kindergeneeskunde informatiebrochure Constipatie bij kinderen
Inhoudstafel 1. Inleiding 4 2. Wat is constipatie? 4 3. Wanneer spreken we van chronische constipatie? 4 4. Oorzaken van constipatie 5 5. Hoe constipatie herkennen? 5 6. Behandeling 5 7. Nabehandeling 11 8. Contactgegevens bij vragen 12 9. Persoonlijke notities 12 3
1. Inleiding Uw kind wordt opgenomen in het ziekenhuis voor een darmreiniging. Deze behandeling is nodig omdat uw kind een opstopping in de darm (of constipatie) heeft. In deze brochure vindt u meer uitleg over constipatie bij kinderen en over de behandeling ervan. Als u na het lezen hiervan nog vragen hebt, aarzel dan niet om de arts of de verpleegkundige aan te spreken. 2. Wat is constipatie? Er bestaan grote verschillen in de normale stoelgangpatronen. Sommige mensen ontlasten bv. tweemaal per dag en andere slechts eenmaal om de twee dagen. Dergelijke verschillen zijn normaal. We spreken van constipatie bij zuigelingen en peuters als het aantal ontlastingen minder is dan drie per week. Daarbij moeten we ook oog hebben voor andere mogelijke symptomen zoals: darmkrampen, de gewoonte om de stoelgang telkens enige tijd op te houden. 3. Wanneer spreken we van chronische constipatie? Als de constipatieproblemen langer dan 6 maanden aanhouden, spreken we van chronische constipatie. In de ontwikkeling van het probleem vallen verschillende fasen te onderscheiden. In een eerste fase ontstaat een droge, harde prop ontlasting. Zolang die in de darm blijft, wordt hij steeds droger en harder. Megarectum: als de prop niet uitgedreven wordt, kan de endeldarm overvol raken en kan de wand uitzetten. Megacolon: uitzonderlijk kan ook de dikke darm (colon) overvol stoelgang geraken, ook hier is het gevolg uitzetting van de darmwand. Op een gegeven moment kan overloopdiarree ontstaan. Deze heeft een onaangename, bedorven geur. De kinderen voelen dit niet en hebben er geen controle over. 4
4. Oorzaken van constipatie Constipatie kan het gevolg zijn van afwijkingen aan de darm. Het gebruik van sommige geneesmiddelen kan constipatie veroorzaken. In vele hoestsiropen bijvoorbeeld zit een stof (codeïne) die de stoelgang stopt. Moeizame of pijnlijke ontlasting waardoor het kind vaak in een vicieuze cirkel raakt. Zo kan een scheurtje in de aars pijn geven tijdens de ontlasting. De kans is groot dat het kind de volgende ontlasting probeert te onderdrukken. De stoelgang wordt dan harder en groter. Hierdoor veroorzaakt de volgende ontlasting nog meer pijn. Gevolg: het kind zal de neiging tot ontlasting nog meer willen onderdrukken. Onaangepaste voedingsgewoonten, zoals een onevenwichtige voeding. Te veel chocolade of te weinig voedingsvezels zijn hier voorbeelden van. Onaangename behandeling van constipatie (bv. lavement). Te vroege of te harde zindelijkheidstraining. Langdurige ziekte of bedrust en te weinig beweging. 5. Hoe constipatie herkennen? Het gedrag van een kind vóór of tijdens de ontlasting kan wijzen op constipatie. Bijvoorbeeld: het kind heeft schrik om naar het toilet te moeten, het krijst heftig of is onhandelbaar wanneer het op het potje moet. Harde, kleine, droge keutels. Vuile broekjes. 6. Behandeling In de eerste plaats moeten we ervoor zorgen dat de ontlasting die zich opgehoopt heeft, pijnloos en met de minst mogelijke hinder voor het kind verwijderd wordt. De verwijdering moet zo volledig mogelijk zijn, anders is de kans op mislukking groot. Daarom voeren we een darmreiniging uit. Hiervoor wordt uw kind opgenomen in het ziekenhuis. 5
