Psychiatrie De Stemmenpolikliniek
Inhoud Inleiding 0 Stemmen horen 0 Klachten en symptomen 0 Oorzaken De behandeling 0 Doel 0 Voor wie 0 Tijdsduur 0 De inhoud van de behandeling 0 Coping-training 0 Psycho-educatie 0 Cognitieve therapie 0 Dagbesteding 0 Medicatie 0 Omgeving 0 Behandelaars 0 Vragen 0 Verwijzing 0
Psychiatrie Inleiding De informatie in deze brochure is voor u bestemd als u last heeft van het horen van stemmen of geluiden, die andere mensen niet kunnen horen. Ook voor uw ouders, partners of andere betrokkenen kan deze informatie van belang zijn. In deze brochure beschrijven we hoe een behandeling bij de Stemmenpolikliniek eruit ziet en wat u van deze behandeling kunt verwachten. Stemmen horen Klachten en symptomen De medewerkers van de Stemmenpolikliniek bieden hulp als u last heeft van het horen van stemmen of geluiden, die andere mensen niet kunnen horen. Het kan zijn dat u stemmen hoort of geluiden zoals voetstappen, kloppen, de deurbel of muziek. Sommigen horen dit in hun hoofd, anderen horen het van buitenaf komen. De stemmen kunnen u opdrachten geven of commentaar leveren op uw gedrag. Ook hebben sommige mensen meerdere stemmen die met elkaar praten. Stemmen kunnen fluisteren, maar ook schreeuwen of (uit)lachen. De behandeling op de Stemmenpolikliniek richt zich op al deze vormen van stemmen horen. Af en toe zijn de stemmen positief, maar meestal veroorzaken ze angst, spanning en somberheid. U kunt zich misschien moeilijk concentreren of u merkt dat uw gedachten door elkaar lopen. Dit kan u het gevoel geven dat u de controle kwijtraakt. U voelt zich niet meer de baas in uw eigen hoofd en daardoor ook niet de baas over uw eigen leven. Omdat andere mensen de stemmen of geluiden niet horen, loopt u vaak tegen onbegrip op. De moed om er met anderen over te spreken kan daardoor zó afnemen dat u 1
De Stemmenpolikliniek vereenzaamt. Het horen van stemmen of andere geluiden kan daardoor veel invloed hebben op uw dagelijks leven, maar ook op de mensen in uw omgeving. Oorzaken Stemmen horen kan verschillende oorzaken hebben, maar vaak blijft de oorzaak onbekend. Koorts is bijvoorbeeld een bekende lichamelijke aandoening waarbij het voorkomt dat mensen stemmen horen. Als de koorts over is, verdwijnen de stemmen. Ook mensen die lijden aan epilepsie of dementie, of mensen die een tumor hebben (gehad) kunnen er last van krijgen. Daarnaast komt het voor dat mensen stemmen gaan horen na het gebruik van bepaalde drugs of grote hoeveelheden alcohol. De kans op het horen van stemmen is het grootst bij mensen met psychiatrische aandoeningen zoals schizofrenie, persoonlijkheidsproblematiek, depressie of angst. Veel mensen die een psychose hebben doorgemaakt, hebben daarbij ook last gehad van het horen van stemmen. Ook na de psychose kunnen ze last blijven houden van stemmen. Het komt ook voor bij mensen die een traumatische ervaring hebben meegemaakt. Dit is een ernstige gebeurtenis die heel veel indruk heeft achtergelaten. Het horen van stemmen komt vaker voor dan u denkt. Uit onderzoek blijkt dat ongeveer 10% van de bevolking wel eens een stem heeft gehoord. Ongeveer 2% hoort regelmatig stemmen. Mensen met een psychiatrische ziekte horen vaker dan anderen stemmen. Lang niet iedereen vindt het vervelend om stemmen te horen: met name als het gaat om stemmen die geruststellen of een advies geven. 2
