DE GROOTE KLOK Periodiek van De Groote Societeit opgericht 1802 Inhoud 3. Column van de President-directeur. 5. Heifer een moeilijk woord, een mooi project. 7. Installatie nieuwe leden. 10. Sixtijnse kapel. 11. Ruimte voor de rivier. 14. Een reis naar Letland en Estland. 18. Uit 'Geschiedenis van Zwolle' (9). Jaargang 2015, juni, nummer 6
Colofon De Groote Klok is een uitgave van de Groote Sociëteit, Koestraat 8, 8011 NK Zwolle. Tel. 038-4216467 Bankrekeningnummer sociëteit NL25RABO 0170752100. De Groote Klok verschijnt 10 maal per jaar in een oplage van 350 exemplaren. Directie President-directeur drs. G.G. Callenbach Wipstrikpark 31, 8025 CB Zwolle, tel. 038-4541559 Directeur-secretaris drs. R.V. van den Berg Grote Beukelaer 1, 8141 BM Heino, tel. 0572-391694 Directeur-thesaurier R. L.C. Conradi RA Potmarge 21, 8032 LC Zwolle, tel. 038-4538718 Directeur-exploitatie A. Rigter Zwette 6, 8032 XM Zwolle, tel. 038-4533377 Directeur-verenigingszaken drs. A. van den Berg Van 's-gravesandelaan 2, 8024 DP Zwolle, tel. 038-453 85 92 e-mail adres: directie@degrootesocieteit.nl / website: www.degrootesocieteit.nl Kasteleins Mw. Godelieve Overbeeke Bloemstraat 6, 8012 VN Zwolle, tel. 06 11401490 Mw. Marit van Raalte-Lageveen Trompstraat 65, 8023 FN Zwolle Redactie Steven ten Veen (hoofdredacteur) Ronald van den Berg (productie) Louis van Daalen Dirk Hilarides Jacques Hovius Cees Meijntjes Postadres: Koestraat 8, 8011 NK Zwolle / e-mail adres: g.klok@degrootesocieteit.nl Tekstbijdragen (bij voorkeur gedigitaliseerd) aanleveren door te mailen of te sturen naar bovenstaand adres. De redactie beslist over de inhoud van de Groote Klok en kan wijzigingen in teksten aanbrengen of bijdragen niet plaatsen. Foto s moeten digitaal worden aangeleverd in hoge resolutie (niet verkleinen!) en graag voorzien van bijschrift. Voor advertenties kan contact worden opgenomen met de directeur-secretaris. Uiterste inleverdatum kopij volgend nummer: 25 augustus 2015. 2
Column van de President-directeur Wij zijn onze eigen ambassadeurs In mei hebben directieleden, samen met John van Boven en Jur Zandbergen, een erg inspirerend gesprek gehad met zeven mannen van rond de veertig die geen lid zijn van de Groote Sociëteit. Graag wil ik deze column hieraan wijden. We hebben twee hoofdlijnen kunnen vaststellen die ik hieronder uitwerk. Deze niet-leden vinden de sociale component meer bepalend en interessant dan de soort activiteiten. Die komen later vanzelf wel. Onze sociëteit als Heerenclub heeft voor hen bestaansrecht. Allereerst de sociale component. Zij vinden dus hetzelfde belangrijk als eigen leden noemden bij de brainstormsessies. Ze verwachten gelijkwaardigheid te voelen, ongeacht leeftijd of maatschappelijke positie. Plezierige omgangsvormen geven ruimte en voelen als een warme deken. Ook, of juist, in een goed gesprek kan gein doorklinken. Een groot voordeel zien ze in ons sociale netwerk en dat er geen eisen worden gesteld wat betreft aanwezigheid. We hoeven geen goed doel na te streven. De Sociëteit kan de betekenis hebben van een kroeg, maar met vanzelfsprekende waarborging van de vertrouwelijkheid. Van goede activiteiten zeggen zij: Die komen vanzelf wel als we ons hier thuis voelen. Voor hen is het wel van groot belang dat we activiteiten differentiëren naar interesse, leeftijd en tijdstip. Hun advies in dezen: interesseer poten tiële leden meer door onze waarden te benadrukken: dat zijn onze sterkten. De tweede verrassing voor ons was hun visie op een Heerenclub. Deze kan (en dat willen zij ook) traditie in een eigentijdse (dat wel) setting doorgeven. Een zekere mate van exclusiviteit heeft waarde mits die niet als elitair wordt beschouwd. Gelijkgestemdheid (zij kwamen zelf met dat woord) zien ze als een goede basis voor een prettige omgang met elkaar. In deze sfeer willen ze de verhalen horen van oudere leden (mits daarover niet gepocht wordt). Gelijkwaardigheid en gelijkgestemdheid bieden overigens ruimte om eventuele pochers daarmee te confronteren. Exclusiviteit houdt vanzelfsprekend in dat niet iedereen lid kan worden. Dat een voordracht door twee leden voldoende is, geeft de betekenis aan van vertrouwen: zowel vertrouwen in de voorgedragene als vertrouwen in de voordragers bij andere leden. Waarom zou je niet wachten met een lidmaatschap van een sociëteit tot na je pensionering? Door op jongere leeftijd lid te worden van een sociëteit wordt die vereniging een kraamkamer voor je toekomst: een gedeeld verleden verdiept je gezamenlijke toekomst. Terug naar activiteiten: die zijn niet onbelangrijk wanneer je eenmaal lid bent. Het is plezierig wanneer leden hun ideeën voor nieuwe activiteiten niet zelf hoeven uit te werken, maar gefaciliteerd worden door de organisatie van vereniging. Leden brengen het wat in, de Sociëteitscommissie kan zorgen voor kwaliteit van het hoe. Een uitgesproken zwak punt noemen de niet-leden dat de Groote Sociëteit weinig bekend is in Zwolle. Wij, leden, brengen onze kwaliteit te weinig over het voetlicht. Die bekendheid is heel simpel te vergroten door meer gebruik te maken van ons recht tot introductie. Niet alleen bij de borrel, maar ook, misschien zelfs juist, bij die activiteiten die al erg goed lopen: die hebben kennelijk wervende kracht Wat we horen van onze jongere leden wordt door de niet-leden bevestigd: als een sociëteit een bijdrage levert aan de balans tussen werk gezin - ontspanning dan heeft die een meerwaarde; niet alleen voor de leden maar ook voor hun partners en andere gezinsleden. We hebben nog meer cadeautjes gekregen in de sfeer van aanbevelingen. Die werken we verder uit. Bij de extra ALV, 25 september 2014, zal dat leiden tot een set voorstellen en plannen. Noteer nu vast deze datum. In mijn septembercolumn ga ik op deze punten nader in. Dan beschrijf ik ook op welke manier we tot conclusies komen. Tot slot: de reden om deze column Wij zijn onze eigen ambassadeurs te noemen is ieder nu ongetwijfeld duidelijk. Gégé Callenbach, president-directeur BURGERLIJKE STAND Nieuwe leden De heer drs.h.g.f. Brussen Voordrachten De heer W.E.H. Kamphuis (Wim) (08.02.1947), Wipstrikkerallee 75, 8023 DV Zwolle. De heer Kamphuis is directeur van WK-Invest. Voorgedragen door de heren Mengelberg en Tjabbes. De heer Ir. J.G. Vermeiden (Jacques) (15.12.1965), Ridderstraat 42, 8061 GK Hasselt. De heer Vermeiden is ontwerper/multiphysics. Voorgedragen door de heren A. van den Berg en H. Oving. Opzeggingen Geen LEDENCOMMISSIE Jur Zandbergen (voorzitter); 038-453 62 36, jurzandbergen@planet.nl Otto Cazemier; 038-453 24 63; ohcazemier@hotmail.com Maarten Storm; 038-454 29 73; m.r.h.storm@online.nl Ruurd Tjallema; 038-460 30 13; rtjallema@hetnet.nl 3
PROGRAMMA juni - september 2015 Bijzondere activiteiten maandag 22-jun 12.00 Golfdag Groote Sociëteit 2015 Olivier ten Doeschate l-j Arno Blokland, Hans Koppendraaier vrijdag 26-jun 16.00 Varen in de Zwolse Grachten Hans Harms l-j vrijdag 26-jun 18.00 Haringparty Directie l-j vrijdag 3-jul 16.00 Dispuut Bas Dane l-j Na de zomer donderdag 24-sep 12.00 Dames Golfmiddag; Ingrid Kuitert voor de damespartners van de leden; Ommen, Hooge Graven vrijdag 25-sep 19.30 Laatste vrijdag maaltijd Directie l-j vrijdag 30-okt 15.00 Bedrijfsbezoek aan BMW Hans Harms l-j vrijdag 30-okt 19.30 Laatste vrijdag maaltijd Directie l-j donderdag 19-nov Najaarslezing Hans Harms l-p Ruslands actuele geschiedenis zondag 29-nov Sinterklaasfeest Clubs maandag elke 18.30 Biljarten Wim Bleeker Overige activiteiten vrijdag elke 14.00 Vrij bridge,biljarten, schaken vrijdag elke 17.30 Vrijdagborrel Let op!! opgave òf : aanmelden@degrootesocieteit.nl; òf op inschrijflijst publicatiebord òf bij coördinator l- lid; p- partner c.q. introducee; j/n opgav ja/neen l-lid; p -partner of introducee; j/n opgave ja / neen De agenda staat ook op onze website www.degrootesocieteit.nl SOCIËTEITSCOMMISSIE John van Boven; voorzitter/secretaris; 038-465 32 89; johnvboven@planet.nl Hans Harms; lid; 06-23333175; harms-levison@kpnplanet.nl Eric Hendriksen; lid; 038-453 34 39; e.hendriksen@debelten.net Bert Klaver; lid; 0529-431823; baklaver@ziggo.nl 4
