Cursusprogramma 2011-2012

Cursusprogramma 2011-2012 jaargang 38 - nummer 1 Arabisch Breda Filosofie en Levensbeschouwing Creatieve Technieken DUITS Beeldende Kunst Kunst en Cultuur Tekenen en Schilderen Chinees Maatschappij en Economie Huis en Tuin Talen Landen, Volken, Steden Russisch Eten en Drinken Algemene Ontwikkeling Engels Literatuur en Toneel Persoonlijke Ontwikkeling Communicatie Hobby en Creativiteit Frans Muziek Fotografie en Fotobewerking Grieks Mens en Gezondheid Italiaans Breda Filosofie en Levensbeschouwing Creatieve Technieken Talen Beeldende Kunst Algemene Kennis en Wetenschap Tekenen en Schilderen Nederlands voor anderstaligen Maatschappij en Economie Kunst en Cultuur Huis en Tuin Landen, Volken, Steden Hobby en Creativiteit Eten en Drinken Literatuur en Toneel Persoonlijke Ontwikkeling Spaans Algemene Ontwikkeling russisch Muziek Communicatie Fotografie en Fotobewerking Turks Mens en Gezondheid

De Brede Aa Nutsvolksuniversiteit De Brede Aa heeft tot doel activiteiten te ontwikkelen op het gebied van volwasseneneducatie voor personen boven de leerplichtige leeftijd. Zij doet dit onafhankelijk van politieke of levensbeschouwelijke richtingen en zonder winstoogmerk. Het cursusaanbod is breed van opzet en niet diploma gericht. De Stichting Nutsvolksuniversiteit De Brede Aa is aangesloten bij de Maatschappij tot Nut van t Algemeen, Departement Breda en bij de Bond van Nederlandse Volksuniversiteiten. Kantoor Dr. van Mierlostraat 37, 4811 NK Breda Telefoon 076-521 7233, Fax 076-521 7683 E-mail: breda@volksuniversiteit.nl, Internet: www.volksuniversiteit.nl/breda Openingstijden De Brede Aa Bestuur Voorzitter Secretaris Penningmeester Leden Medewerkers Directeur Medewerkers Vertrouwenspersoon Mevr. J.M.A. Nijeholt Mevr. W. van Esch-Hulstein Hr. W. Brekelmans Mevr. drs A. van den Berg Mr. A.J. Donkers Hr. G.J. van Dooren Hr. drs H. van Osch Mevr. drs. M. Timmermans Ing. B.C.G. Vermue Mevr. drs. M. Gehem-Korthals Altes Mevr. M.E. Ferreira Domingues Hr. K.W. van der Gun Hr. drs. J. de Krijger Mevr. E.N.A. Kroes-van Tol Hr. A. de Rade Mevr. B. de Ruiter Mevr. M. Suijker-de Jong Mevr. W.M.F. Thijssen-Toonders Mevr. J.H.T.M. Warringa-Vermeulen Mevr. J.M. Janssen (hannyjanssen@kpnplanet.nl) Maandag tot en met donderdag van 10.00 tot 16.00 uur. Wegens vakantie is het secretariaat gesloten van 18 juli tot en met 13 augustus 2011 en van 24 december tot en met 7 januari 2012. Vakanties Tijdens de vakanties wordt geen lesgegeven Herfstvakantie: 24 t/m 28 oktober 2011 Kerstvakantie: 24 december 2011 t/m 7 januari 2012 Carnavalsvakantie: 20 t/m 24 februari 2012 Pasen: 6 t/m 9 april 2012 Meivakantie: 27 april t/m 4 mei 2012 Zakelijke gegevens ING 314 04 62 ABN AMRO bank 052 01 90 602 KvK Breda 411 02 766 Colofon Oplage 6500 exemplaren Ontwerp omslag en logo: Oomen offset bv Breda Foto s: K. Clement, W. Laros, D. van Leer, Stockphoto, J. Versweyveld e.a. Deze programmagids is gedrukt op recycled papier

Inhoudsopgave Jaarthema: Rusland 2 Algemene Informatie 3 Talen Algemene informatie Talen....... 6 Nederlandse Grammatica........ 6 Arabisch............... 7 Chinees............... 8 Duits................. 8 Frans................ 10 Grieks................ 11 Italiaans............... 12 Nederlands voor anderstaligen / Dutch. 14 Papiamento............. 16 Russisch............... 16 Spaans............... 17 Turks................ 20 Kunst en Cultuur Breda Oude en Nieuwe Schatten van Breda.. 22 Graphic Design Museum........ 22 Beeldende Kunst Russische kunst en spiritualiteit.... 22 Kunst op reis: Rome * )........ 23 Kunst op reis: Istanbul......... 23 Hollandse Meesters.......... 23 Landen, Volken, Steden Rusland - Cultuurgeschiedenis..... 24 Spanje - Cultuurgeschiedenis...... 24 De Russische ziel........... 24 Globetrotters Met de Trans Siberië express - lezing.. 25 Het hart van de Balkan - lezing..... 25 Literatuur en Theater Boeken lezen en bespreken....... 26 Kijk op toneel............ 27 Ballets Russes............ 27 Tsjechov............... 27 Van boek naar open doek: Molière... 28 Van boek naar open doek: Coetzee... 28 Muziek Carmina Burana............ 29 Opera in de 20ste eeuw........ 29 Ton de Leeuw............. 30 From Russia with love......... 30 Muzikale gedaantewisselingen..... 30 Algemene Ontwikkeling Filosofie en Levensbeschouwing Vijf wereldreligies........... 32 Islam, vergeleken met het Christendom. 32 Bijbelse helden uit het Oude Testament. 32 Filosofie: Lichaam & Geest....... 33 Algemene Kennis en Wetenschap Kernenergie & Gezondheid....... 33 Klimaatverandereing & Kustveiligheid.. 34 Van Vulkaan tot Tsunami........ 34 Reis door het Heelal * )........ 34 Maatschappij en Economie De Eerste Wereldoorlog........ 35 De Arabische wereld in beweging.... 35 Spaargeld en Rendement / BIC landen.. 35 * ) Breda Pas Maandactie Persoonlijke Ontwikkeling Leren Leren & Mindmapping...... 36 Mindfulness - introductie....... 36 NLP-introductie............ 36 Opruimen als avontuur......... 37 Van wens naar werkelijkheid...... 37 Weet hoe je je kleedt * )........ 37 Communicatie Sociaal web: van wiki tot twitter.... 38 Verhalen vertellen I en II....... 38 Gesprekstechniek........... 39 Spreken zonder angst......... 39 Conflicthantering & Mediation..... 40 Kunst van het Netwerken........ 40 De psyche van de mens........ 40 Mens en Gezondheid Rijkdom van Dromen.......... 41 Shiatsu................ 41 Anatomie: het geheim v.h. lichaam * ).. 41 DNA, wat zegt dat?.......... 42 Geneeskracht van kruiden....... 42 Hobby en Creativiteit Creatieve technieken Boekbind workshops.......... 44 (Her)ontdek het Breien * )....... 44 Maak je eigen website......... 45 Mozaïek............... 45 Tekenen en Schilderen Abstract schilderen.......... 46 Tekenen & Schilderen - basiscursus * ).. 46 Iconen schilderen........... 47 Mandala tekenen........... 47 Huis en Tuin Panne zonder manne(n)........ 48 Moodboard maken........... 48 Ontwerp je eigen interieur....... 48 Bloemschikken............ 49 Uw tuin: Handige Informatie en Tips.. 49 Eten en Drinken Tapa s / High Tea / Sushi....... 50 De Italiaanse keuken......... 50 De kookclub............. 50 Bonbons maken - workshop...... 51 Wegwijs met wijn / Wijn: vervolgcursus. 51 Masterclass: Bier........... 51 Fotografie en fotobewerking Digitale fotobewerking......... 52 Digitale camera-introductie...... 52 Algemene fotografie I......... 53 Algemene fotografie II......... 53 Mobiel fotograferen.......... 53 Vakantiefotografie........... 54 Nabewerken digitale foto s -introductie. 54 Thematisch fotograferen........ 54 Inschrijfformulier 55 Algemene Voorwaarden 56 Inhoudsopgave 1

Jaarthema: Rusland 2011 2012 Jaarthema: Rusland 2 September Maandag 26 september 19.30 uur Russische Cultuurgeschiedenis Dinsdag 27 september 19.00 uur Russisch I November Donderdag 3 november 19.45 uur Verhalen vertellen I Dinsdag 8 november 19.30 uur Russische kunstenaars en religie Woensdag 9 november 19.15 uur Les Ballets Russes - Lezing + Film ism Chassé Cinema Zaterdag 12 november 10.00 uur Mandala tekenen: Kandinsky December Dinsdag 13 decmber 19.30 uur Lezing rond Tsjechov Januari Zaterdag 14 januari 10.00 uur Mandala tekenen: Rothko Dinsdag 17 januari 9.30 uur De Russische Ziel Donderdag 19 januari 10.00 uur From Russia with love: componisten Donderdag 19 januari 19.45 uur Verhalen vertellen II Vrijdag 20 januari 19.30 uur From Russia with love: componisten Dinsdag 24 januari 19.00 uur Russisch II Woensdag 25 januari 20.00 uur Lezing: met de Trans Siberië express van Moskou naar China Februari Maandag 27 februari 10.00 uur Iconen schilderen Maart Donderdag 8 maart 20.00 uur Verhalen vertelavond in de Centrale Bibliotheek Zaterdag 17 maart 10.00 uur Mandala tekenen: Chagall

Algemene Informatie Inschrijvingen U kunt zich inschrijven met het inschrijfformulier dat u vindt op onze website of gebruikmaken van het formulier achterin dit programmaboekje. Dit zendt u volledig ingevuld en ondertekend naar de Volksuniversiteit De Brede Aa, Dr. van Mierlostraat 37, 4811 NK Breda. U kunt het formulier ook inleveren op het kantoor op de vaste openingstijden. Per persoon dient een afzonderlijk inschrijfformulier te worden ingevuld. Door ondertekening van het inschrijfformulier verklaart u zich akkoord met de Algemene Voorwaarden. Deze houden ondermeer in dat u zich verplicht het voor de cursus verschuldigde bedrag te betalen. Onvolledig ingevulde formulieren worden niet verwerkt. Inschrijving vindt plaats in volgorde van binnenkomst en is geen garantie voor plaatsing. Na plaatsing ontvangt u een bewijs van inschrijving. Bewaar dit zorgvuldig en noteer de cursusdata in uw agenda! Alleen als een cursus niet doorgaat ontvangt u hierover een week voor aanvang bericht. Hoort u niets, dan gaat uw cursus door. Betaling De wijze van betaling dient u bij inschrijving aan te geven en geschiedt door middel van: - een éénmalige machtiging (niet herroepbaar). De Volksuniversiteit zal het verschuldigde bedrag vanaf twee weken voor aanvang van de cursus van het door u aangegeven rekeningnummer afschrijven (uitsluitend mogelijk met een Nederlands banknummer), - of door contante betaling op kantoor. Dit is uitsluitend mogelijk tegelijk met de inlevering van uw inschrijfformulier. - Betalen in termijnen is in overleg mogelijk, bij een cursusprijs van 150,00 of meer. De 2e termijn dient 6 weken na aanvang van de cursus voldaan te worden. Annulering en Restitutie Annulering moet schriftelijk gebeuren en kan tot maximaal twee weken voor aanvang van de cursus. Bij annulering wordt altijd 15,- administratiekosten in rekening gebracht en geïncasseerd. Het resterende reeds betaalde cursusgeld wordt teruggestort. Vanaf twee weken voor aanvang van de cursus is annulering niet mogelijk en wordt geen cursusgeld meer terugbetaald. Verzuim van lessen geeft geen recht op (gedeeltelijke) terugbetaling van het cursusgeld. Cursussen gaan door als een bepaald minimum aantal deelnemers is ingeschreven. Wordt dit minimum aantal niet bereikt dan heeft de Volksuniversiteit het recht de cursus te annuleren. Uitsluitend in geval van annulering ontvangt u een week voor aanvang bericht en wordt het volledige cursusgeld gerestitueerd. Kortingen - Houders van een geldige BredaPas ontvangen 50% korting op de prijzen van alle activiteiten. Daarnaast kent de Volksuniversiteit de BredaPas Maandactie: elke maand een cursus voor de helft van de helft (herkenbaar aan het rode logo). Om voor korting in aanmerking te komen moet u bij inschrijving uw BredaPas op kantoor tonen of een kopie van beide zijden opsturen. - Leden van de Bibliotheek (www.bibliotheekbreda.nl) ontvangen 2,50 korting op alle cursussen die in een bibliotheek aangeboden worden. Lesmateriaal Lesmateriaal dient u zelf aan te schaffen, tenzij anders vermeld. Eventuele materiaalkosten, die in rekening worden gebracht, moet u rechtstreeks aan de docent vergoeden. Wij raden u aan om boeken en materialen pas aan te schaffen als min of meer vaststaat dat de cursus doorgaat. Taal-studieboeken zijn te koop bij de boekhandel. Pauzes Een les van anderhalf uur heeft geen pauze. Lessen die langer duren, worden onderbroken door een korte koffie/theepauze. Mensen met een Beperking Activiteiten van de Volksuniversiteit staan in principe open voor mensen met een beperking. Wilt u bij uw inschrijving vermelden of wij rekening moeten houden met uw beperkte mogelijkheden, zodat wij u zo goed mogelijk van dienst kunnen zijn. Sommige locaties zijn voor rolstoelgebruikers of scootmobiel niet of beperkt toegankelijk. In overleg met de medewerkers van kantoor kan gekeken worden welke cursus voor u het meest geschikt is. Algemene Informatie 3

Locaties Overige Voorwaarden Algemene Informatie 4 De locatie staat bij elke cursus vermeld. Op alle locaties geldt een rookverbod. De dagcursussen worden gegeven in: - gemeenschapshuis Overakker Overakkerstraat 204 (076 5650370) beperkt toegankelijk voor rolstoelgebruikers, er is een traplift aanwezig bereikbaar met stadsbus 12 of 6 richting IJpelaar, halte Marialaan. - Copacabana Overakkerstraat 190 (076 5143371) niet toegankelijk voor rolstoelgebruikers, er is geen lift aanwezig bereikbaar met stadsbus 12 of 6 richting IJpelaar, halte Marialaan. - de Poelewei Mgr. De Vetstraat 2 (Brabantpark) (076 5224983) bereikbaar met stadsbus 1 en 7. - steunpunt Boeimeer Langendijk 25 (076 5436461) bereikbaar met stadsbus 4 en 5. De avondcursussen vinden plaats in: - Florijn College Wilhelminasingel 33 (centrum) lift aanwezig bereikbaar met stadsbus 1 of 7 richting Heusdenhout, halte Ignatiusstraat. - keuken GGZ - Breburg Groep Loopschansstraat 101, Breda - nieuwe Veste Molenstraat 6 (076 5299600) lift aanwezig bereikbaar met alle stadbussen richting Centrum. - bibliotheken verschillende locaties. - Tijdens vakanties en feestdagen wordt geen les gegeven (zie binnenkant omslag). - De Volksuniversiteit streeft ernaar de activiteiten zo goed en zoveel mogelijk naar de wens van de cursist te organiseren. Na afloop van de cursus kunt u uw bevindingen kenbaar maken d.m.v. het invullen van een evaluatieformulier. - Mocht de organisatie of de gang van zaken in de cursus daartoe aanleiding geven, dan kunt u een klacht indienen. De Volksuniversiteit kent een klachtenregeling, verkrijgbaar bij de cursusadministratie en te vinden op www.volksuniversiteit.nl/breda. - De Volksuniversiteit is niet aansprakelijk voor schade aan personen en/of eigendommen, evenmin is zij aansprakelijk voor diefstal en/of vermissing van persoonlijke goederen tijdens de door haar georganiseerde activiteiten. - Alle door de Volksuniversiteit gepubliceerde prijzen en data zijn onder voorbehoud van kennelijk foutieve vermeldingen. Data en prijzen kunnen door de Volksuniversiteit worden aangepast. - De Volksuniversiteit kan zich genoodzaakt zien een cursus of workshop door een andere docent te laten geven dan in het programma overzicht staat vermeld. - Bij uitval van een les wegens ziekte van de docent of andere reden, wordt de vervallen les in de regel aan het einde van de cursus ingehaald. Wij verzoeken u hiermee rekening te houden bij de planning van uw activiteiten. - Nieuwe cursisten die zich inschrijven voor een taalcursus op niveau II of hoger kunnen pas geplaatst worden na niveaubepaling door de docent tijdens het Festival van het Leren op zaterdag 27 augustus 2011 of na telefonisch overleg. - Actuele informatie vindt u op onze website: www.volksuniversiteit.nl/breda. - Cursusvoorwaarden zijn conform de landelijke afspraken welke zijn gemaakt binnen de Bond van Nederlandse Volksuniversiteiten. Festival van het Leren Zaterdag 27 augustus, 13:00-17:00 uur Molenstraat 6, Breda. Volop gratis activiteiten. Informatie over het cursusaanbod in Breda en niveaubepaling voor taalcursisten.

