Beantwoording vragen VVD en CDA n.a.v. het rapport Toeristisch-recreatieve ontwikkeling Hollandse Hout. Inleiding Op dinsdag 20 januari jl. heeft het college een besluit genomen over het Rapport Toeristischrecreatieve ontwikkeling Hollandse Hout. De VVD en CDA fracties hebben naar aanleiding van het rapport een aantal vragen gesteld. In de Beeldvormende sessie van dd. 10 februari is door het college toegezegd deze vragen schriftelijk te beantwoorden. Hieronder treft u deze beantwoording aan. Vragen VVD 1) Het beoogde gebied waar edelherten in zouden moeten worden toegelaten in de HH, ligt op een behoorlijke afstand van de huidige ondernemers in de HH. De afstand is vergelijkbaar of zelfs groter dan de afstand tot de OVP. De OVP worden door 250.000 mensen bezocht. De huidige ondernemers profiteren hier maar beperkt van. Er wordt verondersteld dat de economische betekenis van de HH enorm toeneemt bij toelating van edelherten. a. Waarop is (dan) de verwachting gebaseerd dat openstelling een enorme economisch boost zal geven? (temeer daar niet te verwachten is dat er ook 250000 bezoekers op HH zullen afkomen). In het onderzoek is er vooral gekeken wat de toegevoegde waarde van edelherten is op verschillende niveaus in de huidige en toekomstige context van de Hollandse Hout. Dus rekening houdend met o.a. de ontwikkelingen binnen de metropoolregio Amsterdam (samenwerking ABHZ), het Nationaal Park Oostvaardersplassen en het succes van de film de Nieuwe Wildernis. Kansen welke in combinatie met edelherten de aantrekkelijkheid van de Hollandse Hout versterken. De ondernemers aan het bovenwater zoals Tom s Creek en Camping t Oppertje merken een toename van het aantal bezoekers. Ook ervaart het Buitencentrum Oostvaardersplassen dat de vraag naar excursies vele malen groter is, dan dat er aangeboden kan worden. Het maximale aantal is bereikt. Edelherten in de Hollandse Hout maken het op en andere manier mogelijk om de nieuwe wildernis te beleven. De huidige ondernemers willen hier op verschillende manier inspelen. De Hollandse Hout is overigens ook een van de weinige gebieden in de randzone Oostvaardersplassen waar toeristische bedrijven zich kunnen vestigen. En daarmee de economische betekenis van de Hollandse hout vergroten. De nabijheid van de Oostvaardersplassen en de beleving van edelherten in de Hollandse Hout zijn pullfactoren voor toeristische bedrijvigheid. Immers, er ontstaat een diverser aanbod aan natuurbeleving dat een bredere doelgroep aanspreekt. b. Welke concrete ontwikkelingen in de HH zouden een spin off voor de economische ontwikkeling voor de stad als geheel kunnen betekenen? Door de Hollandse Hout als onderdeel van het Nationaal Park de Oostvaardersplassen te zien, door edelherten toe te laten, door verbindingen te creëren met de overige 1
toeristische knooppunten (zoals de Batavia Stad) en door ruimte te creëren voor toeristische bedrijvigheid versterk je de Hollandse Hout als uniek toeristisch gebied. Het maakt een wezenlijk onderdeel uit van de toeristisch economische structuur en is complementair aan de overige toeristische knooppunten. Het totale Lelystads toeristisch product (aanbod) wordt diverser. Lelystad als toeristische bestemming wordt daardoor aantrekkelijker. Daarnaast betekent meer bedrijvigheid en meer bezoekers, meer bestedingen en meer werkgelegenheid. c. In hoeverre is te verwachten dat sprake kan zijn van ongewenste concurrentie met het natuurpark? De verwachting is dat er geen sprake is van ongewenste concurrentie. Ten eerste, het Natuurpark heeft een ander profiel en daarom ook een ander type bezoeker dan de Hollandse Hout. Ten tweede is de beleving van de dieren en de natuurbeleving in het Natuurpark niet dezelfde als die voor ogen is in de Hollandse Hout. En als laatste is de toeristische ontwikkelruimte in het Natuurpark beperkt of zelfs niet aanwezig. 