Gezondheid en bigkwaliteit Victor Geurts 07 december 2015
Inhoud presentatie Gezondheid en bigkwaliteit Wie zijn wij? Kwaliteitsbig: gezondheid, weerstand Belang van goed biestmanagement Vaccinaties via de zeug voor bescherming big kort na geboorte Wat beinvloed de weerstand van de big. Veel ingezette biggen (vleesvarkens) vaccinaties PRRSv PCV2 Mycoplasma hyopneumoniae APP 2
MSD-AH Nederland: wie zijn wij 3
MSD-AH Nederland Juul ten Haaf: support Victor Geurts: dierenarts Frank Bekkers: BU manager Peter Emmer: regulatory Jos Broere: KAM Sonja Agten : dierenarts Domique Mensinck: PM Toine Cruijsen: dierenarts Jan Van Acht: KAM 4 4
Kwaliteitsbig: belangrijke definities Gezondheid: Toestand van algeheel welbevinden waarbij geen sprake is van lichamelijk letsel of ziekte. Vermogen om te herstellen van ziekte is ook een onderdeel van gezondheid Welzijn: In harmonie met de omgeving leven en het vermogen je daaraan te passen Vrij van: Fysiek en thermaal ongerief Pijn verwonding en ziekte Abnormaal gedrag (dus normaal gedrag vertonen) Angst en chronische stress Goede huisvesting en voeding zijn basisvoorwaardes voor goed welzijn 5
Kwaliteitsbig: biggenopfok en weerstand Wat is kwaliteit? - Vitale big creëeren met een goed werkend afweerapparaat dat bescherming biedt tegen de belangrijkste infecties die hij tegen kan komen gedurende zijn leven. De status van de bedrijven en de omgeving speelt daarbij ook een grote rol. -Specifieke weerstand: weerstand die gericht is tegen een specifieke kiem. Passief: van de moeder gekregen en tijdelijk aanwezig (biestopname heel belangrijk). Actief: zelf opgebouwd na infectie of vaccinatie (gezonde/vitale big nodig). Wanneer is een big vaccineerbaar? - Immuuncompetentie: vermogen om weerstand op te bouwen - Invloed verkregen antistoffen van de moeder (interferentie) - Vermijd stress-momenten: die hebben negatieve invloed op opbouw immuniteit 6
Indeling biggenopfok in de tijd 0-2 dg leeftijd Spenen Tijdslijn Geboorte >2 dgn-spenen Biggenopfokperiode 7
Wat beïnvloedt de weerstand van een big? Een big moet het vermogen hebben om weerstand op te bouwen Een minder vitaal big later en minder immuuncompetent 8
% van tot DG/Mum Teveel doodgeboren en weinig vitale biggen Infectieuze oorzaken: PRRS, griep, Circo, Parvo Niet-infectieuze oorzaken:(70-75%): Worpgrootte DG in vorige worp Moeilijk / traag afbiggen Weinig toezicht tijdens werpen Conditie zeug (te dik of dun) Worpnummer, DG oudere zeugen Niet optimale voerovergangen Te weinig biest/ melk Hoge omgevingstemperatuur onrustige zeug Verkeerd gebruik van oxytocine 60 50 40 30 20 10 0 9 1ste kwart 2e kwart 3e kwart 4e kwart Afbigperiode doodgeboren mummies 430 tomen 13.4 TB 5.6% DG 3.9% Mum Le Cozler et al 2002
Wat beïnvloedt de weerstand van een big? Een big krijgt weerstand mee van zijn moeder 10
Levend geboren: dag 0-2 leeftijd Net geboren en al 3 doelen: Snelle biestopname (weerstand van moeder) Eigen Energieniveau terug opkrikken Herstel eigen lichaamstemperatuur Op zoek naar comfort.. Gevonden! 11
