Internationale handel en regelgeving Incoterms 2010 Tijdschrift Controlling Kluwer 2011 Drs. Jean Gieskens AC CCM QT is verbonden als hoofddocent aan de VVCM opleidingen en als docent aan diverse hogescholen en universiteiten in Nederland en Vlaanderen (training@gieskens-eva.nl). De Incoterms zijn internationaal erkende regels voor de handel. In 1936 werden ze voor het eerst vastgesteld en gepubliceerd door de International Chamber of Commerce (ICC) te Parijs. Sindsdien worden de regels bij benadering om de 10 jaar geactualiseerd. De vorige set standaardregels dateerde uit 2000; de tijd was inmiddels dus rijp voor een nieuwe set. Per 1 januari 2011 werden de Incoterms 2010 dan ook van kracht verklaard. Binnen internationaal opererende organisaties is de controller verantwoordelijk voor de verankering van de Incoterms in de administratieve organisatie. Daarnaast is veelal de credit manager en in een enkel geval de salescontroller belast met de uitvoering van deze regels of het toezicht hierop. De veranderingen in de regelgeving vormt dan ook de directe aanleiding om in 2011 de toepassing van de Incoterms binnen de eigen organisatie van naderbij te beschouwen en eventuele veranderingen hierin te overwegen. In dit artikel zullen de nieuwe Incoterms worden uiteengezet. In een vervolgartikel zal nader worden ingegaan op de impact van de internationale handel en de daarbij behorende leverings- en betalingsvoorwaarden op de omvang en samenstelling van het netto werkkapitaal. De rol van de controller en creditmanager zal daarbij worden toegelicht. Incoterms Het begrip Incoterms is het acroniem voor International Commercial Terms en kan het best worden vertaald als internationale leveringsvoorwaarden of internationale leveringscondities. De Incoterms vormen een verzameling van internationale standaardregels omtrent de leveringsvoorwaarden bij internationale goederentransacties maar kunnen evenwel worden gebruikt voor de nationale handel. In deze standaard regelgeving worden de rechten en plichten van de koper en verkoper in een (inter)nationale koopovereenkomst geregeld. Tijdschrift Controlling Kluwer 2011 Incoterms 2010 Pagina 1 van 8
In de Incoterms worden drie aspecten van de internationale handelstransactie geregeld: de kostenverdeling (overgang van kosten), de risicoverdeling (overdracht van risico) en de taakverdeling (fysieke handelingen). Met betrekking tot het kostenverdelingsvraagstuk is met name de vraag van belang tot aan welk moment in het leveringstraject de verkoper de kosten draagt en vanaf welk moment de koper de kosten gaat dragen. Ook het tweede aspect, het vraagstuk omtrent de overdracht van risico van de verkoper op de koper, is per incoterm gelinkt aan een specifiek moment in het leveringstraject. Met risico wordt hier gedoeld op het risico van schade aan of verlies van de goederen. Dat het aloude adagium paying the costs to be the boss in het leveringstraject niet altijd opgaat blijkt wel uit het feit dat de overdracht van risico niet altijd synchroom loopt met de overgang van het kostendragerschap. De taakverdeling tenslotte verloopt eveneens langs het traject van de internationale goederenlevering en regelt wat de verantwoordelijkheden van de verkopende partij (exporteur) en inkopende partij (importeur) zijn. De Incoterms 2010 vervangen de Incoterms 2000. Dit wil echter niet zeggen dat handelspartijen in 2011 direct over dienen te stappen op de nieuwe set standaardregels. Uiteraard dienen internationale handelscontracten die in het verleden zijn opgesteld op basis van de Incoterms 2000 