2) Er wordt gesteld (rapport blz. 12 pnt. 4). dat in eerste instantie slechts een beperkt deel van de Hollandse Hout toegankelijk gemaakt voor edelherten Deze zin doet vrezen dat spoedig stappen ondernomen zullen worden om een groter deel van de Hollandse Hout voor de herten open te stellen. a. Is het de bedoeling om (op termijn) de hele HH open te stellen voor de edelherten? Nee, hier is geen sprake van b. Is het de bedoeling het voor herten toegankelijke gebied geheel van een raster te voorzien, waar de herten binnen blijven? Ja, dit is noodzakelijk in verband met verkeersveiligheid c. Hoe hoog wordt dat raster? Ca. 2 meter, met insprong plekken en reeënpoortjes waardoor er voor reeën en andere grotere dieren geen hindernis is om het gebied in en uit te gaan. d. Hoeveel ingangen zijn er dan voor het publiek? In het beheerplan is het criterium opgenomen dat het bos toegankelijk moet blijven voor recreanten. De nadere uitwerking volgt in het inrichtingsplan. In ieder geval blijft het recreatieve gebruik op ten minste hetzelfde niveau als voor de komst van de edelherten. Er worden geen (fiets)paden afgesloten. Als het mogelijk is, zullen er eerder paden en andere voorzieningen bij komen om de beleving te vergroten. De recreatieve mogelijkheden zullen dus niet beperkt worden. Dit betekent dat het aantal recreatieve ingangen minimaal op hetzelfde niveau blijft. e. Blijft het gebied te allen tijde vrij toegankelijk voor bezoekers en inwoners van Lelystad? Ja, het gebied blijft gedurende het hele jaar toegankelijk. 2
f. Zo nee, wanneer en hoe lang kan het gebied dan afgesloten zijn? 3) In het rapport Toeristische-recreatieve ontwikkeling Hollandse Hout wordt de verwachting uitgesproken dat slechts een beperkt aantal edelherten de Hollandse Hout zal betreden. a. Is het het streven van Staatsbosbeheer om de herten vrij te laten uitwisselen tussen de Oostvaardersplassen en het Oostvaardersveld/Hollandse Hout? Door het voor de edelherten mogelijk te maken om het Hollandse Hout / Oostvaardersveld te betreden worden deze gebieden voor de edelherten inderdaad één gebied. Er kan een uitwisseling van edelherten plaatsvinden tussen het Hollandse Hout / Oostvaardersveld, en het Oostvaardersplassen kerngebied. Doordat deze verbinding verloopt via het Oostvaardersveld is er de mogelijkheid om de uitwisseling te sturen, en eventueel indien gewenst te beperken. Er is dus sprake van een z.g. gestuurde migratie. De ervaringen in de andere delen van de Oostvaardersplassen laten zien, dat gedurende de winterperiodes dieren de neiging hebben het bos op te zoeken, terwijl zodra de temperatuur weer hoger wordt zij het centrale open deel weer opzoeken. b. Wat wordt verstaan onder De begeleide toelating van het edelhert? In het beheerplan zullen een aantal zaken worden vastgelegd. In ieder geval zullen hier de criteria worden vastgelegd onder welke edelherten toegang kunnen krijgen tot een deel van het Hollandse Hout. Met name de effecten die verwacht worden, en de mate waarin deze (de effecten) worden toegelaten zullen worden vastgesteld. Op het moment dat de bereikte effecten niet meer in overeenstemming zijn met