Veiligheid binnen tijdelijke jeugdafdelingen in Penitentiaire Inrichtingen

Vergelijkbare documenten
Veiligheid binnen de jeugdafdelingen. Holland Noord. Locatie Zwaag

Veiligheid binnen de jeugdafdelingen

Veiligheid binnen De Heuvelrug, Locatie Eikenstein

Veiligheid binnen De Sprengen. hertoets. Locatie Zutphen

Veiligheid binnen De Hunnerberg en de Kristallis Scholengroep

Veiligheid binnen De Hartelborgt. hertoets. Locatie Spijkenisse

Veiligheid binnen Den Hey-Acker Locatie Ginneken

Veiligheid binnen De Doggershoek,

Veiligheid binnen Den Engh Locatie Den Dolder

Veiligheid binnen De Heuvelrug, hertoets. Locatie Eikenstein

Veiligheid binnen De Hartelborgt Locatie Spijkenisse

Veiligheid binnen Het Keerpunt, hertoets

Veiligheid binnen Harreveld

Veiligheid in justitiële jeugdinrichtingen: opdracht met risico s

Veiligheid binnen de Lindenhorst (voormalige locatie JJI De Heuvelrug) hertoets

Veiligheid binnen Het Poortje Locatie Veenpoort

Veiligheid binnen Het Jongeren Opvang Centrum

Veiligheid binnen Rentray

Kwaliteitskader Verantwoorde zorg Caribisch Nederland

Toetsingskader Kwaliteit opvang alleenstaande minderjarige vreemdelingen

De kwaliteit van de behandelgroepen van Intermetzo Zonnehuizen in Zeist

Veiligheid binnen Het Keerpunt

Toetsingskader Voorkomen seksueel grensoverschrijdend gedrag

Veiligheid binnen. De Heuvelrug Locaties Eikenstein en De Lindenhorst

Veiligheid binnen Rentray Locatie Lelystad

Onderzoek bij Meerwijck naar het klimaat op het gebied van seksuele ontwikkeling locatie Pieter Both

Veiligheid binnen De Doggershoek

Veiligheid binnen Harreveld,

Veiligheid binnen Harreveld Prisma

Bescherming in bewaring

T oetsingskader voor toezicht naar Veilig Thuis in 2015

Directoraat-Generaal Preventie, Jeugd en Sancties

De kwaliteit van de gesloten jeugdhulp bij Intermetzo Zeist

Veiligheid binnen Teylingereind

Gezondheidszorgvisie DJI DJI

Toetsingskader Nieuwe toetreders jeugdhulp

plan van aanpak Verantwoorde beschermde opvang voor alleenstaande minderjarige vreemdelingen

De kwaliteit van de Open residentiële jeugdhulp bij De Hoenderloo Groep onderdeel van Pluryn

Rechtspositie en veiligheid van jongeren in Avenier, Kwadrant Emaus

De kwaliteit van de jeugdzorg PLUS bij Horizon Jeugdzorg en Onderwijs

M. van den Wijngaart & B. Post (2007) Notitie Indicatie kosten justitiële tweedelijnszorg.

AANGETEKEND. Melius Zorg B.V. T.a.v. Terwestenpad BD S GRAVENHAGE

Veiligheid binnen Harreveld,

RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ. Werkenrode School te Groesbeek

Het leefklimaat van jongeren in Juzt, Lievenshove, voorheen Paljas Plus Tender

RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK BIJ. St. Maartenschool te Nijmegen

Het detentieverloop van Michael P. Plan van aanpak

Datum 2 maart 2009 Onderwerp Kamervragen over het veiligheidsbed in justitiële jeugdinrichtingen

De kwaliteit van de residentiële jeugdhulp bij Intermetzo, locatie Almelo

Raad voor Strafrech tstoepassing

Veiligheid binnen De Hunnerberg Locatie Nijmegen

Zorgen voor de veiligheid van pleegkinderen: Hertoets bij Pactum

Een paar nachtjes in de cel

Het behandeltraject van jongeren in Almata Ossendrecht en Almata Onderwijs

Kort verslag van de beleidsanalyse van het programma Valor in India

De kwaliteit van de tienermoederopvang van Goodwillwerk Leger des heils regio Den Haag

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Hertoets samenwerking Schakenbosch en Schakenbosch College

