Grond Weg- en Waterbouw: Verkeersprognoses Kennisvelden binnen de Dienst Verkeer & Scheepvaart Opdrachtgever RIJKSWATERSTAAT AUTEUR : P. OOMEN DATUM : 8 SEPTEMBER 2008
2
Inhoudsopgave Inhoudsopgave 3 Inleiding 4 1. Internationale aanvragen 6 1.1 De resultaten 6 2. Nederland 11 3. Conclusies 14 Bijlage 1. Overzichten octrooiaanvragers 15 Bijlage 2. IPC Classificatie 17 Bijlage 3. Begrippen 18 Bijlage 4. Gebruikte landcodes 22 Bijlage 5. Afkortingen 23 3
Inleiding Algemeen In november 2007 heeft Rijkswaterstaat het Convenant IE ondertekend. Doel van dit convenant: het intellectueel eigendom rond infrastructurele projecten regelen, zodat de Grond-, weg- en waterbouw (GWW) een meer innovatieve sector wordt. waar de uitvinding betrekking op heeft aangeven. In totaal omvat het IPC systeem zo n 70.000 codes die tezamen alle technologiegebieden beschrijven. Deze codes zijn in een hiërarchische structuur gegroepeerd. Hoe hoger in de structuur, des te breder het omschreven technologiegebied. Rijkswaterstaat wenst inzicht te verkrijgen of dit convenant ook echt bijdraagt aan hogere innovativiteit. Daarvoor is een nulmeting nodig, die de huidige octrooisituatie in kaart brengt. Rijkswaterstaat heeft Octrooicentrum Nederland gevraagd dit octrooionderzoek uit te voeren. Afbakening en opsplitsing De werkzaamheden van Rijkswaterstaat, zijn onder te verdelen in een aantal kennisvelden. Deze kennisvelden zijn vrij divers van aard. Om die reden wordt in één rapport, één kennisveld behandeld. Dit rapport bespreekt de resultaten op het gebied van verkeersprognoses. Bijlage 1 bevat een tabel met daarin IPC-groepen en codes van de kennisvelden waarop is geteld, met de daarbij behorende beschrijving van het betreffende technologiegebied. Voor het onderzoek is gebruik gemaakt van de EPODOC-database van het Europees Octrooi Bureau. Op het moment van onderzoek bevonden zich hierin de gegevens van ruim 60 miljoen octrooidocumenten. Dit betreft internationale octrooien waarvan de aanvragen zijn ingediend bij de World Intellectual Property Organisation (WIPO) of bij het Europees Octrooi Bureau (EOB). Maar ook nationale octrooien aangevraagd bij de nationale octrooibureaus vallen hieronder. Dit rapport Methodiek Om octrooipublicaties te kunnen onderverdelen en tellen in bovengenoemde categorieën wordt gebruik gemaakt van het systeem van International Patent Classification (IPC). Hierbij wordt elke octrooiaanvrage die is ingediend, ingedeeld in één of meerdere klassen die het betreffende technologiegebied In het onderzoek zal de focus liggen op Nederlandse octrooiaanvragers. Behalve het aantal octrooiaanvragen in Nederland, worden ook de aanvragen door Nederlandse organisaties besproken. Er worden ook vergelijkingen gemaakt tussen Nederland en het buitenland. Door de octrooien te tellen die zijn aangevraagd bij de WIPO of bij het EOB, wordt een goed beeld gekregen van 4
de internationale ontwikkelingen in een bepaald technologiegebied. Dit is gebruikt om de internationale positie van Nederland in kaart te brengen. Uit de nationale aanvragen in de verschillende landen wordt duidelijk, hoeveel en waar Nederlandse organisaties aanvragen. De onderzoeksperiode is van 1990 tot 2006. Octrooien waarvan de aanvragen zijn ingediend binnen deze periode worden geteld. Aangezien nog niet alle in 2006 ingediende aanvragen op het moment van tellen zijn gepubliceerd, zijn de aantallen over dit laatste jaar nog onvolledig. Deze periode van geheimhouding duurt 18 of 30 maanden gerekend vanaf de indieningsdatum. Bijlage 2 bevat een uitleg van octrooigerelateerde begrippen en procedures. Bijlage 5 bevat de gebruikte afkortingen. 5