de gewenste effecten, of op het moment dat voorzien kan worden dat zij niet gewenst zijn, is het mogelijk om de toestroom van edelherten vanuit de Oostvaardersplassen te stoppen. Over het moment waarop moeten afspraken worden gemaakt in het beheerplan. De criteria worden opgesteld i.s.m. gebiedspartners (overheden, natuurorganisaties e.d.). Eén van de criteria is in ieder geval dat Staatsbosbeheer ervoor zal zorgen dat bos bos blijft. De verwachting is dat een deel van de jonge dieren spontaan het bos zal gaan ontdekken. Dit blijkt ook uit eerdere ervaringen met het Oostvaardersbos en Kotterbos. Ook hier komen de dieren in de winterperiode, en verlaten het bos weer in de zomer. Een deel van de (jonge) dieren zal het bos als nieuw leefgebied innemen. Als blijkt dat dit aantal dieren door het jaar heen een ongewenst effect heeft op het bos, dan kan dit aanleiding zijn om conform het beheerplan in te grijpen. Dit betekent dus dat er in de praktijk nadrukkelijk de vinger aan de pols m.b.t de effecten en het aantal dieren zal worden gehouden. c. Hoeveel herten laat men in eerste instantie toe van de ongeveer 3200 herten uit de OVP? Het is de verwachting dat zich in de eerste jaren slechts enkele tientallen (vooral jonge) herten het bos zullen betreden. In het beheerplan moeten afspraken worden gemaakt tot welke dichtheid dit wenselijk is, met daarbij nadrukkelijk aandacht voor de effecten op het bos. 3
Op voorhand is geen exacte inschatting te maken omtrent het aantal dieren dat de weg naar het bos zal vinden. De getalsontwikkeling en de effecten op het bos zullen nadrukkelijk worden gemonitord om conform het beheerplan te kunnen handelen. 4) De afgelopen jaren is gebleken, dat de herten van de Oostvaardersplassen in de winter naarstig op zoek zijn naar een mogelijkheid om de Oostvaardersplassen te ontvluchten. De herten leven in roedels van honderden dieren. a. Bestaat de kans, dat in een nacht zeer grote aantallen edelherten via de tunnel onder het spoor zullen uitwijken naar het Oostvaardersveld en de Hollandse Hout? In de natuur zullen dieren altijd op zoek gaan naar beschikbare aanliggende gebieden. Dit is het koloniseren van gebieden, iets wat in de natuur altijd gebeurt. Het zijn echter over het algemeen de jongere dieren die als kwartiermaker fungeren. Ook binnen de Oostvaardersplassen zelf zijn edelherten zeer plaats vast. Dit betekent dat hoogst waarschijnlijk alleen van de edelherten die aan de oostelijke zijde van de Oostvaardersplassen leven, een klein deel van de jongere dieren gebruik zal gaan maken van de onderdoorgang. De overige dieren hebben er immers geen weet van en geen behoefte aan. Ook in andere gebieden, zoals op de Veluwe waar vergelijkbare onderdoorgangen zijn, maken slechts kleine aantallen dieren gebruik van de mogelijkheid tot uitwisseling. Dit is hun eigen keuze. Indien het aantal dieren toch van dien aard zou zijn, dat de effecten ongewenst zijn, is er altijd de technische mogelijkheid om over te gaan tot een (tijdelijke) sluiting van deze onderdoorgang. Dit kan op zeer korte termijn worden gerealiseerd. b. Worden de dieren dan teruggedreven naar de OVP of laat men ze dan toch maar in de HH? Middels een monitoringsprogramma wordt op basis van de van te voren afgesproken criteria, welke zijn opgenomen in het beheerplan, gekeken wat het effect is na een periode van openstelling. Als uit de monitoring blijkt dat de effecten van de aanwezigheid van de dan in het bos aanwezige aantallen herten niet gewenst zijn, wordt bekeken hoe hier mee om te gaan. Welke maatregelen dan nodig zijn is op dit moment niet bepaald, maar zullen in het beheerplan worden vastgelegd. 