Actuele informatie www.volksuniversiteit.nl/breda Niveaubepaling Talen: 27 augustus 2011, 13.00-17.00 uur Talen

Algemene informatie Talen Grammatica Talen De taalcursussen zijn voor iedereen toegankelijk en zo opgebouwd dat men zonder enige voorkennis van de taal kan beginnen. Op verschillende niveaus worden kennis en vaardigheden steeds verder uitgebreid. Gaandeweg krijgt u een goede (basis)kennis van de taal. In alle cursussen wordt aandacht besteed aan spreek- en luistervaardigheid. Ook de cultuur en gebruiken van het land komen aan bod. Bijna alle taalcursussen beginnen in september en eindigen eind maart, begin april. Mocht een les uitvallen wegens ziekte van de docent dan wordt deze aan het einde van de cursus ingehaald. Niveau indeling en Europees Referentie kader De reguliere cursussen zijn in jaarniveaus ingedeeld (niveau I, II, III, etc). Daarnaast kunnen taalvaardigheden (luisteren, lezen, gesprekken voeren, spreken en schrijven) in niveaus worden ingedeeld volgens het Europees Referentie kader (ERK). Het ERK onderscheidt zes niveaus, gegroepeerd in drie categorieën: de basisgebruiker (A1 en A2), de zelfstandig gebruiker (B1 en B2) en de vaardig gebruiker (C1 en C2). Cursussen bij de volksuniversiteit leiden in het algemeen op tot A1, A2 en soms B1 niveau. Bij de omschrijving van de cursus staat het niveau volgens het Europees Referentie kader aangegeven. Meer informatie vindt u op de website: www.volksuniversiteit.nl/breda. Niveaubepaling Bij het inschrijven voor een cursus is het belangrijk dat u uitgaat van uw kennis van de vreemde taal op dit moment. Niveau I is altijd voor beginners. Nieuwe cursisten vanaf niveau II kunnen zich pas inschrijven na niveaubepaling door de docent. Dit kan gedurende het cursusjaar door telefonisch overleg met de docent. En voor de start van een nieuw cursusjaar tijdens het Festival van het Leren op zaterdag 27 augustus 2011 (Molenstraat 6 te Breda). U kunt die dag van 13.00 tot 17.00 uur bij de taaldocenten terecht voor het bepalen van uw niveau. Ondersteunende lessen Sommige cursisten hebben bij het leren van een vreemde taal behoefte aan ondersteuning. Zo kunt u deelnemen aan de cursus Leren Leren (zie blz. 36). In deze korte cursus krijgt u handvatten aangereikt die u kunnen helpen bij het Leren. Voor hen die hun kennis van de Nederlandse grammatica willen opfrissen is de cursus Woordbenoemen en Zinsontleden (zie blz. 6). Studieboeken Kosten voor het lesmateriaal zijn niet bij de cursusprijs inbegrepen. Aanvullend materiaal dient u rechtstreeks met de docent te verrekenen. Lesboeken kunt u bestellen bij de boekhandel en dient u de eerste les mee te nemen. Huiswerk Een taal leren vergt de nodige inzet en inspanning. Wil men goede resultaten bereiken, dan is het regelmatig volgen van de lessen noodzakelijk evenals het maken van huiswerk, bij voorkeur elke dag een beetje. Woordbenoemen en Zinsontleden 28,00 2 x 2 uur Wat is ook al weer een (hulp)werkwoord? Het naamwoordelijk deel van het gezegde? Speciaal voor u twee grammatica lessen om uw grammaticale kennis op te frissen. De eerste bijeenkomst gaat over woord benoemen. Lidwoord, (hulp)werkwoord, betrekkelijk voornaamwoord, bijwoord, bijvoeglijk naamwoord. Het klinkt niet meer zo bekend in de oren, maar hoe zat dat ook alweer? De tweede les staat het zins ontleden centraal: waar staat het onderwerp, wat is de persoonsvorm, het (naamwoordelijk deel van het) gezegde, e.d.? Een cursus met duidelijke uitleg en oefeningen, geschikt voor iedereen die het Nederlands goed beheerst en de Nederlandse grammatica op wil frissen. Deze cursus kan u helpen bij het leren van een vreemde taal. TAL087 Dinsdag 15-11-2011 19:30-21:45 uur Docent: Mevrouw L.M. van Genk - De Graaf Materiaal: Digitaal of tegen kostprijs 6

Arabisch Nederlands: schrijven zonder fouten Arabisch I / Arabisch II 94,00 7 x 2 uur 241,00 24 x 11/2 uur Hoe zit het nu precies met die spellingregels? Is het nu groentesoep of groentensoep? Spinnewiel of spinnenwiel? Wanneer gebruik je een hoofdletter, koppelteken of trema? Vindt u het nodig uw kennis van de spelling wat op te frissen, dan is deze cursus echt iets voor u! We besteden aandacht aan de werkwoordspelling, grammaticale begrippen, meervoudsvorming en we bespreken problemen met alle (n) en sommige (n). Deze cursus is geschikt voor mensen die de Nederlandse taal goed beheersen. Wilt u het Nederlands leren, kies dan voor de cursus Nederlands voor anderstaligen. (blz. 14) - In het eerste jaar (niveau I) wordt veel aandacht besteed aan het Arabische alfabet, een totaal ander schrift. Het vormen van de letters is een kunst apart. We richten ons op de klank en structuur van de taal. Pas later komt het schrijven van eenvoudige woorden en de uitspraak aan bod. - In het tweede jaar (niveau II) richten we ons op het schrijven eenvoudige woorden en zinnen, we gaan ervan uit dat u globale kennis heeft van de Arabische taal en het Arabische alfabet beheerst. We gaan verder met het lesboek Arabisch voor starters. Niveau I TAL001 Maandag 26-09-2011 18:45-20:15 uur TAL088 Dinsdag 24-01-2012 19:30-21:45 uur Docent: Mevrouw L.M. van Genk - De Graaf Materiaal: In overleg met docent Niveau II TAL002 Maandag 26-09-2011 20:30-22:00 uur Docent: De heer B. Chelgui Materiaal: I - Uitgereikt door docent (circa 17,00) II - Arabisch voor starters Meer informatie over niveaubepaling, niveau-indeling (Europees Referentie Kader) zie Algemene Informatie Talen op pagina 6. Talen 7

Chinees Duits Chinees I Chinees op reis: taal &cultuur Duits I (A1) / Duits III (A2-B1) 241,00 24 x 11/2 uur 126,00 12 x 11/2 uur 241,00 24 x 11/2 uur Na een introductie in de structuur, karakters en klanken van het Mandarijn Chinees, richten we ons op grondbeginselen van deze taal. Het leren van de uitspraak en het vormen van eenvoudige zinnen staan centraal. Wil men goede resultaten bereiken, dan is het regelmatig volgen van de lessen en maken van huiswerk noodzakelijk. TAL006 Maandag 26-09-2011 18:45-20:15 uur Docent: Mevrouw J. Herps - Yan Materiaal: circa 30,50 Basiscursus Mandarijn Chinees, lesboek en audio-cd Een korte cursus waarin u op speelse wijze kennismaakt met de Chinese taal en cultuur. U raakt vertrouwd met de klanken en karakters van de Chinese taal en leert enkele handige zinnen voor op reis. Verschillende facetten van de Chinese cultuur komen aan bod (familiestructuur, eetgewoontes, dagelijks leven etc). Elke les wordt aandacht besteed zowel aan de taal als aan de cultuur. Gaat u met vakantie naar Duitsland, Oostenrijk of Zwitserland? Heeft u Duitstalige vrienden? - In de beginnerscursus (niveau I) richten we ons op de basisbeginselen van de Duitse taal. Aan bod komen het spreken, luisteren, schrijven en lezen. We werken aan de hand van de methode Weitblick en behandelen per cursusjaar ongeveer 10 hoofdstukken. - Niveau III is bedoeld voor degenen die Duits II hebben afgerond, of 2 à 3 jaar Duits elders hebben gevolgd. Het accent ligt op mondelinge taalvaardigheid. We behandelen de laatste hoofdstukken van Weitblick en werken verder aan de hand van materiaal dat de docent uitreikt. Niveau I TAL010 Dinsdag 27-09-2011 20:30-22:00 uur Talen TAL005 Dinsdag 24-01-2012 20:30-22:00 uur Docent: Mevrouw B.L. Ruijs-Lee Niveau III TAL011 Dinsdag 27-09-2011 18:45-20:15 uur Locatie: Florijn College (geen les op 17 januari) Docent: de heer M. Arendt 8 Materiaal: circa 4,00 Wordt door de docente uitgereikt Materiaal: circa 80,00 Weitblick, tekst en oefenboek

Engels Engels I (A1)/ Engels II (A1-A2) Engels III (A2) / Engels IV (A2-B1) Engels V-conversation (B1) 241,00 24 x 11/2 uur 241,00 24 x 11/2 uur 241,00 24 x 11/2 uur - De beginnerscursus (niveau I) is bestemd voor hen die geen of weinig kennis van het Engels hebben. Een redelijke kennis van de grammatica in uw moedertaal is van belang. We behandelen de eerste helft van het lesboek. - Niveau II is bedoeld voor degenen die Engels op niveau I hebben afgerond, of 1 à 2 jaar Engels ergens anders hebben gevolgd. Een redelijke kennis van de grammatica in uw moedertaal is van belang. We behandelen het tweede deel van het lesboek. Om optimaal profijt te hebben van de cursus moet u voldoende tijd besteden aan de verwerking van de lesstof (ca. 2 uur huiswerk per week). - This course at level III is intended for students who have followed English at level II or for those who have learnt English for 2 or 3 years. A reasonable knowledge of grammar is expected. Students must have time to spend approximately 2 hours a week on homework. - This course at level IV is intended for students who have followed English at level III or for those who have learnt English for 3 or 4 years. Students must have time to spend approximately 2 hours a week on homework. A reasonable knowledge of grammar is expected. This course is intended for students who have followed English at level IV or for those who have learnt English for 4 or 5 years. Students must have time to spend approximately 2 hours a week on homework. Voor nieuwe cursisten is een intakegesprek vooraf verplicht! TAL025 Maandag 26-09-2011 18:45-20:15 uur Docent: Mevrouw E. van den Heuvel Materiaal: circa 8,00 Will be handed out by the teacher Niveau I TAL021 Maandag 26-09-2011 18:45-20:15 uur Docent: Nog Niet Bekend Niveau II TAL022 Maandag 26-09-2011 20:30-22:00 uur Docent: Mevrouw drs. L. Rongen-Moorman Materiaal: circa 43,00 Face2face, Elementary, tekst en werkboek incl. cd-rom Niveau III TAL023 Maandag 26-09-2011 20:30-22:00 uur Docent: Mevrouw E. van den Heuvel Niveau IV TAL024 Maandag 26-09-2011 20:30-22:00 uur Docent: Nog Niet Bekend Materiaal: circa 43,00 Face2face, Pre-intermediate, tekst en werkboek incl. cd-rom Meer informatie over niveaubepaling, niveau-indeling (Europees Referentie Kader) zie Algemene Informatie Talen op pagina 6. Talen 9

Frans Frans op reis Frans I (A0-A1) / Frans II (A1) Frans III (A2) / Frans IV (A2) 126,00 12 x 11/2 uur 241,00 24 x 11/2 uur 241,00 24 x 11/2 uur Een korte leerzame beginnerscursus voor hen die naar Frankrijk gaan. U leert het taalgebruik dat u nodig heeft in de meest voorkomende situaties (hotel, restaurant, winkel, weg vragen etc) tijdens uw verblijf in Frankrijk. Wil men goede resultaten bereiken, dan is het regelmatig volgen van de lessen noodzakelijk evenals het maken van huiswerk, bij voorkeur elke dag een beetje. TAL030 Maandag 16-01-2012 18:45-20:15 uur Docent: Mevrouw M. Oomen - De beginnerscursus (niveau I) is voor hen die geen of weinig kennis van het Frans hebben. De geleerde grammatica en woordenschat brengt u direct in praktijk in korte gesprekjes. Daarnaast is er aandacht voor lees- en schrijfvaardigheid en zijn er veel luisteroefeningen. - In het tweede jaar (niveau II) worden de grammatica en woordenschat verder uitgebreid en is er veel aandacht voor spreekvaardigheid. U ontwikkelt uw lees-, schrijf- en luistervaardigheid. Reken op minstens 2 uur zelfstudie per week. - Le cours niveau III est destiné à ceax qui ont suivi le niveau II ou qui ont appris le français pendant 2 à 3 ans. Il y aura beaucoup d occasion de parler, maintenant aussi à l imparfait. Vous enrichirez la grammaire, le vocabulaire et les verbes. - Le cours niveau IV destiné à ceux qui ont suivi le niveau III ou qui ont appris le français pendant 3 à 4 ans. A l aide des textes authentiques, la conversation sera largement intégrée. Enrichissement de la grammaire, du vocabulaire et de vos connaissances du pays. Il faut compter au moins 2 heures de devoirs par semaine. Talen Materiaal: circa 20,50 Frans à la carte Niveau I TAL031 Maandag 26-09-2011 18:45-20:15 uur Docent: Mevrouw L.M. van Genk - De Graaf Niveau II TAL032 Maandag 26-09-2011 20:30-22:00 uur Docent: Mevrouw J. Teulings Materiaal: I - Perspectives I nieuw (circa 40,00) II - Perspectives I, tekst en werkboek + audio CD ( 52,00) Niveau III TAL033 Maandag 26-09-2011 20:30-22:00 uur Docent: Mevrouw L.M. van Genk - De Graaf Niveau IV TAL034 Maandag 26-09-2011 18:45-20:15 uur Docent: Mevrouw J. Teulings Materiaal: circa 57,00 Perspectives II, tekst en werkboek + audio CD 10