Toezicht op zorg aan kwetsbare groepen. Heleen Buijze Senior inspecteur

Ouders en Autisme. Toets Nieuwe toetreders jeugdhulp. Utrecht, september 2017

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

Toetsingskader Stap 2 voor toezicht naar Veilig Thuis

Betreft: zorgen over alleenstaande kinderen in Nederland (agendapunt 1 van het AO op 12 november 2015)

Gelet op artikel 19, derde lid, van de Penitentiaire beginselenwet en artikel 3, vierde lid, van de Penitentiaire maatregel;

De kwaliteit van Veilig Thuis Drenthe Stap 1

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 19 juni 2017 Onderwerp FPK De Woenselse Poort

AANGETEKEND Aan Vennootschap Onder Firma De Vlieger-Zorg V.O.F. T.a.v. Stuifzandseweg 50c 7903 TB HOOGEVEEN

Toetsingskader Wmo-toezicht Gelderland-Zuid

RAPPORT JAARLIJKS ONDERZOEK DR. HERDERSCHEESCHOOL VOOR SO/VSO-ZMLK

Centrum voor Transculturele Psychiatrie Veldzicht

Beveiliging Forensisch Psychiatrische Afdelingen. Inspectiebericht Themaonderzoek

2 7 m20k. Inspectie Jeugdzorg Ministerie van Vo/ks^ezondheid, We/zi/n en Sport. Provincie Zuid - Holland

Zorgboerderij De Groote Tiendeveen. Toets kleinschalige jeugdhulp met verblijf

De uitvoering van het jeugdstrafrecht

Zorgboerderij De Paradijsvogel. Hulshorst

Veiligheid binnen De O.G. Heldringsstichting

Raad voor de rechtshandhaving. JAARPLAN en BEGROTING 2015

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

Huize Licht. Toets Nieuwe toetreders jeugdhulp. Utrecht, maart 2017

Risicoindicatoren. residentiële jeugdzorg, jeugdzorg plus en justitiële jeugdinrichtingen

Driestroomhuis Damaris Ermelo

De kwaliteit van de ambulante jeugdhulp bij De Opvoedpoli

Gezinshuis Den Hout, Den Hout. Toets kleinschalige jeugdhulp met verblijf

Gezinshuis Montferland Didam

Gezinshuis Uniek Arnhem

Rechtspositie en veiligheid van jongeren in Behandelcentrum Woodbrookers

Forensisch Beschermd Wonen Het Hoogeland. informatie voor verwijzers

Steunpunt Zorg & Onderwijs Fryslân

Stelselwijziging Jeugd. Factsheet. De uitvoering van het jeugdstrafrecht. Na inwerkingtreding van de Jeugdwet

Gezinshuis 3x3 Gaanderen. Toets kleinschalige jeugdhulp met verblijf

Rechtspositie en veiligheid van jongeren in BJ Brabant, locatie Grave

Gezinshuis Almkerk Almkerk

Zorgen voor de veiligheid van pleegkinderen: Beleidsanalyse van De Bascule, zorglijn Therapeutische pleegzorg

Stichting A et B. Wijnjewoude

Zorgen voor de veiligheid van pleegkinderen: Beleidsanalyse van Rubicon Jeugdzorg

Gezinshuis Van den Broek Veenendaal. Toets kleinschalige Jeugdhulp met verblijf

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 28 augustus 2013 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De kwaliteit van de jeugdhulp bij De Verborgen Kracht

Veiligheid binnen de Glen Mills School

Transcriptie:

Veiligheid binnen tijdelijke jeugdafdelingen in Penitentiaire Inrichtingen Inspectie jeugdzorg Inspectie voor de Sanctietoepassing Inspectie voor de Gezondheidszorg Inspectie van het Onderwijs Utrecht, oktober 2008