1. Internationale aanvragen Inleiding De wegencapaciteit in Nederland dient zo optimaal mogelijk gebruikt te worden. Verkeersprognosesystemen kunnen hierbij helpen. Door automobilisten tijdig te informeren over te verwachten problemen, kan deze een andere weg of vertrektijd kiezen. Het onderzoek Voor dit kennisveld is gezocht naar octrooipublicaties die zijn ingedeeld in de IPC-classificaties: G08G1 (/01 t/m /048): Detecteren van de beweging van te tellen of te regelen verkeer; G08G1/065: tellen van de voertuigen op een gedeelte van de weg of op een parkeergebied, d.w.z. het vergelijken van telling van het inkomende en het uitgaande verkeer. In de bijlage is een uitgebreide beschrijving van de gebruikte classificaties opgenomen. In dit hoofdstuk worden alleen octrooiaanvragen besproken die bij het EOB en/of de WIPO zijn ingediend. 1.1 DE RESULTATEN Aantal aanvragen Er zijn in de periode 1990-2006 bijna 1.000 unieke octrooiaanvragen ingediend bij WIPO of EOB op het gebied van verkeersprognoses. Figuur 1 bevat het aantal octrooiaanvragen per jaar. Het aantal aanvragen is gegroeid van minder dan 20 in 1990, naar boven de 80 vanaf 2000. In de figuur geeft de trendlijn de stijging weer. In Figuur 2 staat de geïndexeerde ontwikkeling van verkeersprognoses afgezet tegen de totaalontwikkeling (1990 = 100). Dat is de ontwikkeling van alle octrooiaanvragen over alle technologieën heen. Daaruit blijkt dat de groei in het aantal aanvragen op het gebied van verkeerprognoses veel sneller stijgt dan het totaal. De index van het aantal aanvragen in het totaal stijgt van 100 naar circa 300. (De lichte daling in de laatste twee jaar wordt voornamelijk veroorzaakt doordat de cijfers nog niet compleet zijn). Voor verkeersprognoses is de stijging aanmerkelijk groter, van 100 naar 600. Vooral tot het jaar 2000 is sprake van een grote stijging. Daarna blijft het aantal aanvragen (met pieken en dalen) min of meer gelijk. 100 80 60 40 20 0 1990 1994 1998 2002 2006 Figuur 1: Ontwikkeling aantal internationale octrooiaanvragen "Verkeersprognoses 6
700 600 500 400 300 200 100 0 1990 1994 1998 2002 2006 Verkeersprognoses Totaal Figuur 2: Geïndexeerde ontwikkeling in "Verkeersprognoses" t.o.v. het totaal 7
300 250 200 150 100 50 0 240 198 171 56 45 45 29 25 168 DE US JP GB FR IT KR NL Ov. Figuur 3: Aantal aanvragen 1990-2006 per land KR 3.0% IT 4.6% NL 2.6% FR 4.6% GB 5.7% Ov. 17.2% JP 17.5% DE 24.6% US 20.3% Figuur 4: Aandeel in aanvragen per land Aanvrager Land Totaal Siemens Group AT, CH, DE, GB, Bosch Gmbh Robert DE 30 Daimler Chrysler DE 30 Matsushita Electric Ind Co Ltd JP 29 Mannesmann AG DE 20 Hitachi Ltd JP 18 Toyota Motor Co Ltd JP 17 Pioneer Corp JP 16 Bayerische Motoren Werke AG DE 14 3M Corp US 13 DDG Ges Fuer Verkehrsdaten Mbh DE 12 Fujitsu Ltd JP 12 Vodafone DE 12 Mitsubishi Corp JP 11 Koninklijke Philips Electronics NV FR, NL 10 US 50 Aisin AW Co JP 9 Fiat Auto Spa IT 9 Deutsche Telekom AG DE 8 Volkswagen AG DE 8 Motorola US 6 Tabel 1: Grootste aanvragers Internationaal In Figuur 3 is het aantal aanvragen per land over de onderzoeksperiode weergegeven. Duitsland is met 240 aanvragen koploper, gevolgd door de Verenigde Staten en Japan. Er zijn 25 aanvragen afkomstig van Nederlandse aanvragers. Daarmee neemt Nederland, de 8 e positie in op dit gebied. Figuur 4 bevat per land het aandeel in het totaal aantal aanvragen. Ongeveer een kwart van de aanvragen is afkomstig uit Duitsland. Nederland is goed voor 2,6% van alle octrooiaanvragen. Dat is iets minder dan gebruikelijk. Nederland is in het totaal (over alle technologiegebieden samen) goed