Heifer, een moeilijk woord, een mooi project Een moeilijk woord, dat heifer. De uitspraak is al lastig omdat zowel he fer als haifer wordt gezegd. In het Nederlands betekent het vaars. Het is zeker dat dit een rund is. Maar ook de interpretatie kan verschillen. Gewoonlijk wordt internationaal een rund bedoeld in haar eerste draagperiode van negen maanden, dus tot de leeftijd van ongeveer twee jaar, want op die leeftijd kalven de meeste koeien voor de eerste keer. In Nederland bedoelen we met een vaars meestal een rund dat in de leeftijd is van de eerste keer afkalven tot de tweede keer afkalven, dus een dier dat in de eerste lactatie maar in de tweede dracht zit. Heifer International is minder ingewikkeld. Het is een in de USA in 1944 opgerichte non-profit organisatie met als doelstelling armoede en honger in landen met een slechte economie, dus meestal ontwikkelingslanden, te bestrijden. Oorspronkelijk gebeurde dit door een hoogdrachtige vaars ofwel een heifer te schenken aan een geselecteerde familie in een uitgekozen land. Uiteraard moest de familie over een klein stukje land beschikken en werd onderricht gegeven in de verzorging van een rund. Voorts was een voorwaarde dat, in geval van melkvee, het eerste vaarskalf, dus een toekomstige melkkoe, geschonken moest worden aan een andere geselecteerde familie. Eigenlijk een heel mooi project. Maar een koe is een ingewikkeld dier. De verzorging eist nogal wat kennis anders geeft de koe onvoldoende melk. Een voorwaarde voor een blijvende melkproductie is de geboorte van een kalf, liefst één keer per jaar. Maar een iets langere periode, tot ongeveer een half jaar extra, mag ook maar zeker niet veel langer omdat de koe anders geen melk blijft produceren. En juist dat drachtig worden is vaak lastig. Je moet goed kijken om een zogeheten tochtigheid te kunnen zien. Bij een slechte voeding kan dat lastig zijn en bij een slechte conditie laten de resultaten van de dracht vaak te wensen over. En dan heb je uiteraard nog een stier of sperma nodig. Ook niet altijd even gemakkelijk in ontwikkelingslanden. Een regelmatige melkproductie, een voorwaarde om langdurig voldoende melk te produceren, is ook niet altijd eenvoudig te realiseren. Geen of te weinig voer resulteert in een daling van de melkproductie. Dus moet je extra voer geven in de vorm van reservehooi of krachtvoer. Als je dat niet doet zakt de melkproductie met als uiterst vervelende consequentie dat, bij weer voldoende voer, de melkproductie niet meer naar een goed niveau stijgt. Dit is een basisregel in koeienvoeding. Maar in ontwikkelingslanden is vaak geen krachtvoer of reservevoedsel aanwezig of het wordt als te duur ervaren. Kortom: het klinkt mooi om in zo n heifer project een koe te geven maar de resultaten zijn vaak wat teleurstellend. In de Kaukasus heb ik, bij een bezoek aan Heifer International Georgie, gezien dat het vaarzenproject niet goed liep, maar de organisatie had, gelukkig tijdig, haar koers gewijzigd en was wel succesvol in de doelstellingen van een biggen- en kippenproject en een project met toeristische trektochten met paarden door de Kaukasus. Flexibiliteit en creativiteit is dus belangrijk. Maar het ene land is het andere niet. In Rwanda was en is het heifer project zeer succesvol, zoals ik in 2014 heb gezien. Daar is in 2000 gestart, ook kleinschalig, met het geven van heifers aan een beperkt aantal boeren. De president van het land, Paul Kagame, heeft in 2006 dit idee ondersteund met het Girinka project, het zogenaamde 1 koe per familie programma waarbij nu ongeveer 150.000 gezinnen een koe hebben gekregen.in dit project wordt eveneens het eerste vaarskalf aan een andere familie geschonken. In het straatarme Rwanda worden dergelijke giften hoog gewaardeerd en is een dergelijk gebaar de basis van hechtere sociale contacten. Dat is in een land met de genocide van 1994 heel belangrijk. Voor de families met weinig inkomsten maar wel vaak met veel kinderen is zo n koe toch van groot belang. Ontwikkelingsprojecten mislukken weleens maar een koerswijziging kan tot verrassende resultaten leiden. En dergelijke projecten kunnen ook de aanleiding zijn tot grote succesvolle projecten. Maar een goede en consistente begeleiding, zoals in Rwanda, is de sleutel tot succes. JAN SOL Eindexamen master klassiek piano in De Groote Zaal op dinsdag 7 juli 2015 Pieter van Delden tweede jaars ARteZ Conservatorium student, master klassiek piano zal zijn eindexamen afsluiten met een eindconcert in onze Groote Zaal. Uiteraard in aanwezigheid van de examencommissie. Pieter is student klassiek piano en zal samen met een zanger (tenor), violist en een cellist dit eind-concert geven. Pieter heeft ons gevraagd om zijn eindexamen in onze Groote Zaal te mogen doen vanwege de juiste akoestiek voor kamermuziek. Uiteraard waren Directie en Sociëteitscommissie bereid om hieraan medewerking te verlenen. En u, als lid van de sociëteit kunt er bij zijn! Eventueel in gezelschap van uw partner. Aanmelding is verplicht. Er is een limiet voor de aanwezigheid bij dit examen van 10 leden (excl. partners.) Aanmelden (aantal pers. vermelden a.u. b.) uitsluitend via Email: aanmelden@degrootesocieteit.nl of telefonisch bij Bert Klaver 0529 431823. Uw aanmelding wordt bevestigd. Aanvang eindconcert: 20.15 uur (kom op tijd, inloop vanaf 19.30 uur). Er worden werken gespeeld van Brahms, Debussy, Poulenc en Rachmaninoff. Na het concert gaat de examencommissie uiteraard in conclaaf en daarna krijgt Pieter de uitslag van zijn examen. We hopen een drankje met hem te kunnen drinken. Van harte welkom bij dit bijzondere evenement! Bert Klaver, Sociëteitscommissie 5
Varen in de Zwolse Grachten De sociëteitscommissie heeft een drietal sloepjes gereserveerd voor een boottochtje van een uur door de Zwolse grachten. De sloepjes worden elektrisch aangedreven en we moeten zelf voor de bemanning zorgen. Zeven Heren per boot is wel zo ongeveer het maximum, dus twijfel niet en geeft je op via aanmelden@degrootesocieteit.nl Vrijdag 26 juni afvaart 16.00 uur, steiger achter Museum de Fundatie. (Potgietersingel) Ruim op tijd terug voor de haringparty. Bevestiging volgt per mail. Haringparty! 26 juni 18.00 uur. Opgave: aanmelden@degrootesocieteit.nl Zomersluiting De Sociëteit is de gehele maand augustus gesloten. Dames Golfmiddag Voor alle damespartners van de leden van de Groote Sociëteit. Ook dit jaar organiseer ik, bij voldoende belangstelling, een golfdag. Na afloop van ons 18 holes golfrondje eten we met elkaar een hapje in het clubhuis. Kosten: Greenfee, eten en drankjes ± 55 euro. Datum : donderdag 24 september 2015 om 12.00 uur. Locatie : Golf & Country Club Hooge Graven. Hessenweg Oost 3a, 7735 KP Ommen. tel. 0529-455999 Graag opgave zo spoedig mogelijk bij Ingrid Kuitert tel. 038-2302603 of per mail ingridkuitert@gmail.com Bridgecursus? Het is al weer een aantal jaren geleden dat we in de Groote Sociëteit een bridgecursus hebben georganiseerd. Om nieuwe leden die belangstel ling hebben voor het interessante bridgespel de gelegenheid te geven om zich de eerste beginselen eigen te maken willen we bij voldoende belangstelling een bridgecursus organiseren. Deze bridgecursus is voor leden en hun partner en zal in het najaar starten. We willen graag weten of er belangstelling is voor een bridgecursus en die zal alleen plaats vinden als zich voldoende personen aanmelden (minimaal 16 = 8 paren). Gaarne uw belangstelling kenbaar maken vóór 15 juli 2015 bij Ab van den Berg via e-mail avdberg@ berginfo.nl of telefonisch 038-4538592. Afscheid Kasteleins Onze Kastelein Hetty Kruiswijk heeft eind april de directie laten weten per 1 juni 2015 haar dienstverband met de Groote Sociëteit te zullen beëindigen. Hetty heeft zich ruim 8 jaar met grote toewijding ingezet voor onze vereniging en in het bijzonder voor ons als leden. Wij danken Hetty voor haar inzet en wensen haar veel geluk, gezondheid en voorspoed toe. Ook Abel Buurma heeft de directie laten weten zijn dienstverband per 1 augustus 2015 te zullen beëindigen in verband met vertrek naar Londen. Abel heeft ons de afgelopen jaren weten te verwennen met heerlijke gerechten uit de keuken. Wij danken Abel voor de inzet voor onze vereniging en wensen hem veel succes in zijn nieuwe woon-en werkomgeving. De Directie. 6
