nov. 2010 B O N S A I vereniging Midden Nederland opgericht in 1977 en aangesloten bij de Nederlandse Bonsai Vereniging Voorzitter: Bob van Ruitenbeek 06-184 712 27 bonsai_moyogi@hotmail.com Penningmeester: Joke Andringa 035-602 65 12, joke@bonsai4all.nl Secretaris: Wouter Snel 035-601 17 81, woutersnel@hetnet.nl Algemene zaken: Nol van der Linden 0294-45 01 73, nol@parenthese.nl Algemene zaken: vacant Bibliotheek: Edith den Ouden 030-244 07 71 e.den.ouden@live.nl Gironummer: 6560336 t.n.v. Bonsai Vereniging Midden Nederland, Soest www.bonsaimiddennederland.nl Lidmaatschap U kunt lid worden van onze vereniging op elk gewenst moment. De kosten zijn 1 45,00 per jaar. Informatie over lidmaatschap zijn verkrijgbaar op de bijeenkomsten, of bij de secretaris. Vooruit kijkend probleembomen Tijdens de november bijeenkomst zullen er weer probleembomen besproken worden. Zoals altijd zal het weer een interessante middag worden, waar iedereen over zijn bomen een goed advies kan krijgen. Het is de bedoeling dat de leden bomen meenemen waarvan ze niet zo goed meer weten hoe ze daar nu verder mee moeten. Geen probleem met deze boom: een mame thunbergii Je zit bijvoorbeeld met het probleem wat voor een stijl moet ik nu kiezen, laat ik die ene tak nu zitten of moet die eraf, wat is nu eigenlijk de voorkant. Maar ook problemen met de gezondheid, mesten en verzorging in het algemeen zullen aan bod komen. Dus heb je nog bomen waarbij je het even niet meer weet, neem ze mee naar de bijeenkomst en dan heb je het eind van de middag misschien weer volop inspiratie en advies op gedaan om van die ene boom toch nog wat moois te maken. Even bijkletsen pech Met het afnemende licht en de kortere dagen nemen de bezigheden aan de bomen toch al af en nu heb ik door het fanatieke bladknippen van mijn azalea s een tennisarm opgelopen, zodat er dus weinig tot helemaal geen actie meer is. Wat me niet belette om naar cursus te gaan. Kan ik niet veel doen, dan kan ik in ieder geval wel luisteren, kijken en mee praten over onze bomen. Zo hoorde ik op de laatste keer dat je appelbomen in deze tijd van het jaar het best terug kunt snoeien tot 2 slapende knoppen (voor kortere internoden en fijnere vertakking), maar dan niet verpotten in het voorjaar. Let wel: één en ander gaat wel ten koste van de bloei het komende voorjaar. Gelukkig kan ik met de concaaftang in mijn linkerhand ook behoorlijk uit de voeten, geen handicap dus en zie 2 van mij appelbomen: lees verder op pagina 2 Bonsaivereniging Midden Nederland november 2010 1
Van de voorzitter Beste leden, November al weer. Het eind van het jaar is weer in zicht. De bomen verliezen hun blad of hebben dat inmiddels al verloren. Het is nu de tijd om de bomen winterklaar te gaan maken. Oude naalden verwijderen, afgevallen blad ruimen en de bomen schoon van mos maken. Al met al staat er veel werk te gebeuren de komende tijd. Voor de mensen die hun bomen op de tentoonstellingen neer zetten is het nu ook de tijd om bomen klaar te maken en in te schrijven voor de komende Noelanders Trophy op 22 en 23 januari in Heusden-Zolder België. Deze tentoonstelling is de laatste jaren uitgegroeid tot een van de belangrijkste shows in Europa. Vele professionele bonsai artiesten zullen hun werk daar tentoonstellen. De komende bijeenkomst gaan we probleembomen bespreken. Iedereen heeft wel een boom staan waar hij of zij een soort van probleem mee heeft en graag wat advies over zou willen hebben. Van beginnende bomen tot verder gevorderde bomen. Deze middag wordt normaal gesproken gevuld door Bruno Wijman maar die kan helaas niet aanwezig zijn dit keer, daarom zal ik zelf de meegebrachtte bomen bespreken. Bij deze... komt allen en neem een boom mee. Tot 20 november, Vriendelijke bonsai groeten, Bob van Ruitenbeek vervolg van pagina 1 Alleen de jin van de 2e boom moet er nog af, zo sterk is mijn linkerhand nu ook weer niet. Groet, Joke