voor 3,0% van de octrooiaanvragen. Ook de Amerikanen doen minder aanvragen dan gebruikelijk. Duitsers doen juist méér aanvragen. De aanvragers Tabel 1 geeft de bedrijven met het grootst aantal internationale octrooiaanvragen (WO/EP) in de periode 1990 tot 2006. In bijlage 3 is een overzicht opgenomen, waarin de aanvragen van de grootste partijen van jaar tot jaar zijn weergegeven. De grootste aanvragers op het gebied van verkeersprognoses zijn vooral Duitse (en in iets minder mate Japanse) organisaties. Philips is met 10 aanvragen, goed voor de 15 e positie, de 8
grootste Nederlandse aanvrager. Hieronder volgt een kort profiel van de drie grootste aanvragers. Allemaal zeer grote Duitse bedrijven. Siemens [DE] Duitse elektronicagigant met 475.000 werknemers en een omzet van 87,3 mld. In Nederland werken circa 3.000 mensen voor het bedrijf, die een omzet van 1,5 mld. draaien. Siemens spendeert jaarlijks circa 5 mld. aan R&D. Binnen het werkgebied Industrial Solutions & Services is Siemens actief met Intelligent Traffic Systems. 9
Bosch (DE) Onderneming met meer dan 270.000 medewerkers, waarvan circa 3.300 in Nederland. Een totale omzet van 46,3 mld. Er wordt ruim 3,5 mld aan R&D uitgegeven. Car Multimedia is de business unit waarin aan verkeersprognoses wordt gewerkt. Daimler Chrysler (DE) Telt 272.000 medewerkers bij een omzet van 99 mld. De toepassingen voor verkeersprognoses bevinden zich hier vaak in de automobielen. De Nederlandse aanvragers De grootste Nederlandse aanvrager van internationale octrooien is Philips. Acht octrooien zijn door Philips- Nederland aangevraagd (de overige twee aanvragen komen uit Frankrijk). Gatsometer (producent van onder meer flitspalen) is de tweede Nederlandse aanvrager. In Tabel 2 zijn alle Nederlandse aanvragers vermeld. Aanvrager Aantal Koninklijke Philips Electronics NV 8 Gatsometer B V 3 Koninklijke KPN NV 2 TNO 2 Amb It Holding BV 1 Brandenburg Jacobus Gerhardus 1 Inmed BV 1 Jonge Wiebren De 1 Knieriem B V J 1 R & H Systems B V 1 Tomtom Int BV 1 Van De Weijdeven Everhardus Fr 1 Vialis Verkeer & Mobiliteit BV 1 Wheel Lock B V 1 Tabel 2: Nederlandse aanvragers EOB en/of WIPO 10
2. Nederland Inleiding In dit hoofdstuk worden de resultaten van Nederland besproken. Daarbij onderscheiden we twee onderwerpen: Octrooiaanvragen in Nederland Octrooiaanvragen door Nederlandse organisaties In Nederland kunnen octrooien zijn aangevraagd door buitenlandse organisaties. Octrooiaanvragen in Nederland In Nederland zijn in de onderzoeksperiode 25 octrooien aangevraagd, minder dan 2 per jaar. In verhouding tot het aantal internationale aanvragen een klein deel. Het aantal octrooiaanvragen per jaar is weergegeven in Figuur 5. Gezien het kleine aantal is weinig zinnigs te zeggen over ontwikkelingen in het aantal aanvragen. Alle aanvragers in Nederland staan in Tabel 3. Gatsometer (de tweede aanvrager van Nederland bij internationale aanvragen) is de grootste aanvrager in Nederland. 5 4 3 2 1 0 1990 1994 1998 2002 2006 Figuur 5: Aanvragen in Nederland per jaar Aanvrager Aantal Gatsometer B V 3 Koninklijke KPN NV 2 Vialis Verkeer & Mobiliteit BV 2 Weijdeven Everhardus Fransiscus 2 Aljoscha Vorst 1 Amb It Holding BV 1 Bosch Gmbh Robert 1 Daimler Chrysler 1 Dura Vermeer Infra B V 1 Goudappel Coffeng B V 1 Heusch Boesefeldt Gmbh 1 Hitt N V 1 Jacobus Gerhardus Maria Brandenburg 1 Jonge Wiebren De 1 Knieriem B V J 1 Leo Willem Dirk Vermeulen 1 Nederland Haarlem B V 1 R & H Systems B V 1 TNO 1 Traffic Test B V 1 Xello Beheer B V 1 11
Tabel 3: Grootste aanvragers in Nederland 12