Psychiatrie De behandeling Doel Baas in eigen hoofd is misschien wel de beste omschrijving van de behandeling van de Stemmenpolikliniek. Het doel van de behandeling is u te helpen minder last te hebben van de stemmen. Ook als de oorzaak van de stemmen niet is weg te nemen, is het gelukkig toch vaak mogelijk de kwaliteit van uw dagelijks leven te verbeteren, zelfs als de stemmen niet helemaal verdwijnen. De behandeling is er vooral op gericht om u te leren om op andere manieren met de stemmen om te gaan of zich anders tot de stemmen te verhouden. Voor wie De behandeling op de Stemmenpolikliniek is er voor iedereen die stemmen hoort en ze wil kwijtraken of er minder last van wil hebben. De behandeling is echter niet voor u bedoeld als u last heeft van oorsuizen als gevolg van ooraandoeningen of de ziekte van Ménière. Als u verslaafd bent aan alcohol, drugs of medicijnen, dan adviseren wij u om eerst een behandeling te zoeken voor de verslaving. Tijdsduur De behandeling is poliklinisch en duurt gemiddeld negen maanden, verdeeld over ongeveer twintig afspraken. Sommigen hebben genoeg aan minder, anderen hebben behoefte aan meer dan twintig sessies. We vragen u de eerste keer een aantal vragenlijsten in te vullen, om zicht te krijgen op uw klachten en omstandigheden. Tijdens de eerste gesprekken bespreken we uitvoerig uw klachten. We overleggen met u of de behandeling van de Stemmenpolikliniek geschikt is voor uw problemen. Soms zal na het eerste gesprek een psychologisch testonderzoek volgen. De uitslag hiervan helpt om de behandeling goed op u af te stemmen: aan 3
De Stemmenpolikliniek wie u bent en hoe u reageert. Zo krijgt iemand die erg angstig is andere adviezen dan een durfal. De behandeling wordt ook aangepast aan zaken als uithoudingsvermogen, energie en dergelijke. Op deze manier proberen we de behandeling zo goed mogelijk af te stemmen op uw situatie, wensen en behoeften. De inhoud van de behandeling De behandeling wordt samengesteld uit verschillende onderdelen, waarbij we proberen de behandeling zoveel mogelijk 'op maat' te geven. Hierover overleggen we uitvoerig met u. De behandelaar is een soort persoonlijke coach, die u begeleidt bij de verschillende onderdelen van de behandeling. Het meeste werk zult u echter zelf moeten doen. Dit bestaat uit het oefenen van verschillende methoden om de stemmen onder controle te krijgen. Oefening baart kunst zegt het spreekwoord. Dat geldt ook bij deze behandeling. Hoe meer u oefent, des te sneller en beter krijgt u het onder de knie. Wij adviseren daarom thuis veel te oefenen; huiswerk noemen we dat. De behandelaar zal samen met u verschillende huiswerkopdrachten opstellen, die op uw situatie zijn afgestemd. De onderdelen waaruit de behandeling kan worden samengesteld, zijn: Coping-training 'Coping' is een engels woord, het betekent 'omgaan met'. Wij geven u een training in verschillende manieren van omgaan met stemmen. U kunt hierbij bijvoorbeeld denken aan: Hoe word ik minder angstig? Helpt afleiding? Psycho-educatie In dit onderdeel krijgt u informatie en uitleg over wat er bekend is over stemmen horen. Over de invloed die stemmen kunnen hebben op uw leven, uw gevoelens en gedachten en het contact 4
Psychiatrie met andere mensen. U kunt uitleg krijgen over de rol die de hersenen daarin spelen. Maar ook over de werking van medicijnen en de werking van de andere vormen van behandeling. Cognitieve therapie Hierin staat vooral de rol van het denken centraal. Gedachten blijken veel invloed te hebben op de stemmen. Door te oefenen kunt u zichzelf een andere manier van denken aanleren. Daardoor is het mogelijk meer controle uit te oefenen op de stemmen. Dit noemen we ook wel het denken als hulpbron. Dagbesteding Gebleken is dat mensen met een duidelijke dagbesteding meestal veel minder last van stemmen hebben. Daarom bekijkt de behandelaar met u hoe uw dagbesteding ingezet kan worden om de stemmen de baas te worden. Medicatie Misschien krijgt u al medicatie voorgeschreven en bent u daar tevreden over. Als dat niet zo is, bespreekt uw behandelaar met u of medicatie eventueel geschikt zou zijn voor u, of dat uw medicatie aangepast kan worden. Omgeving We adviseren u om één of meer belangrijke personen uit uw omgeving mee te nemen, bijvoorbeeld een familielid, partner of persoonlijk begeleider. Het is belangrijk dat ook zij bij de behandeling worden betrokken. Zij hebben vaak behoefte aan steun en uitleg en kunnen aanvullende informatie geven. Ook kunnen zij u extra steun bieden, bijvoorbeeld bij het uitvoeren van verschillende opdrachten die onderdeel vormen van de behandeling. Als u mensen die voor u belangrijk zijn, bij de behandeling betrekt, dan trainen wij hen om u goed te ondersteunen. 5