De boom van de maand is de groepsbeplanting. Hier een Hinoki groep die Bob fotografeerde in Japan. Jaarkalender januari let op de buitentemperatuur binnenbomen verpotten februari vroege bloeiers verpotten (als het niet vriest) maart verpotten sommige fotograferen april laatste bomen verpotten naar de uitlopende bomen kijken mei genieten van de bloeiende bomen bomen mesten 1e snoei juni bladsnoei vormsnoei juli grove snoei esdoorns vormsnoei vakantie (zonde) augustus laatste snoeibeurten september starten met mest 0-10-10 niet meer snoeien oktober mesten met 0-10-10 november genieten van de herfstkleuren plannen maken en schetsen buitentemperatuur beneden de 10 0 C stoppen met 0-10-10 december grove snoei fruitbomen administratie bijwerken bij strenge (-7) vorst bomen in de winterberging Eendaagse pottenbak cursus Bruno kwam met een leuk idee: pottenbakken. Hij had meegedaan bij Akira Matsumoto en hij was er erg enthousiast over. Leuk voor de club, maar om een dagje pottenbakken bij de club te organiseren komt natuurlijk wel het één en ander kijken. De zaal van De Dissel moet vrij zijn en er moeten natuurlijk genoeg deelnemers zijn, om maar eens wat te noemen. De bedoeling is om het in het najaar 2011 (oktober bijvoorbeeld) te gaan doen. De kosten voor zo n dag zijn 3 35,- p.p. bij voldoende deelname Programma Het gehele pottenbak procédé: vormen. drogen + de eerste stook op 850-900º en afkoelen. glazuren drogen en de tweede stook op 1150-1200º en afkoelen Ter afsluiting eigengebakken yakitori (japanse saté) op de nog brandende houtskool met een kommetje saké. (Alleen de lunch moet je zelf meenemen). Voor uitgebreidere informatie: kijk op onze website. En laat je het ons weten of je meedoet? Gezocht Wij zijn op zoek naar aktieve leden in het bestuur. Wil je aan het voortbestaan van onze vereniging je steentje bijdragen, neem dan kontakt op met de voorzitter Let op! Het is echt de bedoeling onze bijeenkomsten in De Dissel op tijd te beginnen! Zaal open 12:30 uur, aanvang 13:00 uur. 2 Bonsaivereniging Midden Nederland november 2010 3
Terugblik clubmiddag oktober initiatiekeuring Ruud Simons erelid verkooptafel De vorige clubbijeenkomst werd een initiatiekeuring gehouden. Er waren 2 aspirant keurmeesters, Rijn en Arnaud van de vereniging Apeldoorn, uitgenodigd en samen met Bruno en Bob werden de meegebrachte bomen deskundig besproken. Ik had ook een boom meegenomen, een larix. Maar volgens de keurmeesters was deze te goed voor een initiatiekeuring en kreeg hij een tap keuring. Het precieze verschil is me nog niet helemaal duidelijk, maar ik was best trots op mijn boompje. Tijdens de bijeenkomst werd Ruud Simons wegens zijn grote inzet voor onze vereniging gedurende vele jaren tot erelid benoemd. Ook was er voor het eerst een verkooptafel opgesteld waar alle leden hun overbodige bomen en bonsaispullen kunnen verkopen. Tien procent van de opbrengst wordt afgedragen aan de vereniging. De verkooptafel was direct een succes en zeker een blijvertje. Er waren ook nog eens prachtige prijzen te winnen in de loterij. Voor mij kon de middag niet meer stuk. Ik hoop dat iedereen net zo tevreden was. Joke Wegens zijn grote inzet en verdiensten gedurende vele jaren voor Bonsai vereniging Midden Nederland heeft het bestuur besloten Ruud J.Simons te benoemen tot Erelid van de vereniging Uitgereikt op de bijeenkomst van 16 oktober te Hooglanderveen Namens het bestuur: Bob van Ruitenbeek Wouter Snel voorzitter secretaris Foto s Piet Dekkers 4 Bonsaivereniging Midden Nederland november 2010 5
