Groenvisie Soerendonk Gemeente Cranendonck
2
Inhoudsopgave 1 Inleiding 5 2 Uitgangspunten groenvisie 7 3 Identiteit van Soerendonk 9 4 Inventarisatie van groenstructuren 13 5 Visie en wensbeelden 25 6 Maatregelen 39 Bijlagen 45 Groenvisie Soerendonk 3
4 1. Dorpsstraat Soerendonk
1 Inleiding De gemeente Cranendonck is een landelijke gemeente, opgebouwd uit 6 dorpskernen. Elke kern is uniek en de gemeente wil dat vasthouden en versterken. In de strategische visie wordt dan ook als speerpunt genoemd: Behouden en versterken van het eigene van elke kern. De gemeente hecht daarnaast grote waarde aan haar groen en heeft ook dat in haar strategische visie verwoord: Behouden en versterken van het groene, rustieke karakter van Cranendonck als woongemeente. Om bovengenoemde ambities van de gemeente te verankeren zijn er al diverse beleidsstukken opgesteld die raakvlakken hebben met de (groene) openbare ruimte. Om operationeel de juiste keuzes te kunnen maken en besluiten te kunnen nemen is het wenselijk de bestaande beleidsstukken en nog te ondernemen vervolgstappen te bundelen in een Groenontwikkelingsplan. Uitgangspunt voor het Groenontwikkelingsplan is voort te borduren op wat er al is beschreven en vastgelegd. Hiertoe is een quickscan uitgevoerd die inzicht geeft in het groenareaal, het functioneren ervan binnen het geheel van de buitenruimte, de middelen die nodig zijn om dit areaal in stand te houden en de toepasbaarheid en onderlinge samenhang van het bestaande beleid. Naar aanleiding van de quikscan is voor de kern van Soerendonk geconcludeerd dat bij het huidige advies de nadruk ligt op de gewenste groen-kwaliteit en groenverzorging. Maar een ruimtelijk beeld, een visie op de groenstructuur ontbreekt. Met andere woorden: hoe is het groen ontstaan? Wat is het huidige beeld? Wat zijn de sterke en zwakke punten? Wat is het gewenste beeld? En wat moet er gebeuren om dat te bereiken? Het antwoord op die vragen wordt gegeven in onderhavige Groenvisie en vormt daarmee de aanzet voor het waarborgen van de kwaliteit van de openbare ruimte in Soerendonk voor de toekomst. Groenontwikkelingsplan Quickscan Groenvisie Beheer- en uitvoeringsplan Groenvisie Soerendonk 5
Luchtfoto Soerendonk in het omringende landschap 6
2 Uitgangspunten Groenvisie In deze groenvisie wordt onderscheid gemaakt tussen groenstructuren en groenelementen. Structuren (zoals boombeplantingen en kenmerkende groenobjecten als brinken) zijn er om voor lange termijn vorm en ordening te geven aan een omgeving. Wanneer de groenstructuur aansluit op de specifieke situaties en kenmerken van de dorpskern, kan dit de identiteit van de verschillende delen van Soerendonk versterken. Wanneer er inzicht is in de structuren, kan er afgedaald worden naar de elementen (beplanting) waaruit deze zijn opgebouwd. De elementen dragen niet primair bij aan de ruimtelijke identiteit, maar hebben meer te maken met sfeer en beleving. Op basis van de structuren die de identiteit van het dorp bepalen is de huidige groenstructuur in beeld gebracht (hoofdstuk 4). Hierbij is gekeken naar het belang van het groen op de volgende drie niveaus: dorp (hoofdstructuur) wijk (secundaire structuren) buurt (tertiaire structuren) Vervolgens is een ontwikkelingsrichting voor de groenstructuur bepaald. Deze wordt geïllustreerd aan de hand van wensbeelden (hoofdstuk 5). Tot slot (hoofdstuk 6) wordt beschreven welke maatregelen getroffen moeten worden in de vorm van aanleg en beheer, om de beoogde beeldkwaliteit te behalen. De identiteit van Soerendonk (hoofdstuk 3) hangt samen met: de landschappelijke onderlegger de wegenstructuur bebouwing bijzondere punten Groenvisie Soerendonk 7
8 Soerendonk omstreeks 1850