te worden nageleefd conform deze regels. Daarnaast staat het handelspartijen vrij om in nieuwe contracten te verwijzen naar de Incoterms 2000 of 1990 indien zij dit prefereren. Om verwarring te voorkomen dient in alle gevallen bij verwijzing naar de Incoterms het jaartal te worden genoemd! Omwille van de grote structuurwijziging die in de Incoterms 1990 plaats vond, verdient het geen aanbeveling om Incoterms van vóór 1990 te hanteren. Incoterms: onderverdelingen De Incoterms kunnen op een aantal manieren worden onderverdeeld, de drie meest bekende zijn de onderverdelingen naar: de wijze van vervoer, de aard van de goederen en het geheel van verplichtingen en verantwoordelijkheden (figuur 1). Tijdschrift Controlling Kluwer 2011 Incoterms 2010 Pagina 2 van 8
Incoterms 2010: structuur Maritiem / Non-Maritiem C / D / E / F - groep Soort goederen EXW : Ex Works NM E: Departure Alle soorten goederen FCA : Free CArrier NM F: Main Carriage Unpaid Multimodaal CIP : Carriage and Insurance Paid to NM C: Main Carriage Paid Hoofdzakelijk multimodaal CPT : Carriage Paid To NM C: Main Carriage Paid Hoofdzakelijk multimodaal DAP : Delivered At Place NM D: Arrival Multimodaal DAT : Delivered At Terminal NM D: Arrival Multimodaal DDP : Deliverd Duty Paid NM D: Arrival Multimodaal FAS : Free Alongside Ship M F: Main Carriage Unpaid Stukgoed FOB : Free On Board M F: Main Carriage Unpaid Stuk- en bulkgoed CIF : Cost Insurance and Freight M C: Main Carriage Paid Hoofdzakelijk stukgoed CFR : Cost and FReight M C: Main Carriage Paid Hoofdzakelijk stukgoed Figuur 1: structuur Incoterms 2010 Wijze van vervoer: De eerste onderverdeling geldt voor de wijze van vervoer. De vier basissoorten van vervoer waar de Incoterms betrekking op hebben zijn: wegvervoer, spoorvervoer, vervoer via luchtvaart en vervoer over zee en binnenwateren. Sinds 1990 prijken deze varianten dan ook steevast op allerhande publicaties van het ICC. Het onderscheid dat de ICC in de Incoterms maakt op basis van de genoemde wijzen van vervoer is naar maritiem (M) enerzijds en non-maritiem ofwel notexclusively-maritime (NM) anderzijds. De Incoterms die vallen onder groep M hebben betrekking op vervoer over binnenwateren en over zee van haven naar haven. De groep NM kan worden gebruikt voor elke vorm anders dan maritiem vervoer (wegvervoer, spoorvervoer, luchtvervoer) en combinaties van alle soorten van vervoer. Deze laatste vorm van vervoer, die gebruik maakt van minimaal twee vervoersmodaliteiten, wordt multimodaal vervoer genoemd en omvat het voor-, hoofd- en natransport. Multimodaal vervoer vindt plaats door middel van gestandaardiseerde transporteenheden (voornamelijk containers). Tijdschrift Controlling Kluwer 2011 Incoterms 2010 Pagina 3 van 8
Aard van de goederen: De onderscheiden goederensoorten zijn: stukgoed, bulk/partij goed en multimodaal goed. Stukgoederen omvatten alle goederen waarvan de hoeveelheid niet naar inhoudsmaat of gewicht wordt gemeten maar per stuk wordt opgegeven. Stukgoederen kunnen zowel soortgelijke als unieke goederen zijn. Het begrip stukgoederen stamt uit het vakgebied logistiek en dient niet te worden verward met het begrip voorraadregistratie per stuk uit het vakgebied administratieve organisatie. In het laatstgenoemde vakgebied wordt immers enkel gedoeld op goederen die individueel onderscheidbaar zijn op basis van uniciteit. Alhoewel er strikt genomen een verschil bestaat tussen bulkgoederen enerzijds en partijgoederen anderzijds wordt de omvang van beide soorten goederen gemeten aan de hand van een inhoud- en/of gewichtsmaat. De