Octrooiaanvragen door Nederlandse organisaties Waar vragen Nederlandse organisaties aan? Om daar antwoord op te krijgen kijken we in welke landen de octrooiaanvragen gepubliceerd zijn. In totaal zijn er in de onderzoeksperiode door Nederlandse organisaties op 52 unieke vindingen, octrooi aangevraagd. Voor deze vindingen wordt gemiddeld bij 2,8 instanties octrooi aangevraagd. Bij 24 verschillende instanties zijn octrooien aangevraagd. Het EOB is de instantie waar de meeste octrooien worden aangevraagd (meer dan 70%). Voor circa 40% wordt een Nederlands octrooi aangevraagd. In Tabel 4 is opgenomen waar door Nederlanders octrooi wordt aangevraagd. Land n Land n 1 EOB 1 30 13 Japan 3 2 Nederland 21 14 Zwitserland 2 3 WIPO 1 20 15 Polen 2 4 VS 11 16 Brazilië 1 5 Duitsland 10 17 Tsjechië 1 6 Oostenrijk 6 18 Spanje 1 7 Canada 6 19 VK 1 8 Zuid Korea 6 20 Hongarije 1 9 China 5 21 Slowakije 1 1 0 Frankrijk 5 22 Sovjet Unie 1 1 1 Zweden 4 23 Turkije 1 1 2 Denemarken 3 24 Servië en 1 Montenegro Tabel 4: Waar vragen Nederlanders octrooi aan? 1 Aanvragen die gedaan worden bij EOB en de WIPO gelden voor verschillende landen. Een aanvraag bij de WIPO die ook in Europa geldig wordt, wordt ook als EOB-document gepubliceerd. In deze tabel is niet ontdubbeld voor dit soort documenten. 13
3. Conclusies Op basis van de onderzoeksresultaten kunnen we de volgende conclusies trekken: Het aantal aanvragen in verkeersprognoses heeft, met name in de jaren 90, een zeer sterke stijging vertoond. Veel sneller dan het totale aantal octrooiaanvragen. Het aandeel van Nederland is iets lager dan gebruikelijk (2,6%). De grootste aanvragers zijn zeer grote Duitse ondernemingen. In Nederland worden gemiddeld minder dan twee octrooien per jaar aangevraagd. Er worden door Nederlandse aanvragers meer octrooien bij het Europees Octrooi Bureau aangevraagd, dan dat er aanvragen in Nederland zelf worden gedaan. 14
Bijlage 1. Overzichten octrooiaanvragers Onderstaande tabel (Bijlage 1.1) geeft de aanvragers van minimaal zes octrooien voor verkeersprognoses (de 20 grootste aanvragers). Aanvragen moeten zijn ingediend bij WIPO of EOB in de periode 1990 tot 2006. Aanvrager Siemens Group Land AT, CH, DE, GB, US Totaal 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 0 50 3 2 2 2 2 8 4 3 2 6 1 4 Bosch Gmbh Robert DE 30 1 4 3 3 1 2 3 2 2 2 1 1 1 Daimler Chrysler DE 30 1 2 4 1 1 4 2 6 2 1 3 Matsushita Electric Ind Co Ltd JP 29 2 1 6 1 2 2 4 2 4 Mannesmann AG DE 20 1 3 1 8 3 2 2 Hitachi Ltd JP 18 3 1 1 1 3 2 1 2 Toyota Motor Co Ltd JP 17 5 3 3 1 1 Pioneer Corp JP 16 2 1 2 2 Bayerische Motoren Werke AG DE 14 1 2 11 3M Corp US 13 4 3 3 3 Ddg Ges Fuer Verkehrsdaten Mbh DE 12 1 1 4 3 1 2 Fujitsu Ltd JP 12 1 3 2 Vodafone DE 12 1 1 2 2 2 2 1 Mitsubishi Corp JP 11 1 2 2 1 1 1 Koninklijke Philips Electronics NV FR, NL 10 1 1 1 1 1 3 Aisin Aw Co JP 9 2 Fiat Auto Spa IT 9 2 Deutsche Telekom AG DE 8 2 1 1 1 Volkswagen AG DE 8 1 1 3 2 1 Motorola US 6 1 1 2 15
In de volgende tabel staan aanvragers die in Nederland in de periode 1990 2006 octrooi hebben aangevraagd. Aanvrager Land Totaal 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 0 Gatsometer B V NL 3 1 2 Koninklijke KPN NV NL 2 1 1 Vialis Verkeer & Mobiliteit BV NL 2 2 Weijdeven Everhardus Fransiscus NL 2 2 Aljoscha Vorst NL 1 1 Amb It Holding BV NL 1 1 Bosch Gmbh Robert DE 1 1 Daimler Chrysler DE 1 1 Dura Vermeer Infra B V NL 1 1 Goudappel Coffeng B V NL 1 1 Heusch Boesefeldt Gmbh DE 1 1 Hitt N V NL 1 1 Jacobus Gerhardus Maria Brandenburg NL 1 1 Jonge Wiebren De NL 1 1 Knieriem B V J NL 1 Leo Willem Dirk Vermeulen NL 1 1 Nederland Haarlem B V NL 1 1 R & H Systems B V NL 1 1 TNO NL 1 Traffic Test B V NL 1 1 Xello Beheer B V NL 1 1 16