2

NK= fåäéáçáåö= De gezamenlijke inspecties 1 die in 2007 het toezicht hebben verricht op de veiligheid in de justitiële jeugdinrichtingen (JJI s), hebben toezicht gedaan naar de veiligheid van jongeren die geplaatst zijn op jeugdafdelingen in de Penitentiaire Inrichtingen Noord Holland Noord, locatie Zwaag, en Rijnmond, locatie De IJssel in Krimpen aan den IJssel. De aanleiding voor het toezicht is gelegen in het feit dat door de sectordirectie JJI is aangegeven dat deze jeugdafdelingen niet in dezelfde mate als reguliere JJI s kunnen voldoen aan eisen voor het bieden van een veilig leef-, behandel- en werkklimaat zoals deze door de inspecties in het toetsingskader van de gezamenlijke inspecties voor JJI s zijn geformuleerd. 2 De inspecties maken zich zorgen over de punten waaraan niet kan worden voldaan. Hierdoor is naar de mening van de inspecties bij voorbaat al een verhoogd risico aanwezig op het ontstaan van een onveilig leef-, behandel- en werkklimaat. De inspecties willen hun oordeel echter niet alleen baseren op schriftelijke informatie, maar ook op het daadwerkelijk functioneren van de jeugdafdelingen in een daartoe aangewezen penitentiaire inrichting voor volwassenen. In deze notitie geven de inspecties aan in hoeverre het verhoogde risico op het ontstaan van een onveilig leef-, behandel- en werkklimaat binnen de omstandigheden van een penitentiaire inrichting aanvaardbaar is. Belangrijke punten voor het ontstaan van het verhoogde risico zijn, volgens de inspecties, de onvoldoende beschikbaarheid van pedagogisch geschoold personeel, de begeleiding op afstand door een zogenaamde buddy-jji die verantwoordelijk is gesteld voor de inhoudelijke begeleiding door de jeugdafdelingen en het gegeven dat jongeren opgesloten worden in een gebouw dat daarvoor niet bedoeld is. De inspecties staan in deze notitie met name stil bij de effecten van het verhoogde risico op de aanpak van de jongeren. Hiervoor is in beide jeugdafdelingen onderzocht in hoeverre de penitentiaire inrichtingen en de inhoudelijk verantwoordelijke buddy-inrichting in staat zijn deze risico s zodanig te verminderen dat sprake kan zijn van een voldoende veilige situatie voor de jongeren. De resultaten van deze onderzoeken zijn als separate bijlagen 3 bij deze notitie gevoegd. Leeswijzer In hoofdstuk 2 is de informatie over de achtergrond en aanpak van het onderzoek opgenomen. Vervolgens staan de oordelen van de gezamenlijke inspecties in hoofdstuk 3. Voorafgaand aan de aanbevelingen in hoofdstuk 5 staat in hoofdstuk 4 een beschouwing. Bijlage 1 bevat het toetsingskader van de gezamenlijke inspecties. 1 De gezamenlijke inspecties zijn, naast de Inspectie jeugdzorg, de Inspectie voor de Sanctietoepassing, de Inspectie voor de Gezondheidszorg en de Inspectie van het Onderwijs. 2 Veiligheid in justitiële jeugdinrichtingen: opdracht met risico s. Inspectie jeugdzorg, Inspectie voor de Sanctietoepassing, Inspectie voor de Gezondheidszorg en Inspectie van het Onderwijs, Utrecht, september 2007. 3 De rapporten staan op de websites van de inspecties: www.inspectiejeugdzorg.nl; www.inspectiesanctietoepassing.nl; www.onderwijsinspectie.nl; www.igz.nl. 3