term multimodaal goed tenslotte is een vreemde eend in de bijt. Het woord multimodaal slaat immers niet terug op de soort goederen maar op de vervoersmodaliteit. Toch wordt deze term bij de aard van de goederen gebezigd om aan te geven dat de goederen zijn verpakt in een gestandaardiseerde transporteenheid (veelal container of wissellaadbak). Geheel van verplichtingen en verantwoordelijkheden De laatste onderverdeling heeft betrekking op het geheel van verplichtingen en verantwoordelijkheden tussen de verkoper en de koper. Deze onderverdeling vindt plaats naar vier groepen: - E-categorie: departure (vertrek): kosten en risico zijn voor de verkoper minimaal. Hij hoeft de goederen slechts beschikbaar te stellen op zijn eigen terrein. De E-categorie kent slechts één incoterm: EXW. - F-categorie: main carriage unpaid (vracht vrij): de verkoper betaalt en regelt het voortransport (FCA, FAS en FOB). - C: main carriage paid (vrachtprijs): de verkoper betaalt en regelt het voor- en hoofdtransport maar niet het natransport. Het risico blijft bij de koper (CPT, CIP, CFR en CIF). - D: arrival (aankomst): de verkoper regelt alle vervoersvormen, betaalt de kosten en loopt het risico tot de bestemmingsplaats van de goederen (DAT, DAP, DDP). Tijdschrift Controlling Kluwer 2011 Incoterms 2010 Pagina 4 van 8
11 incoterms Onderstaand volgt een bondige omschrijving van de 11 internationale leveringsvoorwaarden zoals die zijn opgenomen in de Incoterms 2010. Als volgorde van behandeling is gekozen voor het moment in het leveringstraject waarop de kostenovergang tussen verkoper (V) en koper (K) plaats vindt (figuur 2). Uit het schema blijkt dat de Incoterms op enkele plaatsen ruimte voor onderhandeling over de kosten tussen verkoper en koper open laten (V/K) of zelfs niet regelen. Hieruit blijkt dan ook het karakter van de Incoterms 2010: het zijn regels en geen wetten. Het schema is overigens indicatief; voor exacte informatie dient bij voorkeur het regelboekje (Incoterms 2010, ICC) te worden geraadpleegd. Incoterms 2010: overgang kosten Verpakking Laden bij vertrek Export douane formaliteit Handling-out (terminal fees) Lossen Handling-in Import douane (terminal fees) formaliteit Voortransport Hoofdtransport Natransport Verzekering EXW : Ex Works V K K K K K K K K K geen regel FCA : Free CArrier V V V/K V K K K K K K geen regel CPT : Carriage Paid To V V V V V V V/K K K K geen regel CIP : Carriage and Insurance Paid to V V V V V V V/K K K K V DAT : Delivered At Terminal V V V V V V V V K K geen regel DAP : Delivered At Place V V V V V V V/K V V K geen regel DDP : Deliverd Duty Paid V V V V V V V/K V V V geen regel FAS : Free Alongside Ship V V V V V/K K K K K K geen regel FOB : Free On Board V V V V V K K K K K geen regel CFR : Cost and FReight V V V V V V K V/K K K geen regel CIF : Cost Insurance and Freight V V V V V V K V/K K K V Figuur 2: overgang kosten Incoterms 2010 EXW: Ex Works - Af fabriek (overeengekomen laadplaats) De verkoper heeft aan zijn leveringsplicht voldaan zodra de goederen, exportwaardig verpakt en voorzien van merken en nummers, verzendklaar staan op de overeengekomen plaats (veelal locatie van verkopende partij) en de verkoper de koper daarvan op de hoogte heeft gesteld (kennisgeving). Als er sprake is van het laden van de goederen op de vervoerseenheid van de koper, vindt de overgang van kosten en de overdracht van risico daaraan voorafgaand plaats. EXW is een leveringsconditie die zeer goed kan worden gebruikt voor binnenlandse verkopen. FCA: Free Carrier Vrachtvrij tot eerste vervoerder (overeengekomen laadplaats) Overgang van kosten en overdracht van risico vinden plaats nadat de goederen zijn overgedragen aan de eerste vervoerder. In het geval van een FCL (Full Container Load; volle containerlading) is dat na het beladen van de container op het terrein van de verkoper. In het geval van een LCL (Less than Container Load; geen volle containerlading) is dat voor het laden van de goederen in de daartoe bestemde vervoerseenheid in de door de koper aangewezen groepageloods. De verkoper heeft aan zijn leveringsplicht voldaan op het moment dat hij de goederen onder de hoede heeft gesteld van de door de koper aangewezen eerste vervoerder. Tijdschrift Controlling Kluwer 2011 Incoterms 2010 Pagina 5 van 8
CIP: Carriage and Insurance Paid to - Vrachtvrij inclusief verzekering tot (overeengekomen plaats van bestemming) De overgang van kosten vindt plaats nadat de goederen zijn afgeleverd op de overeengekomen plaats van bestemming. Overdracht van risico vindt plaats nadat de verkoper de goederen onder de hoede heeft gesteld van de door hemzelf aangewezen vervoerder. De verkoper heeft aan zijn leveringsplicht voldaan zodra hij de goederen onder de berusting heeft gesteld van de (eerste) vervoerder die hij zelf heeft aangewezen. Dit betekent voor een FCL meestal het moment dat de goederen zijn geladen in het uitgaande vervoermiddel op het terrein van de verkoper. Voor een LCL is dat meestal het moment dat de verkoper de goederen heeft afgeleverd in de daartoe bestemde groepageloods. CPT: Carriage Paid To - Vrachtvrij tot (overeengekomen plaats van bestemming) De overgang van kosten vindt plaats op het moment dat de goederen zijn afgeleverd op de overeengekomen plaats van bestemming. De overdracht van risico vindt al plaats op het moment dat de goederen ten vervoer zijn aangeboden aan en onder de hoede gesteld van de (eerste) vervoerder. Dit betekent voor een FCL meestal het moment dat de goederen zijn geladen in het uitgaande vervoermiddel op het terrein van de verkoper. Voor een LCL is dat meestal het moment dat de verkoper de goederen heeft afgeleverd in de daartoe bestemde groupageloods van de door de verkoper zelf aangewezen vervoerder. DAP: Delivered at Place - Franco (overeengekomen plaats van bestemming) De overgang van kosten en de overdracht van het risico vinden plaats nadat de goederen, niet ingeklaard en niet gelost, ter beschikking zijn gesteld aan de koper op de overeengekomen plaats van bestemming. Die plaats kan ook het niet geloste schip zijn. De verkoper heeft aan zijn leveringsplicht voldaan op het moment dat de goederen, niet gelost en niet ingeklaard, ter beschikking staan op de overeengekomen plaats van bestemming. DAP vervangt de Incoterms 2000 condities DAF, DES en DDU. DAT: Delivered at Terminal Franco terminal (overeengekomen terminal van bestemming) De overgang van kosten en de overdracht van het risico vinden plaats nadat de goederen, gelost uit het aankomende vervoermiddel maar niet ingeklaard, ter beschikking zijn gesteld aan de koper op een overeengekomen terminal van bestemming. De verkoper heeft dan aan zijn leveringsplicht voldaan. Met het begrip terminal wordt hier gedoeld op een daartoe ingericht plaats zoals een haven-, container-, weg-, spoor- of luchtvaartterminal. DAT vervangt de Incoterms 2000 conditie DEQ. Tijdschrift Controlling Kluwer 2011 Incoterms 2010 Pagina 6 van 8