3 Identiteit van Soerendonk De identiteit van een dorp wordt in grote mate bepaald door het landschap waarin het is gelegen. De verschijningsvorm van het landschap wordt bepaald door een verzameling van uiteenlopende elementen zoals wegen, waterlopen, bebouwing, landbouwgronden, beplanting en bos- en natuurgebieden. Deze elementen liggen niet willekeurig verspreid in de ruimte, maar zijn in patronen gerangschikt, die op hun beurt weer onderling verband houden. Het landschap voldoet in beeld en gebruik aan bepaalde wetmatigheden. Er is sprake van een ordening, die tot stand is gekomen onder invloed van vormende factoren zoals; flora en fauna, het klimaat, de bodem en het menselijk handelen. Door deze ordening te analyseren wordt de kern van de identiteit van een dorp geraakt. Voor Soerendonk is een dergelijke analyse in vogelvlucht gemaakt: Landschappelijke onderlegger Op historische kaarten zijn de bindende structuren van de bebouwde omgeving naar het buitengebied en de aanhechting met het omringende landschap vaak goed te zien. Soerendonk is ontstaan op een hoogte (donk) en het landschap om de kern wordt gekenmerkt oude glooiende bouwlanden. Ten zuiden van Soerendonk en het gehucht t Winkel Blake Beemd bevindt zich nog steeds een fraai akkerlandcomplex op de rand van het beekdal van de Kleine Aa. Hier is een bolle akker duidelijk zicht- en herkenbaar met reliëfrijke structuren. De kavels in en rondom Soerendonk zijn onregelmatig van vorm en korrelgrootte. Groenvisie Soerendonk 9
10 Straten- en bebouwingspatroon Soerendonk ca 1850
Wegenstructuur De kern van Soerendonk kent een voor zandgronden typerend historisch bochtig wegenpatroon, met kavels die onregelmatig van vorm zijn. De toegangswegen van het dorp zijn veelal voorzien van een volwassen boombeplanting die zorgt voor een begeleiding naar de dorpskern toe en verankering van het dorp in het landschap. De hoofdstructuur van Soerendonk wordt gekenmerkt door Het Lint, deze wordt gevormd door Molenheide, Dorpsstraat en de Zitterd. Hieraan liggen voor het dorp belangrijke gebouwen zoals de kerk en het dorpscafé. De overige wegen zijn organisch rondom deze hoofdweg gegroeid. Soerendonk heeft meerdere entrees, naast de hoofdentrees aan Molenheide en de Zitterd vormen de toegangswegen vanuit Gastel, Cranendonk en Leende duidelijke entrees naar het dorp. Bebouwing Soerendonk is ontstaan als lintdorp met daar omheen enkele buurtschappen. Door naoorlogse uitbreidingen zijn deze aaneen gegroeid. De lintbebouwing en oude buurtschappen zijn door de aard van de bebouwing nog steeds herkenbaar als historische elementen. In het dorpslint markeren de kerk, het café en de brink het hart van het dorp. De naoorlogse uitbreidingen kennen een meer rationeel bebouwingspatroon, waarbinnen nog wel enkele groene ruimtes zijn uitgespaard als een soort nieuwe brinken. Deze dragen in belangrijke mate bij aan de groene uitstraling van de buurten. Op plaatsen waar meerdere wegen bij elkaar komen zijn vaak Frankische driehoeken te zien: brinken waar het vee vroeger werd verzameld. Dit zijn groene ruimtes, beplant met grote bomen. Groenvisie Soerendonk 11
De groenstructuur van het dorp. (Zie bijlagen voor grotere versie.) 12
4 Inventarisatie van de groenstructuren Uit het vorige hoofdstuk blijkt dat de identiteit van Soerendonk wordt gedragen door: het oude bebouwingslint waaraan het dorpshart ligt, bestaande uit, kerk, café en brink bijzondere groene elementen: brinken de beplanting van de ontsluitingswegen die het dorp verbinden met het landschap groenstructuren in de wijk Op basis van deze factoren die de identiteit van het dorp bepalen is in beeld gebracht welk groen van wezenlijk belang is op dorps-, wijk- en buurtniveau. De beplanting aan het dorpslint vormt hierin de hoofdstructuur, de brinken bijzondere elementen. Het groen aan de wijkontsluitingswegen en in de buurten vormt de secundaire structuur. Dorpshart; brink aan de Dorpsstraat Groenvisie Soerendonk 13