In dit tweede deel van deze serie gebaseerd op een syllabus van de nbv komt het snoeien en nijpen aan de beurt. Snoeien = het wegnemen van houtige delen. Nijpen = het wegnemen van nog niet verhoute delen. Snoeien in de kroon Een lelijke loot, die in de kroon naar binnen groeit. Tak kruist de stam, door snoei wordt het verloop van de stam duidelijker. Twee takken ontspringen op dezelfde plaats. De kruin heeft licht nodig. Deze tak staat te symmetrisch ten opzichte van een andere. Wilde loot, die de totaalvorm zou bederven. Snoeien en nijpen Snoeien is een van de belangrijkste vormgevingstechnieken voor de bonsaikweek. Natuurlijk heeft snoei ook ingrijpende plantkundige gevolgen afhankelijk van wanneer en hoe gesnoeid wordt. Herfstsnoei Daar wintersterfte niet te voorzien is, is het vaak beter om de overtollige groei niet terug te snoeien. De achtergebleven knoppen zullen afrijpen, gebruik makend van het opgeslagen voedsel in de boom en in de lente voorspoedig uitlopen. Een woord van waarschuwing als u toch in de herfst wilt snoeien. In sommige bomen vindt er een binnenwaartse beweging plaats van het opgeslagen voedsel, van de twijgen naar de dikkere takken, de stam en het wortelstelsel. Als daarom snoei plaatsvindt voor deze sapstroom op gang is gekomen, is er een onnodig verlies van opgeslagen voedingsstoffen. Wintersnoei Net als in de herfst kan de wintersterfte niet worden voorzien. Drastische snoei in het begin van de winter is niet zo best omdat de voor de snoei genezing niet zo snel gaat tijdens de rustperiode. Doch snoei aan het eind van de winter stimuleert veel vegetatieve groei en het openen van slapende- en okselknoppen. Als de eindknoppen van een boom aan het eind van de winter worden weggenomen heeft de boom geen tijd meer om een nieuwe voorraad auxin in de nieuwe eindknop aan te maken. (Auxin is een hormoon dat het uitlopen van slapende- en okselknoppen onderdrukt zodat de boom zijn groeikracht vooral voor de top en de uiteinden van takken kan gebruiken.) Het resultaat is dat in de lente de groeikracht in de boom gelijkmatiger verdeeld wordt. Nog een voordeel van eindwinter snoei is dat de voedingsstoffen, die in de wortels en het dikke hout zijn opgeslagen, in de lente gebruikt kunnen worden voor de groei. Doet men deze snoei in de lente, nadat de stroom van voedingsstoffen naar de groeipunten op gang is gekomen, dan gaan er onnodig voedingsstoffen voor de opbouw verloren. Lente snoei In ons klimaat met strenge vorstperiodes afgewisseld met dooi, wordt winterschade in de lente zichtbaar en kan dan verwijderd na de snoei worden. Drastische snoei echter is niet aan te raden. Het bloeden is vaak te ernstig. Het bevordert tevens de vorming van zuigers en waterloten. Halverwege de lente kan de nieuwe vegetatieve groei natuurlijk wel genepen worden. Snoei aan het eind van de lente vertraagt de groei in de zomer. Zomersnoei Als vroeg in de zomer ingrijpend wordt gesnoeid, is de kans op de groei van zuigers gering omdat de groei weer het afnemen is. Bij sommige vruchtdragende bomen stimuleert snoei in deze periode de vorming van vruchtknoppen in plaats van bladknoppen. Het voordeel van snoei aan het eind van de zomer is dat het helende vermogen van de cambium vrij hoog is en wonden zullen meestal voor het begin van het koude weer overgroeid zijn. Een nadeel is echter dat de jonge groei, die na de snoei komt, niet meer kan afrijpen, zodat bij invallende nachtvorst deze afsterft. Snoei in midden/eind zomer kan een verdwergend effect hebben omdat de bladeren die het voedsel produceren zijn weggenomen en de boom het moet doen met het opgeslagen voedsel. Daar de groei in het begin van het seizoen ook al ten koste van de reserve was, zal de hergroei niet overdreven vitaal zijn. Verder zal er minder voedsel worden opgeslagen wegens vermindering van de hoeveelheid blad, zodat de nieuwe groei in de lente daarop volgend ook begrensd zal zijn. Nog een gevolg van snoei in de late zomer is te zien in het wortelstelsel. Bij de meeste bomen is er een periode van actieve wortelgroei in de late zomer/herfst en het voedsel hiervoor komt van wat de top heeft aangemaakt in het groeiseizoen. Omdat minder voedsel was aangemaakt is de wortelgroei minder en het gevolg is minder groei in de