OK= ^ÅÜíÉêÖêçåÇ=Éå=~~åé~â=î~å=ÜÉí=çåÇÉêòçÉâ== Plaatsing van jongeren in Penitentiaire Inrichtingen Vanaf september 2006 koopt de sectordirectie JJI van DJI capaciteit in ten behoeve van jongeren in de twee penitentiaire inrichtingen (PI s) in Zwaag en Krimpen aan den IJssel. De inkoop was tijdelijk (tot 2010), maar is inmiddels verlengd tot 1 januari 2011. Er bestaan voornemens ook in andere penitentiaire inrichtingen plaatsen voor jongeren in te kopen. In de loop der tijd is de doelgroep waarvoor deze plaatsen bestemd waren veranderd. Aanvankelijk waren de inkoopplaatsen bestemd voor zelfmelders en jongeren die nog een vervangende jeugddetentie moesten uitzitten, en die kort in die afdelingen zouden verblijven. De oproepsystematiek voor deze doelgroepen is ingewikkeld, waardoor er veel leegstand ontstond. Daarom is in maart 2007 besloten de capaciteit grotendeels in te zetten voor opvang van jongens van 16 jaar en ouder met een preventieve hechtenis of jeugddetentie en voor vreemdelingenbewaring van jongens van 12 jaar en ouder. De beoogde verblijfsduur was maximaal drie maanden. De inkoopplaatsen hebben de bestemming van normaal beveiligde opvanginrichting. Vormgeving van de jeugdlocaties Het ministerie van Justitie heeft aangegeven dat voor deze inkoopplaatsen de rechten en plichten uit de Beginselenwet Justitiële Jeugdinrichtingen (Bjj) en het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK) onverkort van toepassing zijn. De verantwoordelijkheid voor de inhoud van de opvang is neergelegd bij een zogenaamde buddyinrichting. Dit is een JJI, die aan de betreffende PI gekoppeld is. Daarnaast heeft het ministerie een kwaliteitskader - concept Toetsingskader Tijdelijke GWinkoopplaatsen - ontwikkeld waarin wordt aangegeven waaraan de jeugdafdelingen in de PI s wel en niet kunnen voldoen. 4 Dit concept is gebaseerd op de wettelijke bepalingen en op het toetsingskader dat de inspecties gebruikten voor het toezicht op de veiligheid in de JJI s 2. Het ministerie heeft dit concept Toetsingskader in zijn brief van 26 februari van dit jaar aan de Inspectie jeugdzorg voorgelegd met een verzoek om commentaar. De inspecties hebben toen aangegeven dat zij hun oordeel niet alleen willen baseren op het concept Toetsingskader, maar ook op het daadwerkelijk functioneren van de jeugdafdelingen in een daartoe aangewezen penitentiaire inrichting voor volwassenen. Aanpak van het inspectieonderzoek De inspecties hebben een onderzoek uitgevoerd, waarin zij in één dag de praktijk in de locaties hebben onderzocht. Beleidsstukken van de locaties hebben zij grotendeels daaraan voorafgaand bestudeerd. Uitgangspunt bij het toezicht was het toetsingskader dat de inspecties hebben 4 Brief DGPJ&S aan Inspectie jeugdzorg Toetsingskader tijdelijke GW-inkooplaatsen d.d. 26-02-2008. 4

gehanteerd in het onderzoek veiligheid JJI s van 2007 en dat zij nu hanteren in het vervolgtoezicht JJI. Het doel van dit toezicht was om vast te stellen in hoeverre aan het verblijf van deze jongeren in een jeugdafdeling van een penitentiaire inrichting risico s zijn verbonden. Net als in het onderzoek naar de veiligheid in JJI s is gebruik gemaakt van een indeling in de volgende risicogebieden: de preventie en beheersing van agressie en geweld, het bejegeningsklimaat, de opvoeding en behandeling, en de deskundigheid van het personeel. Dit betekent dat de inspecties verwachten dat de jeugdafdelingen van de PI s, net als de reguliere JJI s, ernaar streven om een zo veilig mogelijk leef-, behandel- en werkklimaat te bieden en te waarborgen. De inspecties zijn nagegaan of de risico s die zij constateerden binnen de omstandigheden van een penitentiaire inrichting aanvaardbaar zijn en in hoeverre de penitentiaire inrichting in staat is deze risico s zodanig te verminderen dat sprake kan zijn van een voldoende veilige situatie voor de jongeren. De inspecties hebben bij het toezicht op de jeugdafdelingen in de PI s rekening gehouden met het concept Toetsingskader van het ministerie waarin aangegeven wordt op welke punten de feitelijke situatie van de jeugdafdelingen afwijkt van een JJI. Beoordeling van de situatie binnen de inrichting In het onderzoek is getoetst en beoordeeld welke risico s zijn verbonden aan het verblijf van deze jongeren in een penitentiaire inrichting. De bevindingen zijn weergegeven in een score op twee niveaus, operationeel of niet operationeel. Als maatstaf geldt het operationele niveau; dit betekent dat de jeugdafdeling van de inrichting geformaliseerd beleid heeft dat bij medewerkers bekend is en in de dagelijkse uitvoering consequent wordt gehanteerd. De inspecties zijn van mening dat als een inrichting geen operationeel beleid heeft, de inrichting risico loopt op een onveilig leef-, behandel- en werkklimaat. Dit betekent dat als een inrichting vastgelegd beleid heeft dat niet zichtbaar in het dagelijks handelen van medewerkers wordt toegepast, de inspecties dit als niet operationeel beoordelen. Het risico wordt groter naarmate op meer punten operationeel beleid ontbreekt. 5