14 De groenstructuur van Het Lint
Dorpsniveau: Het Lint Aan Het Lint heeft het groen een duidelijk begeleidende functie. Het kan de bezoeker op natuurlijke wijze van de entree van het dorp naar de kern van het dorp leiden. De huidige opbouw bestaat uit vrij jonge wegbeplanting in een onregelmatig patroon naar de kern van het dorp toe. De kern wordt gekenmerkt door de kerk, dorpscafé en de driehoekige brink met zwaardere bomen. Het Lint is in drie delen te splitsen. Van noord naar zuid zijn dit: Molenheide, Dorpsstraat en Zitterd. Langs het gehele lint hebben bomen een standplaats in de verharding. Dit met uitzondering van het noordelijkste deel van de Molenheide Aan de Molenheide en Dorpsstraat valt op dat de groenstructuur bestaat uit boombeplanting van met name eiken en linden en dat deze structuur vaak onderbroken is. De beplanting komt vooral aan één zijde van de weg voor, waardoor de groenstructuur hier enigszins uit balans is. De Zitterd heeft geen herkenbare groenstructuur. Er zijn weinig bomen, en de boombeplanting van linden die er is, is niet in evenwicht. De samenhang tussen wegen, beplanting, bebouwing en open ruimten is niet sterk. Opvallend is ook de opbouw van straatprofiel; Het Lint heeft niet de uitstraling van een echte Dorpsstraat, gelegen in een dorp met een zorgvuldig bewaard landelijk karakter. Dit wordt veroorzaakt doordat het wegprofiel breed is en er geen herkenbare groenstructuur aanwezig is. Molenheide, entree van het dorp; Zitterd: geen groenstructuur Molenheide en Dorpsstraat: groen aan één zijde van de weg Groenvisie Soerendonk 15
16 De bijzondere punten in de groenstructuur: historische en nieuwe brinken en het Jan Maasplein
Bijzondere punten: brinken en driehoekige groenelementen In Soerendonk zijn een aantal oude brinken te vinden. Deze brinken zijn gelegen bij de entrees van het dorp en in de kern. ( bij entree Molenheide, kruising Heuvel - de Pompers, kruising Heuvel - t Winkel, entree Zitterd, entree De Branten - Damenweg en bij de kern ter hoogte van de Dorpstraat.) Deze plekken hebben cultuurhistorische waarde. Het waren weides, ontstaan op bronplaatsen waar kwelwater omhoog komt. Deze kwelbronnen werden vaak gebruikt als drink- en rustplaats voor het vee dat van het dorp naar de graasheide trok, en werden zo het vertrekpunt van verschillende dreven. Aan de verzamelplaats werden vervolgens bomen geplant en boerderijen opgericht. Het samenspel tussen de gegroepeerde bebouwing en het groen is in Soerendonk goed bewaard gebleven en is daarmee kenmerkend voor het dorp. In de naoorlogse woonwijken is ruimte vrijgehouden voor nieuwe brinken ter hoogte van de Sint Jansweg - De Rutjens, Praatsveld en De Wiet, die ook een beeldbepalende functie hebben. Tegenover de kerk ligt een dorpsplein: het Jan Maasplein. Dit plein fungeert als parkeerterrein en is beplant met platanen. De historische brinken zijn voornamelijk beplant met eiken, meestal van monumentale aard. De onderbegroeiing bestaat uit gras. De wegen die door de brink verknoopt worden, zijn in de loop der tijden verhard waardoor de brink minder goed herkenbaar is geworden als oorspronkelijke weide. De boombeplanting van de nieuwe brinken en het dorpsplein bestaat uit diverse soorten, waar-onder haagbeuk, maar ook kleinere soorten zoals lijsterbes. De onderbegroeiing van alle nieu-we brinken bestaat uit gras. Deze grasvelden worden regelmatig gebruikt om op te parkeren De platanen op het Jan Maasplein staan in een smalle grasstrook, maar kennen geen verdere onderbegroeiing omdat het plein geheel verhard is in verband met het gebruik als parkeerterrein. Historische brinken Zitterd - t Hool en Heuvel - t Winkel; Nieuwe brink: Sint Jansweg De Rutjens Groenvisie Soerendonk 17
18 De groenstructuur op wijkniveau