Verschil biestopname eerste big tov laatste big g/l 1e big laatste big Tijd na de geboorte (uren) 12
Biestopname zeer belangrijk!!! Biestopname zeer belangrijk! Biestopname in relatie tot sterfte Biestopname < 200 gram - meer sterfte NB: Lichte biggen - meer sterfte 13
Biestopname in relatie tot groei 14
Goed biestmanagement de eerste 6 uren zijn cruciaal + Vlotte geboorte Rustige zeug Rustige omgeving Vitale biggen Goede temperatuur Biggen snel en ongestoord aan de uier - Grote tomen Zwakke biggen Geen uniformiteit Te vroeg geboren biggen Onrustige, aggressieve zeugen 15
Vaccinaties via de zeug bescherming big Tegen Colidiarree (vlak na geboorte) Tegen Clostridium Tegen Rota-, Coronavirussen Tegen snuffelziekte (Bordetella en Pasteurella) Tegen APP (vroeg stadium : kraamstal batterij) Tegen de ziekte van Glässer Tegen griep Vaccinatieschema: allemaal binnen de 9 tot en met 3 weken voor het werpen 16
Wat beïnvloedt de weerstand van een big? Stress heeft een negatief effect op de afweer 17
Big eerste dagen na geboorte Behandelen Oppakken Staartjes branden Tandjes slijpen/knippen? Castreren? Oornummer Ijzer Antibiotica? Andere stressfactoren: Vechten om het uier Verminderde melkgift zeug bijv. MMA of PHS syndroom Temperatuur Klimaat 18
Wanneer kunnen we biggen vaccineren? Mhyo PCV Mhyo PRRS 19 App HPS / App
Vaccinatie biggen: PRRS symptomen PRRS: Zeugen en gelten: vruchtbaarheidsproblemen, vroeg werpen Kraamstal: zwak geboren biggen Beer: luchtwegproblemen en virusuitscheiding via sperma Biggen / vleesvarkens: luchtwegproblemen PRDC PRRS co-infectie: PRDC, PMWS, PDNS PCV2 PMWS M hyo App Streptococcus suis Influenza: ernstige symptomen bij zeugen en biggen/vleesvarkens 20
Basis PRRS adviezen: controle en preventie Biosecurity: Verminderen van het risico op virus overdracht op bedrijven en tussen bedrijven. Zeugen: Een PRRS stabiele zeugenstapel is de basis voor een goede productie. (voorkomen van vruchtbaarheidsproblemen en geboorte van PRRS besmette biggen of infecties in de kraamstal) Gelten: Goede quarantaine en adaptatie om infecties van gelten naar zeugen en omgekeerd te voorkomen. Biggen / vleesvarkens: Preventie van economische verliezen, preventie van klinische problemen (luchtweg), reductie van antibiotica gebruik, preventie PRRSv als co-infection, vraag naar PRRS beschermde biggen. 21
Biggen: diagnose en preventie via vaccinatie Diagnose: Luchtweg klachten: Sectie incl. aantonen virus (PCR) bij big / vleesvarkens Gepaarde bloedtap van zieke dieren/koppels PRRS preventie bij biggen / vleesvarkens Levende vacinatie (Porcilis PRRS) preventie van luchtwegklachten en reductie impact secundaire infecties verbetering technisch resultaat (groei / uitval) return on investment reductie van viremie en de virusuitscheiding Schema: 2 weken voor het infectie moment. meeste biggen worden gevaccineerd in de kraamstal (±D 17: 5-7 dagen voor sp.) 22
PRRS behoeft een totaal aanpak 1. Definitie probleem 2. Gericht onderzoek om de diagnose PRRS te stellen incl. risico factoren (biosecurity etc.) 3. Plan van aanpak (doel formuleren): controle eradicatie 4. implementatie 5. Follow up monitor status vervolg 23