Installatie nieuwe leden 29 mei 2015 grote regelmaat op vrijdagmiddag aanwezig te zijn. H. (Henk) Steenhuis Geboren in het Noord-Groningse Bierum (1954) als middelste in een gezin met 3 kinderen. Al vrij snel na mien geboorte verhuisden mijn ouders naar Zutphen, waar ik veel jaren heb gewoond en dus getogen ben. Na mijn HBS-opleiding vertrok ik in 1972 naar Amsterdam om daar aan de Vrije Universiteit aanvankelijk economie en later notarieel recht te studeren. Toen ik in 1978 afstudeerde begon ik mijn notariële loopbaan in Zutphen, maar ging in datzelfde jaar nog samen met (inmiddels) mijn echtgenote Aafke naar Alphen aan den Rijn. Ook daar was ik kandidaat-notaris. Aangemoedigd door ouders en vooral ook mijn schoonvader (hij was belastingadviseur) heb ik in Tilburg postdoctoraal belastingrecht gestudeerd, een studie waarvan ik mijn werk erg veel profijt van had en heb. Na een aantal jaren in Kampen te hebben gewerkt, werd ik in 1994 notaris op Urk, een bijzondere plek met veel mooie ervaringen. Samen met mijn vrouw Aafke geniet ik van onze vier zoons en twee kleindochters. In mijn vrije tijd vervul ik enkele bestuursfuncties, zoals het voorzitterschap van de kerkenraad van de protestantse kerk in onze woonplaats IJsselmuiden, het penningmeesterschap van de vereniging "Vrienden van het Ikonenmuseum in Kampen en tenslotte bestuurslid/secretaris van het Groot Burger Weeshuis, een goed doel instelling in Kampen die (nagenoeg) alle opbrengsten van haar vermogen schenkt aan organisaties die zich binnen de gemeente Kampen bezighouden met jeugdactiviteiten. Het gaat jaarlijks om substantiële bedragen die worden weggegeven. Gelukkig is er naast deze bestuursfuncties en mijn werk ook nog tijd voor sport, zoals golf, racefietsen, zeilen in de zomer en skiën in de winter. L.X.M. (Xander) Sijperda Geboren in Groningen, opgegroeid en woonachtig in Zwolle samen met Pauline en onze drie kinderen. Met het gezin trekken we er graag op uit de natuur in. Daarnaast reis ik graag naar steden om culturele festivals en musea te bezoeken. Na een opleiding MDGO Agogisch werk (1992) heb ik aan de Hogeschool Utrecht mijn Bachelor Creatieve Therapie Muziektherapie gevolgd (1998) en recentelijk (2013) aan de Hogeschool Zuyd in Heerlen mijn Master of Arts Therapy behaald. Als muziektherapeut werk ik met kinderen met autisme en ben geïnteresseerd in de relatie tussen mens en muziek. Daarnaast houd ik me bezig met het bedenken en uitvoeren van multidisciplinaire voorstellingen met vernieuwende elektronische muziek als basis. Ik stap graag over de grenzen van mijn eigen discipline en wil samenwerkingsverbanden aangaan met andere kunstdisciplines zoals dans en beeldende kunst. Ik werk bij het Deltion College als Docent studieloopbaan en begeleid studenten die door persoonlijke omstandigheden en/of functiebeperking dreigen af te haken. Tevens ben ik docent sounddesign waarbij ik studenten o.g.v. sound design en mediavormgeving begeleid bij het maken van geluidcomposities voor hun mediaproducties. Momenteel bereid ik me voor op de totstandkoming van een interdisciplinair theaterproject, genaamd Lemniscaat bestaande uit elektronische muziek, videoprojectie en dans, waarover ik de leden van de Sociëteit graag eens wil informeren. Naar aanleiding van de uitnodiging van mijn vader voor het recente Heerendiner, de warme ontvangst en de interessante gesprekken met mensen met diverse achtergronden was voor mij aanleiding om mij op voordracht als lid van de Groote Sociëteit aan te melden en er met Antoine J.P. Pleij Mijn ouders waren jonge twintigers toen ik in 1954 in Rotterdam het levenslicht zag. Van vaderszijde hadden vele generaties vanaf begin 19e eeuw het beroep van hoefsmid/wagenmaker uitgeoefend in het hart van Rotterdam aan wat nu de Goudsesingel is. De komst van de elektrische tram en het gemotoriseerde vrachtverkeer betekende de sluiting van de hoefsmederij aan het einde van de 30-er jaren van de 20e eeuw. Slechts enkele jaren later werd het pand met woning door het bombardement van 1940 van de aardbodem weggevaagd. De volgende generatie vond nieuwe wegen in de tijd van de wederopbouw. Mijn vader vond emplooi bij Unilever, waar hij later de verantwoording kreeg voor de verkooporganisatie van Lever Sunlight in Nederland. De verhalen die ik meekreeg over de concentratietendenzen in de detailhandel en als gevolg daarvan de veranderende rol van vertegenwoordiger naar die van accountmanager hebben zonder twijfel een rol gespeeld in mijn studiekeuze. In de jaren zestig vertrokken wij naar H.I. Ambacht, één van de in die tijd opbloeiende forenzengemeenten, op zoek naar ruimte, moderne huisvesting, goed basisonderwijs en sportverenigingen. Lycea waren echter alleen in de steden aanwezig, dat betekende zowel voor mijn zus als voor mij dat wij vele kilometers hebben moeten fietsen. De brommer maakte ons later wel mobieler, maar na het behalen van mijn HBS-B diploma aan het Libanon Lyceum in Rotterdam was de keus om direct bij aanvang van mijn studie bedrijfseconomie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam op kamers te gaan snel gemaakt. Na mijn afstuderen verhuisden mijn partner en latere echtgenote en ik naar Son en Breugel. Een enerverende perio 7
de bij Philips International bij verschillende productdivisies in binnen- en buitenland volgde. In die periode bekleedde ik diverse posities in de internationale productmarketing van Audio-Hifi, met als memorabel feit de introductie van CD als revolutionaire geluiddrager(eindhoven), Microwave Ovens (Italië en Zweden) en Small Cooking Appliances (Groningen). Die jaren waren niet alleen professioneel opwindend: in de buitenlandse periode en terug in Nederland werden onze drie zonen geboren. Op de crisis in onze relatie daarna konden mijn vrouw en ik uiteindelijk slechts een antwoord vinden door onze wegen te splitsen. Mijn wens om een wending aan mijn loopbaan te geven, kreeg gestalte bij Corporate M&A in Eindhoven en de opleiding tot registercontroller aan de RUL te Maastricht. In aansluiting hierop volgde mijn benoeming tot financieel manager van Philips Hasselt (België). Eind jaren 90 volgde een heroriëntatie van de raad van bestuur op de positie van deze activiteit, waarop zich een andere rol opdrong waarin ik me niet comfortabel voelde. Dit leidde tot mijn vertrek bij Philips. Met de oprichting van Pleijade Resulting werd ik zzp'er in de advieswereld. In 2003 vestigde ik mij in Zwolle. Een zware operatie en een langdurig natraject betekende een confrontatie met existentiële vragen. Mijn oriëntatie op de toekomst maakte plaats voor een focus op het heden en verleden. De afbouw van mijn zakelijke activiteiten werd geleidelijk aan onvermijdelijk. Daarvoor is verrijkend meer tijd en aandacht voor onder andere mijn zonen, activiteiten in commissies, genealogie, historie, muziek en cultuur in de plaats gekomen. H.C.J. (Hendrik) de Keijzer Amersfoort 17 april 1953, opgegroeid in Bilthoven. Na de HBS-B, Herman Jordan Lyceum in Zeist te hebben voltooid, in Utrecht afgestudeerd in de experimentele natuurkunde. Gedurende mijn studie werd mij duidelijk dat het bedrijfsleven mij veel