Bijlage 2. IPC Classificatie Onderstaande tabellen tonen voor de verschillende kennisvelden de omschrijving van de technologie-gebieden met de bijbehorende klasse of klassegroepen uit het International Patent Classification systeem (IPC). Het volledige bestand van de IPC classificatie is beschikbaar op de website van Octrooicentrum Nederland onder het hoofdstuk Databanken. De IPCclassificatie is beschikbaar in het Nederlands, maar hiervandaan zijn ook links beschikbaar naar een Engels- en Franstalige versie. (www.octrooicentrum.nl) Verkeersprognoses Verkeersregelsystemen voor wegvoertuigen G08G1/00. met geleidingsweergeefmiddelen voor voetgangers G08G1/005. Detecteren van de beweging van te tellen of te regelen verkeer G08G1/01.. met een voorziening voor het onderscheiden van motorvoertuigen G08G1/015 en fietsen.. voor het identificeren van voertuigen G08G1/017.. met lussen die zijn ingebouwd in de weg G08G1/02.. gebruikmakend van optische of ultrasone detectoren G08G1/04.. gebruikmakend van inductieve of magnetische detectoren G08G1/042.. met een voorziening voor het compenseren van de omgevingsconditie of een andere conditie, bijv. sneeuw of het stoppen van een voer- G08G1/048 tuig bij detector. door het tellen van de voertuigen op een gedeelte van de weg of op G08G1/065 een parkeergebied, d.w.z. het vergelijken van telling van het inkomende en het uitgaande verkeer 17
Bijlage 3. Begrippen Octrooi Een octrooi, of met een ander woord een patent, is een volgens de wet verleend monopolie op de exploitatie van een uitvinding. De maximale wettelijke duur van een octrooi is in bijna alle landen 20 jaar. Octrooiwetgeving beoogt de (technologische) vooruitgang te stimuleren. Deze stimulatie is tweeërlei. Enerzijds beschermt een octrooi de uitvinders en aanvragers (particulieren, bedrijven, instellingen) tegen concurrentie, waardoor investeringen in innovatief onderzoek terug verdiend kunnen worden. Anderzijds worden octrooien en aanvragen gepubliceerd en vormen de octrooipublicaties een inspiratiebron voor verdere innovatie. Een mogelijke maat voor het innovatie-vermogen van een bepaald land is het aantal octrooiaanvragen per jaar op naam van aanvragers of uitvinders met overeenkomstige nationaliteit. Octrooiaanvragen / -verleningen / - publicaties Een octrooi wordt volgens nationale wet- en regelgeving aangevraagd, beoordeeld, verleend en in stand gehouden. Een octrooiaanvrage wordt na een periode van doorgaans 18 maanden geheimhouding gepubliceerd, terwijl verlening en publicatie van het eventuele uiteindelijke octrooi nog jaren op zich kunnen laten wachten. Een octrooi dat niet wordt verleend wordt niet gepubliceerd, maar de publicatie van de aanvrage blijft bestaan. Er zijn daarom meer octrooiaanvragen dan octrooien in de databases van octrooipublicaties beschikbaar. Bij statistisch octrooionderzoek gaat men voor het samenstellen van indicatoren bij voorkeur uit van octrooiaanvragen in plaats van van verleende octrooien. Er zijn er meer en ook al wordt een aanvrage geen octrooi, er ligt toch een innovatieve actie aan ten grondslag. Bovendien zijn aanvragen van recenter datum beschikbaar en ligt de indieningsdatum van een aanvrage dichter bij het 'tijdstip van uitvinding' dan de verleningsdatum van een octrooi. Door uit te gaan van aanvragen wordt daarom een reeëler beeld gekregen van de mate waarin innovatie plaats heeft. Internationale procedures Om een octrooi in meerdere landen te verkrijgen moet in elk land afzonderlijk een octrooiprocedure worden gestart. Omwille van de harmonisatie van wetgeving en voor het gemak van de aanvrager