kruin het volgend voorjaar. De techniek van het snoeien en nijpen Nijpen doet men door met duim en wijsvinger de zachte groeipunt te verwijderen. Dit bevordert de vertwijging. Door de eindknop in het begin van de lente te verwijderen, verhinderen we de nieuwe aanmaak van auxin zodat de slapende knoppen kunnen uitlopen. Sommige soorten (malus) nijpen we éénmaal en laten deze daarna doorgroeien en bloesemknoppen vormen. Andere niet bloeiende soorten nijpen we het hele groeiseizoen. (iep, crateagus, acer enz.) Bij de pinus moet genepen worden voordat de nieuwe naalden zich ontvouwen. Bij het snoeien van dikkere takken moeten we er op letten dat de snoeiwonden mooi vlak of iets hol zijn. Als we de concaaftang gebruiken is dit vanzelf het geval. Bij nog grotere takken zullen we de wond met een beitel moeten uithollen. De snoeiwond geven we dan de vorm van een omgekeerde druppel. Deze wondvorm krijgen we ook als we takken niet knippen maar uitscheuren. Dan moeten we er wel voor zorgen dat de bast niet te ver uitscheurt. Snoeien heeft niet alleen een plantkundige functie maar ook een vormgevende. Door de keuze van takken en tot welke knop er wordt teruggesnoeid, bepalen we voor een groot deel de vormgeving van onze boom. Het nijpen van de esdoorn Om korte internodiën en een mooie vertakking te verkrijgen moeten de nieuwe scheuten zo snel mogelijk na het eerste bladpaar genepen worden. Niet alle knoppen ontbotten tegelijkertijd, dus hou de boom in de gaten en nijp wanneer nodig. In de bladoksels daaronder zullen weer nieuwe knoppen uitlopen. Ook deze zo snel mogelijk nijpen. Het nijpen van de den Nijp de grootste kaarsjes helemaal weg en de sterke voor de helft. Dunne en heel kleine kaarsjes laat je ongemoeid. Sterke takken nijp je het meest, maar blijf van de zwakste takken af. Streef ernaar altijd twee knoppen aan het eind van elke loot te hebben. 6 Bonsaivereniging Midden Nederland oktober 2010 7
Boom van de maand Boom van de maand voor oktober was de loofboom. Heel wat leden hadden hun bomen weer meegebracht, altijd weer leuk om te zien. Met de meegebrachte bomen doet u ook mee met de verloting. Daar zijn vaak mooie prijsjes te winnen. Boom van de maand voor november is de groeps- en bosbeplanting. De laatste bijeenkomsten zien we gelukkig dat er weer heel wat bonsai meegenomen worden. Wij rekenen erop dat ook nu de leden weer het nodige meebrengen. En als u geen groepsbeplanting heeft kunt u natuurlijk elke andere boom meebrengen die u eens wilt laten zien. De Tokonoma werd stijlvol ingericht door Jan van Wagensveld. Belangrijke data 20 november bespreking probleembomen 18 december lezing Pieter van Uden 15 januari ALV, nieuwjaarsborrel en boombespreking van door leden meegebrachte bomen 22-23 januari Noelanders 19 februari demo Theunis Jan Klein 19 maart shohin/mame middag 16 april workshop mei verenigingstentoonstelling Doorn 18 juni boombespreking (o.a. Pinus van workshop) juli & augustus geen bijeenkomst ivm vakantie Boom van de maand één van de ingebrachte bomen wordt besproken door Bruno Wijman november groeps- en bosbeplantingen december naaldbomen, jin en shari januari binnenbonsai februari winterbloeiers maart shohin/mame april acers mei geen boom van de maand (tentoonstelling) juni azalea s juli & augustus geen boom van de maand ivm vakantie Afdelings bijeenkomsten De bijeenkomsten worden meestal op elke derde zaterdag van de maand gehouden in het Dorps - huis: De Dissel, Disselplein 6, te Hooglanderveen. Tel: 033 257 17 25 http://www.dedissel.com Aanvang 13:00 uur, zaal open 12:30 uur. Winkel, bibliotheek met video s, dvd s, en loterij bij iedere bijeenkomst. Uiteraard kan men voor vragen, opmerkingen en suggesties altijd terecht bij het bestuur. Hebt u problemen of wilt u advies, neem dan de boom in kwestie mee naar de bijeenkomst, er is altijd iemand in de buurt van de huiskamertafel die bij problemen kan helpen! 8