Wijkniveau; groen aan ontsluitingswegen De groenstructuur van de wijkontsluitingswegen vervult een functie voor de wijk of enkele buurten. In Soerendonk zijn het veelal de boombeplantingen langs de weg die de basis voor het groen in de wijk vormen. Ze zijn daarom structuurbepalend en leveren een belangrijke bijdrage aan de uitstraling en sfeer van de wijk. De Damenweg, Beekstraat, Kruistraat en de Heuvel zijn van oudsher landbouwwegen terwijl de Van Schaiklaan een geheel nieuwe structuur is. Er zijn aanzienlijke verschillen in opzet van het groen in deze structuur. De Damenweg en Beekstraat hebben weinig boombeplanting. De beplanting die er is bestaat uit eiken en is aan de Damenweg ouder dan aan de Beekstraat. De bomen staan voornamelijk in grasbermen. De Kruisstraat is een woonstraat met een groenstructuur van amberbomen op regelmatige, korte afstand. De bomen staan afwisselend in verharding of in een onderbegroeiing van gras of heesters. De groenstructuur langs de Heuvel bestaat uit grasbermen met enkele eiken en in het zuidelijk deel een rij ginkgo s. De Van Schaijklaan wordt begeleid door een éénzijdige beplanting van haagbeuken en esdoorns in een brede strook met lage heesters. Aan de noordzijde van deze straat liggen twee plantsoenen met vakbeplanting van spirea en groepen kleine bomen. Deze plantsoenen leveren in de huidige verschijningsvorm geen wezenlijke bijdrage aan de groenstructuur op wijkniveau en de belevingswaarde ervan is erg laag. De groenstructuur op wijkniveau is samengesteld uit bomengroepen, -rijen, solitairen en groenaccenten. De samenstelling in opbouw en sortiment is momenteel niet eenduidig. De samenhang ontbreekt waardoor een onrustig beeld ontstaat, er een lage belevingswaarde is en men zich minder goed kan oriënteren. Op sommige plaatsen lijken bomen minder gezond door een gebrekkige groeiplaatsinrichting. Kruisstraat met dichte boombeplanting; Heuvel: noordzijde met enkele eiken, versus het zuidelijk deel met ginkgo s. Groenvisie Soerendonk 19
20 Het groen op buurtniveau
Buurtniveau; sfeer en aankleding De functie van het buurtgroen is voornamelijk esthetisch; aankleding en sfeer geven aan de woonomgeving. In de relatief nieuwe woonbuurten staan de bomen over het algemeen in groenstroken. Fraaie elementen in deze buurtjes zijn de nieuwe brinken. Deze forse groenelementen bepalen in grote mate de sfeer en het karakter in deze buurt. Op sommige plaatsen maakt het privégroen een wezenlijk onderdeel uit van deze sfeer en aankleding. In de buurt ten noorden van de Van Schaijklaan is alleen De Loop voorzien van een boombeplanting. Deze bestaat uit eiken in een grasberm, hetgeen een mooi dorps beeld geeft aan de straat. Halverwege de Wiet staan twee eiken op een grasveldje waarop ook geparkeerd wordt. De Reumer en Dorpsakkers kennen geen aankleding in de vorm van beplanting. Het Praatsveld en de nieuwe brink aan De Wiet zijn in de paragraaf over bijzondere plekken behandeld. Ten zuiden van de Van Schaijklaan bestaan de boombeplantingen voornamelijk uit haagbeuken. Deze bomen vervullen zonder probleem hun functie als sfeerbepaler voor de buurt. Aan De Rutjens staan de bomen in vakbeplantingen van lage heesters, die deels zijn omgevormd naar een combinatie van bodembedekkers met hagen en sierheesters. De Sint Jansweg en Schuttebeemd zijn aan één zijde beplant met bomen in verharding. De huizen in Soerendonk hebben in het algemeen een voortuin, waardoor de woonbuurten van zichzelf al een groene aanblik bieden. Op diverse plekken komen individuele groenstroken met vakbeplantingen voor die geen samenhang kennen met andere (groen)objecten in de directe omgeving, of die zo klein zijn dat ze qua maat en schaal geen wezenlijke bijdrage leveren aan de (toch al) groene uitstraling van de buurt. Dergelijke vakbeplantingen zijn te kwalificeren als rest- of snippergroen. De Vlasakkers is een zijweg van de Molenheide waaraan de bedrijvigheid van Soerendonk is geconcentreerd, meestal in combinatie met bedrijfswoningen. De buurt is functioneel ingericht zonder bomen. Aangezien er ook geen grote bomen op de particuliere kavels staan, doet de straat nogal kaal en stenig aan. Beeldbepalend privégroen in de buurt De Vlasakkers, zonder boombeplanting Groenvisie Soerendonk 21