DDP: Delivered Duty Paid - Franco inclusief rechten (overeengekomen plaats van bestemming) De overgang van kosten en de overdracht van het risico vinden plaats nadat de ongeloste goederen, waarvan de inklaringsrechten en invoerbelastingen wel reeds zijn betaald, ter beschikking zijn gesteld van de koper op de overeengekomen plaats van bestemming. Dit is tevens het moment waarop de verkoper aan zijn leveringsplicht heeft voldaan. FAS: Free Alongside Ship - Vrij Langzij Schip (overeengekomen verschepingshaven) De overgang van kosten en de overdracht van risico vinden plaats op het moment dat de goederen langszij het door de koper aangewezen schip zijn aangeleverd in de overeengekomen verschepingshaven, dus vóór het laden. De verkoper heeft op dat moment aan zijn leveringsplicht voldaan. Langszij wil zeggen aan de waterkant, bijvoorbeeld met een binnenvaartschip, of langszij op de lade van de verschepingshaven per vrachtwagen. FOB: Free on Board - Vrij aan boord (overeengekomen verschepingshaven) De overgang van kosten vindt plaats na plaatsing van de goederen aan boord van het schip in de verschepingshaven ofwel nadat de goederen zijn ingeladen. De overdracht van risico vindt eveneens op dat moment plaats. De verkoper heeft aan zijn leveringsplicht voldaan als de goederen aan boord zijn geplaatst (stukgoed) of geladen (bulkgoed) van het door de koper aangewezen en met name genoemd schip in de overeengekomen verschepingshaven. De samenval van kostenovergang en risico-overdracht is nieuw in de FOB Incoterm 2010. Ook de scheepsreling fictie, in de voorgaande edities van de FOB Incoterm de symbolische grens tussen verkoper en koper, is afgeschaft. Dit geldt eveneens voor de volgende twee condities van de Incoterms 2010: CFR en CIF. CFR: Cost and Freight - Kosten en vracht (overeengekomen bestemmingshaven) De overgang van kosten vindt plaats na plaatsing van goederen aan boord van het schip in de overeengekomen verschepingshaven ofwel nadat de goederen zijn ingeladen. De overdracht van risico vindt eveneens op dat moment plaats. De verkoper heeft aan zijn leveringsplicht voldaan als de goederen zijn geplaatst/geladen aan boord van het door de verkoper zelf aangewezen en met name genoemde schip in de verschepingshaven. CIF: Cost, Insurance and Freight - Kosten, verzekering en vracht (overeengekomen bestemmingshaven) De overgang van kosten vindt plaats na plaatsing van de goederen aan boord van het schip in de overeengekomen verschepingshaven ofwel nadat de goederen zijn ingeladen. De overdracht van risico vindt eveneens op dat moment plaats. De verkoper heeft aan zijn Tijdschrift Controlling Kluwer 2011 Incoterms 2010 Pagina 7 van 8
leveringsplicht voldaan als de goederen aan boord zijn geplaatst of geladen van het door de koper aangewezen en met name genoemd schip in de overeengekomen verschepingshaven. Tot slot wat regelen de Incoterms niet? De Incoterms regelen ook een groot aantal zaken niet. Een van de belangrijkste zaken die de Incoterms niet regelen is de eigendomsoverdracht. Dit terwijl hier veel contractspartijen wel vanuit gaan. Daarnaast wordt bijvoorbeeld de prijs en de wijze van betaling, de gevolgen van contractbreuk en de garantie niet geregeld via de gekozen Incoterms. Deze bepalingen worden normaliter opgenomen in de koopovereenkomst of geregeld door het recht dat van toepassing is. De Incoterms zijn slechts een onderdeel van de koopovereenkomst, ze vervangen de koopovereenkomst niet! Meer lezen:» Incoterms 2010, ICC rules for the use of domestic and international trade terms, ICC 2010» Incoterminologie 2010, Handboek voor het gebruik van de Incoterms, Piet Roos, NT Publishers 2011» Website ICC: www.iccwbo.org/incoterms Tijdschrift Controlling Kluwer 2011 Incoterms 2010 Pagina 8 van 8