PK= lçêçéäéå== Het resultaat van het toezicht, zoals uitgevoerd door de inspecties, is voor beide locaties verschillend. Hieronder staan de oordelen, zoals weergegeven in de bijgevoegde rapporten. Locatie De IJssel De inspecties oordelen dat er in PI Rijnmond, locatie De IJssel sprake is van een aanvaardbare situatie. De inspecties oordelen dat de locatie er in slaagt de extra veiligheidsrisico s die voortvloeien uit de plaatsing van een jeugdafdeling in een penitentiaire inrichting voor volwassen te beperken. Het positieve bejegeningsklimaat binnen de afdeling speelt daarbij een belangrijke rol evenals het feit dat de beperking van de maximale verblijfsduur van jongeren consequent gehanteerd wordt. Ook de kleinschalige gebouwelijke setting waarbinnen de afdeling functioneert, bevordert de veiligheid. Toch is er naar de mening van de inspecties ook sprake van een kwetsbare situatie, omdat het resultaat sterk afhangt van het enthousiasme van de medewerkers en omdat continuïteit in de personele bezetting niet is gegarandeerd. De situatie is ook kwetsbaar, omdat de faciliteiten, procedures en zorgstructuur gericht zijn op het werken met volwassen gedetineerden. Hierdoor krijgen medewerkers van de jeugdafdeling onvoldoende inhoudelijke en methodische ondersteuning bij hun werk. De inrichting beschikt weliswaar over verschillende specialisten en multidisciplinaire overlegvormen, maar deze zijn ingesteld op het werken met volwassen gedetineerden en niet op de specifieke situatie en problemen van jongeren. De samenwerking met ketenpartners in de (jeugd)zorg en het jeugdstrafrecht is mede hierdoor onvoldoende op gang gekomen. Het feit dat de buddyconstructie met De Hartelborgt niet tot stand is gekomen draagt bij aan de kwetsbaarheid van de jeugdafdeling. Ter onderbouwing van het oordeel over PI Rijnmond, locatie De IJssel staan hieronder de belangrijkste conclusies van het onderzoek van de inspecties per risicogebied weergegeven. Agressie en geweld worden voorkomen en beheerst door de wijze waarop medewerkers met jongeren omgaan; De inrichting gaat respectvol om met de jongeren en biedt hen een voorspelbaar perspectief, maar de formele rechten van de jongeren worden onvoldoende beschermd; Er is aandacht voor de ontwikkeling en opvoeding van jongeren, maar de uitvoering is kwetsbaar. De structuur waarbinnen psychiatrische en psychologische expertise wordt ingezet is niet toereikend voor deze doelgroep; Het onderwijs neemt binnen de dagstructuur van de jongeren een belangrijke plek in. Het onderwijs wordt aangeboden door een ROC en biedt jongeren concrete mogelijkheden om zelfs bij kort verblijf kwalificaties te verwerven; Er is geen sprake van een multidisciplinaire aanpak afgestemd op de doelgroep. 6