De Stemmenpolikliniek Het is niet voor iedereen nodig of gewenst om alle hierboven genoemde onderdelen in de behandeling op te nemen. De behandeling is maatwerk en samen met u zoeken we naar de beste behandeling. Behandelaars De Stemmenpolikliniek bestaat uit een klein team van psychologen en een psychiater. We werken nauw met elkaar samen. Dit houdt in dat de voortgang van de behandeling regelmatig wordt besproken in onze teambespreking. Daarnaast kijken we af en toe met elkaar mee bij behandelingen om een frisse blik op de zaak te houden. Twee weten immers meer dan één. Het eerste gesprek voeren we daarom ook zoveel mogelijk met twee behandelaren. Mocht u hier bezwaar tegen hebben, dan kunt u dit aangeven. Als u al in behandeling bent bij het UCP of een andere GGZ-instelling, dan blijft uw behandelaar daar uw hoofdbehandelaar. Dit wil zeggen dat hij/zij de regie voert over uw totale behandeling en aanspreekpunt is in geval van crises. Vragen Als u na het lezen van deze brochure vragen heeft, dan kunt u contact opnemen met ons secretariaat, telefoonnummer (050) 361 21 32 of psychosen@psy.umcg.nl. Het secretariaat is bereikbaar gedurende kantooruren. Verwijzing Als u geïnteresseerd bent in een behandeling bij de Stemmenpolikliniek, dan kunt u dit bespreken met uw huisarts of de hulpverlener met wie u contact heeft. Deze kan ons een verwijsbrief sturen. We vragen uw verwijzer ook extra informatie over eerdere behandelingen mee te sturen. 6
Psychiatrie Als we die hebben ontvangen, dan krijgt u een brief van de Stemmenpolikliniek met datum en tijd voor het eerste gesprek. U ontvangt daarbij een vragenlijst. Deze is bedoeld om alvast een aantal zaken over uw stemmen in kaart te brengen.wij verzoeken u om deze thuis in te vullen en bij de eerste afspraak mee te nemen. Als u medicijnen gebruikt, dan is het belangrijk dat u doorgeeft welke dat zijn en hoeveel u ervan gebruikt. Belangrijke adressen Stichting Weerklank Vereniging van mensen die stemmen horen Telefoon (0251) 23 62 86 / (072) 574 03 31 www.stemmenhoren.nl Anoiksis Vereniging van patiënten met schizofrenie Gansstraat 67 3582 EC Utrecht Telefoon (030) 254 61 13 Telefoon regio Groningen (050) 549 12 48 http://www.anoiksis.nl Ypsilon Vereniging van familieleden met schizofrenie of een psychose Kerkhoflaan 306 3034 TJ Rotterdam Telefoon (010) 404 51 66 Telefoon regio Groningen (050) 534 59 40 http://www.ypsilon.org 7
De Stemmenpolikliniek Stichting Borderline Vereniging van patiënten met borderline Postbus 1147 8500 BC Utrecht Telefoon (030) 276 70 72 E-mail stichting@stichtingborderline.n l Labyrint~in perspectief Stichting voor familieleden van mensen met psychische of psychiatrische problemen Postbus 12132 3501 AC Utrecht Telefoon (030) 254 68 03 (ma. t/m vr. van 10.00-12.30 uur en daarnaast, voor zover mogelijk, ook 's middags) E-mail secretariaat@labyrint-in-perspectief.nl http://www.labyrint-in-perspectief.nl Provinciale Programmagroep Psychotische stoornissen (PPP) Dit is een samenwerkingsverband tussen het Universitair Centrum Psychiatrie van het UMCG, het Rob Giel Onderzoekcentrum (RGOc) en Lentis. Op de website vindt u allerlei informatie over psychosen en hulpverlening. http://www.pppgroningen.nl/ Cliëntenbond Postbus 645 3500 AP Utrecht Hulpdienst, telefoon (030) 252 18 22; telefonisch spreekuur op dinsdag, woensdag en donderdag van 11.00 tot 15.00 uur Secretariaat, telefoon (030) 252 18 12; maandag tot en met donderdag (van 9.30 tot 17.00 uur) http://www.clientenbond.nl 8
Patiënteninformatie vlc 949/1101