5) Wanneer plotseling vele honderden herten (van de ca. 3000) de Hollandse Hout zijn binnengetrokken, zal het vrijwel onmogelijk zijn deze dieren terug te drijven. a. Hoe wordt dan voorkomen dat binnen enkele uren/dagen al veel schade aan het bos wordt veroorzaakt? Het is hoogst onwaarschijnlijk dat er meer dan enkele edelherten tegelijk vanuit de Oostvaardersplassen onder de onderdoorgang het Oostvaardersveld zullen betreden. Vanuit het Oostvaardersveld zullen zij dan nog eerst het Hollandse Hout moeten zien te bereiken, voordat zij daar enige invloed op het bos kunnen gaan hebben. 4
Er is geen enkele aanleiding om te veronderstellen, dat herten die zeer plaats getrouw zijn, vanuit de centrale delen en de westelijke zijde van de Oostvaardersplassen, plotsklaps zullen besluiten om met zijn allen tegelijk 8 kilometer af te gaan leggen om allemaal door een onderdoorgang van 3 meter breed onder de spoorbaan het Oostvaardersveld te gaan betreden, daarna het Hollandse Hout in te trekken, en daar met zijn allen aan de bomen te gaan eten. Vragen CDA Vragen mbt het eventueel toelaten van edelherten in het Hollandse Hout 6) Er staat vermeld dat Staatsbosbeheer garanties geeft dat het bos niet zal verdwijnen? Wat betekent dat? (Bos bestaat namelijk niet alleen uit bomen maar bevat ook ondergroei van planten en struiken die heel belangrijk zijn voor veel vogels en andere kleine dieren.) Blijft de huidige biodiversiteit op hetzelfde niveau qua aantallen en soorten? Klopt het dat één van de eerste activiteiten het maaien van de ondergroei is? Het Hollandse Hout is aangelegd als bos met als primaire functie houtproductie. Het bos is aangelegd conform de toen geldende wijze, wat inhoud een zeer hoog aantal bomen per m² (bijna 8000 / ha). In de loop van de jaren is er houtoogst gepleegd, waardoor er meer ruimte in het bos is ontstaan. Hierdoor zijn de bomen weer groter en dikker geworden en bleef het kronendak van zeer hoge dichtheid. Omdat er licht nodig is het in het Hollandse Hout zeer lastig voor bomen die zich onder het kronendak willen vestigen om te ontkiemen en op te groeien. Doordat er in een bos met edelherten meer licht komt, en de structuur veranderd, ontstaan er ook mogelijkheden voor andere planten en struiken om zich te vestigen. Dit verhoogt de mogelijkheid voor veel andere organismen, zoals vogels, om zich hier te vestigen met als resultaat een toename van de biodiversiteit. Pas op het moment dat de vestiging van planten en struiken stopt, en de dan bestaande opstand afneemt kan gesteld worden dat de biodiversiteit afneemt. Dit moment kan middels monitoring worden vastgesteld. Over het moment waarop dit gebeurt en de maatregelen die dan eventueel genomen zouden kunnen worden zal een beheersplan uitsluitsel geven. Tevens kan er een vergelijk worden gemaakt tussen delen waar edelherten wel of geen toegang hebben om dit proces goed inzichtelijk te krijgen. In de aanleg fase zullen ten behoeve van de uit te voeren werkzaamheden verschillende voorbereidende maatregelen moeten plaatsvinden. Dit is o.a het maaien van de grasbaan waar het toekomstige raster moet komen. Ook zal er gewerkt moeten worden aan de aanleg van de verschillende toegangen van het gebied. Dit zijn allemaal éénmalige inrichtingsmaatregelen. Het maaien van onderbegroeiing, anders dan noodzakelijk voor de uit te voeren werkzaamheden is niet aan de orde. 5