Conclusie: De gemeente heeft in de strategische visie aangegeven het groene, rustieke karakter en het eigene van de kernen belangrijk te vinden. Het karakter van Soerendonk wordt vooral bepaald door de boombeplanting en de bijzondere groene elementen (brinken). Er is relatief weinig onderbeplanting aanwezig. Bomen staan in verharding of in gras en zelden in beplantingsvakken. Met deze kenmerken heeft Soerendonk een eigenheid en identiteit die voor een belangrijk deel op de groenstructuur rust; deze dient dan ook behouden en versterkt te worden. waarop voortgeborduurd kan worden door middel van de groenstructuur. Door onduidelijke groenstructuren en het ontbreken van samenhang tussen de verschillende groenelementen is de belevingswaarde van het groen laag De ontwikkeling van sommige bomen laat zien dat er sprake is van een verstoring in groeiplaats. De oorzaak hiervan wordt veelal veroorzaakt door de aanwezigheid van zinkassen. Aanvullingen in de groenstructuur zijn hierdoor alleen duurzaam als voldoende is onderzocht of de ondergrondse groeiruimte voldoet en geschikt wordt gemaakt. Dorpsniveau: Het Lint : Groenstructuur ontbreekt of niet in balans Beeld als dorpstraat in een landelijke gemeente ontbreekt Bijzondere plekken: Brinken: Waardevol als cultuurhistorische en beeldbepalende elementen Nieuwe brinken als fraaie groenstructuren in de buurten Onderbegroeiing van gras vaak in gebruik als parkeerplek Wijkniveau: Grote verschillen in de opzet en sortimentskeuze van de boombeplanting waardoor samenhang ontbreekt Vakbeplantingen van uiteenlopende aard en kwaliteit Buurtniveau: Bomen in de nieuwe buurten staan vaak in beplantingsvakken Nieuwe brinken als fraaie groenstructuren in de buurten Bomen als privégroen dragen in een aantal gevallen bij aan de uitstraling van de buurt. Kleinschalige groenelementen en reststroken dragen niet bij aan de groene uitstraling van de omgeving. Bomen in groenstroken Voorbeeld van restgroen aan De Rutjens 22
Groenvisie Soerendonk 23
24 Gewenste groenstructuur Soerendonk. (Zie bijlagen voor grotere versie.)
5 Wensbeelden In de voorgaande hoofdstukken is aangegeven welke belangrijke groenstructuren binnen Soerendonk aanwezig zijn en welke sterke elementen en functies daarbij horen. De wensbeelden voor de groenstructuur in dit hoofdstuk verbeelden de visie en vormen het kader waaraan toekomstige inrichtingsvraagstukken met betrekking tot het groen in Soerendonk moeten voldoen. De gemeente Cranendonck heeft in de beleidsvisie IBOR (Integraal Beheer Openbare Ruimte) ambitieniveaus geformuleerd voor de kwaliteit van de inrichting en onderhoud van o.a. het openbare groen. De wensbeelden passen bij de geformuleerde ambities die tevreden burgers, leefbaarheid en efficiëntie tot doel hebben. Visie In de toekomst heeft het groen binnen de kern van Soerendonk op de eerste plaats een structurerende werking. Dit wordt bereikt door belangrijke ontsluitingswegen te benadrukken en bouwkundige structuren te ondersteunen. Daarnaast bepaalt het groen mede de identiteit van het dorp, en draagt het bij aan een sfeervolle en aantrekkelijke woon- en leefomgeving. Op de pagina s hierna wordt aangegeven wat dit betekent voor de hoofd- en nevenstructuren, de bijzondere plekken en de omgeving van het dorp (de dorpsranden). De gemeente houdt een lijst bij met monumentale en beeldbepalende bomen. Bomen die op deze lijst staan hebben een beschermde status en