meer trok dan een universitaire 8 wetenschappelijke carrière. In 1980 bij Billiton begonnen in de booming wereld van de mijnbouw, ertsprocessing en pyrometalurgie. Samen met echtgenote Daisy hebben wij drie kinderen, een dochter en twee zonen allen afgestudeerd en wonende in het westen van het land. Mijn carrière heeft ons een aantal keren doen verkassen, de bush-bush van Colombia, Leidschendam, Haren (Gr) en Paramaribo. De laatste plaatsing was een brug te ver, waarna ik als bedrijfsdirecteur van Stork- Kwant in Sneek ben begonnen, hierdoor konden wij in Haren blijven wonen, hetgeen het gezin rust gaf. In 2003 het bedrijf via een management buy-out van Stork overgenomen. Het succesvolle Kwant-Controls ontwikkeld: hightech electronica voor scheepsvoortstuwingen voor de grote vaart. Wij zijn met groot genoegen, nu 2 jaar geleden, in Haerst neergestreken alwaar wij een Rijksmonument bewonen en dit hebben gerestaureerd. Iedere dag genieten wij van de vergezichten over de Overijsselse Vecht en de gastvrijheid van de omgeving van Zwolle die het inburgeren in deze streek zeer vergemakkelijken. Emo Heeroma Geboren in Hilversum waar ik tevens de middelbare school heb doorlopen. Mijn naam heb ik te danken aan een boek uit de boekenkast van mijn vader, Emo en Menko. Kronieken van de abdij de Bloemhof te Wittewierum. Na mijn middelbare schooltijd ging ik in Utrecht tandheelkunde studeren. Na een jaar in Duitsland op een raketbasis (4GGW) te hebben gewerkt ging ik terug naar Utrecht om de orthodontieopleiding te volgen bij Prof. Van den Broek. In 1967 ben ik met Welma Venhuizen getrouwd, kregen drie kinderen en wonen al geruime tijd (sinds 1969) in Zwolle waar ik een orthodontiepraktijk opende; zes respectievelijk acht jaar later vormde ik met Henk Rouwe en Paul Semmelink een bijzonder hechte maatschap. Omstreeks 2006 ben ik na een driejarige waarnemingsperiode gestopt met de orthodontie. Heb bestuurlijk als vertegenwoordiger van de tandheelkundige specialisten in het hoofdbestuur van de NMTgezeten. Op een paar krasjes na ervaar ik het leven als een feest. Foto omstreeks 1900 Deur? Deur! De Zwolse fotograaf Joop van Putten heeft een nieuw boek uitgebracht, 'Zwolle Jaren Later'. Een oude foto of ansichtkaart is aanleiding om op exact dezelfde plek met dezelfde camerapositie een actuele foto te maken. De verschillen tussen toen en nu zijn soms dramatisch, op andere foto's vallen de verschillen mee. Midden in het boek zit een foto met de titel Schouwburg - Blijmarkt. De foto is omstreeks 1900 gemaakt. De Groote Sociëteit staat ook op die foto met, wie goed kijkt, maar één deur. Naast de deur zitten vier vensters. Al eerder heb ik geschreven over ongedocumenteerde bouwgeschiedenis van ons pand. Dat geldt ook de aanleiding voor het aanbrengen van deze deur. De - niet meer gebruikte - voordeur in de Heerenzaal moet na 1900 zijn aangebracht. Kennelijk als toegang voor het dan van Koestraat 8 afgescheiden pand/ huis Koestraat 8a. Bij de restauratie van 2001 is de trap aan het eind van de gang achter die voordeur weggebroken en is het gat in het plafond gedicht. Ronald van den Berg
De toekomst van de Muziek in De Groote Sociëteit, breder en anders. Een oproep De Groote Zaal van onze Sociëteit heeft een fantastische akoestiek. Vooral voor kleine ensembles. Met name bij de zondagsochtendconcerten vertellen de uitvoerende musici ons vaak dat het "heerlijk spelen" is in deze zaal. Een beter compliment kun je natuurlijk niet krijgen! De concerten op de zondagochtend worden goed bezocht en zijn populair bij de liefhebbers van klassieke kamermuziek. Het is voor velen een mooi begin van de zondag. Dat willen we natuurlijk zo houden. Dit geldt ook voor de muziekcursus op de maandagochtenden van januari en februari. "De toekomst is geen geschenk". In het licht van de beleidsvoornemens van de directie voor de toekomst van De Groote Sociëteit (zie de ledenpagina van onze website) streeft uw sociëteitscommissie naar een ander en ook breder aanbod van muziek in de sociëteit. Naast de klassieke muziek op de zondagochtend overwegen we het aanbod te verbreden; dus ook ruimte voor andere muziekvormen zoals jazz, blues, wereldmuziek en wellicht popmuziek. En natuurlijk uitvoeringen op andere tijdstippen en andere dagen. En misschien voor een breder publiek. Dit vergt wellicht op termijn overleg met andere podia in Zwolle, maar dit kan een brug te ver zijn. De Groote Muziek Kring (werktitel) Om het bovenstaande handen en voeten te geven wil de sociëteitscommissie een "kring" van leden instellen die affiniteit hebben met muziek en bereid zijn om het vernieuwde muzikale aanbod voor de sociëteit onder auspiciën van de sociëteitscommissie vorm te geven. Aubade de heer Sievers DALFSEN DEN AALSHORST De heer Sievers heeft door de jaren heen veel gedaan voor Canadese veteranen. Zo verzorgde hij de ontvangst van Canadese veteranen in Dalfsen. Via de Nederlandse afdeling van het Royal Canadian Legion ( de Canadese veteraneorganisatie)zette hij zich ook in voor het gedenken en herdenken van onze bevrijders. Tot voor kort nam hij ook deel aan de Colourparty (Groep van vlaggen) die herdenkingen bijzonder maken. Het bestuur van de Nederlandse afdeling was van mening dat een verrassing meer dan op zijn plaats was. En zo marcheerde de Pipes and Drums van De Royal Canadian Mounted Police vergezeld door de Colourparty op 3 mei om 10 uur s morgens over de Heinoseweg via de oprijlaan van Huize Den Aalshorst naar het huis van de heer Sievers. Aldaar gaven zij een show van ruim een half uur. Alhoewel hij wellicht iets vermoedde, was hij zeer verrast en onder de indruk. Ook werden de bandleden gastvrij onthaald op koffie en koek en was er de kans om even na te praten en het huis en de omgeving te bezichtigen. "We need You" (uit de beleidsvoornemens) Oproep: Denkt u, als muzikaal betrokken sociëteits-lid daar graag een bijdrage aan te willen leveren dan kunt u zich aanmelden voor een verkennend gesprek hierover in de maand juli a.s. Wij zien uw reactie met spanning tegemoet! Aanmelden: Email: aanmelden@degrootesociëteit.nl (voorkeur) bellen naar Bert Klaver; 0529 431823 (ook voor meer toelichting). 9
De Sixtijnse kapel Twee dagen voor mijn vetrek op 22 april jl naar Rome kreeg ik een uitbundig enthousiaste Liz Lev aan de telefoon. Liz is bijna twintig jaar geleden in zekere zin in de voetsporen van koningin Christina van Zweden (die zich in 1868 definitief in Rome vestigde) getreden: ze wilde geen dag meer leven als dat niet in Rome zou zijn! Liz is in de VS geboren en studeerde kunstgeschiedenis aan de universiteit van Chicago. Na haar studie is ze voor promotieonderzoek in Noord Italië terecht gekomen en uiteindelijk gepromoveerd op een studie over de San Giovanni i Petronio kerk in Rome. Daarna heeft ze haar tomeloze werklust en belangstelling op het Vaticaans museum gericht. Dat heeft haar gevormd tot een gids en expert op het gebied van de kunst historische betekenis van dat museum en alles wat daarin te ontdekken valt. Dat is heel veel weet ik inmiddels dankzij het feit dat ik vier keer eerder met haar een tour door het museum heb gemaakt in het kader van mijn werk voor Avicenna, academie voor leiderschap. Mijn werk als moderator behelst onder andere dat ik de docenten een laatste briefing geef over hun bijdrage in het programma en de samenstelling van de groep deelnemers. Liz ken ik als enthousiast, maar deze keer was ze uitbundig enthousiast. Ze vertelde me dat we met haar als gids toegang zouden krijgen tot delen van het museum die niet voor publiek toegankelijk zijn en dat we een half uur als groep alleen in de Sixtijnse kapel konden verkeren. Ik voelde onmiddellijk de betekenis van het gevoel dat ze bij mij overbracht: uitverkoren te zijn. Van mijn vorige bezoeken aan die wereldberoemde kapel herinner ik me vooral die soms schokkende