van een octrooi in meerdere landen zijn een aantal internationale overeenkomsten gesloten. De belangrijkste zijn het Patent Cooperation Treaty (PCT), dat door praktisch alle landen van de wereld is ondertekend en het Europees Octrooi Verdrag (EOV) waarbij momenteel 31 landen uit Europa zijn aangesloten. Het PCT-verdrag wordt uitgevoerd door de World Intellectual Property Organisation (WIPO) en het EOV door het Europees Octrooi Bureau (EOB). Met één aanvraag kan nu in meerdere landen tegelijk een octrooi worden aangevraagd. De desbetreffende instantie beoordeelt de aanvrage en stuurt deze dan door naar de aangewezen landen (of regio's) voor de 18
vervolgprocedure. Ter onderscheiding van de verschillende soorten aanvragen en octrooien worden verschillende voorvoegsels bij de registratienummers gebruikt. Een aanvrage ingediend bij de WIPO ontvangt de aanduiding WO, een aanvraag bij het EOB krijgt EP als voorvoegsel en een nationale aanvraag in bijvoorbeeld de Verenigde Staten krijgt US toegevoegd aan zijn unieke nummer. Al naar gelang de gevolgde weg spreekt men van de PCT-route, de EProute of een nationale route. Een aanvraag die via de WIPO bij het EOB wordt ingediend wordt ook Euro-PCT genoemd. 19
Oudste prioriteit Bij verlening van internationale aanvragen voor de aangewezen landen ontstaan meerdere octrooien voor dezelfde uitvinding in verschillende landen. Deze octrooien behoren dan tot één zogenaamde octrooifamilie. Aan al deze octrooien ligt een en dezelfde aanvrage ten grondslag. Deze aanvrage is het oudste lid van de familie en wordt aangeduid met de term oudste prioriteit. De indieningsdatum van deze aanvrage staat bekend als de oudste prioriteitsdatum. De oudste prioriteitsdatum is van belang op het moment dat een uitvinding op nieuwheid moet worden getoetst aangezien zij het tijdstip waarop de uitvinding is gedaan het dichtst benaderd. Ook het land van indiening van de oudste prioriteit is van belang. Meestal is dat het land van vestiging of herkomst van de uitvinder of de aanvrager. In dit onderzoek wordt voor de datum van indiening de oudste prioriteitsdatum gebruikt en niet de datum waarop de aanvraag bij de WIPO, het EOB of (bijv.) het United States Patent and Trademark Office (USPTO) is ingediend. De allereerste aanvraag (degene met de oudste prioriteitsdatum) ligt in de tijd gezien het dichtst bij de oorspronkelijke uitvinding. Periode van onderzoek Wegens de gehanteerde geheimhoudingsperiodes (tot maximaal 18 maanden vanaf indiening en zelfs 30 maanden bij de PCT-route) zijn gegevens over aantallen octrooiaanvragen voor de meest recente jaren onvolledig. Dit geldt in nog sterkere mate voor verleningen. Technologiegebied De (nationale) octrooibureaus hanteren een classificatiesysteem om een uitvinding onder te brengen in een technologiegebied. Dit vergemakkelijkt het zoeken naar soortgelijke octrooien bij het beoordelen van de nieuwheid van een octrooiaanvraag. Dit classificatiesysteem is de zogenaamde International Patent Classification (IPC), die momenteel uit ongeveer 70.000 ingangen bestaat. In dit onderzoek is bij het zoeken in de databases gebruik gemaakt van de IPC en van de European Classification (ECLA), de meer gedetailleerde Europese pendant van de IPC. Nationaliteit van de aanvrager De aanvrager van een octrooi is degene die het octrooi kan gaan exploiteren. De aanvrager is niet noodzakelijkerwijs ook de uitvinder en kan ook een andere nationaliteit dan de uitvinder hebben. Een octrooiaanvrage kan op naam staan van meerdere uitvinders en meerdere aanvragers van uiteenlopende nationaliteiten. De aanvrager kan echter ook een landcode (= domicilie) voeren die niet noodzakelijkerwijs overeenkomt met het land waarin een uitvinding is gedaan. Dit is vooral het geval bij grote Internationals, waarbij het hoofdkantoor de registratie van de octrooiaanvragen centraliseert in speciaal opgezette units (Voorbeelden hiervan zijn IP Holdings als: DSM IP Assets BV en Philips Intellectual Property and Standards (IP&S)). Indicatoren Octrooien worden wereldwijd al lange tijd nauwkeurig geregistreerd en zijn momenteel grotendeels via computerbestanden toegankelijk. Dit 20