worden behouden voor het dorp. Bij het dorpse karakter van Soerendonk zijn grasbermen beter gepast dan vakbeplantingen. Vakbeplantingen komen dan ook alleen voor in samenhang met andere (groene) objecten of wanneer ze voldoende maat hebben om op zichzelf een wezenlijke bijdrage te leveren aan de groene uitstraling van een plek. De sortimentskeuze is echter altijd eenduidig en beheervriendelijk. Ten aanzien van speelvoorzieningen is terughoudendheid de norm in Soerendonk. In een dorp met grondgebonden woningen, omgeven door natuur en agrarisch gebied, is weinig georganiseerde spelaanleiding nodig in de openbare ruimte. Speelvoorzieningen die er zijn, liggen op veelbezochte ontmoetingsplaatsen zoals de school of het gemeenschapshuis. Ook de nieuwe brinken midden in de woonbuurten zijn geschikt. Voor alle speelvoorzieningen geldt dat de materialen en kleuren zodanig gekozen zijn dat de toestellen opgaan in hun omgeving. Groenvisie Soerendonk 25
Wensbeeld groene Dorpstraat; een evenwichtig profiel 26
Wensbeeld op dorpsniveau: Het Lint Het Lint in Soerendonk vormt de belangrijkste lijn in de dorpsstructuur en wordt begeleid door een onregelmatig patroon van voornamelijk eiken en diverse solitairen met landschappelijke kwaliteit. De huidige groenstructuur van Het Lint kent veel onderbrekingen en de identiteit van het dorp kan dan ook versterkt worden door de boombeplanting aan te vullen. In de beleidsvisie IBOR wordt voor dit soort wegen (lijnelementen) een kwaliteitsniveau Basis tot Goed nagestreefd. Voor het deel van de Dorpsstraat dat deel uitmaakt van het dorpshart geldt de kwaliteitsambitie Goed, vanwege de ligging in een Centrumgebied. Functionaliteit (verkeersveiligheid) en beleving zijn belangrijke aspecten. Behouden: huidige, informele (onregelmatige) bomenstructuur, mits in goede staat. monumentale en beeldbepalende bomen bomen op privé gronden, die van belang zijn voor de groene uitstraling van Het Lint. entree aan de noordzijde van het dorp (Molenheide) met grasberm en hagen. Gewenst: balans in de groenstructuur door beplanting aan beide zijden van de weg zonder al te grote onderbrekingen; nadrukkelijk géén laanstructuur i.v.m. behoud van het informele karakter. verkeersbegeleidende en -remmende functie van de boombeplanting vergroten door bomen verder naar binnen in het wegprofiel te plaatsen basis wegbeplanting van eiken, aangevuld met solitairen met landschappelijke waarde zoals kastanjes, linden en walnoten (evt. privéterrein). strategische plaatsing van bomen (een enkele grote boom doet soms meer dan 10 kleinere) entree aan de zuidzijde van het dorp (Zitterd) vergelijkbaar met die aan de noordzijde (Molenheide). aandacht voor ondergrondse groeiplaats bij nieuwe aanplant of werkzaamheden rondom bestaande bomen. Groenvisie Soerendonk 27
Dorpsstraat met verbetering verkeersbegeleiding door het aanbrengen van boombeplanting langs de weg Molenheide huidige situatie; Molenheide met herstel balans door strategische plaatsing boom aan rechterzijde; Molenheide met beplanting ter optische versmalling van het wegprofiel; Molenheide met beplanting ter optische versmalling van het wegprofiel en aanbrengen fietssuggestiestroken; 28
Zitterd huidige situatie; Zitterd met herstel balans door strategische plaatsing boom aan rechterzijde; Dorpscafé, dorpshart huidige situatie Voorbeeld: strategische plaatsing van één boom voorbij het dorpscafé draagt in grote mate bij aan een groen karakter van de dorpskern. Groenvisie Soerendonk 29
Wensbeeld brinken. 30