contrasten; een ruimte gedecoreerd met een onvoorstelbare beeldende kracht en schoonheid, maar tegelijkertijd gevuld met lelijk menselijk gedrag. Altijd gevuld met teveel mensen die na lang wachten op een trap in een foeilelijk gangetje elkaar verdringen om al dat schoons te willen opzuigen om er als het ware hun eigen ziel mee te decoreren en voortdurend bestookt worden door bewakers die no foto s en silence roepen. Dat is dan weer het laatste wat de bezoekers willen; die willen natuurlijk vooral veel foto s maken en het er met elkaar over hebben. Het resultaat is dat vooral de bewakers de stilte en de rust verstoren. Het leek me dus geweldig om een keer die kapel te beleven met niet meer dan tien mensen en alle rust om een paar 10 unieke foto s te maken zonder flits, maar ook zonder bezoekers. Dat heb ik kunnen doen met mijn iphone; zie bijgaande plaatjes. Over de Sixtijns kapel is natuurlijk heel veel te vertellen. Wat me deze keer sterk opviel is de onuitputtelijke rijkdom aan beeldtaal (hoezo dat de jeugd van nu vooral van plaatjes houdt?) en verhalen die de kapel te vertellen heeft. Feitelijk is dat precies wat Michelangelo en anderen in die zaal zo beeldend laten zien: van de scheiding van licht en donker tot het laatste oordeel. Het leven in zijn volste en diepste betekenis laat zich door de beschilderingen en de verhalen steeds opnieuw ontdekken en weer opnieuw uitvinden. Sterker dan vorige keren ervoer ik het mysterie van die alsmaar uitdijende menselijke creativiteit, maar ook voelde ik bijna fysiek het ongemak dat Michelangelo gevoeld moet hebben door jarenlang boven zijn hoofd aan dat plafond te werken. De kracht die hij als beeldhouwer in zijn menselijke figuren heeft gebracht is ongeëvenaard en dat maakt dat ook ik niet anders dan uitbundig enthousiast kan zijn. Dirk Hilarides
Ruimte voor de rivier Plaats van samenkomst vrijdag 29 mei is de Bierton in Zwolle Zuid. Daar wacht onze gids van deze middag, Rinus Sluiter, ons op. Rinus start met een powerpointpresentatie over het project 'Ruimte voor de rivier'. Directe aanleiding voor al het gegraaf zijn de dreigende overstromingen van de grote rivieren in de jaren '93 en '95. Die dreiging ging toen gepaard met grootscheepse evacuaties van mens en dier. De De oorzaak is de gestage de klimaatverandering die gepaard gaat met meer en heftiger buien. Opnieuw dijkverhoging is geen optie meer. De rivier moet meer ruimte krijgen om het water sneller te kunnen afvoeren. Dat moet bij pieken resulteren in lagere waterstanden. Met de ingrepen langs de rivier wordt een tweeledige doelstelling beoogd: het verhogen van de veiligheid voor het achterland en het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit door het verhogen van de natuurwaarden. Dat laatste doel kan mede worden bereikt omdat de uiterwaarden niet langer van betekenis zijn voor de veehouderij. Langs de IJssel gaat het in totaal om zeven projecten, waarvan twee in Zwolle. In 2010 is een begin gemaakt in de Vreugdenrijkerwaard. Nu wordt gewerkt in de Scheller- en Oldeneler Buitenwaarden. In het eerste geval gaat het om dijkverlegging, in het tweede geval om zomerbedverlaging. Beide ingrepen moeten resulteren in een peilverlaging van acht centimeter. Dat alles heeft dan tussen de 13 en 17 miljoen euro gekost. Zomer 2016 moet het werk gereed zijn. Hans Harms dankt Rinus voor zijn presentatie en alles wat nog komen gaat. Na de presentatie klimmen we in een grote huifkar. Getrokken door een uit de kluiten gewassen tractor gaan we richting Kleine Veer. Daar gaan we dijk over en rijden het gebied binnen. Wat we zien kan met één woord worden samengevat: grondverzet. Grote bulten grond, graafmachines en dumpers. We klimmen uit de huifkar en kijken in de straffe wind om ons heen. Aan de plas voor ons ligt het werk op dit moment stil. Oeverzwaluwen hebben dankbaar gebruik gemaakt van het graafwerk en hebben nesten aangelegd in het steile talud. In de Scheller Buitenwaard wordt 1,3 miljoen kuub grond verplaatst. Dat zijn 180.000 dumpers, grote kiepwagens, omgerekend 15,6 miljoen kruiwagens. Rinus kent het gebied als zijn broekzak. Hij is er geboren en getogen. Zijn (ouderlijk) huis staat midden in het gebied op korte afstand van de rivier. Hij woont inmiddels in een nieuw gebouwd huis op een terp aan de dijk. We kijken bij het oude nu verlaten huis. De bijgebouwen zullen worden gesloopt, maar het huis zelf blijft grotendeels bestaan. Het casco wordt omgebouwd tot een uitkijkpunt voor het nieuwe natuurgebied. Voor nieuwe bewoners van het huis wordt gerekend op de komst van vleermuizen. We hobbelen terug naar de Bierton. Het gros van de deelnemers verplaatst zich aansluitend naar de Koestraat. Ronald van den Berg 11
12
WIJNCOLUMN Onder de Loep: De kracht van het etiket Château Mouton Rothschild, Chateau Petrus, Domaine Romanée Conti, Vega Sicilia, Pommard. Zomaar wat namen van wijnen of gebieden die eigenlijk geen verdere uitleg nodig hebben voor de verkoop. Toch is het niet altijd een garantie voor kwaliteit. Helaas worden bekende namen nogal eens misbruikt om een vermeende kwaliteit aan te duiden. Een van de bekendste voorbeelden hiervan is wellicht Chablis. Dit wereldbekende wijngebied maakt voortreffelijke wijnen waarvan vele menen dat de beste soorten kenmerkend zijn voor hoe een Chardonnaydruif zou moeten smaken. Een Chablis is immers altijd van deze druif gemaakt. Helaas heeft de merknaam Chablis er ook voor gezorgd dat er wijnmakers waren die weinig oog meer hadden voor kwaliteit. Zolang de naam Chablis erop staat is het immers goed! De naam Chablis verkoop! Als gevolg hiervan zijn er meer matige en zelf ronduit slechte Chabliswijnen dan goede. Toch geeft een wijnetiket een wijnkenner de nodige informatie van producent, regio en bijvoorbeeld jaartal van de wijn. Dit zijn zaken die van belang zijn bij het inkoopproces van de wijnen. Namen alleen hoeven niet veel te zeggen. Hoe koopt u de wijn? De consument echter kijkt weer heel anders naar een wijnetiket. Uit onderzoek blijkt dat het etiket veelal doorslaggevend is bij de aankoop van wijn. Nog een bepaling van de keuze is de aanwezigheid van het druivenras op het etiket. Een Merlot is altijd goed of een Sauvignon blanc smaakt toch altijd. De realiteit is dat er enorme diversiteit aan smaken binnen deze druivenrassen voorkomt en de ene Merlot dus zeker de andere niet is. Daarnaast wordt de keuze voor het wijnschap ook vaak bepaald doordat consumenten kijken waar de meeste flessen uit het schap zijn. Immers als die wijn zo veel verkocht wordt moet het ook wel goed zijn. In de tijd dat ik werkzaam was bij Albert Heijn wist men al heel goed hoe dit werkte en zorgde men voor een zg. startbres op de displays. Dus de display niet helemaal vol bouwen maar net zo opbouwen dat het in het begin al lijkt of er goed van verkocht is. Dit geeft de consument vertrouwen. Iets waar iedere consument naar op zoek is. Maar waar moet u nu echt op letten bij uw wijnaankoop om te kunnen genieten van een lekkere wijn? Eigenlijk is er maar één manier om goed wijn te kopen. Proeven voordat je koopt. Want smaken verschillen nu eenmaal. Ruiken, Proeven en Beleven waarbij u altijd de juiste keuze kunt maken door eerst te proeven en dan de wijn te kopen. Binnenkort is dat in ruime mate mogelijk in onze nieuw te openen winkel waar naast wijnen voor dagelijks gebruik er ook hele bijzondere te proeven zullen zijn! Wordt vervolgd. En tot die tijd, laat u in uw aankoop niet te veel leiden door een fraai etiket, maar vraag ons om advies! Remco van Looijengoed Schuttelaar Wijnen en Geschenken Zwolle Laatste wijncolumn In deze editie van de Groote Klok staat voor de laatste keer de wijncolumn van Remco van Looijengoed, directeur/vinoloog van Schuttelaar Delicatessen en Wijnen. In september 2007 is hij met de wijncolumn gestart en in totaal heeft hij er niet