PCV2 / Circo virus type 2 PCVAD PCV 2: de ziekte Symptomen geassocieerd met het Circo virus (PCV2): Klinische PCVAD Subklinische PCVAD Klinisch PMWS PRDC Diarree (enteritis) PDNS Reproductie problemem 24
PCV 2: ziekte Acute / klinische (PCVAD-SD) periode kort na 1999. Canada 2005-2006 Slijten (25%), hoge uitval (25%), luchtwegklachten, slechte techn. resultaten Chronische / subklinisch (PCVAD-SI) Europa >2000. Suboptimale productie.(uitval, groei ) 25
PCV 2: diagnose 3 kriteria: 1. Klinische problemen die kunnen passen Circoproblemen 2. Macroscopische- and microscopische afwijkingen door PCV2 3. Veel virus in de aangetaste organen: IHC, qpcr 26
Vaccinaties bij biggen PCV2 - Circo bij de biggen Vaccinatie allemaal dode vaccins vaccinatieschema PCV2: ( 2 weken voor het infectiemoment / verschijnselen ) Mogelijk vanaf 2-3 weken leeftijd Manieren van bescherming verschillen (antistoffen, celluliar of beide) Lengte beschermingsduur belangrijk Infectiemoment is naar achter verschoven in de loop der jaren 27
Vaccinaties bij de biggen Verschillende beschermingsduur afhankelijk van het vaccin! 22+23 w 19 w 17 w 14 w 28
Vaccinatie bij biggen Mycoplasma hyopneumoniae bij biggen Diagnose Mycoplasma kliniek: droge hoest / secundaire infecties slechtere technische prestaties Sectie: longletsels (top kwabben aangetast) + vinden van de kiem bloedonderzoek en speekselonderzoek: minder gevoelige testen 29
Structurele M hyo controle (Nathues) 30
Vaccinaties bij biggen Mycoplasma hyopneumoniae bij de biggen Vaccinatie one shot of two shot vaccin afhankelijk van infectiedruk vaccinatieschema Mycoplasma: Mogelijk vanaf 1-3 week leeftijd, kijken naar infectiedruk, immuniteit en immuuncompetentie biggen. 31
Vaccinatie biggen: App: Klinische beelden / diagnose Acuut: Chronisch: Diagnose: klinische beelden, secties, longafwijkingen met een positieve kweek 32
App: App is een complexe ziekte waar veel factoren invloed op hebben. 33
Stappenplan aanpak App Onderzoek naar moment optreden en gedrag andere infecties. (cross sectional bloedonderzoek). 1. Als PRRS, influenza, Circo, Mycoplasma aan App vooraf gaan dan deze infecties aanpakken 2. Klimaat meting/beoordeling. Optimalisatie 3. Als App voorblijft komen als de risicofactoren uit stap 1 en 2 uitgesloten zijn, biedt een Porcilis App vaccinatie uitkomst. (vaccinatie biedt als enige bescherming tegen alle types die voorkomen) 4. -Klacht voor de 8-10 weken leeftijd (Cascade). Zeugenvaccinatie (P.App) biedt bescherming tot rond de 12 weken leeftijd.(let wel mits de biggen voldoende biest krijgen). -Klacht op oudere leeftijd >10 weken. Biggen vaccinatie. 34
Conclusie Kwaliteitsbig wordt bevorderd via: - Geboorte vlotte en vitale biggen - Goede biest en melkproductie van de zeug - Reductie van stress momenten - Juiste voerstrategie big (bijvoer, spenenvoer, water) - Op juiste moment vaccineren van de big tegen klinisch relevante infecties die hij later nog tegen kan komen 35
Vragen? 36