Wensbeeld bijzondere punten: brinken en driehoekige groenelementen De brinken in Soerendonk zijn begroeid met gras, omzoomd met hagen en beplant met grote bomen. In deze groenvisie wordt onderscheid gemaakt tussen de historische brink en de nieuwe brink die in de afgelopen jaren is gebruikt als middel om wijken en buurten groen in te richten. Voor beide geldt dat zij belangrijke groenelementen zijn en tevens de dragers van de groenstructuur en identiteit in Soerendonk. Hoewel de brinken in hun huidige vorm al voldoen aan deze functie, kan deze nog verder versterkt worden. Voor de historische brink blijven de cultuurhistorie, hiërarchische en ruimtelijke aspecten leidend bij de inrichting. De brink vertelt immers het verhaal over het verleden, vormt met de massa van bomen een kern in de gehele groenstructuur en gaat ruimtelijk een samenspel aan met de bebouwing rondom. Elke tijd heeft een eigen vormentaal. Toch heeft de brink als ontwerpmiddel ook in de toekomst bestaansrecht. Nieuwe functies en ontwikkelingen kunnen aangegrepen worden om bestaande brinken te behouden en te versterken, mits zij niet definitief zijn en geen afbreuk doen aan de kenmerken van een brink. Het Jan Maasplein wordt door de beplantingsstructuur van grote bomen gekoppeld aan de ruimte voor de kerk waardoor het dorpshart naast de brink Dorpssstraat - Damenweg een tweede groen zwaartepunt krijgt. In de beleidsvisie IBOR heeft de gemeente aangegeven voor bijzondere plekken als deze een kwaliteitsniveau Basis met accenten naar Goed na te streven. Voor de brink in het dorpshart en het Jan Maasplein geldt vanwege de ligging in het centrumgebied de kwaliteitsambitie Goed. Behouden: grote ruimtelijke werking; samenhang met omringende bebouwing. monumentale bomen onderbegroeiing van gras brinken als entree van het dorp. Gewenst: historische brinken beplant met eiken, nieuwe brinken met bomen met sierwaarde van de 1 e of 2 e grootte. accentueren van de vorm van het plein, door het plaatsen van hagen. het tegengaan van parkeren op het gras, door hagen aan te brengen. herstellen van de vorm van het grasvlak door onderbrekingen zoals parkeervakken weg te halen. identiteit van de nieuwe brink door een eenduidige boomsoort te kiezen. parkeerterrein tegenover de kerk mede door groenstructuur koppelen aan ruimte voor de kerk. Brink, huidige situatie Brink, wensbeeld met omzoming gras door haag. Groenvisie Soerendonk 31
Wensbeeld wijkontsluitingswegen 32
Wensbeeld op wijkniveau Het groen aan de ontsluitingswegen op wijkniveau draagt bij aan de oriëntatie in Soerendonk. In de huidige situatie is de inrichting en sortimentskeuze van het groen in het straatprofiel niet eenduidig. Op wijkniveau ligt de nadruk daarom op het ontwikkelen van samenhang in sortimentskeuze en inrichting. Op wijkniveau krijgen de straten een informeel gearrangeerde boombeplanting van amberbomen. Deze bomen staan in grasbermen en kunnen worden afgewisseld met solitairen met landschappelijke kwaliteit zoals beuken, eiken en linden. Hiermee wordt een herkenbaar beeld met een landelijk karakter bereikt. Het kwaliteitsniveau dat de gemeente voor de wijkontsluitingswegen wil bereiken is Basis tot Goed (lijnelementen, beleidsvisie IBOR). Herkenbaarheid en functionaliteit zijn daarbij van belang. Van Schaijklaan, huidige situatie; Van Schaijklaan met herstel balans door strategische plaatsing boom aan rechterzijde Heuvel noord, huidige situatie; Heuvel noord met herstel balans door strategische plaatsing boom aan rechterzijde; Heuvel zuid, huidige situatie met ginkgo s; Heuvel zuid: voorbeeld hoe alleen al de sortimentskeuze kan bijdragen aan de duiding van het soort straat: woonstraat of ontsluitingsweg Groenvisie Soerendonk 33
34 Wensbeeld groene buurstraat