Na de behandeling zal uw kind thuis nog een onderhoudsbehandeling moeten volgen om te vermijden dat zich een nieuwe prop harde stoelgang kan vormen (meer uitleg hierover vindt u onder ontslag ). Darmreiniging Tijdens zijn verblijf in het ziekenhuis dienen we uw kind een oplossing toe om de opgehoopte stoelgang zachter te maken. De hoeveelheid vocht die we toedienen, hangt af van de leeftijd en het gewicht van uw kind. De verpleegkundige zal u zeggen hoeveel vocht uw kind precies krijgt. De oplossing smaakt zéér slecht en moet in grote hoeveelheid toegediend worden binnen een bepaalde tijdspanne. Dit lukt zeker niet bij kleine kinderen. Daarom plaatsen we een neus-maagsonde waarlangs het vocht wordt toegediend. De kinderen verdragen dit zeer goed. Oudere kinderen kunnen de vloeistof drinken als ze dit wensen. We zullen vloeistof toedienen tot de vloeistof die wordt uitgescheiden, helder is en geen stoelgangresten meer bevat. Nadien wordt er vaak (als de kinderarts dit beslist) een RX-opname (foto) van de buik gemaakt om te controleren of de darm volledig geledigd is. Doorgaans verblijft u met uw kind een hele dag in het ziekenhuis voor deze behandeling. Het is mogelijk dat uw kind ook één nacht in het ziekenhuis moet doorbrengen (bijvoorbeeld als de reiniging laat in de namiddag is gestart). Tijdens de reiniging mag uw kind licht verteerbare voeding eten en nadien vezelrijke voeding. Vraag dit altijd aan de verpleegkundige en geef uw kind zeker geen voeding of dranken zonder een verpleegkundige te raadplegen. 6
7
8 Maandag dinsdag woensdag donderdag
Vrijdag zaterdag zondag 9
10
7. Nabehandeling Als de darm volledig is gereinigd, mag uw kind naar huis. Thuis start u met een onderhoudsbehandeling. Die houdt in dat uw kind dagelijks inneemt: óf bv. Benefiber, 1 à 2 soeplepels, liefst in één keer s morgens; óf Forlax junior of Movicol junior, 1 tot 2 zakjes per dag. U krijgt hierover meer informatie bij het ontslag uit het ziekenhuis. Daarnaast raden we u ook aan op de voeding van uw kind te letten. De voeding moet zeker voldoende voedingsvezels bevatten, want die maken de stoelgang zachter. Bepaalde fruitsoorten (bv. pruimen, peren, sinaasappelen, mandarijnen) en ook speculaas en peperkoek werken zeer stimulerend! Uw kind moet vooral ook voldoende drinken, minstens 1 tot 1,5 liter per dag! Stimuleer bovendien sport en lichaamsbeweging, dat is goed voor de darmwerking. Vooraleer u het ziekenhuis verlaat, ontvangt u een kalender voor toilettraining (zie ook midden in deze folder). U kunt met de toilettraining beginnen zodra de ontlasting opnieuw pijnloos en vlot verloopt. Enkele aandachtspunten bij toilettraining: Laat uw kind na elke maaltijd op het potje gaan. Hierdoor wordt de gewoonte om regelmatig op het potje te gaan, hersteld. Of er stoelgang komt of niet, is minder belangrijk. Leer uw kind op de juiste manier persen. Een goede manier daarvoor is het hard op de rug van z n hand te laten blazen terwijl het op het potje zit. Een ballon opblazen kan ook. Een goede houding op het potje is erg belangrijk. Uw kind moet zijn voeten plat op de grond kunnen zetten; de knieën liefst iets hoger dan de heupen (voetbankje). Het allerbelangrijkste is aanmoediging! Hiervoor kunt u de kalender gebruiken die u in het ziekenhuis krijgt. De bedoeling is dat u samen met uw kind tekeningen op de kalender aanbrengt. Bijvoorbeeld: een glimlach voor elke poging, een zon voor elke ontlasting, een wolk voor een ongelukje. Uw kind kan deze kalender daarna zelf invullen. Hang hem op een goed zichtbare plaats. Aandacht en aanmoediging zijn hierbij zéér belangrijk! 11
De verpleegkundige zal met u een afspraak maken om terug op controle te komen bij de kinderarts. U brengt de kalender dan mee, zodat de arts een gemakkelijk overzicht heeft van de voorbije periode. Doorgaans zijn kinderen ook zéér fier op hun prestaties! 8. Contactgegevens bij vragen Heeft u bij het doorlezen van de folder toch nog bijkomende vragen? Stel ze dan gerust! U kan de dienst kindergeneeskunde contacteren: Tel. 03 380 20 90 E-mail Pediatrie_azstjozef@emmaus.be Uren tussen 8.00 en 18.30 uur Neem ook zeker een kijkje op onze website www.azsintjozef-malle.be. U vindt er o.a. meer praktische informatie terug. Ook voor financiële informatie kan u hier terecht. 9. Persoonlijke notities 12
13
14
15
Opdrachtgever: Stephanie Holmes - verpleegkundige kindergeneeskunde VU: Koen Vancraeynest - algemeen directeur Versiedatum: 1 september 2016 Algemeen Ziekenhuis Sint-Jozef Malle Oude Liersebaan 4 2390 Malle Tel. 03 380 20 11 azsintjozef@emmaus.be www.azsintjozef-malle.be AZ Sint-Jozef maakt deel uit van de groep Emmaüs