Locatie Zwaag Het oordeel over PI Noord-Holland Noord, locatie Zwaag luidt dat er op de jeugdafdeling sprake is van een onaanvaardbare situatie. PI Noord-Holland Noord en R.I.J. De Doggershoek slagen er onvoldoende in het in de jeugdafdeling aanwezige verhoogde risico te verminderen, waardoor een te groot risico bestaat op een onveilig leef-, behandel- en werkklimaat. De jeugdafdeling wordt gekenmerkt door een zeer gestructureerd leefklimaat waarbinnen het gedrag van de jongeren sterk wordt beheerst. Incidenten worden op deze manier voorkomen of snel aangepakt. Dit leidt er echter ook toe dat de inrichting een leefklimaat heeft dat de jongeren weinig tot geen mogelijkheden geeft om zich te ontwikkelen. Debet hieraan is dat in de inrichting nog onvoldoende een standaard is ontwikkeld voor hoe groepsleiders moeten functioneren. De nadruk op beheersmatig optreden en het tekort aan aandacht voor deskundig methodisch handelen hebben tot gevolg dat de jeugdafdeling weinig vermogen heeft in te spelen op de behoeften van de jongeren. Daar komt bij dat de afdeling een overkoepelende visie en de hiermee samenhangende handelwijze ontbeert hoe om te gaan met jongeren met een (vermoeden van) psychische of psychiatrische aandoening en/of een gedragsstoornis. Geconcludeerd moet worden dat de buddy-constructie met JJI De Doggershoek, vooral bedoeld om inhoudelijke sturing te geven aan de opvang om zodoende mede een veilig leef-, werk- en behandelklimaat te realiseren, in de praktijk te weinig invulling heeft gekregen. Daar komt bij dat het gebouw niet geschikt is voor de opvang van kleine groepen jongeren en hierop onvoldoende kan worden aangepast. Ter onderbouwing van bovenstaand oordeel worden hieronder de belangrijkste conclusies van het onderzoek van de inspecties per risicogebied weergegeven. Agressie en geweld worden vooral voorkomen en beheerst door de activiteiten van jongeren strak te structureren en door streng op te treden; Het bejegeningsklimaat is weinig gericht op het bieden van contact met en ondersteuning van jongeren; De ontwikkeling en opleiding van jongeren is niet leidend voor het handelen van medewerkers en de kwaliteit van de behandeling schiet tekort; Het onderwijs neemt de belangrijkste plek in waar het gaat om het bieden van een pedagogisch klimaat; De deskundigheid van het personeel is ontoereikend en onvoldoende afgestemd op de doelgroep. 7

QK= _ÉëÅÜçìïáåÖ= Zoals in hoofdstuk 3 is aangegeven, oordelen de inspecties dat in één van de jeugdafdelingen in een PI sprake is van een weliswaar aanvaardbare maar niettemin kwetsbare situatie en dat de situatie in de andere jeugdafdeling niet aanvaardbaar is. In dit hoofdstuk wordt een analyse gegeven van de effecten van de risico-verhogende factoren die zijn gerelateerd aan de samenwerking met de buddy-jji, de gebouwelijke situatie en het personeel, op het verblijf van jongeren in de jeugdafdeling van de penitentiaire inrichtingen. Tevens wordt ingegaan op de situatie van de alleenstaande minderjarige vreemdelingen. Samenwerking met buddy-jji De samenwerkingsconstructie tussen PI en buddy-jji is precair. In het geval van de jeugdafdeling De IJssel heeft de beoogde buddy-jji (De Hartelborgt) bij voorbaat al aangegeven deze rol niet op zich te kunnen nemen, aangezien deze JJI primair haar aandacht richt op het verbeteren van de veiligheid in de eigen inrichting. Wel heeft de inrichting zich bereid verklaard om jongeren, van wie De IJssel aangeeft dat zij te moeilijk voor de afdeling zijn en behandeling nodig hebben, per direct over te nemen. Deze afspraak werkt in de praktijk. In het geval van de jeugdafdeling in Zwaag heeft de directie van De Doggershoek zich wel bereid verklaard de inhoudelijke verantwoordelijkheid op zich te nemen. Deze is echter nog niet van de grond gekomen: pas afgelopen zomer is de inhoud van de samenwerking in een overeenkomst vastgelegd en ondertekend. Op basis van bovenstaande moeten de inspecties concluderen dat de beide PI s er alleen voor hebben gestaan bij de uitvoering van het beleid voor de jeugdafdelingen. De inspecties hebben waardering voor de inspanningen die beide PI s op de jeugdafdelingen in dit kader geleverd hebben, maar achten het resultaat, gezien de zwaarte en problematiek van de doelgroep, onvoldoende. Bovendien achten de inspecties het door het hoofdkantoor DJI aan de inrichtingen aangereikte besturingsconcept van de buddyinrichtingen een ontoereikend instrument om de verantwoordelijkheidsverdeling voor de vormgeving van een jeugdafdeling in een PI voor volwassenen te regelen. Gebouw De jeugdafdelingen bevinden zich in een gebouw dat bestemd is voor detentie van volwassenen. In de praktijk bleek het in De IJssel gemakkelijker om een aparte jeugdafdeling te creëren dan in Zwaag. Dit komt doordat de jeugdafdeling in De IJssel ondergebracht kon worden in een van de rest van de inrichting afgescheiden gebouw, dat eerder speciaal ontwikkeld was als een afdeling voor zorgbehoevende gedetineerden. Daardoor kan de jeugdafdeling zelfstandiger functioneren dan die in Zwaag en is de invloed van de op volwassen gedetineerden gerichte voorzieningen en procedures op de dagelijkse gang van zaken in De IJssel minder groot dan in Zwaag. In Zwaag moet gebruik gemaakt worden van de voor jongeren ongeschikte bezoekzaal voor volwassenen, zijn er meer 8