Wensbeeld op buurtniveau Op buurtniveau worden karakter en leefbaarheid in hoge mate bepaald door de stedenbouwkundige opzet en de periode waarin deze ontwikkeld is. Het groen is daarbij sfeerbepalend met de kanttekening dat de sortimentskeuze van de beplanting hierin nog belangrijker is dan de hoeveelheid groen. Het is daarom van belang een hoge kwaliteit na te streven van individuele groene objecten en uit oogpunt van beheer ongewenst om snippergoen als openbaar terrein in stand te houden. De bestaande boombeplanting op buurtniveau voldoet voor de functie als sfeerbrenger. De vakbeplantingen zijn van wisselende kwaliteit. In de gewenste situatie zijn de buurtstraten in Soerendonk beplant met bomen met sierwaarde van de 3 e grootte. Waar ze in plantvakken staan met een lage onderbegroeiing van bloeiende planten, mogelijk met enkele heesters. De gemeente heeft in de beleidsvisie IBOR vastgelegd voor woongebieden een kwaliteitsniveau Basis te willen bereiken. Voor het openbaar groen geldt dat het duurzaam en degelijk aangelegd dient te zijn. Behouden: huidige straatbomen. markante solitaire bomen op particulier terrein. Gewenst: balans in het groene straatprofiel door aanplant van bomen aan weerszijden, zonder een formele laanstructuur na te streven. lage onderbegroeiing van bloeiende planten met sierwaarde. beheersvriendelijke (eenduidige) sortimentskeuze plantvakken in verband met instandhouding van de kwaliteit op langere termijn. Voorbeeld, huidige situatie; Voorbeeld, groene aankleding met beperkt aantal bomen door strategische plaatsing bomen Groenvisie Soerendonk 35
Voorbeeld, huidige situatie; Voorbeeld, groene aankleding met beperkt aantal bomen door strategische plaatsing bomen en met behoud van bestaande markante bomen. 36
Wensbeeld dorpsranden Op de overgang van dorp naar landschap ontstaat vaak geleidelijk een harde grens tussen het landschap en het dorp. Lijnen, structuren en elementen die vanuit landschappelijk en cultuurhistorisch opzicht erg waardevol zijn, lopen tegen de harde grens van nieuwe uitbreidingen aan. Om te voorkomen dat de dorpsrand van Soerendonk in de toekomst versteent, is het wenselijk dat bij ontwikkelingen in de dorpsrand rekening gehouden wordt met de volgende punten: creëren van door- en vergezichten en een zachte, losse dorpsrand waarbij nieuwe woningbouw gericht is op het landschap; zowel in het dorp als daarbuiten gebruik maken van gebiedseigen en landschappelijke beplantingen; aansluiten op de karakteristieken van het landschap en rekening houdend met kleur en vormgeving van gebiedseigen bebouwingen; een plek geven aan waardevolle elementen, lijnen en structuren vanuit landschap en cultuurhistorie. De gemeente heeft middels de beleidsvisie IBOR laten weten dat het kwaliteitsniveau van de inrichting van het buitengebied zich laat vertalen als Sober. Fraaie overgangen naar het landschap met grote, landschappelijke, boombeplanting Huidige situatie dorpsrand Voorbeeld van de verzachting van een stenige dorpsrand door het toevoegen van beplanting Groenvisie Soerendonk 37
Conclusie: Door de wensbeelden te realiseren, worden de doelen uit de strategische visie gerealiseerd en het groene, rustieke karakter en het eigene van Soerendonk geoptimaliseerd. Het grootste deel van het huidige bomenbestand wordt behouden. Daarnaast wordt het aangevuld met strategisch geplaatste, passende soorten. Bermen en onderbegroeiingen bestaan uit gras of een beheervriendelijk eenduidig sortiment van bloeiende planten. Daarnaast is de realisatie van de wensbeelden een uitwerking van de doelen die de gemeente zich met de beleidsvisie IBOR heeft gesteld. 38
6 Maatregelen In de voorafgaande hoofdstukken is op verschillende niveaus een wensbeeld voor de groenstructuur van Soerendonk beschreven. Om vanuit de huidige situatie het wensbeeld te bereiken, moeten verschillende maatregelen uitgevoerd worden. Om alle maatregelen handen en voeten te geven zijn ze vertaald in concrete acties. Daarnaast vormen de acties, in samenspel met de beschreven wensbeelden het uitgangspunt voor het aanleggen van het openbaar groen bij nieuwe ontwikkelingen. Huidige en gewenste groenstructuur van Soerendonk Groenvisie Soerendonk 39