Grieks Frans V: conversatie Nieuw Grieks I / Vervolgcursus 201,00 24 x 11/4 uur 241,00 24 x 11/2 uur - Le cours V-A s adresse à des intermédiaires qui veulent acquérir des compétences de communication. Les textes choisis abordent un vocabulaire vivant qui correspond à la réalité des Français d aujourd hui. Des exercices d application en grammaire embrassent les notions fondamentales et assurent un enrichissement progressif. - Le cours V-B est taillé à la mesure de ceux qui veulent étendre leurs connaisssances de français. Les thèmes choisis aident l étudiant à vérifier et consolider les acquis de la langue: compréhension, grammaire, vocabulaire. L objectif principal est celui de favoriser l implication de l étudiant et l amener à s exprimer sans dificulté. Il faut estimer 2 à 3 heures de devoirs par semaine - In de beginnerscursus (niveau I) leert u het Griekse alfabet. Het lezen, schrijven, spreken en begrijpen van eenvoudige zinnen staan centraal. U hoeft bij deze cursus geen voorkennis te hebben, wel inzet en enthousiasme. - De vervolgcursus is geschikt voor hen die al een basiskennis van de Griekse taal hebben. De nadruk wordt steeds meer gelegd op de conversatie. Daarnaast besteden we aandacht aan grammatica, zinsbouw, lezen en schrijven. Tijdens de cursus komt men meer te weten over de geschiedenis van het land, de cultuur, de muziek, de politiek en de omgangsvormen. Wil men goede resultaten bereiken, dan is het regelmatig volgen van de lessen noodzakelijk evenals het maken van huiswerk. V-A Enigszins gevorderd TAL035 Woensdag 28-09-2011 09:30-10:45 uur Niveau I TAL046 Dinsdag 27-09-2011 20:30-22:00 uur V-B Gevorderden TAL036 Vrijdag 30-09-2011 09:30-10:45 uur Locatie: Boeimeer, Langendijk 25 Docent: Mevrouw K. Polmantuin - Sebane Vervolgcursus TAL047 Dinsdag 27-09-2011 18:45-20:15 uur Locatie: Florijn College (geen les op 17 januari) Docent: Mevrouw K. Buys - Mazaraki Talen Materiaal: circa 4,00 Materiaal tegen kostprijs: textes choises, articles de journaux Materiaal: circa 35,00 Wordt door docent voor nieuwe cursisten besteld Meer informatie over niveaubepaling, niveau-indeling (Europees Referentie Kader) zie Algemene Informatie Talen op pagina 6. 11

Italiaans Italiaans op reis Italiaans I (A0-A1) 126,00 12 x 11/2 uur 241,00 24 x 11/2 uur Een korte leerzame beginnerscursus. U leert met behulp van de meest essentiële grammaticaregels en woordenschat, het taalgebruik dat u nodig heeft tijdens uw verblijf in Italië (hotel, restaurant, winkel, museum e.d). Ook wordt aandacht besteed aan allerlei beziens- en wetenswaardigheden. Houdt u rekening met ca.3 uur huiswerk per week. Deze cursus is voor hen die geen of weinig kennis van het Italiaans hebben. Verschillende grammaticale onderwerpen komen aan bod en we oefenen ons in het spreken van de taal. Een redelijke kennis van de Nederlandse grammatica is van belang. U moet rekenen op ca. 3 uur huiswerk per week. TAL052 Dinsdag 27-09-2011 09:00-10:30 uur Locatie: Boeimeer, Langendijk 25 Docent: Mevrouw A. Everaers-Tempo TAL053 Maandag 26-09-2011 20:30-22:00 uur Docent: Mevrouw B Carnevali Talen 12 TAL050 Dinsdag 24-01-2012 20:30-22:00 uur Docent: Nog Niet Bekend Materiaal: circa 24,50 Op stap, minicursus Italiaans incl CD Fotokopieën ca. 3,00 Locatie: Docent: TAL054 Dinsdag 27-09-2011 18:45-20:15 uur Florijn College (geen les op 17 januari) Mevrouw A. Dotta Materiaal: circa 53,00 Allegro I, tekst en werkboek incl. CD (hfst.1-9) Fotokopieën ca. 3,00

Italiaans II (A1-A2) Italiaans III (A2) Italiaans (B1): Parlando s impara 241,00 24 x 11/2 uur 241,00 24 x 11/2 uur 241,00 24 x 11/2 uur Heeft u de cursus op niveau I gevolgd? Of heeft u 2 à 3 jaar onderwijs in de Italiaanse taal gehad? Dan is deze cursus iets voor u! De verleden tijd komt dit jaar aan bod. De grammatica wordt verder uitgelegd en de spreekvaardigheid wordt geoefend. U moet rekenen op ca. 3 uur huiswerk per week. Questo corso è adatto a chi ha seguito il livello II, o a chi ha una conoscenza di circa 2-3 anni di studio della lingua italiana. Durante il corso si approfondisce il lessico riferito alla vita quotidiana (descrizioni, pareri, desideri, ecc...) e si svolgono attività di ascolto e di comprensione dei testi orali e scritti. Si consiglia di dedicare circa 3 ore di studio alla settimana. We gaan verder met Allegro II vanaf hoofdstuk 6. Zodoende is deze cursus ook geschikt voor hen die vorig jaar niveau III volgden! Per questo corso è indispensabile avere una conoscenza discreta della grammatica italiana. E rivolto a chi ha seguito e completato il libro Allegro 2 e a chi sa esprimersi con un po di disinvoltura. L obiettivo è di mettere in pratica la lingua italiana e di migliorarla attraverso discussioni di gruppo e lavori in coppia. Ripasso e arricchimento delle conoscenze grammaticali rimangono a far parte del programma. Si consiglia di dedicare ca. 3 ore di studio. NB Deze cursus is geschikt voor hen die vorig jaar niveau IV of V+ volgden, u werkt aan de hand van Allegro III. TAL058 Maandag 26-09-2011 18:45-20:15 uur Docent: Mevrouw B. Carnevali Locatie: Docent: TAL059 Dinsdag 27-09-2011 18:45-20:15 uur Florijn College (geen les op 17 januari) Mevrouw A. Everaers-Tempo Materiaal: circa 53,00 Allegro I, tekst- en werkboek incl. CD (laatste hoofdstukken) Fotokopieën ca. 3,00 Later: Allegro II, tekst- en werkboek TAL061 Disdag 27-09-2011 10,45-12,15 uur Locatie: Boeimeer, Langendijk 25 Docent: Mevrouw C.F.M.C. Lok TAL063 Maandag 26-09-2011 18:45-20:15 uur Docent: Mevrouw drs. P. Priarone Locatie: Docent: TAL064 Dinsdag 27-09-2011 18:45-20:15 uur Florijn College (geen les op 17 januari) Mevrouw C.F.M.C. Lok Materiaal: circa 50,00 Allegro II, tekst en werkboek incl. CD, (vanaf hfst. 6) Fotokopieën ca. 3,00 Locatie: Docent: TAL066 Dinsdag 27-09-2011 20:30-22:00 uur Florijn College (geen les op 17 januari) Mevrouw A. Dotta Materiaal: circa 50,00 Allegro III, tekst en werkboek incl. CD Fotokopieën ca. 3,00 Meer informatie over niveaubepaling, niveau-indeling (Europees Referentie Kader) zie Algemene Informatie Talen op pagina 6. Talen 13

Nederlands voor anderstaligen / Dutch for foreigners Niveau I (A0-A1) Niveau II (A1-A2) Niveau III (A2-B1) 244,00 24 x 11/2 uur 244,00 24 x 11/2 uur 244,00 24 x 11/2 uur This course is intended for those who have (almost) no knowledge of Dutch. The emphasis is on everyday Dutch. Students must have time to spend 3 hours on their homework and make exercises. Deze cursus is voor hen, die (bijna) geen kennis van het Nederlands hebben. De nadruk ligt op alledaags taalgebruik, we besteden aandacht aan het luisteren, spreken, lezen, schrijven. Een taal leren gaat niet vanzelf, wil men resultaat zien dan is het regelmatig volgen van de les en het maken van huiswerk (ca. 3 uur) noodzakelijk. Voor de intensieve cursus zie blz. 15 Docent: TAL070 Maandag 26-09-2011 18:45-20:15 uur De heer L.P. Janssen U heeft een jaar les gehad en beheerst het Nederlands op A1 niveau. We behandelen het tweede deel van het lesboek. De nadruk ligt op luisteren, spreken, lezen en schrijven. Wil men goede resultaten bereiken, dan is het regelmatig volgen van de lessen noodzakelijk evenals het maken van huiswerk (circa 3 uur). Niveaubepaling is voor nieuwe cursisten noodzakelijk! Voor de intensieve cursus zie blz.15 U heeft twee jaar les gehad en beheerst het Nederlands op A2 niveau. We beginnen met Contact II en besteden aandacht aan uw spreek-, luister-, lees- en schrijfvaardigheid. Wil men goede resultaten bereiken, dan is het regelmatig volgen van de lessen noodzakelijk evenals het maken van huiswerk (ca. 4 uur per week). Niveaubepaling is voor nieuwe cursisten noodzakelijk! Voor de intensieve cursus zie blz. 15 TAL084 Maandag 26-09-2011 20:30-22:00 uur Docent: De heer L.P. Janssen Materiaal: circa 55,00 Contact 2, tekstboek en werkboek + audio CD s Docent: TAL071 Dinsdag 27-09-2011 20:30-22:00 uur Mevrouw H. Stegeman Docent: TAL079 Maandag 26-09-2011 18:45-20:15 uur De heer A. Lips Talen Docent: Locatie: TAL072 Dinsdag 27-09-2011 18:45-20:15 uur I. Scharrenberg-Loenen Florijn College (geen les op 17 januari) Docent: Locatie: TAL080 Dinsdag 27-09-2011 20:30-22:00 uur Mevrouw G. Meijer Florijn College (geen les op 17 januari) 14 Materiaal: circa 55,00 Contact 1, tekstboek en werkboek + audio CD s Materiaal: circa 55,00 Contact 1, tekstboek en werkboek + audio CD s

Niveau IV (B1) / Niveau V (B2) Verdiepingscursus Intensief: I / II / III 244,00 24 x 11/2 uur 185,00 12 x 21/4 uur - Niveau IV is voor cusrsiten die drie jaar les hebben gehad en het Nederlands op B1 niveau beheersen. We gaan verder met Contact 2. - De verdiepingscursus (niveau V) is voor cursisten die het Nederlands op minimaal B2 niveau beheersen en hoger opgeleid zijn. U kent de basisgrammatica van het Nederlands en wilt uw kennis verdiepen en uw spreek-, luister-, lees en schrijf vaardigheid verbeteren. We spreken tijdens de les uitsluitend Nederlands. Het maken van huiswerk is noodzakelijk (ca. 4 uur per week). Niveaubepaling door de docent is verplicht! Niveau IV TAL085 Maandag 26-09-2011 20:30-22:00 uur Docent: De heer A. Lips NIveau V: Verdiepingscursus TAL086 Dinsdag 27-09-2011 18:45-20:15 uur Docent: Mevrouw G. Meijer Locatie: Florijn College (geen les op 17 januari) Materiaal: IV - Contact 2, tekst- en werkboek + audio CD s ( 55,00) V - De Finale (circa 30,00) An intensive course intended for those who have (almost) no knowledge of Dutch. The emphasis is on everyday Dutch. Students must have time to spend at least 5 hours on their homework weekly, make exercises and learn easily. We behandelen dezelfde stof als in de cursus van 24 lessen, alleen in 12 lessen. Het tempo ligt aanzienlijk hoger en u maakt meer huiswerk (ca. 5 uur). U bent enthousiast, heeft geen moeite met het leren van een vreemde taal. De nadruk ligt op spreken, lezen en luisteren. Niveau I TAL076 Maandag 26-09-2011 19:15-21:45 uur Docent: Nog Niet Bekend TAL075 Maandag 16-01-2012 09:15-11:45 uur Locatie: Gem. huis Overakker, Overakkerstraat 204 Docent: Mevrouw B.R. van Osta TAL077 Dinsdag 24-01-2012 19:15-21:45 uur Docent: De heer L.P. Janssen Materiaal: circa 55,00 Contact 1, tekstboek en werkboek + audio CD s Niveau II TAL081 Maandag 26-09-2011 09:15-11:45 uur Locatie: Gem. huis Overakker, Overakkerstraat 204 Docent: De heer A. Lips TAL082 Maandag 16-01-2012 19:15-21:45 uur Docent: Nog Niet Bekend Niveau III TAL083 Maandag 26-09-2011 09:15-11:45 uur Locatie: Gem. huis Overakker, Overakkerstraat 204 Docent: Mevrouw B.R. van Osta Materiaal: circa 55,00 II - Contact 1, tekstboek en werkboek + audio CD s III - Contact 2, tekst- en werkboek + audio CD s Meer informatie over niveaubepaling, niveau-indeling (Europees Referentie Kader) zie Algemene Informatie Talen op pagina 6. Talen 15

Papiamento Russisch Papiamento Russisch I / Russisch II 241,00 24 x 11/2 uur 126 10 x 2 uur Welkom oftewel Bon Biní op de nieuwe taalcursus Papiamento voor beginners. Papiamento betekent het spreken en is een kleur- en klankrijke, ritmische taal afkomstig van de voormalige Nederlandse Antillen. Deze cursus biedt u een kennismaking met de taal en cultuur, waarna u een alledaags gesprek kunt voeren en begrijpen in het Papiamento. Een boeiende kennismaking met de taal van Rusland, het land van de Olympische spelen in 2014 en de WK in 2018. - In de beginnerscursus (niveau I) leert u de beginselen van de Russische taal en het Cyrillische alfabet. We behandelen de basisbeginselen van de grammatica en werpen een blik op de Russische cultuur. Wil men goede resultaten bereiken, dan is het regelmatig volgen van de lessen noodzakelijk evenals het maken van huiswerk (ca 3 uur). We behandelen het eerste deel van het lesboek. - De vervolg cursus (niveau II) is voor cursisten die het Russische alfabet beheersen en eenvoudige dialogen kunnen voeren. Zij kennen 2 of 3 naamvallen. In de cursus wordt de grammatica verder uitgelegd en uw spreekvaardigheid geoefend. We behandelen het tweede deel van het lesboek. TAL090 Dinsdag 27-09-2011 19:00-21:00 uur Talen TAL089 Maandag 26-09-2011 19:30-21:00 uur Locatie: Gem. huis Overakker, Overakkerstraat 204 Docent: Mevrouw A. van Veen TAL091 Dinsdag 24-01-2012 19:00-21:00 uur Docent: Mevrouw M. Krol 16 Materiaal: circa 30,00 In overleg met de docent Materiaal: circa 29,00 Ruslan Russisch I