veiligheidsrisico s vanwege lange onoverzichtelijke looplijnen, zijn de cellen door het ontbreken van enig uitzicht naar buiten ongeschikt voor jongeren en dwingt de grotere omvang van de afdelingen tot verschillende beperkingen in het regime. Personeel Beide inrichtingen hadden in eerste instantie niet de beschikking over voldoende pedagogisch geschoold personeel. Dit probleem was en is niet eenvoudig op te lossen. Ook de JJI s kampen met een tekort aan deskundige en specifiek voor de doelgroep opgeleide medewerkers. De jeugdafdelingen en de JJI s vissen als het ware in dezelfde vijver. Op basis van dit onderzoek concluderen de inspecties dat De IJssel, door een scherpere selectie van interne kandidaten en door een substantiële inbreng van externe ervaren groepleiders, er beter in geslaagd is een passend leefklimaat op de jeugdafdeling te scheppen dan Zwaag. Tegelijkertijd moet gewezen worden op het risico dat de door De IJssel gekozen aanpak ontoereikend is om ook voor de langere termijn de benodigde kwaliteit en veiligheid te handhaven. De belangrijkste oorzaken daarvoor zijn de geringe omvang van de jeugdafdeling en het feit dat de bezetting van de jeugdafdeling in het afgelopen jaar zodanige schommelingen heeft vertoond, dat groepsleiders onvoldoende uitdaging ervaren en te weinig aangesproken worden op hun kwaliteiten. Daarnaast is in beide inrichtingen sprake van kwalitatieve en kwantitatieve onderbezetting van ondersteuning vanuit staf en middenkader. Dit geldt in het bijzonder voor wat betreft de inzet van gedragsdeskundigen bij de uitvoering van de dagelijkse begeleiding op de groep. Ook zijn er te weinig functionarissen die het contact met het netwerk van andere instellingen op het terrein van jeugdzorg en bestrijding van jeugdcriminaliteit onderhouden. Alleenstaande minderjarige vreemdelingen Een laatste aandachtspunt betreft de opvang van alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV s). De beveiligde setting van PI Noord-Holland Noord, locatie Zwaag is niet gepast voor de opvang van deze doelgroep. Dit, omdat het uitdrukkelijk de bedoeling is dat deze jongeren zich voorbereiden op terugkeer naar het land van herkomst. Niet alleen worden de AMV s binnen de jeugdafdeling niet gestimuleerd zich verder te ontwikkelen, hun worden ook onvoldoende praktische mogelijkheden geboden zich voor te bereiden op terugkeer. Verder wordt de voor andere jongeren gehanteerde begrenzing van de verblijfsduur in een jeugdafdeling van een penitentiaire inrichting voor deze jongeren niet gehanteerd. 9

RK= báåçççêçééä=éå=~~åäéîéäáåöéå= Jongeren die strafbare feiten hebben gepleegd horen opgenomen te worden in inrichtingen die hiervoor specifiek ingericht en toegerust zijn. Dit zijn justitiële jeugdinrichtingen. Penitentiaire inrichtingen zijn niet specifiek ingericht en toegerust voor de opvang van deze doelgroep. Dit betekent dat het inzetten van capaciteit van een penitentiaire inrichting als jeugdafdeling zoveel mogelijk moet worden beperkt. De inspecties zijn van oordeel dat in één van de jeugdafdelingen in een PI sprake is van een weliswaar aanvaardbare maar niettemin kwetsbare situatie en dat de situatie in de andere jeugdafdeling niet aanvaardbaar is. Het kwaliteitskader - concept Toetsingskader Tijdelijke GWinkoopplaatsen - is ontoereikend om de jeugdafdelingen in staat te stellen een voldoende veilig klimaat te kunnen bieden. Zij doen de volgende aanbevelingen aan de staatssecretaris van Justitie: Tref maatregelen om een einde te maken aan de onaanvaardbare situatie in de locatie Zwaag. Bewaak dat de jeugdafdeling in de locatie de IJssel de onderzochte indicatoren op operationeel niveau brengt. Bezie samen met de inrichting wat wel en niet haalbaar is in het licht van de beoogde einddatum. Wanneer inzet van de capaciteit van een PI als jeugdinrichting langer dan de beoogde einddatum van 1 januari 2010 noodzakelijk is, moet deze specifiek ingericht en toegerust worden voor de opvang van jongeren. Handhaaf bij plaatsing van jongeren op een strafrechtelijke titel de beoogde maximale verblijfsduur van drie maanden en voorkom daarbij dat jongeren vaak overgeplaatst moeten worden. Plaats alleenstaande minderjarige vreemdelingen voor wie plaatsing in een gesloten setting onafwendbaar is, niet in een tijdelijke jeugdafdeling van een penitentiaire inrichting, maar in een reguliere JJI. 10