minder dan tachtig geschreven. De liefhebbers van wijn, en dat zijn veel leden van de Groote Sociëteit, keken altijd uit naar de column van Remco. Hij gaf niet alleen tips over mooie wijnen die op de markt, waaronder uiteraard de wijnwinkel van Schuttelaar, waren verschenen, maar vertelde ook over zaken als de druivenrassen en hun karakters, hoe om te gaan met temperatuur, de wijnoogsten, de beroemde wijnhuizen, kortom alles wat een wijnliefhebber interesseert. Remco was nog lang niet uitgeschreven, want over wijn valt altijd weer wel iets te vertellen. Maar zoals een wijn niet het eeuwige leven heeft, komt er ook eens een einde aan een rubriek in krant of tijdschrift. De redactie is Remco van Looiengoed veel dank verschuldigd voor de uitstekende en trouwe manier waarop hij zijn column in de Groote Klok heeft verzorgd. Van zijn aanbod om bij speciale gelegenheden in ons blad nog eens over wijn te vertellen, zullen we graag gebruik maken. Culinaire Cornuyten Partnerdiner Ter afsluiting van het seizoen vond op 11 mei jl. het jaarlijkse diner met partners plaats. Een geslaagd samenzijn en een voortreffelijk diner. Rauwe zalmtartaar met groene asperges Stoneleigh Chardonnay 2012 New Zealand Romige puntpaprikasoep met gerookte kip Gegrilde kabeljauwhaas op groente en Pappardelle en Hollandaise saus Stoneleigh Chardonnay 2012 New Zealand Runderlende met roosjes broccoli en Romanesco, pepersaus en gebakken krieltjes Vigneti Sant Helena Refosco 2009 Gepocheerde gebakken ananas met limoensorbetijs Moscato d' Asti San Mauritzio vdb. 13
Een reis naar Letland en Estland Het reisgezelschap telt dertig zielen, een opgewekte mix van oudere jongeren en krasse knarren. Veel Culinaire Cornuyten en veel bridgers. Het zal een aangename en geïnteresseerde groep blijken te zijn. De reisplannen zijn in samenwerking met SRC uitgewerkt door Hans Harms en Ruurd Tjallema. Daarbij is dankbaar gebruik gemaakt van de vele contacten van Nick van de Griendt in beide landen. Hans Wijdeveld is ingeschakeld als reizend thesaurier. Ruurd en Hans zullen zich tijdens de reis ontpoppen tot zeer verdienstelijke assistent-reisleiders. Letland en Estland zijn beide kleine landen (ongeveer evengroot als Nederland) met een roerige geschiedenis waarin anderen Duitse kruisridders, Pruisische leenheren, Zweedse, Poolse, Litouwese en Russische edelen - het eeuwenlang voor het zeggen hebben gehad. Dat heeft de bevolking van die landen soms in de geschiedenis doen verdwalen. In 1920 wordt de onafhankelijke republiek Letland uitgeroepen. Lenin gunde de Baltische staten na de oktoberrevolutie van 1917 onafhankelijkheid. Weliswaar in de veronderstelling dat ze zich later bij de Sovjet-Unie zouden aansluiten. Dat gebeurde echter niet. Op 17 juni 1940 valt het Sovjetleger Letland binnen, een uitvloeisel van een geheim protocol van het niet-aanvalsverdrag dat Stalin en Hitler in augustus 1939 tekenen. In dat protocol wordt vastgelegd dat de Baltische staten tot de invloedssfeer van de Sovjet-Unie behoren. Die bezetting zal een jaar duren en gepaard gaan met grootschalige deportatie van de Letse intelligentia. Als de nazi's in juli 1941 Riga binnenmarcheren worden ze dan ook als bevrijders verwelkomd. Als de Russen aan het einde van de tweede wereldoorlog Letland van de nazi's bevrijden kunnen de Letten hen niet echt als hun bevrijders zien. Maandag 1 juni Bij de gate op Schiphol ontmoeten we Bart van Mierlo, onze reisleider de komende week. Bart is historicus en afgestudeerd op de geschiedenis van de Baltische staten. Tijdens zijn studie heeft hij enige tijd in Tallinn gewoond. Bart zal de komende week een goedlachse wandelende encyclopedie blijken. Met een Boeing 737-300 van Baltic Air vliegen we naar Riga, een uurtje tegen de 14 Rijk versierde Art Decogevel in de Albertstraat in Riga Allemaal kijken, Riga tijdzone in. Buiten de bescheiden luchthaven staat een bronskleurige Volvobus gereed, een goed geconserveerd tweedehandsje uit Nederland, met een Russisch sprekende Let als chauffeur. Achter de voorruit een plakkaat met daarop 'Groote Sociëteit'. Ons eerste hotel, het Alberthotel, groot en opgetrokken in een wat ondefinieerbare architectuur, ligt temidden van de vele Art Decopanden waar Riga rijk aan is. Een derde van de gebouwen in de stad is in die stijl gebouwd. We verkennen na het inchecken de omgeving van het hotel. Bart vertelt. Als de komst van de Napoleontische troepen wordt gevreesd wordt de uit houten huizen bestaande stadsrand rond de oude stad in brand gestoken. Die lange tijd onbebouwde zone wordt eind 19e begin 20e eeuw de kraamkamer voor de Letse varianten van de Art Deco. In die periode van economische bloei vertienvoudigt de bevolking van stad. In de Albertstraat vlak bij ons hotel staan de panden, vier, vijf etages hoog, schouder aan schouder naast elkaar. Zwaar behangen met voor tijdgenoten begrij pelijke symbolen. Ontwerpen van beroemde architecten als Mikhail Eisenstein wiens zoon zich zou ontwikkelen tot Stalin s favoriete filmer. Unesco Werelderfgoed. Sommige panden zijn zeer uitbundig tot buitenissig gedecoreerd. Je ziet aan die panden het tijdtstip naderen waarop mensen de Art Deco helemaal zat zullen zijn. Dinsdag 2 juni We maken een stadswandeling. We lopen langs het Vrijheidsmonument de oude stad in. Midden in de straat naast het oranjekleurig beursgebouw zijn twee voetafdrukken in een blok rood graniet in het plaveisel uitgehouwen. Er onder staat in messing gegraveerd: Baltijas Cęlš 23 08 1989 Tallina Rīga Viļŋa. Het is de dag waarop twee miljoen Esten, Letten en Litouwers een menselijke ketting vormden over de Baltische Straatweg van Vil Monument voor de menselijke keten van Tallinn naar Vilnius
nius tot Tallinn. Het is dan 50 jaar geleden dat Stalin en Hitler hun pact sloten. In het tegenover de beurs gelegen gebouw van de Letse Omroep zien we sporen van kogel- en granaatinslagen. Het zijn de stille getuigen van de schermutselingen die in 1991 aan de onafhankelijkheid van Letland voorafgingen. Reisleider Bart is niet alleen vriendelijk en behulpzaam maar ook slim. Hij verstaat zijn vak tot in onvermoede details. Als hij ons in Riga een oud Hanzehuis toont, staan daar 'toevallig' twee muzikanten. Zodra die ons zien beginnen zij tot onze verassing het Wilhelmus te spelen. En daarna nog een aantal vaderlandse evergreens. Aan het eind van de dag slenteren we naar de grote markthallen van Riga niet ver van het station. Het is een rijkvoorziene markt met vis, vlees, groenten, honing en kruiden. De markthallen zelf zijn bijzonder. Het zijn grote hallen uit de Eerste Wereldoorlog waarin zeppelins werden gebouwd. Oorspronkelijk stonden ze elders in Letland voordat ze naar Riga verplaatst werden. 's Avonds kijken we vanuit de skybar van het hoge Avalonhotel uit over de stad. Onder ons glanzen de vergulde koepels van neobyzantijnse Russische kathedraal in de avondzon. Woensdag 3 juni We gaan van Riga in noordoostelijke De Russisch Orthodoxe Kathedraal van Riga richting op reis naar een geheime Sovjet bunker in Ligatne. Een groot ondergronds commandocentrum van de Letse zetbazen van Moskou. Een smalle en vooral bochtige asfaltweg voert het bos in. Jarenlang een no go area voor de gewone Letse sterveling. Na een aantal kilometers komt een sanatorium in zicht, de bovengrondse camouflage van de er onder gelegen bunker. Het basketbalveldje ernaast is niet voor sporters maar is in werklijkheid de helihaven. Een Letse gids heet ons welkom. Via een stelsel van sluizen dalen we af in de bunker. Een enorm complex van 2000 vier In de atoomvrije bunker van Ligatne kante meter waar de politieke elite van de tachtiger jaren het na een atoomaanval 130 dagen kon uithouden. Wat er na dag 130 op het programma stond blijft onduidelijk. Tijdens de bouw werd er voortdurend van bouwvakkers en installateurs gewisseld. Niemand mocht weten waarvoor het bouwwerk uiteindelijk zou worden gebruikt. We zien imposante communicatieapparatuur, natuurlijk een rechtstreekse verbinding met het Kremlin. Wanden vol geheimzinnige landkaarten. Een grote luchtbehandelingsinstallatie en een powerstation bestaande uit twee tankmotoren. Een kantine in onvervalste Sovjetstijl. Alles ziet er uit of het complex pas gisteren is verlaten. In de 'museumwinkel' worden gasmaskers te koop aangeboden voor zeven euro. Van Ligatne reizen we verder noordoostelijk naar de veenderij van Nick van de Griendt en partners bij Seda, dicht bij de grens met Estland. De veenderij houdt kantoor in het midden van het dorp. Een standaarddorp waarvan er volgens Nick meerdere in de Sovjettijd zijn gebouwd. Naar onze maatstaven een troosteloos oord. Een paar hoofdgebouwen, een lompe winkel, woonblokken in drie etages en in het geval van Seda een kleine Russisch Orthodoxe Kerk. Ooit telde Seda zo n vierhonderd zielen. Nu nog maar een paar honderd. De eigenlijke veenderij ligt nog een aantal kilometers verderop. Het is een grote 15