heeft er toe bijgedragen dat de belangstelling voor innovatie gerelateerde indicatoren op basis van octrooien is toegenomen. De nationaliteit van aanvragers van octrooien geeft bijvoorbeeld een beeld van de innovatieve capaciteit van het bedrijfsleven van het betreffende land, terwijl de nationaliteit van de uitvinder als indicator voor (de innovativiteit van) het onderzoeksklimaat in een bepaald land wordt beschouwd. Om landen onderling met elkaar te vergelijken kunnen aantallen aanvragen/octrooien per land genormeerd worden naar bijvoorbeeld Consistentie van de octrooidatabases De informatie die gebruikt wordt ten behoeve van de analyses is voor het octrooiproces secundair. Het gevolg is dat met name op het gebied van naamgeving van aanvragers en uitvinders er vele spellingsvarianten gevonden worden in de databases. Zonder meer tellen zou een uiterst vertekend beeld geven van de actieve partijen. Ook overnames en afsplitsing van ondernemingen leidt tot over- of onderschatting van actieve partijen. Bij de analyses probeert OCNL zo goed als mogelijk is informatie bij de juiste aanvrager of uitvinder te plaatsen. het aantal inwoners, het bruto nationaal product, de nationale onderzoeksbestedingen enzovoort. Niettemin blijft het lastig om landen onderling te vergelijken vanwege verschillen in gewoonten, wetgeving en procedures. In dit onderzoek wordt onder andere gerefereerd aan de octrooipositie van verschillende landen op grond van het aandeel dat (aanvragers uit) verschillende landen hebben in het totaal aantal aanvragen in de periode van onderzoek. documentverzamelingen worden de problemen geminimaliseerd. Ook zijn er (zij het beperkt) inconsistenties en fouten bij het toewijzen van de classificatiesymbolen aan de octrooiaanvragen. Door zoveel mogelijk gebruik te maken van de publicaties van het EOB (: EPdocumenten) en die van de WIPO (: WOdocumenten) worden de problemen geminimaliseerd. De afspraak is dat het domicilie van zowel de aanvrager(s) als van de uitvinder(s) op de octrooiaanvrage worden vermeld. Niet in alle gevallen wordt deze (correct) vermeld. Deze onvolkomenheden zijn niet (eenvoudig) te verhelpen. Door het kiezen van doorgaans consistente 21
Bijlage 4. Gebruikte landcodes Landcode Land AR Argentinië AT Oostenrijk AU Australië BE België BR Brazilië CA Canada CH Zwitserland CN China CZ Tsjechië DE Duitsland DK Denemarken ES Spanje FI Finland FR Frankrijk GB Engeland GR Griekenland HK Hong Kong HU Hongarije IE Ierland IL Israël IN India IT Italië JP Japan KE Kenia KR Zuid-Korea LT Litouwen LU Luxemburg MC Monaco MX Mexico NL Nederland NO Noorwegen NZ Nieuw Zeeland PL Polen PT Portugal RU Rusland SE Zweden SG Singapore SI Slovenië SK Slowakije TR Turkije US Verenigde Staten ZA Zuid Afrika 22
Bijlage 5. Afkortingen Afkorting Verklaring EOB Europees Octrooi Bureau EP European Patent (Europese octrooi(aanvrage) EPO European Paten Office (Engelse naam voor EOB) EPODOC EPO Documentation KOB Cluster Kennisontsluiting en Beleidsinteractie van Octrooicentrum Nederland WIPO World Intellectual Property Organisation 23