Spaans Spaans op reis Spaans I (A0-A1) Spaans II (A1) 126,00 12 x 11/2 uur 241,00 24 x 11/2 uur 241,00 24 x 11/2 uur Een korte communicatieve cursus, waarin u een basiswoordenschat krijgt en enige kennis van de grammatica. Zo staat u in alledaagse situaties (restaurant, winkel, hotel, camping) niet meer met een mond vol tanden Een leuke manier om kennis te maken met de taal en cultuur. Houdt u rekening met circa 2 uur huiswerk per week. TAL100 Dinsdag 24-01-2012 18:45-20:15 uur Docent: Mevrouw R. Del Rosario Trujillo Materiaal: circa 24,50 opstap, minicursus Spaans Een cursus voor beginners, waarin de Spaanse taal en cultuur centraal staan. U wordt gestimuleerd om actief informatie uit te wisselen over alledaagse zaken. We behandelen de tegenwoordige tijd. Het bijhouden van het vocabulaire is van groot belang. We behandelen de eerste helft van het lesboek. Voor de intensieve cursus zie blz. 18 Docent: Docent: Docent: Locatie: TAL105 Maandag 26-09-2011 18:45-20:15 uur Mevrouw S. Estrella Rodriguez TAL106 Maandag 26-09-2011 20:30-22:00 uur Mevrouw S. Estrella Rodriguez TAL107 Dinsdag 27-09-2011 18:45-20:15 uur Mevrouw Y.J. Besems-Valenzuela Florijn College (geen les op 17 januari) Su segundo curso de español, usted ya conoce el tiempo presente indicativo. En el ámbito comunicativo puede hablar sobre su trabajo, describir una ciudad o pueblo, preguntar el camino, entender la explicación de como llegar a un sitio y también explicarle a alguien el camino. Naturalmente usted también puede comprar cosas en el mercado o supermercado y pedir en un restaurante o bar. Usted quiere consolidar la materia del año pasado y aprender más. Quiere comunicarse más y mejor en Español enriqueciendo su vocabulario y conociendo nuevos acpectos gramaticales : el presente perfecto y el futuro próximo. En nivel II tratamos la segunda parte del libro: Caminos 1. Voor de intensieve cursus zie blz. 18 TAL115 Maandag 26-09-2011 18:45-20:15 uur Docent: Mevrouw M. Lorenzo Locatie: Docent: TAL116 Dinsdag 27-09-2011 20:30-22:00 uur Florijn College (geen les op 17 januari) Mevrouw Y.J. Besems-Valenzuela TAL108 Dinsdag 27-09-2011 09:00-10:30 uur Locatie: Gem. huis Overakker, Overakkerstraat 204 Docent: Mevrouw F. van Dalen - Villavisencio TAL117 Dinsdag 27-09-2011 10:45-12:15 uur Locatie: Gem. huis Overakker, Overakkerstraat 204 Docent: Mevrouw F. van Dalen - Villavisencio Talen Materiaal: circa 60,00 Caminos 1 nieuw, tekst en werkboek Materiaal: circa 60,00 Caminos 1 nieuw, tekst en werkboek Meer informatie over niveaubepaling, niveau-indeling (Europees Referentie Kader) zie Algemene Informatie Talen op pagina 6. 17

Spaans Spaans II+ : conversacion (A1+) Spaans III (A1-A2) Intensief: I / II / III 241,00 24 x 11/2 uur 241,00 24 x 11/2 uur 185,00 12 x 21/4 uur Talen Uitsluitend voor cursisten die Spaans op A1 niveau beheersen en Caminos I volledig behandeld hebben. Usted ya ha hecho Caminos 1 y tiene conocimientos básicos del español. En vez de pasar directamente al nivel 3, quiere seguir practicando al nivel 2 a través de la conversación, lectura y ejercicios. TAL122 Dinsdag 27-09-2011 09:00-10:30 uur Locatie: Gem. huis Overakker, Overakkerstraat 204 Docent: Mevrouw A. van Veen Materiaal: circa 20.00 In overleg met docent + Caminos 1 (reeds in uw bezit) Su nivel de Español le permite participar activamente en una conversación social sobre temas tratados en clase y tiene un conocimiento pasivo que le permite comprender a nativos si hablan relativamente despacio. También puede leer carteles en la calle, periódicos y textos siempre y cuando no sean demasiado complejos. Asímismo, puede rellenar formularios y escribir textos referidos a situaciones conocidas o que ha estudiado con anterioridad. Y la pregunta mas formulada en este nivel es: Imperfecto o Indefinido? En nivel III tratamos la primera parte del libro: Caminos 2. TAL123 Dinsdag 27-09-2011 19:30-21:00 uur Locatie: Gem. huis Overakker, Overakkerstraat 204 Docent: Mevrouw A. van Veen TAL124 Donderdag 29-09-2011 18:45-20:15 uur Locatie: Gem. huis Overakker, Overakkerstraat 204 Docent: De heer S.P.H. Giesen Materiaal: circa 58,00 Caminos 2 nieuw, tekst- en werkboek + audio CD We behandelen dezelfde stof als in de cursus van 24 lessen, alleen in 12 lessen. Het tempo ligt aanzienlijk hoger. U bent enthousiast en het leren van een vreemde taal gaat u goed af. De cursus vraagt van de cursist tijd, inzet en zelfstudie en is uitermate geschikt voor mensen die in korte tijd de beginselen van het Spaans onder de knie willen krijgen. Niveau I TAL111 Maandag 16-01-2012 19:30-22:00 uur Docent: Mevrouw K. Polmantuin - Sebane Niveau II TAL118 Maandag 26-09-2011 19:30-22:00 uur Docent: Mevrouw Y.J. Besems-Valenzuela Niveau III TAL125 Maandag 16-01-2012 19:30-22:00 uur Docent: Mevrouw Y.J. Besems-Valenzuela Materiaal: circa 60,00 I en II - Caminos 1 nieuw, tekst- en werkboek III - Caminos 2 nieuw, tekst- en werkboek 18

Spaans IV (A2) Spaans V (B1) / Spaans VI (B1-B2) Spaans V (B1): Club de lectores 241,00 24 x 11/2 uur diversen 241,00 24 x 11/2 uur Después de 3 años en la Volksuniversiteit, usted ya sabe todos los tiempos verbales del modo indicativo. Está en condiciones de participar activamente en una conversación social sobre temas que se han tratado en clase o sobre los que usted está al tanto. En una situación social o laboral nueva, participa también pero de manera menos activa. Quiere expresarse mejor, con más fluidez y seguridad. Quiere afianzar su base gramatical y ampliar sus conocimientos. Tratamos la segunda parte del libro: Caminos 2. - Spaans V (B1): Vamos a consolidar el uso del subjuntivo, de los pretéritos y de todo lo que han aprendido hasta el presente, pero ahora:... a ustedes la palabra!. Este curso se ha diseñado de manera tal que los estudiantes tienen que participar activamente trabajando en equipo y desarrollando todas sus destrezas/habilidades para el dominio avanzado de este lenguaje a través de diferentes tipos de actividades y/o ejercicios que incentivan el automatismo hacia el aprendizaje de las diferentes destrezas: conversación, monólogo, lectura, escritura y comprensión oral. Tratamos la primera parte de Caminos 3. - Spaans VI (B1-B2): Usted ha hecho todos los niveles de Caminos 2 e il primo parte de Caminos 3. Tratamos la segunda parte del libro: Caminos 3. Es un curso nuevo para interesados en la cultura y literatura del mundo hispanohablante. A través de la lectura, de p.ej. el abuelo de los cuentos, García Márquez, vamos explorando y conociendo este mundo y ampliamos el vocabulario y la habilidad de formar frases. Es necesario tener un buen dominio del Español o haber terminado Caminos 1 y 2. TAL134 Dinsdag 27-09-2011 10:45-12:15 uur Locatie: Gem. huis Overakker, Overakkerstraat 204 Docent: Mevrouw A. van Veen Materiaal: circa 20,00 TAL126 Dinsdag 27-09-2011 09:00-10:30 uur Locatie: Gem. huis Overakker, Overakkerstraat 204 Docent: Mevrouw R. Del Rosario Trujillo TAL127 Donderdag 29-09-2011 20:30-22:00 uur Locatie: Gem. huis Overakker, Overakkerstraat 204 Docent: De heer S.P.H. Giesen Spaans V 241,00 24 x 11/2 uur TAL130 Maandag 26-09-2011 20:30-22:00 uur Docent: Mevrouw M. Lorenzo Spaans VI 204,00 24 x 11/4 uur TAL132 Dinsdag 27-09-2011 19:00-20:15 uur Locatie: Florijn College (geen les op 17 januari) Docent: Mevrouw K. Polmantuin - Sebane Talen Materiaal: circa 58,00 Caminos 2 nieuw, tekst en werkboek + audio CD Materiaal: circa 40,00 Caminos 3 Meer informatie over niveaubepaling, niveau-indeling (Europees Referentie Kader) zie Algemene Informatie Talen op pagina 6. 19

Turks Turks op reis Turks I / Turks vervolg 126,00 9 x 2 uur 241,00 24 x 11/2 uur Een korte, leerzame cursus waarin u kennismaakt met de Turkse taal en cultuur. U krijgt een basiswoordenschat zodat u op vakantie niet meer met een mond vol tanden staat. Na afloop van de cursus kunt u mensen begroeten, de weg vragen, iets bestellen in een restaurant. U bent in staat om een eenvoudig gesprekje te voeren. Een taal leren gaat niet vanzelf, houdt u rekening met gemiddeld twee uur huiswerk per week. - In de beginnerscursus maakt u kennis met de Turkse taal en cultuur. U leert woorden en zinnen, die in het dagelijks leven veel voorkomen. We staan stil bij de grammatica van het Turks en besteden aandacht aan het luisteren, spreken, lezen en schrijven. - Heeft u enige kennis van de Turkse taal? bijvoorbeeld de cursus Turks op reis gevolgd? Dan is de vervolgcursus iets voor u. We gaan verder in het lesboek Basiscursus Turks. Breda-Actief is er voor iedereen Breda Actief stimuleert en motiveert inwoners van de gemeente Breda, maatschappelijke organisaties, (sport)verenigingen en beleidsmakers om naar eigen kracht en behoefte mee te doen aan de Bredase samenleving. Breda Actief richt zich hierbij op vrijwilligerswerk en sportstimulering. Cursus & training Tijdens de les is er ruimte om te oefenen. We besteden veel aandacht aan de uitspraak. Een taal leren gaat niet vanzelf, houdt u rekening met gemiddeld twee uur huiswerk per week. Niveau I TAL147 Dinsdag 27-09-2011 18:45-20:15 uur Locatie: Florijn College (geen les op 17 januari) Docent: De heer B. Yavuz Talen Om vrijwilligerswerk goed én met plezier te kunnen uitvoeren, verzorgt Breda Actief het hele jaar door (gratis) cursussen voor vrijwilligers. Voor meer informatie kijk op: www.breda-actief.nl Bezoekadres: Pasbaan 17 Breda TAL145 Maandag 16-01-2012 19:30-21:45 uur Docent: De heer B. Yavuz Materiaal: circa 28.00 Turks op Maat Turks Vervolg TAL149 Dinsdag 27-09-2011 20:30-22:00 uur Locatie: Florijn College (geen les op 17 januari) Docent: De heer B. Yavuz Materiaal: circa 16,00 Basiscursus Turks en 10,00 fotokopieën 20

Hoofdstuk Kunst en Cultuur Actuele informatie www.volksuniversiteit.nl/breda Festival van het Leren: 27 augustus 2011, 13.00-17.00 uur

Breda Beeldende Kunst Oude en Nieuwe Schatten van Breda Graphic Design Museum Russische kunst en spiritualiteit 19,00 1 x 4 uur 70,00 3 x 2 uur 82,00 6 x 2 uur Kunst en Cultuur 22 Beide Architectuurwandelingen starten in de Kloostertaveerne met een korte inleiding. - De wandeling langs de Oude Schatten begint met een bezoek aan de fraai gerestaureerde stijlkamers van het voormalige Weeshuis. Via de Beyerd lopen we naar het Begijnhof en de Antoniuskerk. Na een korte pauze gaan we verder via de Grote Kerk, het Kasteelplein, langs het Huis van Brecht en de Synagoge naar het Spanjaardsgat en de Vishal. Zo komt historisch Breda tot leven! - De wandeling Nieuwe Schatten gaat langs moderne architectuur. We bekijken de vernieuwde oude Kloosterkazerne, het Chassétheater (Herman Hertzberger) en het veel besproken Chasséterrein met zijn moderne architectuur (o.a. Kahn, Koolhaas). Na de pauze lopen we langs de Mezz (van Egeraat), appartementen van Pascal Grosfeld en architectuur van Fritz Haverman. Via de Oude Veste met architectuur van Jan Oostveen en Herman Hertzberger (Nieuwe Veste) wandelen we terug naar de Kloostertaveerne. langs Oude Schatten BIZ151 zondag 09-10-2011 13:00-17:00 uur langs Nieuwe Schatten BIZ153 zondag 15-04-2012 13:00-17:00 uur Locatie: Kloostertaveerne, Kloosterplein 5 Docent: De heer drs. E.M.J.G. Dolne, kunsthistoricus U maakt kennis met het Graphic Design Museum Breda en 100 jaar grafische vormgeving in Nederland. We beginnen steeds met een inleiding in een periode van de Nederlandse beeldtaal, zichtbaar in affiches, boekomslagen, typografie, reclame, bewegwijzering en tijdschriften. Daarna bezoeken we een deel van de vaste collectie. Eén les wordt verzorgd door een grafisch ontwerper, zodat u inzicht krijgt in het ontwerpproces. De cursusprijs is inclusief toegang museum en koffie (exclusief lunch). BIZ154 zaterdag 18-02-2012 11:15-13:30 uur Locatie: Graphic Design Museum, Boschstraat 22 Docent: De heer L. Goderie, graphic designer In zes weken ontdekken we hoe Russische kunstenaars door de tijd heen religie op een eigen manier hebben verwerkt in hun kunstuitingen. Zo verwijst het zwarte vierkant van Malevitsj, net als een icoon, naar een hogere werkelijkheid en de enorme doeken van het socialistische realisme lijken in afmeting, stijl en compositie sprekend op Bijbelse thema s waar Lenin of Stalin de figuur van Jezus vervangen. We zullen kunstenaars bespreken als Repin, Kandinsky, Chagall en Malevitsj maar ook andere minder bekende Russische kunstenaars worden in de les behandeld waarbij spiritualiteit de rode draad is. KUN171 dinsdag 08-11-2011 19:30-21:45 uur Docent: Mevrouw A. Derksen - Ponce, kunsthistorica Materiaal: circa 5,50 Kopieën