7) Hoeveel edelherten worden toegelaten in het HH hout?indien dat nu niet bekend is wanneer is dat wel bekend? Het is de verwachting dat zich in de eerste jaren slechts enkele tientallen (vooral jonge) herten het bos zullen betreden. In het beheerplan moeten afspraken worden gemaakt tot welke dichtheid dit wenselijk is, met daarbij nadrukkelijk aandacht voor de effecten op het bos. Op voorhand is geen exacte inschatting te maken omtrent het aantal dieren dat de weg naar het bos zal vinden. De getalsontwikkeling en de effecten op het bos zullen nadrukkelijk worden gemonitord om conform het beheerplan te kunnen handelen. Het beheerplan zal voor het eind van dit jaar worden afgerond. 8) Bij welke aantallen dieren ontstaat er geen schade zoals in het Kotterbos, waarbij de bomen zijn geschild en afsterven? Indien dat niet bekend wanneer komt deze informatie wel tot de beschikking van de gemeenteraad? In het beheersplan zal moeten worden opgenomen op welk moment men het effect van de herten op het landschap (bos) van dien aard vindt dat er van eventuele schade sprake is. Dan kan ook besloten worden welke maatregelen passend zijn bij de situatie die dan ontstaan is. Mogelijke maatregelen zouden kunnen zijn het inplanten van meer bomen/struiken, het (tijdelijk) afrasteren van delen van bos opstanden, de toegang tot het bos (tijdelijk) voor herten beperken, en eventueel in het uiterste geval het terug brengen van het aantal dieren. Over het moment en de wijze waarop eventueel wordt ingegrepen moeten afspraken worden gemaakt in het beheerplan. 9) Pag. 3 Waarop is de bewering gebaseerd dat het tegengaan van alle grazers wettelijk niet kan. Kunt u dat onderbouwen? Zoals het nu geformuleerd is zou het kunnen betekenen dat het hek om de Oostvaardersplassen moeten verdwijnen. Het kan toch niet de bedoeling zijn dat de edelherten zich over de hele Flevopolder verspreiden. Bij de totstandkoming van het ontwerpbestemmingsplan is er geconstateerd dat edelherten niet middels het juridisch planologische instrument geweerd kunnen worden. Edelherten betreffen een beschermde inheems diersoort. Het edelhert is een beschermde inheemse diersoort ingedeeld in tabel 2 (matig beschermingsniveau). Het bestemmingsplan regelt de ruimtelijke ontwikkeling en niet de aan- of afwezigheid van beschermde inheemse dieren. Het provinciaal Faunabeheerplan kan wel gebieden aanwijzen waar edelherten geweerd worden omwille van schade aan verkeer, land- en/of bosbouw. Het Hollandse Hout is in het Faunabeheerplan benoemd als gebied waar edelherten mogen voorkomen. In de Oostvaardersplassen volstaat het beheer met het voorkomen en bestrijden van zieke en gebrekkige dieren door afschot, uit te voeren door beheerders van de Oostvaardersplassen die in bezit zijn van een geldige jachtakte. 6
10) Pag 3. Wat is gestuurde migratie? Door het voor de edelherten mogelijk te maken om het Hollandse Hout / Oostvaardersveld te betreden worden deze gebieden voor de edelherten één gebied. Er kan een uitwisseling van edelherten plaatsvinden tussen het Hollandse Hout / Oostvaardersveld, en het Oostvaardersplassen kerngebied. Doordat deze verbinding verloopt via het Oostvaardersveld is er de mogelijkheid om de uitwisseling te sturen, en eventueel indien gewenst te beperken. Er is dus sprake van een z.g. gestuurde migratie. In het beheerplan zullen een aantal zaken worden vastgelegd. In ieder geval zullen hier de criteria worden vastgelegd onder welke edelherten toegang