te doorbreken. Hoofdstuk 10 De proefscheiding Doel meer zekerheid krijgen over de vraag of men eigenlijk wel of niet wil scheiden de beslissing uit stellen zonder tot samenwonen veroordeeld te zijn zich bezinnen op onduidelijke motieven uitzoeken wat men zou willen inleveren/investeren. De regels men moet apart wonen duidelijke bezoekregeling voor de kinderen. Duidelijkheid en openheid naar de kinderen geld moet geregeld zijn afspraken over betalen van rekeningen, beantwoorden of doorsturen van post etc afspraken over wijze van contact met elkaar afspreken hoe lang het zal duren (tussen 3 en 6 maanden) beide partijen moegen nieuwe relaties aanknopen Evalatie Proefscheiding kan leiden tot een verdere maar andere relatie of tot scheiding. Hoofdstuk 11 Bemiddelen: wat wil ieder, wat verwacht men van elkaar? Het werkcontract Duidelijk contract waar afpraken worden gemaakt over eerlijkheid en openheid. Sancties en beperkende factoren De bemiddelaar kent ook sancties. Er wordt geen geweld, chantage, gebruik van pressimiddlen, vervalsen van informatie en dergelijke geaccepteerd. De bemiddelaar werkt ook niet met mensen die elkaar het ouderschap ontnemen. Bemiddelen waarover?
Het scheiden zelf; de kinderenen de omgang als ouders; de boedel; de alimentatie; de sociale contacten de verdeling daarvan; de nieuwe partner en de relatie van de kinderen daarmee. De kinderen en hun impliciete opdracht aan de bemiddelaar De ouders moeten zo snel mogelijk zo duidelijk mogelijk zijn en de bemiddelaar moet verifieren of de ouders dit daadwerkelijk doen. Hoe? Met het hele gezin bij elkaar. Waar en bij wie gaan de kinderen wonen. Rekening houden met de wensen van de kinderen en een sfeer creeëren waar de kinderen hun wensen vrijelijk uit kunnen spreken. Ouders moeten de kinderen niet belasten met hun eigen zorgen. De werkelijke wens om in het belang van de kinderen tot overleg te komen, wordt vaak overschaduwd door de angst om de greep op elkaar en de kinderen te verliezen. De omgangsregeling Er is een risico dat ouders de kinderen als gijzelaars in hun conflicten in zetten. Wetmatigheden en emotionele blokkades Mannen dreigen en chanteren met geld, vrouwen met de kinderen. De bemiddelaar moet zich afvragen wat de eigenlijke reden van het emotionele geweld is. Als de partijen elkaars problemen hebben gehoord: wat kunt u doen om het probleem op te lossen, of wat kan uw partner doen? Als er geen oplossing komt, moet er vastgesteld worden of het niet kunnen of niet willen is. Een compromis mag nooit het zelfbeeld en de eigen identiteit aantasten. De omgangsregeling staat of valt met de omgang tussen de ouders Als een omgangsregeling niet werkt, heeft dit meestal te maken met de omgang tussen de ouders. Kinderen hebben recht op een goede omgangsregeling met hun ouders dienen niet hun loyaliteitsconflicten te moeten vertalen in sympthomen zoals slechte gedrag of bedplassen. Ouders moeten voor een veilige open sfeer zorgen. De boedel Het is vaak duur om de juiste deskundigen in te huren om de waarden van de bezittingen juist vast te stellen. De bemiddelaar de partijen helpen dit zelf te doen. Bezit met emotionele waarde: loop met een blocnote het huis door en bepaal wat emotionele waarde heeft. Markeer wat je wilt hebben, en wat je de ander gunt. De kinderen en hun boedel: welke spullen gaan naar het huis van welke ouder. Kinderen willen meedenken over hun eigen zaken. Sociale contacten, de vrienden en kennissenkring, familie: een aparte boedel. Er moeten afspraken gemaakt worden mbt vrienden en de omgang in sociale situaties. Alimentatie Er is gelijkwaardigheid van kennis en informatie nodig.