Kunst op reis: Rome Kunst op reis: Istanbul Hollandse Meesters 79,00 5 x 21/4 uur 79,00 5 x 21/4 uur 79,00 4 x 21/4 uur en excursie Op deze geweldige stad aan de Tiber raak je nooit uitgekeken. De geschiedenis vind je op iedere straathoek, de Romeinse monumenten, renaissance paleizen, straten, kerken, de barokke pleinen en fonteinen, beroemde musea liggen praktisch op loopafstand van elkaar. Onderweg slenter je langs kleurrijke markten, terwijl je een gelato eet, alvast bedenkend in welke trrattoria je s avonds gaat eten. Velen zijn er geweest, velen komen terug. Deze cursus geeft u niet alleen een kunsthistorisch overzicht van de bekende en misschien onbekende bezienswaardigheden, maar vooral ook de voorpret en de wens om er nog heel vaak terug te komen. KUN180 donderdag 03-11-2011 19:30-22:00 uur Locatie: Nieuwe Veste, Molenstraat 6 Docent: Mevrouw T. Alblas, docent kunstgeschiedenis KUN181 woensdag 29-02-2012 9:30-12:00 uur Locatie: Gem. huis Overakker, Overakkerstraat 204 Docent: Mevrouw T. Alblas, docent kunstgeschiedenis Nergens vind je zo n concentratie aan kunst en bezienswaardigheden uit verschillende culturen als in deze kleurrijke stad, waar West en Oost, Christendom en Islam, elkaar ontmoeten. Aan de ene kant een westerse stad, aan de andere kant een oosterse stad, met kleine steegjes, koffiehuizen, bazaars en moskeëen. Grieken, Romeinen, Byzantijnen, Venetiërs en Osmanen lieten er hun sporen achter. Deze cursus vormt een goede voorbereiding voor een onvergetelijk bezoek aan deze stad en is geschikt voor een ieder die geïnteresseerd is in de Griekse-, Romeinse-, Byzantijnse- en Islamitische kunst. KUN183 donderdag 01-03-2012 19:30-22:00 uur Locatie: Nieuwe Veste, Molenstraat 6 Docent: Mevrouw T. Alblas, docent kunstgeschiedenis Materiaal: circa 10,00 Het Rijksmuseum Amsterdam toont 400 van haar meest beroemde kunstwerken, waaronder werk van Rembrandt, Vermeer, Steen, Hals en de andere beroemde schilders uit de Gouden Eeuw. Voorafgaand aan het museumbezoek maakt u kennis met de kunstenaars, hun werken, de verschillende genres, de betekenis van de voorstellingen (iconografie) en natuurlijk met de geschiedenis van de 17e eeuw. KUN170 woensdag 02-11-2011 9:30-12:00 uur Locatie: Gem. huis Overakker, Overakkerstraat 204 Docent: Mevrouw T. Alblas, docent kunstgeschiedenis Materiaal: circa 7,50 Bijkomende kosten: museumbezoek + vervoer Kunst en Cultuur Materiaal: circa 10,00 23

Landen, Volken, Steden Rusland - Cultuurgeschiedenis Spanje - Cultuurgeschiedenis De Russische ziel 147,00 11 x 2 uur 161,00 12 x 2 uur 69,00 5 x 2 uur Dit najaar staat de rijke cultuurgeschiedenis van Rusland centraal. De politieke ontwikkelingen van Rusland worden in een historisch kader geplaatst: vanaf ca. 700 na Chr. tot heden. We staan stil bij het Tsarenrijk en komen via het communisme tot de Russische Federatie van nu. Aan de orde komen ondermeer: de architectuur, schilder- en beeldhouwkunst, de literatuur en de godsdienst. Tijdens de cursus wordt aandacht besteed aan de verbanden tussen deze verschillende aspecten in de Russische samenleving. Tot slot bekijken we de relatie: Rusland en het Westen. Dit voorjaar richten we ons op de cultuurgeschiedenis van Spanje. We starten in de Romeinse tijd en vertellen over het ontstaan van Spanje als natie, we staan uitgebreid stil bij de komst en het vertrek van de Moren en wandelen zo door de roerige geschiedenis van dit land, via de Spaanse burgeroorlog naar het Spanje van nu. Tijdens de cursus belichten we het land vanuit verschillende invalshoeken: politiek, godsdienst, literatuur, architectuur, schilder- en beeldhouwkunst komen aan bod. In het bijzonder wordt aandacht besteed aan de Moorse bouwkunst, de Spaanse gotiek, het Modernisme en enkele moderne Spaanse architecten als Ricardo Boffill en Calatrava. Volgens Russen is Rusland niet met het verstand te bevatten. Ze bedoelen daarmee niet alleen de immense grootheid van het land, maar ook de Russische Ziel. We staan stil bij de rijke geschiedenis van het land en laten een aantal, soms wereldberoemde, Russische schrijvers spreken. Zo zal het land met haar bewoners zich langzaam voor u openen en leert u iets over de Russische ziel. Als Russische gids laat ik u graag kennismaken met mijn land. Wilt u Russisch leren spreken? kijk op blz. 16. Kunst en Cultuur 24 KUN173 maandag 26-09-2011 19:30-21:45 uur Docent: De heer drs. E.M.J.C. Dolne, kunsthistoricus KUN174 maandag 16-01-2012 19:30-21:45 uur Docent: De heer drs. E.M.J.C. Dolne, kunsthistoricus KUN172 dinsdag 17-01-2012 9:30-11:45 uur Locatie: Nieuwe Veste, Molenstraat 6 Docent: Mevrouw M. Krol, docent Russisch Materiaal: circa 5,00 Fotokopieën

Globetrotters Met de Trans Siberië Express - lezing Het hart van de Balkan - lezing 10,00 1 x 2 uur 10,00 1 x 2 uur Dwars door Rusland, Mongolië en China Vanwege het jaarthema Rusland reizen we op 25 januari 9000 km met de Trans Siberië Express van Moskou naar Beijing. Addie Schiphorst Preuper neemt ons mee dwars door de taiga s van Siberië, de steppen- en Gobi woestijn van Mongolië naar opkomend China. De beroemdste, langste en meest romantische treinreis ter wereld. Een lezing over drie totaal verschillende culturen, die behoren tot de zogenaamde opkomende markten. De ongerepte natuur, één van de laatst overgebleven Nomaden culturen, de bevolking- en gezondheidsproblematiek en de niet-westerse zeden en gewoonten worden belicht. KUN175 woensdag 25-01-2012 20:00-22:00 uur Locatie: Centrale Bibliotheek, Molenstraat 6 Docent: De heer A. Schiphorst Preuper, consul Mongolië Woensdag 29 februari vertrekken we onder leiding van Fons Hoebink naar het hart van de Balkan. De Balkan staat voor: woeste bergen trotse volkeren spanningen. De geschiedenis leeft er sterk, zo is de slag op het Merelveld (1389) tot op de dag van vandaag nog van invloed. Voor ons is de Balkan een andere wereld. Schrijver A. den Doolaard sprak over Het land achter Gods rug. Vanavond verdiepen we ons eerst in de geschiedenis van de Balkan. Na de pauze richten we onze blik op de prachtige natuur en interessante cultuur. De nadruk ligt op Macedonië, in het hart van de Balkan. KUN176 woensdag 29-02-2012 20:00-22:00 uur Locatie: Centrale Bibliotheek, Molenstraat 6 Docent: De heer A.L.G.J. Hoebink, reisleider Kunst en Cultuur 25

Literatuur en Theater Boeken lezen en bespreken, cursus A Boeken lezen en bespreken, cursus B / cursus C 95,00 7 x 2 uur 95,00 7 x 2 uur Kunst en Cultuur 26 Eenmaal per maand komen we bijeen en bespreken onder inspirerende leiding een boek. Zo blijft u op de hoogte van nieuwe en interessante ontwikkelingen in het Land der Letteren. Boek 1 gelieve u op de eerste bijeenkomst gelezen te hebben. De bibliotheek zorgt verder voor een aantal exemplaren van het volgende boek. Het cursusgeld is inclusief boekenleengeld en thee of koffie. We bespreken in cursus A onderstaande boeken: 1. (19 sept.) Peter Delpeut, Het vergeten seizoen 2. (17 okt.) Herman Koch, Het diner 3. (21 nov.) Jacoba van Velde, De grote zaal 4. (16 jan.) Arthur Japin, Een schitterend gebrek 5. (13 feb.) Franz Kafka, Het proces / Der Prozess 6. (19 mrt.) Johanna Spaey, De dood van een soldaat 7. (16 apr.) J.M. Coetzee, In ongenade / Disgrace Locatie: Docent: BIZ162 maandag 19-09-2011 14:00 tot 16:15 uur Haagse Beemden - Bibliotheek De heer K. van der Gun, literator We bespreken in cursus B onderstaande boeken: 1. (22 sept.) Jaap Scholten, De wet van Spengler 2. (20 okt.) Erwin Mortier, Godenslaap 3. (24 nov.) Wanda Reisel, Die zomer en/of Plattegrond van een jeugd 4. (19 jan.) René Appel, Loverboy 5. (16 feb.) W.F. Hermans, Nooit meer slapen 6. (22 mrt.) Herta Müller, Ademschommel / Atemschaukel 7. (19 apr.) Jonathan Franzen, De correcties / The Corrections BIZ163 donderdag 22-09-2011 14:00 tot 16:15 uur Locatie: Wijkbibliotheek Zuid Oost, Allerheiligenweg 19 We bespreken in cursus C onderstaande boeken: 1. (26 sept.) Leo Tolstoi, Anna Karenina 2. (31 okt.) Rasha Peper, Russisch blauw 3. (28 nov.) Maarten t Hart, Verlovingstijd 4. (23 jan.) Remco Campert, Het leven is vurrukkulluk 5. (27 feb.) Gerbrand Bakker, Boven is het stil 6. (26 mrt.) Nelleke Noordervliet, Het oog van de engel 7. (23 apr.) Philip Roth, Verontwaardiging / Indignation BIZ164 maandag 26-09-2011 14:00 tot 16:15 uur Locatie: Wijkbibliotheek Zuid Oost, Allerheiligenweg 19 Docent: De heer K. van der Gun, literator

Kijk op toneel Ballets Russes Tsjechov diversen 6 x 2 uur Prijs 13,00 1 x 3,5 uur diversen 1 x 2 uur Theaterwetenschapper en theatermaker Adèle Speekenbrink bespreekt tal van sleutelfiguren van het Europees toneel. De cursus voert u langs toneelstukken die in het Chassé Theater te zien zijn. Aan bod komen klassiekers van Shakespeare, Vondel, Molière en Tsjechov en modern theater van ondermeer Maria Goos, Carver en Dood Paard. Achtergrond en visie van auteur, regisseur en theatergroep worden belicht aan de hand van videofragmenten. Van repertoirestukken wordt bovendien de opvoeringsgeschiedenis bekeken. In de cursus is ter illustratie de toneelvoorstelling Gijsbrecht van Amstel opgenomen (door Het Toneel, zie foto blz. 26). Als u kiest voor de cursus inclusief voorstelling, dan bent u verzekerd van een goede plaats tegen gereduceerd tarief. Cursus met voorstelling 110,00 KUN166 maandag 10-10-2011 19:30-21:30 uur Voorstelling: vrijdag 13-01-2012 20:30 uur Cursus zonder voorstelling 84,00 KUN167 maandag 10-10-2011 19:30-21:30 uur Docent: Mw. A.P.M. Speekenbrink, theaterwetenschapper Lezing & Film Een avondvullend programma rond het legendarische Russische gezelschap Ballets Russes (1909 1929) van Sergei Diaghilev en sterdanser Vaslav Nijinsky. Het fameuze gezelschap bracht belangrijke dansers en choreografen voort en inspireerde kunstenaars en componisten. Niet alleen choreografen als Balanchine en Massine, maar ook schilders als Matisse, Dali en Picasso en componisten als Debussy en Stravinsky werkten voor Ballets Russes. De avond begint met een lezing door de van oorsprong Russische Sandra Geller, begeleid met fragmenten uit de documentaire The Diaries of Vaslav Nijinsky (regie Paul Cox, Australië 2001). Na de pauze wordt de film Nijinsky vertoond (regie Herbert Ross, VS 1980). Kaarten zijn uitsluitend verkrijgbaar bij het bespreekbureau van het Chassé Theater (076 5303132) of via de website www.chasse.nl Locatie Docent: woensdag 09-11-2011 19.15 circa 22.45 uur Chassé Cinema, Claudius Prinsenlaan 8, Breda Mevrouw S. Geller, docente en schrijfster Van boek, via bespreking naar het Chassé theater! Een lezing rond het literaire oeuvre van een groot schrijver. Anton Tsjechov (1860-1904) schreef aanvankelijk korte verhalen en ontwikkelde zich later tot begaafd toneelschrijver. Oom Wanja en De Kersentuin zijn sfeervolle stukken over de kleine Russische adel. Als u kiest voor de lezing inclusief voorstelling dan bent u verzekerd van een goede plaats tegen gereduceerd tarief. De voorstelling van De Kersentuin (Keesen & Co) is gekoppeld aan deze lezing. Tsjechov met voorstelling 26,00 KUN157 dinsdag 13-12-2011 20:00-22:00 uur Voorstelling: vrijdag 20-01-2012 20:30 uur Tsjechov zonder voorstelling 10,00 KUN158 dinsdag 13-12-2011 20:00-22:00 uur Locatie: Centrale Bibliotheek, Molenstraat 6 Docent: De heer K. van der Gun, literator Kunst en Cultuur 27