kunnen krijgen tot een deel van het Hollandse Hout. Met name de effecten die verwacht worden, en de mate waarin deze (de effecten) worden toegelaten zullen worden vastgesteld. Op het moment dat de bereikte effecten niet meer in overeenstemming zijn met de gewenste effecten, of op het moment dat voorzien kan worden dat zij niet gewenst zijn, is het mogelijk om de toestroom van edelherten vanuit de Oostvaardersplassen te stoppen. Over het moment waarop moeten afspraken worden gemaakt in het beheerplan. De criteria worden opgesteld i.s.m. gebiedspartners (overheden, natuurorganisaties e.d.). Eén van de criteria is in ieder geval dat Staatsbosbeheer ervoor zal zorgen dat bos bos blijft. De verwachting is dat een deel van de jonge dieren spontaan het bos zal gaan ontdekken. Dit blijkt ook uit eerdere ervaringen met het Oostvaardersbos en Kotterbos. Ook hier komen de dieren in de winterperiode, en verlaten het bos weer in de zomer. Een deel van de (jonge) dieren zal het bos als nieuw leefgebied innemen. Als blijkt dat dit aantal dieren door het jaar heen een ongewenst effect heeft op het bos, dan kan dit aanleiding zijn om conform het beheerplan in te grijpen. Dit betekent dus dat er in de praktijk nadrukkelijk de vinger aan de pols m.b.t de effecten en het aantal dieren zal worden gehouden. 11) Pag 7. Op 17 mei 2011 heeft de gemeenteraad besloten dat deze dieren geen onderdeel mogen uitmaken van de visie en dat een bestemmingsplan moet worden opgesteld zonder de mogelijkheid ze toe te laten. Hoe kan het dat er nu een voorontwerpbestemmingsplan ligt waarin nu alleen nog maar sprake is van het niet toelaten van Konikpaarden en Heckrunderen? Welk raadsbesluit ligt hieraan ten grondslag? Indien hier geen raadsbesluit aan ten grondslag ligt dan is de vraag op basis van welke bevoegdheid komt het college met een voorontwerpbestemmingsplan dat afwijkt van het raadsbesluit (zonder dat de raad daarover geconsulteerd is)? Het raadsbesluit is in eerste instantie uitgevoerd in het traject naar het voorontwerpbestemmingsplan. Nader onderzoek heeft echter uitgewezen dat een strakke acceptabele juridische vertaling niet te maken is in het bestemmingsplan (zie tevens antwoord vraag 4). Tijdens de verwerking van informatie ter voorbereiding van het ontwerpbestemmingsplan is het verzoek van de staatssecretaris een rol gaan spelen. Dat was van invloed op het ontwerpbestemmingsplan. Het college is bevoegd de raad naar bevindingen een voorstel te doen. De gemeenteraad echter, besluit over de vaststelling van het bestemmingsplan. Als de raad vindt dat het plan niet kan worden vastgesteld op de door het college voorgestelde wijze, kan de raad het gewijzigd vaststellen. 7
12) Hoe heeft de biodiversiteit in de Oostvaardersplassen zich ontwikkeld de afgelopen 4 jaar? De ontwikkeling van de biodiversiteit in de Oostvaardersplassen kan niet als maatstaf worden gezien voor de toekomstige ontwikkeling van het Hollandse Hout. Hiervoor zijn de uitgangspunten niet vergelijkbaar. 