_áàä~öé=n= qçéíëáåöëâ~çéê=î~å=çé=áåëééåíáéë= Criteria De inrichting neemt afdoende maatregelen om agressie en geweld te voorkómen Thema: preventie en beheersing agressie en geweld Indicatoren Veiligheid gebouw Inzicht in veiligheidsbeleving Inventarisatie veiligheidsrisico s Beleid preventie en beheersing incidenten Training medewerkers. Beleid ongewenste omgangsvormen Beleid integriteitsbreuken De inrichting treedt adequaat op tegen agressie en geweld Personele bezetting Melding, registratie en analyse van incidenten Alarmeringsprocedure. Samenwerking inrichting en school m.b.t. incidenten Nazorg incidenten Criteria De inrichting waarborgt de rechten van de jongeren Thema: bejegeningsklimaat Indicatoren Informeren van jongeren Klachtprocedures, verzoek- of bezwaarschriften Hulp en rechtsbijstand Recht op medische / psychiatrische behandeling Visie op geprotocolleerd uitvoeren van separaties en isolaties Dagbesteding jongeren (onderwijs of anderszins) De inrichting biedt de jongeren een voorspelbaar perspectief Informatie jongeren over doel en perspectief verblijf Betrokkenheid jongeren bij verblijfs- / behandelplan. Betrokkenheid ouders / wettelijke vertegenwoordigers bij verblijfs- / behandelplan Informatie jongeren over doel en perspectief school De inrichting gaat respectvol om met de jongeren Bescherming privacy en persoonlijke levenssfeer Naleving gedragsregels / omgangsvormen Nemen / verantwoorden van sanctionerende en geweldsmaatregelen Besluitvorming / verantwoording van intrekken vrijheden Criteria De inrichting stelt de opvoeding van de jongeren centraal Thema: behandeling en opvoeding Indicatoren Aansluiting dagprogramma bij ontwikkelingsbehoeften Afstemming leefomgeving op ontwikkelingsbehoeften Samenstelling leefgroepen Samenstelling schoolgroepen Multidisciplinair overleg over begeleiding jongeren / leerlingen 11

Bepalen beginsituatie leerlingen Volgen vorderingen en ontwikkeling leerlingen Leerinhouden / dagprogramma in relatie tot handelingsplan Evaluatie uitvoering handelingsplan De inrichting behandelt jongeren met psychiatrische en gedragsproblematiek Visie op het voorkomen van psychiatrische stoornissen Herkennen en diagnosticeren van behandelbare psychiatrische stoornissen Intern en / of extern behandelaanbod behandelbare psychiatrische stoornissen Visie op het uitvoeren van geprotocolleerde geneeskundige behandelingen onder dwang Multidisciplinaire vaststelling medisch-psychiatrisch behandelbeleid Behandeling PIJ ers en civielrechtelijk geplaatste jongeren op basis van behandelplan Criteria De inrichting draagt zorg voor een professionele bedrijfscultuur Thema: deskundigheid van het personeel Indicatoren Formatie gezondheidszorgfuncties volgens DJI adviesnorm. 7x24 uurs bereikbaarheid arts en psychiater Kwaliteit en deskundigheid personeel in relatie tot behoefte doelgroep Beleid professionele ontwikkeling medewerkers Scholingsaanbod gezondheidszorggebied Handelen medewerkers in relatie tot behoefte doelgroep 12