Literatuur en Theater Van boek naar open doek: Molière Van boek naar open doek: Coetzee Prijs diversen 1 x 2 uur + voorstelling Prijs diversen 1 x 2 uur + voorstelling Van boek, via bespreking naar het Chassé theater! Een lezing rond het literaire oeuvre van een groot schrijver. Van boek, via bespreking naar het Chassé theater! Een lezing rond het literaire oeuvre van een groot schrijver. Kunst en Cultuur Molière staat in oktober centraal. Molière (1622-1673) veranderde de romaneske komedie in een uitbeelding van de (herkenbare) werkelijkheid. Tot zijn grote blijspelen behoren De Misantroop, over de onverenigbaarheid van principe en gevoel, L Avare (De Vrek), over de hartstocht voor het geld en Tartuffe over schijnvromen. Nog steeds herkenbaar. Als u kiest voor de lezing inclusief voorstelling dan bent u verzekerd van een goede plaats tegen gereduceerd tarief. De voorstelling van De Misantroop (Toneelgroep Oostpool) is gekoppeld aan deze lezing. Molière met voorstelling 34,00 KUN 155 dinsdag 18-10-2011 20.00-22.00 uur Voorstelling: vrijdag 28 oktober 20.30 uur Molière zonder voorstelling 10,00 KUN 156 dinsdag 18-10-2011 * 20.00-22.00 uur Coetzee staat in januari centraal. De met de Nobelprijs voor literatuur gelauwerde Zuid-Afrikaanse schrijver J.M. Coetzee (1940) won met Disgrace (In Ongenade) de Bookerprize. De problemen in het huidige Zuid-Afrika worden in deze roman indringend beschreven. Als u kiest voor de lezing inclusief voorstelling dan bent u verzekerd van een goede plaats tegen gereduceerd tarief. De voorstelling In Ongenade (Toneelgroep Amsterdam, zie foto blz. 28) is gekoppeld aan deze lezing. Coetzee met voorstelling 37,00 KUN 159 dinsdag 17-01-2012 20.00-22.00 uur Voorstelling: dinsdag 28 februari 20.30 uur Coetzee zonder voorstelling 10,00 KUN 160 dinsdag 17-01-2012 20.00-22.00 uur 28 Locatie: Van Kemenade & Hollaers, Ginnekenweg 269 Docent: De heer K. van der Gun, literator Locatie: Van Kemenade & Hollaers, Ginnekenweg 269 Docent: De heer K. van der Gun, literator

Muziek Carmina Burana Opera in de 20ste eeuw diversen 2 x 2 uur diversen 7 x 13/4 uur Aan de hand van tekst en muziek bespreekt Joke Veltman het bekende werk van Carl Orff. Geïnspireerd door Middeleeuwse liederen schreef hij zijn Carmina Burana, waarin hij het leven uitbeeldde als een rad van fortuin, zie foto blz. 29. In de cursus is ter illustratie het concert van 8 oktober opgenomen. Als u kiest voor de cursus inclusief concert (door Internationale opera producties), dan bent u verzekerd van een goede plaats tegen gereduceerd tarief. Dagcursus met voorstelling: 68,00 KUN188 donderdag 29-09-2011 10:00-12:15 uur Voorstelling: zaterdag 08-10-2011 20:00 uur Dagcursus zonder voorstelling 30,00 KUN189 donderdag 29-09-2011 10:00-12:15 uur Avondcursus met voorstelling 68,00 KUN190 vrijdag 30-09-2011 19:30-21:45 uur Voorstelling: zaterdag 08-10-2011 20:00 uur Avondcursus zonder voorstelling 30,00 KUN191 vrijdag 30-09-2011 19:30-21:45 uur Traditie en vernieuwing, of oude wijn in nieuwe zakken? Een cursus door musicus en musicoloog Jacques Maassen over de ontwikkeling van de opera in het begin van de 20ste eeuw. Wat zijn de vernieuwingen of toevoegingen door componisten als Prokofieff, Ravel, Bartok of Sjostakowitch? Tijdens de cursus ligt de nadruk op de (Oost-)Europese opera. In de cursus is ter illustratie de opera Katja Kabanova van Janacek (1921) opgenomen. Als u kiest voor de cursus inclusief voorstelling, dan bent u verzekerd van een goede plaats tegen gereduceerd tarief. Cursus met voorstelling 112,00 KUN192 dinsdag 04-10-2011 13:15-15:00 uur Voorstelling: donderdag 24-11-2011 20:30 uur Cursus zonder voorstelling 85,00 KUN193 dinsdag 04-10-2011 13:15-15:00 uur Kunst en Cultuur Locatie: Nieuwe Veste, Molenstraat 6 Docent: Mevrouw J. Veltman-Groot, muziekdocent Locatie: Nieuwe Veste, Molenstraat 6 Docent: De heer drs. J. Maassen, musicoloog 29

Muziek Ton de Leeuw- componist uit de 20ste eeuw From Russia with love Muzikale gedaantewisselingen 28,00 2 x 2 uur diversen 4 x 2 uur diversen 6 x 13/4 uur Kunst en Cultuur 30 Ton de Leeuw (1926 1996) kan één van de belangrijkste Nederlandse componisten uit de tweede helft van de 20ste eeuw worden genoemd. Hij woonde in zijn jeugd een aantal jaren in Breda en had er onder andere compositieles van Louis Toebosch. Deze jeugdwerken zijn onderwerp van een klein festival, dat in november 2011 plaatsvindt in Tilburg en Breda. Het gaat om uitvoering van werken voor piano, orgel, koor en strijkorkest. Voorafgaand aan dit festival geeft Jacques Maassen deze cursus rond het compositorisch werk van De Leeuw. Zijn werken worden geplaatst in de context van zijn leraar Messiaen en zijn leerling Daan Manneke. (zie ook: www.babelbreda.nl) KUN186 maandag 07-11-2011 10:30-12:30 uur Locatie: Nieuwe Veste, Molenstraat 6 Docent: De heer drs. J. Maassen, musicoloog Hoe kronkelt de rode lijn tussen Tsjaikovski en Shostakovich door de geschiedenis van Rusland? Onder de bezielende leiding van pianiste en muziekdocente Joke Veltman maakt u een kleine ontdekkingstocht door Moskou en St. Petersburg rond Russische componisten uit de 19e en 20ste eeuw. In de cursus is ter illustratie het concert van het Brabants Orkest opgenomen met de 5e symfonie van Shostakovich. Als u kiest voor de cursus inclusief concert, dan bent u verzekerd van een goede plaats tegen gereduceerd tarief. Dagcursus met voorstelling 83,00 KUN196 donderdag 19-01-2012 10:00-12:15 uur Voorstelling: vrijdag 10-02-2012 20:30 uur Dagcursus zonder voorstelling 58,00 KUN197 donderdag 19-01-2012 10:00-12:15 uur Avondcursus met voorstelling 83,00 KUN198 vrijdag 20-01-2012 19:30-21:45 uur Voorstelling: vrijdag 10-02-2012 20:30 uur Avondcursus zonder voorstelling 58,00 KUN199 vrijdag 20-01-2012 19:30-21:45 uur Locatie: Nieuwe Veste, Molenstraat 6 Docent: Mevrouw J. Veltman-Groot, pianist Jacques Maassen vergelijkt originele muziekstukken met latere bewerkingen daarvan. Deze bewerking kan betrekking hebben op de samenstelling van het instrumentarium, maar kan ook een geheel ander arrangement zijn, of zelfs een geheel ander stuk, waarin het origineel slechts indirect te herkennen is. In de cursus is ter illustratie de meeslepende muziektheatervoorstelling Flow my tears opgenomen, gebaseerd op muziek van de Engelse renaissancecomponist John Dowland. Als u kiest voor de cursus inclusief voorstelling, dan bent u verzekerd van een goede plaats tegen gereduceerd tarief. Cursus met voorstelling 93,00 KUN194 dinsdag 31-01-2012 13:15-15:00 uur Voorstelling: zaterdag 25-02-2012 20:30 uur Cursus zonder voorstelling 73,00 KUN195 dinsdag 31-01-2012 13:15-15:00 uur Locatie: Nieuwe Veste, Molenstraat 6 Docent: De heer drs. J. Maassen, musicoloog

Hoofdstuk Algemene Ontwikkeling Actuele informatie www.volksuniversiteit.nl/breda Festival van het Leren: 27 augustus 2011, 13.00-17.00 uur

Filosofie en Levensbeschouwing Vijf wereldreligies Islam, vergeleken met het Christendom Bijbelse helden uit het Oude Testament 82,00 6 x 2 uur 68,00 3 x 2 uur en excursie 69,00 5 x 2 uur Algemene Ontwikkeling 32 over Hindoeïsme, Boeddhisme, Jodendom, Christendom en Islam Wat geloven mensen in de wereld zoal en hoe geven zij daar invulling aan? Wie waren de stichters, wat geloofden zij en hoe hebben ze dat in de praktijk gebracht? Welk beeld van God hebben zij? Hoe kijken ze aan tegen goed en kwaad? In deze introductiecursus staan we stil bij de overeenkomsten en verschillen van deze vijf wereldreligies. ONT251 dinsdag 04-10-2011 19:30-21:45 uur Docent: Dhr. drs. ir. P.W van Stiphout, religiewetenschapper Materiaal: circa 7,50 Syllabus De Islam komt regelmatig in het nieuws. Iedereen lijkt een mening te hebben, maar is die mening onderbouwd? In deze cursus vertelt een moslim, die de studie theologie heeft afgerond, over de overeenkomsten en verschillen tussen de Islam en het Christendom. Aan de orde komen ondermeer: de ontstaansgeschiedenis van deze twee wereldgodsdiensten, de oprichters : Jezus en Mohammed, de geloofsleer, het geloof in de praktijk en de mystiek (Franciscus en Rumi). Op zaterdagmorgen 10 maart brengen we een bezoek aan een moskee en een kerk in Breda. Een unieke kans om met eigen ogen en oren de overeenkomsten en verschillen te ontdekken. ONT253 maandag 13-02-2012 19:30-21:45 uur Docent: De heer F. Tuglaci, docent godsdienst Materiaal: circa 2,50 We bespreken verschillende helden uit het Oude Testament. Aan de hand van tekst en beeldmateriaal worden de figuren Abraham, Mozes, David, Jeremia en Jesaja belicht. Eén avond richten we ons op de heilige huizen in Mekka en Jeruzalem. De joodse, christelijke en islamitische opvattingen worden telkens naast elkaar gezet. Ook komen de gevolgen die deze opvattingen hebben voor de huidige wereldpolitiek aan de orde. Gaandeweg ontdekt u in deze nieuwe cursus allerlei kruisverbanden. ONT252 dinsdag 24-01-2012 19:30-21:45 uur Docent: Dhr drs. ir. P.W van Stiphout, religiewetenschapper Materiaal: circa 6,00 Syllabus

Algemene Kennis en Wetenschap Filosofie: Lichaam & Geest Kernenergie & Gezondheid 82,00 6 x 2 uur 5,00 1 x 2 uur In het westerse denken werd het lichaam lange tijd beschouwd als het lagere deel van de mens. Zo beschrijft Plato het lichaam als de kerker die de ziel gevangen houdt. Met de opkomst van de moderne filosofie (Descartes) krijgt het begrip ziel een hele nieuwe betekenis. We spreken tegenwoordig over het bewustzijn. Het bewustzijn stelt de moderne wetenschap en filosofie echter voor een groot probleem: hoe kan een stoffelijk lichaam beïnvloed worden door een niet-stoffelijke geest? In de hedendaagse bewustzijnsfilosofie wordt een veel grotere rol toegekend aan het lichaam dan vroeger: het lichaam zou zelfs de geest vormen. Aan de hand van filosofen uit verschillende scholen (Plato, Aristoteles, Descartes, La Mettrie, Merleau-Ponty, Dennett e.a.) bespreken we de verschillen in zienswijzen. ONT255 woensdag 11-01-2012 9:45-12:00 uur Locatie: Gem. huis Overakker, Overakkerstraat 204 ONT256 maandag 16-01-2012 19:30-21:45 uur Docent: Mevrouw drs. I.A.W. Aarts, filosoof In het kader van de landelijke Kennismaand, met als thema Actie en Reactie, organiseren VU-Connected, Bibliotheek Breda en Volksuniversiteit onderstaande lezing. Na de ramp in Japan eerder dit jaar wakkerde de discussie in Nederland weer aan: is het gebruik van kernenergie nog wel langer verantwoord? Moet ons land haar kerncentrales sluiten? Professor Arthur Petersen spreekt vanavond over kernenergie en de invloed ervan op onze gezondheid. Aansluitend volgt een publieksdebat. De heer Petersen is sinds kort als hoogleraar verbonden aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. BIZ238 woensdag 30-11-2011 20.00 22.00 uur Locatie: Centrale Bibliotheek, Molenstraat 6 Docent: Prof. A. Petersen, hoogleraar Milieubeleid Algemene Ontwikkeling 33

Algemene Kennis en Wetenschap Klimaatverandereing & Kustveiligheid in Nederland Van Vulkaan tot Tsunami Reis door het Heelal 69,00 5 x 2 uur 69,00 5 x 2 uur 69,00 5 x 2 uur Algemene Ontwikkeling 34 Klimaatverandering trekt zich niets aan van landsgrenzen, het is een mondiaal gebeuren. Onze planeet warmt op, ijskappen smelten, we horen over langere perioden van droogte, hevigere stormen, meer overstromingen en een sneller stijgende zeespiegel. Waar heeft dit mee te maken? En wat kunnen/moeten wij er aan doen? Als de zeespiegel rond 2100 meer dan een halve meter stijgt dan moet de kust van Nederland beschermd worden. In deze cursus staan we stil bij de ontstaansgeschiedenis van de Nederlandse kust (ca 10.000 jaar geleden); klimaatverandering; de kust visie ; het gebruik van de Noordzee; het bouwen met de natuur en verschillende toekomstvisies. ONT202 maandag 03-10-2011 19:30-21:45 uur Docent: De heer Ing. H.L. Sijberden, civiele techniek Materiaal: circa 35,00 Aanbevolen boek Kust en Zee, verkrijgbaar bij de docent De bewegende aarde Regelmatig worden we opgeschrikt door natuurverschijnselen... een kust wordt verwoest door een tsunami... huizen storten in door een aardbeving... In deze cursus leert u hoe de aarde beweegt en wat daar de oorzaken en gevolgen van zijn. U maakt kennis met de opbouw van de aarde, de geologische tijdschaal en u krijgt inzicht in de werking van aardbevingen, vulkanen e.d.. We staan stil bij de gevolgen van erosie en verwering. Na afloop van de cursus weet u hoe onze aarde werkt. Tijdens de cursus wordt veel (bewegend) beeldmateriaal gebruikt en worden cursisten actief bij de lesstof betrokken. ONT204 maandag 16-01-2012 19:30-21:45 uur Docent: De heer H. van de Hooven, geograaf Materiaal: circa 5,00 We reizen via de maan naar de zon en bekijken deze van dichtbij. We onderzoeken planeten, die rondjes rond de zon draaien. We verlaten het zonnestelsel en ontdekken waar de dichtbijstaande ster staat. Dat blijkt ver weg te zijn. We staan stil bij vragen als: zijn wij de enige levende wezens in het heelal? Waar zou mogelijk een tweeling aarde kunnen zijn? Onze reis door de ruimte is tegelijkertijd een reis door de geschiedenis van het heelal over miljarden jaren. Onze tocht levert nieuwe inzichten op en legt vele raadsels bloot. Geen voorkennis vereist! ONT200 donderdag 02-02-2012 19:30-21:45 uur Locatie: Gem. huis Overakker, Overakkerstraat 204 Docent: De heer H. Koertshuis, docent sterrenkunde Materiaal: circa 5,00 Syllabus