bruine vlakte, vele voetbalvelden groot. Lange rijen gestapelde turfblokken staan er te drogen. Een machine van een ontroerende eenvoud steekt dikke plakken turf uit de bodem, snijdt de plakken in blokken en zet deze dan rechtop. Als deze nog natte turf wat gedroogd is worden ze losjes gestapeld om verder te drogen. Het stapelen is seizoenswerk dat vooral door Bulgaren wordt verricht. Vier vrouwen zijn continue bezig om handmatig de strijd tegen het onkruid te voeren. Want de prijs van het eindproduct teelaarde voor ondermeer de kwekers in ons eigen Westland wordt in hoge mate bepaald door de afwezigheid van zaden en pollen. Veenderij in Seda Turfsteekmaschine in veenderij Seda We steken bij Valka/Valga de grens over naar Estland en rijden noordwestelijk naar de kust, naar Pärnu. Ons hotel daar, het Rannahotel, staat pal aan het strand. Een wit in functionalistische architectuur opgetrokken gebouw uit de jaren dertig dat bij eerste aanblik doet denken aan het sanatorium Zonnestraal van Dudok. In de namiddag een borrel in Nicks Estse huis in Pärnu. Het huis staat is een lommerrijke omgeving met veel fraaie houten huizen. Schuin er tegenover staat villa Ammende, een grote Art Deco villa, de mooiste van het eiland. Het interieur in stijl is nog geheel intact. Nogal uitzonderlijk want bij wijziging van eigenaar wilde een nieuwe eigenaar nog wel eens overgaan tot een ingrijpende modernisering. Het is nu een 'Luxury Art Nouveau Hotel'. 16 Villa Ammende in Pärnu Donderdag 4 juni We gaan naar het grote Etse eiland Saaremaa. Van Pärnu reizen we naar het veer bij Virtsu. Met de veerboot varen we naar Muhu, een klein eiland dat met een dam verbonden is met grote Saaremaa. Bij aankomst in de veerhaven bekijken we een splinternieuw aluminium onderzoekschip. De directeur van de werf 'Alunaut' die het gebouwd heeft geeft uitleg. Aansluitend bezoeken we de verder landinwaarts gelegen bedrijfshal. Binnen wordt gewerkt aan een politieboot die zal worden aangedreven door twee imposante 250 pk Mercurymotoren. Saaremaa is vooral groen en amper bewoond. Weiden, bossen, hier en daar een geel koolzaadveld. Zo nu en dan een houten huis met een windsingel van nu bloeiende seringen. Van tijd tot tijd passeren we grijze, vaak gedeeltelijke ingestorte, loodsen, in betere tijden de bedrijfsgebouwen van een kolchoze. Een stukje verderop staat dan steevast een woonblok van drie etages in het lege landschap. Ruimte zat maar het de collectieve mens werd nu eenmaal niet geacht het gevoel van privaat eigendom te kennen. Einddoel vandaag is Kuressaare aan de zuidkant van het eiland en hoofdstad. Vrijdag 5 juni Kuressaare is een rustig plattelandsplaatsje, vlak aan zee. Een pittoresk marktplein met terrasjes. Vlakbij zee staat een fors en uitzonderlijk gaaf middeleeuws kasteel, de Bisschopsburcht, in de zeventiende eeuw tot een vesting uitgebouwd met wallen en een gracht. In de middag maken we met de bus een tocht over het eiland en zien de toeristische hoogtepunten: de meterorietkrater van Kaali, de vijf houten Anglamolens en enkele van de witte -versterkte- middeleeuwse kerkjes. Zaterdag 6 juni De veerboot zet ons weer af op het vasteland zodat we naar Tallinn kunnen reizen. Nadat we ingecheckt zijn in Hotel Nordic Forum brengen we in de middag met de bus een bezoek aan Kadriorgpaleis, een paleisje dat Tsaar Peter de Groote voor zijn vrouw liet bouwen. Van daar wandelen we naar het KUMU, het nationaal museum voor beeldende kunst. Een bijzonder ontwerp van de Finse architect Pekka Vapaavuoi, geopend in 2006. De hoofdvleugel van het gebouw steekt als de steven van een schip uit de rotsen. Op de derde verdieping hangt een charmant schilderij van Andrei Jegorov. Het is in 1925 geschilderd en toont het raadhuisplein van Kuressaare met de terrasjes. Gisteren hebben we daar nog koffie gedronken. Het museum voor beeldende kunst, KUMU
Zondag 7 juni Een schisma op zondag? Welnee, daar is dit reisgezelschap veel te relaxed voor. De grootste helft van de groep gaat met de bus naar het Lahemaa Nationaal Park. De kleinste helft gelooft het wel en blijft graag in Tallinn waar alle winkels ook op zondag open zijn. Tallinn is veel toeristischer dan Riga. In de oude stad wemelt het van souvenirwinkeltjes en winkels waar barnsteen in allerlei bewerkingsvarianten wordt aangeboden. Ook producten van wol, vilt en linnen behoren tot het lokale aanbod. Cruiseschepen leggen aan in Tallin en zetten dan een paar duizend toeristen op de kade. Overal lopen de genummerde groepjes toeristen rond met hun gids. De Bovenstad, gelegen op een kalksteenklif is de stad van de adel. De lager gelegen Benedenstad is de stad van de handel, stad van de Hanze. Beide stadsdelen zijn ommuurd en voorzien van torens maar ook van elkaar gescheiden. Eeuwenlang ging s avonds de verbindingspoort tussen beide stadsdelen op slot. In de zeventiende eeuw wordt Tallinn door een grote stadsbrand getroffen. Als de stad herbouwd wordt is het straatniveau twee meter hoger komen te liggen. Als we de oude Mariakathedraal binnengaan dalen we die twee meter af voor we op de kerkvloer staan. In de kerk een grafmonument voor de in 1846 overleden admiraal en ontdekkingsreiziger Adam Johann von Krusenstern, naar wie de Russische viermastbark Krusenstern vernoemd is. Niet ver van ons hotel staat een groot en streng uitziend gebouw. Het was het hoofdkwartier van de Estse KGB. Onder Esten gold het gebouw als het hoogste punt van het land. Vanaf de bovenste verdieping konden de al dan niet vrijwillige bezoekers Siberië zien liggen. Aan het eind van de middag brengen we een bezoek aan de opera, de Rahvusooper Estonia. In het Ests wordt de Circusprinces van Emmerich Kálmán opgevoerd, met 'boventiteling' in het Engels. De zaal in de opera is een fors grotere uitvoering van het ons bekende Odeon. Het theater is uitverkocht en gevuld met op hun Paasbest geklede Esten. Na afloop krijgen we een meer dan uitstekend diner voorgeschoteld in Restaurant Ribe. Als ik de bijdehandte serveerster vraag waarom het restaurant zo heet antwoordt ze in vloeiend Engels, Monniken uit Ribe hebben hier in de buurt een klooster gesticht. Het Kadriogpaleis in Tallinn De centrale hal in het Kadriorgpaleis Maandag 8 juni We maken nog een laatste stadswandeling door Tallinn. Natuurlijk langs de sprookjesachtige Alexander Nevski kathedraal. De bovenstad biedt op een aantal plaatsen een schitterend uitzicht over de benedenstad en de haven. Tijdens de slotlunch in het hotel wordt Bart, Ruurd en Hans verdiende lof toegezwaaid We vliegen aan het eind van de middag terug naar Schiphol met een klein slank toestel van Estionian Airways, een Bombardier CRJ900, 88 stoelen. Een klein vliegtuig, maar prima beenruimte. Na een rustige vlucht landen we weer op Schiphol waar de bus naar Zwolle al staat te wachten. Dit smaakt naar meer. Al eerde deze week is geopperd de voorbereidingen voor de De Alexander Nevski kathedraal in Tallin Uitzicht over de benedenstad van Tallinn volgende reis binnen niet al te lange tijd ter hand te nemen. Ronald van den Berg 17