13) Pag 8. Er wordt genoemd dat de ecologische kansen voor de HH toenemen. Kunt u dat onderbouwen? Wat betekent het voor de paddenstoelen rijkdom, de vogelrijkdom van het HH? Komen er in het HH rodelijstsoorten voor? Om een goed antwoord op deze vraag te kunnen geven, is het noodzakelijk dat er eerst een duidelijke nul meting komt, waarna de ontwikkelingen goed gemonitord worden, en in beeld gebracht worden. Er komen soorten van de rode lijst voor en ook beschermde soorten. Er vindt een verschuiving plaats van soorten, zoals in elke successie. Verder zie het antwoord op vraag 1. Naar aanleiding van het ICMO II rapport heeft Staatsbosbeheer een beheersopdracht meegekregen. In hoeverre is deze opdracht uitgevoerd? Wat waren de afschotpercentages de afgelopen 4 jaar? In hoeverre zijn enclosures gerealiseerd in de OVP? De reden waarom deze vraag gesteld wordt is dat indien men zich aan de beheersopdracht heeft gehouden er helemaal geen aantakking van de HH nodig is vanuit oogpunt van beschutting en dierenwelzijn, dan blijft alleen het argument toeristische meerwaarde over. De gegevens over het beheer van de Oostvaardersplassen, en de stand van zaken, zijn te vinden in de jaarlijks door Staatsbosbeheer geproduceerde jaarverslagen Oostvaardersplassen. 14) Er wordt verondersteld dat de economische betekenis van HH enorm toeneemt bij toelating van grote grazers. Wordt dit ook gedeeld door de ondernemers die nu in het Hollandse Hout actief zijn? Ja, zie tevens antwoord vraag 12 15) Er wordt een vergelijking gemaakt met de Veluwe? Is dat geen appels met peren vergelijken? Behalve dat de Veluwe veel bos heeft zijn er cultuurlandschappen aantrekkelijke dorpjes etc.. Komt er een gedegen studie naar de economische meerwaarde? In het onderzoek is duidelijk aangegeven dat het een moeilijke vergelijking is onder andere omdat de HH en de OVP de volwassenheid van de veluwe mist. Echter het geeft wel een beeld van wat natuur in combinatie met toerisme kan betekenen voor de stad. Wel is duidelijk, dat grote gebieden waarvan de recreatieve invulling op orde is de aanwezigheid van dieren zoals edelherten sterk bijdraagt aan de beleving van de bezoeker. 16) Het beoogde gebied ligt op een behoorlijke afstand van de huidige ondernemers in de HH. De afstand is vergelijkbaar of zelfs groter dan de afstand tot de OVP. De OVP worden door 250.000 mensen bezocht. De huidige ondernemers profiteren hier maar beperkt van. Waarop is dan de verwachting gebaseerd dat openstelling een enorme economisch boost zal geven temeer daar niet te verwachten is dat er ook 250.000 bezoekers op HH zullen afkomen? 8
In het onderzoek is er vooral gekeken wat de toegevoegde waarde van edelherten is op verschillende niveaus in de huidige en toekomstige context van de Hollandse Hout. Dus rekening houdend met o.a. de ontwikkelingen binnen de metropoolregio Amsterdam (samenwerking ABHZ), het Nationaal Park Oostvaardersplassen en het succes van de film de Nieuwe Wildernis. Kansen welke in combinatie met edelherten de aantrekkelijkheid van de Hollandse Hout versterken. De ondernemers aan het bovenwater zoals Tom s Creek en Camping t Oppertje merken een toename van het aantal bezoekers. Ook ervaart het Buitencentrum Oostvaardersplassen dat de vraag naar excursies vele malen groter is, dan dat er aangeboden kan worden. Het maximale aantal is bereikt. Edelherten in de Hollandse Hout maken het op en andere manier mogelijk om de nieuwe wildernis te beleven. De huidige ondernemers willen hier op verschillende manier inspelen. De Hollandse Hout is overigens ook een van de weinige gebieden in de randzone Oostvaardersplassen waar toeristische bedrijven zich kunnen vestigen. En daarmee de economische betekenis van de Hollandse hout vergroten. De nabijheid van de Oostvaardersplassen en de beleving van edelherten in de Hollandse Hout zijn pull-factoren voor toeristische bedrijvigheid. Immers, er ontstaat een diverser aanbod aan natuurbeleving dat een bredere doelgroep aanspreekt. Lelystad, 3 maart 2015 9