Workshops: Verleden vs Heden Diseases 37 Complexes / Syndromes 37
Problematiek en oplossing Meeste infecties veroorzaken symptomen die ook bij vele andere ziektes voorkomen. Een diagnose stellen op enkel klinische verschijnselen is meestal niet goed mogelijk. Onvoldoende zicht op risicofactoren voor besmettelijke ziektes resulteert vaak in structureeel en langduring antibiotica gebruik. Succesvolle aanpak van problemen start: 1. Identificatie niet infectieuze risico factoren (sterke/zwakke punten) 2. Identificatie van oorzakelijke infecties (bloedonderzoek/secties) 3. Plan van aanpak (economische analyse) : doelen therapie 4. Monitoring en evaluatie 5. Indien nodig bijsturing, nieuwe doelen. Zicht op status bedrijf. Steeds meer van belang. Matchen bedrijven, verklaren oorsprong problemen, inschatten weerstand varkens. 38 38
MSD-AH varkensgezondheid concepten voor varkenshouder en dierenarts Klimaat Probleemprocedure 39
ELISA-APP-OMP ELISA-HPS (Biovet) ELISA-HPS ratio (Biovet) ELISA-MH (IDEXX) ELISA-MH S/P (IDEXX) ELISA-PCV2-Ab (Synbiotics) ELISA-PRRS (IDEXX) ELISA-PRRS S/P (IDEXX) IFA-PRRS-EU IFA-PRRS-AM HI-SWI-H1N1 HI-SWI-H3N2 HI-SWI-H1N2 Voorbeeld Probleem: slijtende biggen en hoest kort na opleg mesterij. Analyse: Circo en PRRS infectie hebben relatie met de kliniek App en griep infecties niet echt te linken aan de klacht Indicatie niet uniforme biestopname alle biggen Status biggen 10 weken goed in te schatten. zeker als het gecombineerd wordt met pcr onderzoeken (bv speeksel) SAMPLE REFERENCE ResPig gesloten bedrijf PCV 2 inf. PRRS inf. App inf. Zeugen 1 >13.9 pos 2.268 <4 <4 6 4 5 2 12.6 pos 1.477 <4 <4 5 8 5 3 >13.9 pos 1.909 10 <4 6 8 4 4 11.4 pos 2.583 <4 <4 6 6 4 5 13.4 pos 2.904 8 <4 7 6 5 Biggen 5 weken leeftijd 6 13.0 pos 0.697 7 11.4 pos 1.578 8 8.0 pos 1.273 9 >13.9 pos 0.829 10 13.4 pos 0.550 Biggen 10 weken leeftijd 11 9 neg 0.236 7.3 neg 0.045 12 9 inc 0.773 6.0 neg 0.035 13 9 inc 0.880 8.1 neg 0.251 14 9 neg 0.219 6.1 neg 0.051 15 8 neg 0.284 4.9 neg 0.090 Vleesvarkens 16 weken 16 <6.6 neg 0.01 12.6 pos 3.189 17 <6.6 neg -0.01 11.8 pos 2.356 18 <6.6 neg 0.00 11.0 pos 2.809 19 <6.6 neg 0.08 13.1 pos 2.741 20 7 neg 0.04 9.0 pos 2.161 Vleesvarkens 22 weken 21 13 neg 0.03 11.9 pos 2.837 5 <4 6 22 14 neg 0.05 12.1 pos 0.776 6 5 7 23 13 neg 0.00 8.0 pos 1.566 5 <4 6 24 14 neg 0.05 11.4 pos 1.707 10 <4 10 25 14 neg 0.13 13.2 pos 2.705 8 4 7 Dekrijpe gelten 26 8.9 pos 0.935 8 5 6 27 9.0 pos 2.747 7 6 6 28 40 8.5 pos 0.949 6 7 6 29 8.3 pos 1.116 <4 5 4 30 13.0 pos 1.481 8 5 7
Gezondheidsscore / biosecurity score 0 : SPF: kiem niet gevonden en serologisch negatief 0.5 : geen kliniek, kiem niet gevonden en/of (gedeeltelijke) + serologie 1.0 : geen kliniek, kiem gevonden of aanwezig en + serologie 1.5 : mogelijk kliniek, kiem gevonden en of + serologie 2.0 : kiem gevonden in relatie met kliniek en + serologie 2.5 : kiem gevonden in relatie met kliniek, koppelinfectie en + serologie 3.0 : kiem gevonden en relatie met continue kliniek/koppelinfectie en + serologie 41
Gezondheid status over tijd 42