Uit Geschiedenis van Zwolle (9) Het eerbare Regiment Op 20 februari 1715 werden aan de oude Ordonnantie van 1623 de volgende regels toegevoegd, namelijk dat: 1e. alle rotgezellen persoonlijk moesten opkomen; 2e. de rol zou worden gelezen; 3e. allen s nachts compleet en met een goed bruikbaar geweer op wacht moesten komen; 4e. wachthuizen schildwachten moesten hebben; 5e. de rotmeesters des winters voor 9 uur en des zomers voor 10 uur moeten compareren aan de Hoofdwacht om het wachtwoord te vernemen; 6e. het wachtwoord moet worden doorgegeven; 7e. officieren en adelborsten 3 à 4 maal s nachts moeten visiteren; 8e. de rotgezellen tot gehoorzaamheid verplicht zijn; 9e. de controle van de Hoofdwacht uitgaat; 10e. de hoofdofficieren allen moeten controleren; 11e. twee van de Vispoort en twee van de Rodetoren naar de Hoofdwacht moeten op controle; 12e. zij niet dronken arriveren en niet drinken in wachttijd; 13e. men betaalt bij verzuim de ordinatie-boete plus een goudgulden voor de regimentsbusse. Dit waren de 13 ongeluksartikelen van Het eerbare Regiment. Ondanks de aanwezigheid van een burger-provoost waren weldra wanorde en verzuim zo groot, dat de eerbare rotgezellen naar bed zijn gestuurd en in 1723 klapwakers aangesteld, waarmede de grondslag voor een modern politie-corps was gelegd. De werkelijke reden waarom deze oude burgerwacht werd opgeheven, was vermoedelijk een andere, n.l. deze, dat de burgerij door de conniventie van de wachters thans een ideale gelegenheid kreeg tot het ontduiken der belastingen. Immers de inning der belastingen was verpacht aan pachters, b.v. die op het gemaal, op het geslacht, op het zout enz., en deze pachters moesten gebruik maken van de schouw bij nacht en diens suppoosten om de lorrendraajerye te stuiten. Maar nu de burgerij des nachts 18 weer op de been gebracht werd, wist zij precies waar de suppoosten zich bevonden, mitsdien werd er levendiger dan ooit gesmokkeld. De smokkel werd ingeladen langs het Zwartewater en dan geroeid naar de Rode Toren, waar de boomsluiter Pothof in het complot was. Op die manier kwamen halve varkens, zakjes met meel of zout in de stad. De klachten over Pothof waren groot; hij werd ernstig vermaand en zelfs geschorst. Het hielp niets. In diezelfde tijd ontstonden nachtelijke knok- en knuppelpartijen tussen de leden van het Eerbare Regiment en de suppoosten. Wanneer dan de suppoosten op het ene punt aangenaam werden bezig gehouden, werd op een ander punt de smokkelwaar in de stad gebracht. Aldus bevond de overheid zich feitelijk permanent in moeilijkheden. Daarbij kwam, dat de magistraat er steeds bang voor was tegen eigen burgers op te treden. Uit de criminele registers blijkt, dat de overheid in de eerste plaats optrad tegen heidens ofte vagebunden, dus tegen zigeuners, die het kerspel onveilig maakten. Zij opereerden meest gedrieën in de oogsttijd. Wanneer de boeren op het land waren, maakte zigeuner no. 1 een praatje, no. 2 stond op de uitkijk en no. 3 pleegde de inbraak. Wanneer zij gegrepen waren, werden zij ten stadhuize naar de pijnigkelder gevoerd, waar het verhoor begon. Dit geschiedde door de stokmeesters; een secretaris moest alles noteren. De beul werd ontboden om door syn aankomste imant vreze aan te jagen en deze begon met het visiteren van de rugge d.w.z. de rug van de zigeuner werd nagezien of zich daarop soms een brandmerk bevond. Was dit het geval, dan werd het brandmerk geïdentificeerd en daarop vertrok een brief, b.v. naar Arnhem of naar Nijmegen, om informatie. Daarna werd de verdachte met de handen opgetrokken aan de nu nog aanwezige ringen en aldus hangende, werden hem vragen gesteld. Indien de zigeuner last had van geheugen-zwakte werd dit gecorrigeerd door de adhibitie d.w.z. door slagen van de beul. Na enige dagen opgesloten te zijn in de Sassenpoort, werden zij gewoonlijk aan de kaak gegeseld, soms gebrandmerkt, doch steeds verbannen. Gewone bedelaars werden zonder meer verbannen en kwamen zij toch in de stad of kerspel terug, dan werden zij gegeseld op de binnenplaats van het stadhuis en daarna verbannen. Het geselen geschiedde steeds met de gepekelde roede, die ten getale van 28 stuks in twee houten kokers stonden; de Zwolsche Achtentwintig was berucht. Jeugd-criminaliteit werd op soortgelijke wijze bestreden. Baldadige jongens moesten met hun ouders ten stadhuizen verschijnen om daer van haar olders geslagen te worden en hadden ze het al te bont gemaakt, dan moesten zij door een armendienaar geslagen worden of een weinig gegeseld door de beul. Die geseling geschiedde dan an t hagedoorntien, een boompje, dat op de binnenplaats van het stadhuis stond. Ook werden ze wel op water en brood opgesloten op t torentien d.w.z. op de raadstoren in arrest gezet. Vrouwelijke delinquenten, in t bijzonder jeugdige dieveggen, werden gegeseld en daarna gewoonlijk in een werkhuis van tucht te Amsterdam geconfineerd voor de tijd van een jaar en daarna 25 jaar verbannen. Ontuchtige vrouwspersonen moesten vooral wanneer zij ruzie gemaakt hadden de schandstenen dragen, waarna zij de poort werden uitgezet. Oudere dieveggen werden met de strop om de hals aan de kaak te prijk gesteld, gegeseld en daarna al dan niet gebrandmerkt verbannen. Indien een man die elders gestolen had, hier opnieuw ging stelen, werd hij gehangen. Op diefstal van een paard stond steeds de strop; mannelijke delinquenten werden gehangen aan de galg, vrouwelijke aan de paal met worghout of garotte geworgd. Moordenaars werden onthoofd, maar het getal der onthoofdingen nam af sinds 1700. Deze vorm van executie gaf blijkbaar aanleiding tot emotie en grote onkosten. In september 1714 moest een misdadiger, die zijn vrouw had doodgeschoten, onthalsd worden. Ten stadhuize waren de heren blijkbaar enigszins in de war, want de uitgaven werden niet in de Rekeningen, maar in het Resolutie-boek genoteerd! In 1715 werd het onthoofden als iets bijzonders beschouwd, want de beul die volgens de instructie van 1670 zes gulden voor iedere capitale executie ontving, kreeg sinds 1715 tien gulden voor het onthalzen. Bij deze criminele zaken vallen telkens twee verschijnselen op, n.l. dat de overheid bijna niet tegen eigen burgers durfde op te treden en dat hier een groot gebrek was, namelijk het ontbreken van een behoorlijke gevangenis. Over de totstandkoming van zulk een onmisbare instelling werd herhaaldelijk gesproken in de vergadering van Ridderschap en Steden. Er zou een provinciaal tuchthuis komen, maar het duurde tot 1730 voordat aan Zwolle bij loting het geluk te beurt viel het Spinhuis binnen haar wallen te mogen ontvangen.
ZET u uw huis te koop of gaat u het verkopen Zo snel en goed mogelijk uw huis verkopen. Dat vraagt om een Garantiemakelaar. Een Garantiemakelaar gaat namelijk een stap verder. Niet alleen zorgt hij ervoor dat uw woning zo goed mogelijk gepresenteerd wordt. Dankzij zijn ervaring in de lokale markt is hij specialist en kan hij u voorzien van advies op maat. Zo wordt uw woning voor een reële prijs in de markt gezet en zet hij de juiste middelen en kanalen in om uw potentiële kopers te bereiken. Uiteraard houdt hij u op de hoogte van de laatste ontwikkeling en is hij altijd voor u bereikbaar. Ook uw huis verkopen? Kijk voor meer informatie op www.degraafvanvilsteren.nl of bel ons op 038-4227229. Van een Garantiemakelaar mag u meer verwachten. GM02 degraafvanvilsteren adv huis te koop 135x185 def v1.indd 1 21-05-13 11:58 Portret (80x120 cm.) getekend door Dioni ten Busschen met een pen van PenPoint 19
www.editoo.nl Indien onbestelbaar retour: Koestraat 8, 8011 NK ZWOLLE 20