Maatschappij en Economie De Eerste Wereldoorlog De Arabische wereld in beweging Spaargeld en Rendement / Brazilië, India, China 62,00 6 x 11/2 uur 69,00 5 x 2 uur diversen De Eerste Wereldoorlog wordt wel gezien als een grote breuk in de wereldgeschiedenis. Ook in Nederland neemt de belangstelling voor deze oorlog de laatste tien jaar toe. Deze cursus gaat in op oorzaken zoals de invloed van een agressieve variant van het nationalisme, economische wedijver, de invloed van de Industriële Revolutie, de wapenwedloop en het sociaal darwinisme. Natuurlijk komen ook het verloop van de strijd, de vrede van Versailles en de gevolgen (ineenstorting van Duitsland, opkomst van de totalitaire systemen en de Verenigde Staten als nieuwe wereldmacht) van De Groote Oorlog ter sprake. ONT239 maandag 03-10-2011 20:00-21:45 uur Docent: De heer H. Raeijmaekers, docent geschiedenis Materiaal: circa 10,00 Handout Opeens staat de Arabische wereld in vuur en vlam. Regimes, die al decennia de dienst uitmaken, zijn aan het wankelen gebracht door het volk. Wat is daar nu aan de hand? Met een historische bril zullen we de gebeurtenissen bekijken en analyseren. We gaan kijken naar de geschiedenis van die landen en kijken naar overeenkomsten en verschillen. Hoe word je eigenlijk dictator van zo n land? Wat zijn de oorzaken van de opstanden en wat is de aanleiding? Welke fases doorloopt een revolutie? Wat is de rol van de (nieuwe) media? Het is niet voor niets dat deze revoluties ook wel de Facebookrevolutie wordt genoemd. ONT240 dinsdag 24-01-2012 19:30-21:45 uur Docent: De heer drs. J. Niewold, docent geschiedenis - In de beginnerscursus Spaargeld en Rendement legt een onafhankelijk financieel adviseur uit wat voor mogelijkheden er zijn. Begrippen als sparen, deposito, obligatie, aandelen en opties worden in begrijpelijke taal uitgelegd. We bespreken ook wanneer je actie moet ondernemen. Voorkennis is niet nodig en de cursus is interactief. - In de (vervolg)cursus maken we met beleggingsanalist en globetrotter Wil Korsmit een rondreis langs Brazilië, India en China. Deze zogenaamde BIC landen zijn economische groeilanden bij uitstek. Bevolking, taal, geschiedenis, cultuur en economie worden toegelicht. Daarnaast komen de beleggingskansen aan de orde. Spaargeld en rendement 84.00 6 x 2 uur ONT242 dinsdag 04-10-2011 19:30-21:45 uur Brazilië, India en China (BIC landen) 42,00 3 x 2 uur ONT243 dinsdag 24-01-2012 19:30-21:45 uur Docent: De heer W.H.J. Korsmit, docent beleggingen Algemene Ontwikkeling Materiaal: circa 5,00 Kopieën Materiaal: circa 15,00 Kopieën tegen kostprijs 35

Persoonlijke Ontwikkeling Leren Leren & Mindmapping Mindfulness - introductie NLP-introductie 42,00 4 x 11/2 uur 45,00 2 x 21/2 uur 99,00 6 x 2 uur Algemene Ontwikkeling ik kan die woordjes maar niet onthouden Een korte cursus die u ondersteuning kan bieden bij het leren (o.a. van een vreemde taal). We staan stil bij de verschillende manieren waarop men iets kan leren. Theorie wordt vertaald naar de praktijk. Zo ontdekt u hoe uw geheugen werkt. U gaat na wat uw leerstijl is, hoe u met uw tijd omgaat (time management) en u krijgt leertips en leertechnieken aangereikt (o.a. het mindmappen). Zo ontdekt u manieren, die u kunnen helpen bij het onthouden van- en het betekenis geven aan nieuwe kennis. Van de cursisten wordt een actieve houding verwacht. ONT212 dinsdag 08-11-2011 19:30-21:00 uur Docent: De heer drs. J.P. de Krijger, dekaan Materiaal: circa 3,00 Kopieën worden tegen kostprijs uitgereikt In het dagelijks leven worden we vaak in beslag genomen door onze gedachten en handelen we vanuit vastgeroeste patronen. Mindfulness leert je, zonder emotionele vertroebeling, bewust worden van jezelf en je omgeving, los van oordelen. Hierdoor kun je effectiever omgaan met stress en pijn, verbetert het concentratievermogen en wordt de algehele gezondheid gestimuleerd. In een introductie, verspreid over twee avonden, (4 en 18 oktober) kun je kennismaken met een aantal technieken uit de mindfulness en ervaren wat de meerwaarde is van mindful in het leven staan. ONT210 dinsdag 04-10-2011 19:30-22:00 uur Docent: Mevrouw drs. B.M.M. Roels-De Kort, psychologe NLP staat voor Neuro Linguïstisch Programmeren. Wij zijn allemaal van jongs af aan door onze ervaringen geprogrammeerd. Dit maakt dat wij gebeurtenissen ieder op een andere manier beleven en interpreteren. Deze cursus is een eerste kennismaking met de belangrijkste basisprincipes van NLP. Zo leer je waarom je op een bepaalde manier reageert en ontdek je hoe je dit kunt veranderen. Deze training is een mix van theorie en praktijk en geen therapiegroep! Wat je nodig hebt is een gezonde persoonlijke interesse in NLP én de wens om op zoek te gaan naar meer kwaliteit en groei in je leven. ONT216 dinsdag 04-10-2011 19:30-21:45 uur ONT217 woensdag 18-01-2012 19:30-21:45 uur Locatie: Gem. huis Overakker, Overakkerstraat 204 Docent: Mevrouw M.M.W. Huysmans, NLP practitioner 36 Materiaal: circa 20,00 CD s, bij de docent verkrijgbaar. Materiaal: circa 15,00 Reader

Opruimen als avontuur Van wens naar werkelijkheid Weet hoe je je kleedt 45,00 per workshop 1 x 6 uur diversen 74,00 5 x 2 uur Uitpuilende kasten, een chaotische papierwinkel, een overvolle agenda? Hoe krijg ik alles opgeruimd? Waar vind ik de tijd? Opruimen en beter organiseren kan iedereen leren. Elke workshop richt zich op één specifiek aspect van het (re) organiseren: spullen, papieren, tijd en taken. Dat wat je leert kun je direct toepassen, zowel thuis als op de werkplek. We staan stil bij veel voorkomende valkuilen en gaan aan de slag met de vijf opruimregels. Van de deelnemers wordt een actieve houding verwacht. De workshops staan met elkaar in verband, maar zijn ook los te volgen. Op de website vind je meer informatie. Workshop Spullen opruimen ONT219 zaterdag 15-10-2011 10:00-16:00 uur Workshop Papieren opruimen ONT220 zaterdag 04-02-2012 10:00-16:00 uur Workshop Tijd en Taken ONT221 zaterdag 21-04-2012 10:00-16:00 uur Locatie: Boeimeer, Langendijk 25 Docent: Mevrouw P.E.H.M. Rubens, personal organizer Wil je. weer aan het werk, een andere werkomgeving, zelfstandig ondernemerschap? Deze cursus helpt je op weg. Hoe kun je verandering in gang zetten en tot een succesvol resultaat komen? We werken met de Creatiespiraal van Marinus Knoope met twaalf stappen (wensen, verbeelden, geloven, uiten, etc.). Zo volgen we op systematische wijze de weg van jouw wens naar werkelijkheid. We staan stil bij vragen als: hoe bereik ik mijn doelen? Hoe komt het dat het vaak niet lukt? Welke belemmeringen en/of emoties kom ik tegen? Wat haalt mij uit balans? Er wordt een actieve houding van de cursisten verwacht. Lesdata: 9-11-2011, 23-11-2011, 07-12-2011, 14-12-2011 en 21-12-2011. Wilt u kennismaken met de docent en een idee krijgen van deze denk- en werkwijze. Kom dan naar de lezing Van wens naar werkelijkheid op woensdag 19 oktober. Lezing 7,50 1 x 2 uur ONT222 Woensdag 19-10-2011 20:00-22:00 uur Cursus 84,00 5 x 21/4 uur ONT223 woensdag 09-11-2011 19:45-22:00 uur Kleur en stijl advies U krijgt nooit een tweede kans voor een eerste indruk en daarom moet deze direct goed zijn. In deze cursus wordt een tipje van de sluier opgelicht voor wat betreft uw persoonlijke kleur en kledingstijl. Uitgebreide tests zijn helaas niet mogelijk, maar u wordt wel een eind op weg geholpen door het bepalen van uw kleurkarakteristiek, lichaamsvorm en stijlpersoonlijkheid. U krijgt een impressie van het modebeeld voor het lente seizoen. Locatie: Docent: Materiaal: 5,00 Handout ONT224 maandag 12-03-2012 19:30-21:45 uur Florijn College Mevrouw A.B. Heijnen, image consultant Algemene Ontwikkeling Materiaal: circa 4,00 kopieën Locatie: Centrale Bibliotheek, Molenstraat 6 Docent: Mevrouw J.M. Mastebroek, coach 37

Communicatie Sociaal web: van wiki tot twitter Verhalen vertellen I / Verhalen vertellen II 45,00 3 x 21/2 uur 69,00 5 x 2 uur Algemene Ontwikkeling Blogs, wiki s, twitteren, facebook, linkedin, you tube,... Wat is het? Wat kun je ermee? Wat zijn de risico s? Hoe kun je inspelen op de digitale veranderingen waar we allemaal mee te maken hebben. Aan de hand van een presentatie maakt u, in vogelvlucht, kennis met de belangrijkste facetten van het sociale web. BIZ233 04-10-2011 19:30 tot 22:00 uur BIZ235 06-03-2012 19:30 tot 22:00 uur - In de beginnerscursus leer je vertellen vanuit levenservaring, fantasie, of vanuit een bestaand verhaal. We besteden aandacht aan de verhaalopbouw, structuur en perspectief én gaan werken met stiltes om spanning op te bouwen. De cursus is geschikt voor beginnende vertellers, jong en oud, die in werk of vrije tijd verhalen willen vertellen. - In de vervolgcursus gaan we de geleerde techniek van het vertellen toepassen in toegespitste praktijkoefeningen. We besteden vooral aandacht aan presentatie, opkomst en introductie van je verhaal. Mimiek en je hele uitstraling, je lichaamstaal spelen mee in het slagen van een optreden. U kunt zich daarbij laten inspireren door het jaarthema Rusland. Voor de vervolgcursus is ervaring in vertellen aan kleine of grotere groepen en/of eventueel podiumervaring vereist. Op donderdagavond 8 maart 2012 organiseert de Centrale Bibliotheek een verhalen vertelavond. Geïnteresseerde cursisten kunnen aan deze vertel-avond deelnemen. Verhalen vertellen I ONT226 donderdag 03-11-2011 19:45-22:00 uur Verhalen vertellen II ONT227 donderdag 19-01-2012 19:45-22:00 uur 38 Locatie: Bibliotheek Brabantpark, Hooghout 65 Docent: De heer D. Janssen, mediacoach Locatie: Centrale Bibliotheek, Molenstraat 6 Docent: De heer drs. M. Hoondert, verhalen verteller

Gesprekstechniek Spreken zonder angst 89,00 6 x 2 uur 99,00 6 x 21/4 uur Een praktische vaardigheidstraining in verbale en nonverbale gesprekstechnieken. Er wordt geoefend in actief luisteren, vragen stellen, over jezelf vertellen, omgaan met kritiek en sturing geven aan een gesprek. Concreet oefenen staat centraal, praktijkopdrachten zorgen voor een vertaling van de geleerde vaardigheden naar de werk- en thuissituatie. De cursus is bedoeld voor mensen die meer resultaat willen halen uit hun dagelijkse gesprekken, beroepsmatig en privé. ONT228 maandag 03-10-2011 19:30-21:45 uur Docent: Mw. K.S. Jonkheer, communicatie deskundige Voor veel mensen is spreken voor een groep, in de schijnwerpers staan, een probleem. Ze zijn bang niet goed over te komen, te blokkeren, een kleur te krijgen of hun tekst te vergeten. De cursus is geschikt voor iedereen die het spreken in het openbaar (beter) onder de knie wil krijgen. We onderzoeken waar u bang voor bent en hoe u die angsten kunt beheersen, zodat niemand meer ziet hoe moeilijk u het vindt om in het openbaar te spreken. Van de cursisten wordt een actieve houding verwacht. ONT230 dinsdag 08-11-2011 19:30-22:00 uur Docent: Mevrouw drs. E. Kok, communicatie deskundige Algemene Ontwikkeling Materiaal: circa 6,00 Handout Materiaal: circa 5,00 Syllabus 39

Communicatie Conflicthantering & Mediation Kunst van het Netwerken De psyche van de mens 89,00 6 x 2 uur 18,00 1 x 21/2 uur 82,00 6 x 2 uur Algemene Ontwikkeling Iedereen heeft met conflicten te maken; er goed mee omgaan is echter een kunst. We staan stil bij vragen als: wat zijn de oorzaken van conflicten? Wat zijn (verborgen) signalen? Welke stijl gebruiken we om met conflicten om te gaan? Hoe kunnen conflicten voorkomen worden? En gaan vrouwen anders met conflicten om dan mannen? Zo onderzoekt u uw eigen stijl van conflicthantering. Tijdens de cursus wordt de theorie besproken, waarbij ook aandacht wordt besteed aan mediation. Van cursisten wordt een actieve houding verwacht. ONT229 maandag 16-01-2012 19:30-21:45 uur Docent: Mevrouw drs. E. Kok, communicatie deskundige Materiaal: circa 12,50 Handout Netwerken alleen iets voor belangrijke zakenpartners? Nee, netwerken is belangrijk voor iedereen! Of u nu een baan zoekt of nieuwe mensen wilt leren kennen, netwerken kan u op weg helpen. Netwerken is immers: het opbouwen en onderhouden van sociaal kapitaal. In deze workshop gaan we aan de slag: aan de hand van voorbeelden en opdrachten maakt u zich de achterliggende ideeën rondom Netwerken eigen. De nadruk ligt op het netwerken in de privésfeer (niet op zakelijk netwerken ). ONT231 woensdag 28-03-2012 19:30-22:00 uur Locatie: Centrale Bibliotheek, Molenstraat 6 Docent: Mevrouw drs. E. Kok, communicatie deskundige Psychologie houdt zich bezig met het innerlijk leven (kennen, voelen, streven) en het gedrag van de mens. In deze cursus gaan theorie en praktijk hand in hand, waarbij de nadruk wordt gelegd op het leven van alledag. Aan de hand van herkenbare situaties ontdekken we hoe de psyche van de mens kan werken. Waarom doe ik iets altijd op die manier? Waarom zijn mensen soms wel en vaak niet verstandig? Welke drijfveren herken ik? Hoe verhoud ik mij tot andere mensen? Een korte cursus die u meer vertelt over de psyche van de mens. ONT265 dinsdag 04-10-2011 19:30-21:45 uur Docent: De heer W.J.C.M. Nijssen, coach en trainer 40 Materiaal: circa 1,50 Syllabus Materiaal: circa 5,00 tegen kostprijs of digitaal

