Uitgebreid stemonderzoek door de logopedist
2
Uw KNO-arts heeft voorgesteld om vanwege uw stemklachten een uitgebreid stemonderzoek door de logopedist te laten verrichten. Deze folder geeft u informatie over wat de logopedist in het CWZ met u bespreekt, zodat u zich kunt voorbereiden op het gesprek en/of na het gesprek alles nog eens rustig kunt nalezen. Waarom een uitgebreid logopedisch stemonderzoek? Als u een afwijking aan uw stembanden heeft of als u uw stembanden op een verkeerde manier gebruikt dan kan uw stem anders gaan klinken. Bij een dergelijke stemstoornis klinkt uw stem bijvoorbeeld hees of schor. Dit komt doordat de trilling van de stembanden anders wordt: de stembanden sluiten bijvoorbeeld niet genoeg of juist te krachtig. Daardoor verandert ook het geluid dat u maakt. Een stemstoornis kan verschillende oorzaken hebben. Om de oorzaak te vinden, heeft de KNO-arts eerst onderzoek gedaan naar een eventuele aanwijsbare afwijking aan de stembanden, zoals een ontsteking. Als er geen afwijkingen gevonden zijn, is het waarschijnlijk dat u uw stembanden verkeerd gebruikt. De logopedist zal dit verder in kaart gaan brengen middels een uitgebreid logopedisch stemonderzoek. Hoe maakt u geluid? Geluid ontstaat in het strottenhoofd (adamsappel) dat een verbinding vormt tussen de luchtpijp en de keelholte. In het strottenhoofd liggen de stembanden. Dit zijn twee plooien die door spieren naar elkaar gebracht kunnen worden en zo de luchtpijp afsluiten. 3
Als de stembanden tegen elkaar gehouden worden, dan kunnen ze in trilling gebracht worden door de uitgeademde lucht. Deze stembandtrilling veroorzaakt het geluid dat te horen is. Door de spanning in de stembanden te veranderen, verandert de toonhoogte van het geluid. Ook deze spanningsverandering vindt plaats door spierbewegingen. Uiteraard wordt bij spreken niet alleen het strottenhoofd gebruikt. Het stemgeluid wordt omgezet in verschillende klanken door bewegingen van de lippen, tong, gehemelte en keel. Gevolgen van verkeerd stemgebruik In enkele gevallen kan verkeerd stemgebruik leiden tot het ontstaan van afwijkingen van de stembanden, bijvoorbeeld stembandknobbels. In een dergelijke situatie moet natuurlijk de oorzaak van de knobbels worden weggenomen; namelijk het verkeerde gebruik van de stem. Vaak is hierbij logopedische hulp noodzakelijk. De knobbels kunnen dan verdwijnen. Is het resultaat echter onvoldoende, dan kan uiteindelijk geadviseerd worden om de stembandknobbels operatief te verwijderen. Een dergelijke operatieve behandeling zal altijd weer gevolgd worden door een periode met logopedie. Voor andere afwijkingen aan de stembanden verwijzen we naar de folder Stemproblemen bij volwassenen. 4
Het logopedisch stemonderzoek De logopedist zal eerst met u in gesprek gaan over uw stemproblemen en hoe deze mogelijk zijn ontstaan. Hij luistert en observeert nauwkeurig. Er worden vragen gesteld over bijvoorbeeld uw algehele gezondheid en de duur van de stemklachten. Daarmee wil de logopedist een aantal zaken zo goed mogelijk kunnen inschatten: - Hoe ernstig is het stemprobleem? - Door welke factoren wordt het stemprobleem beïnvloed? (oorzakelijke, uitlokkende en instandhoudende factoren) - Hoe gaat de cliënt ermee om? (de spreekattitude) - Welke invloed heeft het stemprobleem op het algemeen functioneren? Vervolgens zal de stem in kaart worden gebracht middels een computerprogramma. U krijgt een microfoon op uw hoofd en wordt gevraagd een tekst voor te lezen. Tijdens het lezen zal het computerprogramma uw stem registreren (het gaat er niet om hoe u leest). Ook vraagt de logopedist u een aantal oefeningen te doen met de microfoon op het hoofd. Op deze manier worden de totale mogelijkheden van de stem in kaart gebracht en wordt er gekeken of de stem efficiënt gebruikt wordt ten opzichte van die mogelijkheden. De logopedist zal de resultaten van het onderzoek met u bespreken en verwijst u zo nodig door naar een logopedist bij u in de buurt voor verdere stemtherapie. 5
Wat kunt u zelf doen bij stemproblemen? - Niet roken; dit is altijd slecht voor de stembanden. - Door uw neus ademen en voldoende water of ander vocht drinken. Als uw slijmvlies uitdroogt, is het kwetsbaar. - De stem niet forceren wanneer u flink verkouden bent. - Niet kuchen, schrapen, fluisteren en schreeuwen. Dit is slecht voor de stembanden. - Spreek rustig. Als u te gehaast spreekt, heeft u geen tijd om uw stembanden op de juiste manier te gebruiken. Vragen Als u na het lezen van de informatie nog vragen heeft, schrijf deze dan op en stel ze voor het onderzoek. Als u wilt mag iemand u tijdens het onderzoek begeleiden. Bericht van verhindering Bent u op het afgesproken tijdstip verhinderd, bel dan zo snel mogelijk de afdeling logopedie. Er kan dan nog een andere patiënt in uw plaats worden gepland. 6
7
Adres en telefoonnummer Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis Afdeling logopedie (C18) Weg door Jonkerbos 100 6532 SZ Nijmegen Telefoon (024) 365 84 80 Website: www.logopedie.cwz.nl 8 G339-B / 03-07