De nieuwe partner Een nieuwe partner kan leiden tot verdere gevoelens van rancune en jaloezie, en kan een bron van verdere chantage zijn. basale gesprek: uitwisselen van informatie over kwesties die aan de basis van het bestaan liggen, over emoties gevoelens en diepere kwesties. Basale gesprekken kunnen uitmonden in limiet kwesties. De bemiddelaar moet helpen dit te precieseren. Informeren is hier van belang, niet discussieren. Hoofdstuk 12 Communicatiewetmatigheden Inhoud en betrekking Inhoud: waar gaat het werkelijk over Betrekking: nonverbaal met ondertoon in hun worden intonatie, mimiek, houding, gebaren, lichaamshouding etc. Scheidende mensen en hun neiging tot paradoxale bejegening Zes onmogelijke manieren van met elkaar omgaan: wijzen van doen en reageren. Doen: wees spontaan paradox: kun je niet uit jezelf bedenken dat.. nee, anders had ik dat wel gedaan de paradoxale intentie:een ogenschijnlijke keuze die men de ander geeft om een vraag met ja of nee te beantwoorden, terwijl op betrekkinsniveau wordt aangegeven dat er maar een antwoord mag worden gegeven, namelijk het gewenste. Je verwacht toch zeker niet dat ik Over die kast hoeven we zeker niet te praten.. Op vaak belangrijke besluitvormingsmomenten geven mensen toe terwijl ze dat niet willen omdat de andere een machtsspel uitspeelt, en ze niet als zwakkere uit de bus willen komen. Paradoxale inenties spelen vaak bij boedelverdeling van spullen met emotionele waarde. De inzet weegt niet op tegen de angst om gekwetst te worden. de dubbele boodschap: aan elkaar tegengesteld opdrachten die gelijktijdig worden gegeven. doe vooral wat je niet laten kan zoek vooral je eigen advocaat Stelt de ontvanger zich complementair op en legt hij zich bij de opdracht nee, dan is het fout, stelt hij zich autonoom op en doet hij wat hij wil, dan is het ook fout. Drie reacties: verlamming aanvaarden; volledig complementair reageren; volledig autonoom reageren. Reageren: bagataliseren diskwalificeren ontkennen negeren De eerste drie is eigenlijk hetzelfde als zeggen dat de andere partij liegt. Het heeft geen zin om de partij die dit doet erop te wijzen dat hij/zijn dit doet. Je kunt gewoon zeggen dat het waar is omdat de andere partij het als waar ervaart, het ziet er nu eenmaal zo uit door de bril van de ander.
Hoofdstuk 13 Het driegesprek Laat de bemiddelaar de partijen met elkaar en tegen elkaar praten of laat hij het via hem gaan. Hoe zorg je er als bemiddelaar voor dat je niet voor het karretje wordt gespannen? Soms is het nuttig om mensen tegen de bemiddelaar te laten spreken ipv tegen elkaar als de bemiddelaar: twee versies van hetzelfde verhaal wil horen twee visies op hetzelfde incident wil krijgen partners om een bepaalde reden per se niet met elkaar wil laten praten bijvoorbeeld door hoge agressie. twee versies van de huwelijks geschiedenis wil horen. De bemiddelaar wil de partijen met elkaar laten praten als: hij wil zien hoe de interactie tussen beiden verloopt hij wil dat ze zich rechtstreeks tot elkaar richten als de partners van mening verschillen en het uitwerken daarvan belangrijk kan zijn als padstellingen ontstaan en het lijkt alsof men niet verder kan praten in alle gevallen waarin de betrokkenen er behoeften aan hebbenlucht te geven aan gevoelens, motieven, dieper liggende kwesties, zaken die het bestaan zelf raken en het toekomstperspectief bedrijgen. in alle gevallen waarin een van beiden zegt te willen stoppen met de bemiddeling terwijl de ander door wil gaan. Als de bemiddelaar om een bepaalde reden per se niet wil dat de cliënten met hem praten maar per se wel met elkaar. Spanning verhogen, agressie opvoeren, visies voelbaar maken. Structureren en dirigeren; kiezen voor gradaties Hoofdstuk 14 Enkele praktijkvoorbeelden Dit zijn korte verhalen, niet samen te vatten. Of in het geheel lezen of geheel niet lezen. Hoofdstuk 15 De werkwijze van Haynes en fong; een kwestie van vragen stellen en het negeren van emoties Haynes begint bij het eigen verhaal: 4 elementen; eigen versie met daarin al dan niet de impliciete boodschap ik ben goed ; de klachten over de ander; ieders definitie van probleem en oorzaak; ieders wens om de bemiddelaar te laten oordelen. Doel: problemen gezamenlijk maken; herdefiniëren; toekomstgericht werken; ieder voor zich laten spreken en niet voor de ander; focus op doelstellingen van de bijeenkomsten; emotionele reacties negeren en buiten het conflict houden. Dit model gaat over doelen en data. De volgende vraagtechnieken worden onderscheiden:
lineair: doel data verzamelen, bedoeld om data te verzamelen: wat, waar, hoe, wanneer... globale vragen algemene vragen specifieke vragen kwantitatieve vragen vragen die leiden tot atitudeverandering: relationele vragen: tot een de verschillen en overeenkomsten aan betreffende de mening tussen partijen reflectieve vragen: bevorderen het inzicht in zichzelf en spreken het introspectieve vermogen aan strategische vragen. de bemiddelaar weet het antwoord: ja of nee. is het antwoord tegengesteld aan de verwachting van de bemiddelaar, dan is er iets mis Verzamel data bij je clienten, laat clienten deze data toelichten, controleer en probeer percepties te begrijpen, definieer het probleem, zoek oplossingen door opties te ontwikkelen; partijen opties te laten kiezen, onderhandelen, maar niet positioneel onderhandelen. Onderscheid voorgaande ruzie van huidige; steun onmachtige/angstige partij; neutraliteit bestaat niet; degene die begint met prate heeft een voorsprong. raak niet onder de indruk van de grootste verterller. Uiteindelijke doel bemiddeling: mensen minder defensief maken, anders laten denken, aan een betere toekomst helpen. partijen tot onderhandelen brengen. Fong heeft de volgende wijzigingen aangebracht hierin. Steeds dezelfde vraag vernieuwend stellen. Kwardrant:
relationeel : vragen over verschillen die tot verschillen leiden (bv gedragsmatig) reflectief: appel op zelfreflectie en overwegingen; provocatief maar niet oordelend (bv vragen over de toekomst) lineair: anekdotisch kan informatief en stimulerend of provocatief strategisch: willen specifieke antwoorden. Solution talk is toekomst gericht problem talk is gericht op het verleden. Hoofdstuk 16 De rechter als bemiddelaar Informatie/data gericht. Advocaten gaan vaak mee in het ruziemodel van de cliënten, en gaan er vaak langer in door dan de cliënten. De rechter: diens tactieken, strategieën en mogelijkheden om te bemiddelen. Ken de standpunten en emoties; zoek naar oplossingen gericht op wederzijdse belangen; verwacht objectieve criteria; bied opties aan en maak de gevolgen duidelijk; maak partijen duidelijk dat er altijd een gemeenschappelijk belang is; maak duidelijk dat de oplossing gerelateerd is aan de toekomstige relatie. Limietkwesties Soms willen of kunnen partijen niet tot een compromis komen door bepaalde limieten. De rechter moet dan uitzoeken waar het werkelijk om gaat. Als een van beide partijen geen bemiddeling wil Geen bemiddeling wilen is extreem terugtrek of dwang gedrag. Haat als gerechtvaardigd motief om niet aan bemiddeling te willen deelnemen Volgens de schrijver is dit een motief dat gerespecteerd moet worden, zeker als het gaat om zaken zoals mishandeling, verkrachting, eigenwaarde etc. Het is voor de betrokkene haast onmogelijk om deze gevoelens te scheiden van de inhoud. Hoofdstuk 17 Dezelfde ruziemodellen bij zakelijke conflicten Zakelijk bestaan dezelfde ruziemodellen, maar minder gebaseerd op emotie, en meer op meetbare grootheden. Het verband tussen de voorgaande relatie en het ruziemodel bij zakelijke conflicten Hoe de relatie tussen de partijen was voor de escalatie beinvloed het ruziemodel bij de escalatie. Het verborgen belang en de toekomstige relatie Door de verborgen belangen te zoeken (wat wil de partij naast het lopende conflict bereiden) kan het lopende conflict makkelijker opgelost worden.
Laat partijen met elkaar werken en werk zelf niet te hard Laat partijen met elkaar praten, en vraag ze het werk te doen. Laat ze werken aan ieders eigen belang (het eigen gelijk); gemeenschappelijk belang en toekomstige belang. Hoofdstuk 18 Onderwerpen en kwesties die zich lenen voor conflict resolutie en ADR Internationale kwesties constitutionele kwesties organisatorische kwesties rechtspersoonlijkheidskwesties arbeidsgeschillen handelskwesties consumentengeschillen eigendomskwesties kwesties van onrech kwesties uit schieingen buren interpersoonlijke geschillen kwesties mbt beheer en vertrouwen