Mens en Gezondheid Rijkdom van Dromen Shiatsu Anatomie: het geheim van het lichaam 89,00 6 x 2 uur 49,00 1 x 6 uur 69,00 5 x 2 uur Iedereen kan aan droomwerk beginnen. Het is niet belangrijk of je je veel of weinig van je dromen herinnert. In deze cursus leer je omgaan met je droom gegevens. Dat kan gaan over machteloosheid, beklemming, over herhaling van patronen. Maar je mag ook gewoon nieuwsgierig zijn naar wat dromen je te vertellen hebben. Je leert de betekenis van je eigen dromen te achterhalen en met je dromen te werken. Zo kun je meer balans in je leven krijgen. ONT266 dinsdag 24-01-2012 19:30-21:45 uur Docent: De heer W.J.C.M. Nijssen, coach en trainer Materiaal: circa 5,00 tegen kostprijs of digitaal Massage voor schouder en nek Shiatsu-massage is een dynamische en krachtig werkende manuele techniek, waarbij de levensenergie een nieuwe impuls krijgt. De massage werkt weerstandverhogend en helpt mee bij de genezing van kwalen en zwakheid. Tijdens deze workshop leert u met behulp van eenvoudige massagetechnieken de spieren in schouders en nek los te maken. Shiatsu-massage kan worden toegepast over de kleding heen. ONT261 vrijdag 20-01-2012 10:00-16:00 uur Locatie: Poelewei, Mgr. de Vetstraat 2 Docent: De heer T. Snoek, Materiaal: circa 15,00 Eventueel DVD Vrijwilliger worden bij WIJ, een boeiende vrijetijdsbesteding Interesse? Bel naar: WIJ (076) 525 15 00 of of mail naar: wij@begintbijjou.nl wij.begintbijjou.nl Hoe werkt ons lichaam? In deze cursus wordt aan leken verteld over het menselijk lichaam (anatomie en fysiologie). U krijgt op een interactieve manier les en ontdekt gaandeweg hoe het menselijk lichaam functioneert. Aan de hand van vijf ziektebeelden: artrose, hoofdpijn, diabetes, ziekte van Lyme en hartinfarct wordt duidelijk gemaakt hoe het lichaam reageert en zich aanpast om herstel en gezondheid te bereiken. Ontdek de geheimen van het menselijk lichaam! ONT263 dinsdag 24-01-2012 19:30-21:45 uur Docent: De heer J. LaFlamme, chiropractor Materiaal: 5,00 Kopieën tegen kostprijs of digitaal Algemene Ontwikkeling 41

Mens en Gezondheid DNA, wat zegt dat? Geneeskracht van kruiden 69,00 5 x 2 uur 69,00 5 x 2 uur Algemene Ontwikkeling DNA is de afkorting van het engelse Desoxyribo Nucleic Acid. Het DNA bevat de code voor al onze, zichtbare- en niet zichtbare erfelijke eigenschappen. Een gen is een stukje van het DNA met de code voor één eigenschap en deze genen vormen weer de basis van de erfelijkheid. Kennis van het DNA en de Erfelijkheidsleer, is van grote betekenis voor de verklaring van het aanpassingsvermogen van Mens, Dier en Plant. Daarmee wordt zelfs duidelijk hoe het leven op aarde is geëvolueerd. In deze basiscursus staan we stil bij de grondbeginselen van de Erfelijkheidsleer (Genetika) en zoomen we in op de rol en betekenis van DNA. Eén avond gaan we aan de slag in het DNA lab van de Avans Hogeschool. Een cursus waarin u kennis opdoet, inzicht krijgt, vragen kunt stellen en zelf aan de slag gaat, geschikt voor iedereen. ONT264 dinsdag 13-03-2012 19:30-21:45 uur Docent: De heer drs. J.P. de Krijger, bioloog Kruiden groeien overal. Je hoeft alleen maar om je heen te kijken om de (genees)kracht die je nodig hebt te plukken. Eeuwen geleden was een papje te koken van brandnetel de normaalste zaak. Nu staan we er vreemd tegenover en gaan we eraan voorbij. In deze cursus leer je hoe je kruiden kunt inzetten voor vele lichamelijke en geestelijke klachten en hoe je ze kunt gebruiken in je dagelijks leven. ONT260 dinsdag 06-03-2012 19:30-21:45 uur Docent: Mevrouw M. Gijzen, natuurgeneeskundige 42 Materiaal: circa 5,00 kopieën worden tegen kostprijs uitgereikt Materiaal: circa 17,50 Cursusmap en kruidentinctuur

Actuele informatie www.volksuniversiteit.nl/breda Festival van het Leren: 27 augustus 2011, 13.00-17.00 uur Hobby en Creativiteit

Creatieve technieken Boekbind workshops (Her)ontdek het Breien 46,00 1 x 6 uur 82,00 6 x 2 uur Hobby en Creativiteit Drie workshops waarin u onder deskundige leiding steeds een andere techniek leert. Geschikt voor de beginnende en meer ervaren boekbinder. - In de 1e workshop leert u hoe u zelf mooie dozen op maat kunt maken, voor een sieraad, foto s of... - Tijdens de 2e workshop maakt u op professionele wijze een presentatiemap. Dit kan in elk gewenst formaat. - Tijdens deze 3e workshop komen een paar variaties van de Koptische bindwijze aan bod. De Koptische bindwijze is een oude, lijmloze bindwijze, waarbij de ruggen van de katernen zichtbaar blijven. Dozen CRE416 zaterdag 12-11-2011 10:30-16:30 uur Presentiemap CRE417 zaterdag 21-01-2012 10:30-16:30 uur Koptische Bindwijze CRE418 zaterdag 17-03-2012 10:30-16:30 uur Locatie: Gem. huis Overakker, Overakkerstraat 204 Docent: Mevrouw C.M.J. Clement, boekbindster Doe mee en maak je eigen trendy das, omslagdoek of zelf gebreide kol. Na een korte introductie, waarin je de basistechnieken leert en praktische tips krijgt aangereikt, ga je zelf aan de slag. Je kunt kiezen uit verschillende kleuren, modellen, patronen. Onder deskundige leiding maak je iets origineels dat nergens te koop is. Een korte praktische cursus voor beginnende brei(st)ers! (Her)ontdek hoe leuk en ontspannend breien kan zijn. Neem breipennen en breigaren mee, of koop het benodigde materiaal bij de docent. CRE414 dinsdag 04-10-2011 19:30-21:45 uur Docent: Mevrouw M.J.M. van der Water 44 Materiaal: circa 15,00 boekbindmateriaal en reader Materiaal: circa 20,00 Breipennen en breigaren

Maak je eigen website Mozaïek 98,00 3 x 21/2 uur diversen Zelf je website bouwen en onderhouden is minder moeilijk dan je denkt. Met behulp van programma s MS Publisher en MS Frontpage ontwerpt iedere cursist een eigen website met o.a. (persoonlijke) foto s, filmpjes en leuke teksten. Onderwerp en inhoud van de website kan voor iedereen verschillend zijn (bv informatie over uw hobby, huisdier of uw eigen bedrijf). De laatste les wordt uw werk ge-upload (op het internet gezet), zodat uw werk ook te bewonderen zal zijn door anderen die op het Web (Internet) zijn aangesloten. Enige vaardigheid met Windows en Word is noodzakelijk. BIZ459 maandag 16-01-2012 19:15-21:45 uur Docent: E.C.O. computeropleidingen Ontdek de decoratieve en kunstzinnige toepassingen van het mozaïek en doe ideeën op voor thuis. In deze cursus werken we met de directe methode : mozaïekstukjes worden rechtstreeks op de ondergrond gelijmd. Je leert de basisvaardigheden, zoals het maken van een ontwerp, tegels snijden, knippen, plakken en voegen. Allerlei objecten (spiegels, vazen, schalen e.d.) kunnen met mozaïek versierd worden. Na afloop ga je met één (of meer) zelfgemaakte werkstukken naar huis, misschien een leuk cadeau? - De cursus bestaat uit 4 bijeenkomsten op de donderdagmorgen. - De workshop duurt twee zaterdagen, de eerste workshop beslaat een hele dag en de tweede alleen een morgen. Cursus 75,00 4 x 21/2 uur CRE410 donderdag 03-11-2011 9:00-11:30 uur Workshop 65,00 1 x 7 uur en 1 x 2 uur CRE411 zaterdag 24-03-2012 9:30-16:30 uur Locatie: Docent: Yoga Atelier Mw. O. Schneider, docent creatieve technieken Hobby en Creativiteit Materiaal: circa 10,00 lesmateriaal Materiaal: circa 15,00 materiaalkosten 45

Tekenen en Schilderen Abstract schilderen Tekenen & Schilderen - basiscursus 286,00 22 x 2 uur 239,00 18 x 2 uur Hobby en Creativiteit Onder begeleiding gaat u op zoek naar het spel van lijn, vorm en kleur. Ontdek hoe u vanuit uw intuïtie kunt schilderen. We onderzoeken op verschillende manieren hoe je tot een abstract schilderij kunt komen. We kunnen uitgaan van een thema, gebruik maken van fotomateriaal of van uw eigen idee. Vrijheid van expressie staat voorop. We staan stil bij technische aspecten als penseelstreek, transparantie, gelaagdheid, structuur en de werking van kleur. De cursus is met name bedoeld voor mensen die beginnen of nog niet veel ervaring hebben met schilderen. Cursisten met meer ervaring krijgen vrije opdrachten. CRE402 maandag 26-09-2011 19:30-21:45 uur Locatie: Gem. huis Overakker, Overakkerstraat 204 Docent: Mevrouw A. ter Beek, beeldend kunstenaar Een beginnerscursus voor iedereen die nieuwsgierig is naar de vele mogelijkheden tot expressie via tekenen en schilderen. We gaan met verschillende materialen en technieken aan de slag (potlood, houtskool, notenbolster, pastel en acrylverf). We tekenen en schilderen naar waarneming: stillevens van bloemen, fruit, groente, flessen en het menselijke model. Je hoeft geen kunstenaar te zijn om de cursus te volgen. Je wordt door de docent begeleid in je creatieve ontdekkingsreis. CRE401 maandag 26-09-2011 19:30-21:45 uur Locatie: Gem. huis Overakker, Overakkerstraat 204 Docent: Mevrouw A. Derksen - Ponce, tekendocent 46 Materiaal: circa 25,00 Lijst met schildersbenodigdheden wordt toegezonden Materiaal: circa 25,00 Poseren model en materiaalkosten

Iconen schilderen Mandala tekenen 94,00 7 x 2 uur 44,00 1 x 6 uur Vanwege het jaarthema start dit voorjaar een cursus rond iconen. We beginnen met een inleiding over de geschiedenis van iconen: vanaf de Fayoem portretten uit Egypte tot de icoon, de traditionele schildering uit de orthodoxe kerk. Daarna gaan we iconen schilderen. Aan de hand van een voorbeeld icoon maakt u uw eigen icoon. Stap voor stap tekent en schildert u deze op een tevoren geprepareerd plankje (bij de docent verkrijgbaar). CRE404 maandag 27-02-2012 10:00-12:00 uur Locatie: Gem. huis Overakker, Overakkerstraat 204 Docent: Mevrouw A. Derksen - Ponce, tekendocent Mandala betekent in het Sanskriet cirkel of kring, hiermee wordt het psychisch centrum van de mens aangeduid. Rondom het middelpunt van een cirkel teken of schilder je lijnen en figuren in een zich herhalend patroon. Dit kan volgens een vooropgezet plan, of intuïtief. In het kader van het jaarthema laten we ons dit jaar inspireren door Russische verhalen en door het werk van Russische schilders. Welke verhalen houden we nog geheim. Laat je verrassen! De workshops zijn geschikt voor beginners en gevorderden en kunnen los van elkaar worden gevolgd. Teken ervaring is niet nodig. Workshop Kandinsky CRE406 zaterdag 12-11-2011 10:00-16:00 uur Locatie: Copacabana, Overakkerstraat 190 Workshop Rothko CRE407 zaterdag 14-01-2012 10:00-16:00 uur Locatie: Copacabana, Overakkerstraat 190 Workshop Chagall CRE408 zaterdag 17-03-2012 10:00-16:00 uur Locatie: Gem. huis Overakker, Overakkerstraat 204 Docent: Mevrouw M. Machielse Hobby en Creativiteit Materiaal: circa 27,00 Bijkomende kosten: overig materiaal (lijst volgt) Materiaal: circa 5,00 tekenbenodigdheden meebrengen 47

Huis en Tuin Panne zonder manne(n) Moodboard maken Ontwerp je eigen interieur 18,00 1 x 21/2 uur 22,00 1 x 3 uur 69,00 2 x 5 uur Hobby en Creativiteit Een praktische workshop zodat u bij pech onderweg zelf kleine auto problemen kunt oplossen. In de werkplaats van Autobedrijf Oprins leert u o.a. autobanden oppompen, het verwisselen van banden, lampen en zekeringen, het bijvullen van koelvloeistof en motorolie (zorg voor passende kleding!). Ook mannen zijn welkom. CRE437 woensdag 12-10-2011 19:30-22:00 uur Locatie: Autobedrijf Oprins, Mathenessestraat 27-29 Docent: De heer R.C.W. Oprins Een beeld zegt meer dan duizend woorden Een moodboard (beeldverzameling van ideeën) is een krachtig communicatiemiddel, vaak effectiever dan woorden. Je krijgt er meteen een gevoel bij. Een moodboard (sfeerbord) is een soort collage waarmee je voor je zelf duidelijk kunt krijgen wat je echt mooi vindt en welke stijl bij jou past. Je kunt daarbij gebruik maken van plaatjes, foto s, stoffen, draden, kleuren etc. Het is een handig hulpmiddel als je in huis of tuin veranderingen aan wilt brengen. In deze workshop leer je hoe je een moodboard kunt maken, welke stappen en technieken daarbij nodig zijn. Je gaat aan de slag met zelf meegebracht materiaal (voor meer informatie kijk op de website). CRE435 zaterdag 19-11-2011 9:30-12:30 uur Locatie: Gem. huis Overakker, Overakkerstraat 204 Docent: De heer N. van Tienen, interieurontwerper In deze 2 daagse workshop gaan we aan de slag met potlood een papier. Op een eenvoudige manier leer je een eigen inrichtingsplan te maken. Je leert waar je allemaal op moet letten en hoe je een kleurenplan maakt. Zo ontdek je hoe je je eigen interieur (beter) kunt inrichten. Laat je inspireren door een interieurontwerper. Lesdata: zaterdag 11-02-2012 en zaterdag 03-03-2012. CRE436 zaterdag 11-02-2012 9:30-14:30 uur Locatie: Gem. huis Overakker, Overakkerstraat 204 Docent: De heer N. van Tienen, interieurontwerper 48 Materiaal: lijst wordt toegezonden Materiaal: lijst wordt toegezonden