Samenhang Steeds meer scholen zoeken naar manieren om vakken met elkaar te verbinden. Denk bijvoorbeeld aan themaweken waarin leerlingen aan een overkoepelend vraagstuk werken vanuit verschillende invalshoeken, bijvoorbeeld natuurkunde, aardrijkskunde en biologie. Leerlingen leren zo vakoverstijgend te denken en te handelen. Dit is een belangrijk onderdeel van het advies. Bij samenhangend onderwijs ervaren leerlingen meer verbinding tussen vakken en dat het maakt het leren voor hen meer betekenisvol en motiverend. De uitdaging is nu om te kijken hoe deze samenhang aan te brengen in het onderwijs. Scholen maken daar eigen keuzes in. Sommige scholen kiezen voor meer afstemming tussen vakken in een klassieke vakkenstructuur, anderen zetten in op meer thematisch of projectmatig werken. Ervaren onze leerlingen op dit moment voldoende samenhang in ons lesaanbod?
Samenhang Stanislascollege Delft VO Het Stanislascollege kiest er op het vmbo voor de vakken Nederlands, Engels en Wiskunde geclusterd aan te bieden. Leerlingen werken met een weekplanning en bepalen zelf waarmee zij starten. De school merkt dat de eigen verantwoordelijkheid toeneemt en de motivatie omhoog gaat. Door deze manier van werken daalt bovendien het aantal vaste lesuren, waardoor er meer tijd is voor leerlingen die meer aandacht nodig hebben. Stelling: Wij kunnen onze leerlingen nog beter motiveren als we bepaalde vakken in samenhang aanbieden.
Samenhang Basisschool Oostelijke Eilanden (BOE) Amsterdam PO Het Amsterdamse BOE creëert meer samenhang door onderwijs aan te bieden in thema s. In een periode van acht weken gaat de klas bijvoorbeeld aan de slag met het thema verhuizen of dierentuin. Binnen zo n thema komen basisvaardigheden als lezen, schrijven en rekenen spelenderwijs aan bod. De thema s worden bovendien gekoppeld aan leerzame excursies. Stelling: Met themagericht onderwijs kunnen wij het onderwijs bij ons op school nóg leuker maken.
Samenhang Orion Lyceum Breda VO Op het Orion Lyceum besteden leerlingen ieder jaar zo n 30% van de lestijd aan zelf gekozen onderzoeken. De hoofdvraag van een onderzoek wordt vervolgens opgedeeld in deelvragen die gekoppeld zijn aan vakken als bijvoorbeeld biologie, geschiedenis en kunst & cultuur. De resultaten worden tot slot in de vorm van een website, kunstwerk of eigen project gepresenteerd. In hoeverre maken wij onze leerlingen verantwoordelijk voor hun eigen ontwikkeling?
Samenhang Basisschool De Skelp Drachten PO Op basisschool De Skelp werken leerlingen iedere vijf à zes weken vanuit een ander centraal thema. Hierbij komen diverse vakinhoudelijke, persoonlijke en internationale doelen aan bod. Zo komen natuur, techniek, geschiedenis en de creatieve vakken bijvoorbeeld samen in de thema s Alles groeit (onderbouw), Bloemen en insecten (middenbouw) en Dinosauriërs: voor onze tijd (bovenbouw). Welke onderwerpen of vakken zouden wij in een centraal thema aan kunnen bieden?
Samenhang Vossius Gymnasium Amsterdam VO Op het Vossius Gymnasium kunnen 4 e en 5 e jaars leerlingen zich opgeven voor het Geo Future Excellence Programme (GFEP). Daarbij werken zij in een onder-zoeksopdracht aan oplossingen voor bestaande lokale casussen. De 30-weken durende module wordt afgesloten met een door de leerlingen zelf georganiseerd TED-talk evenement met publiek van binnen- en buiten de school. Sluit het onderwijs op onze school wel voldoende aan op de belangrijke thema s van deze tijd?
Doorlopende leerlijn Of het nu gaat om de eerste stap naar de basisschool, die van primair naar het voortgezet onderwijs of van daaruit naar het vervolgonderwijs: voor leerlingen en ouders zijn het belangrijke en vaak ook spannende momenten. Scholen doen hun best om de aansluiting zo goed mogelijk te laten verlopen. Toch komt het voor dat leerlingen soms bepaalde kennis of vaardigheden missen terwijl anderen juist weer herhaling ervaren. Het advies stelt daarom voor het curriculum beter op elkaar af te stemmen. Dat kan door leerstof beter op elkaar aan te laten sluiten, of door op een andere manier verbinding te leggen. Bijvoorbeeld door leerlingen vast te laten proefdraaien op een vervolgopleiding of stagebedrijf. Dit vraagt om samenwerking tussen scholen, instellingen of het bedrijfsleven. Welke problemen ervaren onze leerlingen bij de overgang van -en naar vervolgonderwijs en wat is er nodig om dit op te lossen?
Doorlopende leerlijn De Optimist Emmeloord SO Voor leerlingen uit het speciaal onderwijs is de overstap naar een nieuwe school bijzonder spannend. De Optimist laat hun leerlingen daarom vast wennen door hen de laatste tien weken van het schooljaar mee te laten lopen op het MBO. Waar mogelijk beginnen leerlingen zelfs al met een stage in het bedrijfsleven. Dit zorgt voor een meer vloeiende overgang naar het beroepsonderwijs en helpt leerlingen bij het maken van hun keuze. Bereiden wij leerlingen op onze school voldoende voor op de volgende stap in hun onderwijsloopbaan?
Doorlopende leerlijn Tiener College Gorinchem PO VO Tiener College biedt leerlingen van 4 tot 14 jaar een innovatief onderwijsprogramma met een doorlopende leerlijn. Leerlingen blijven tot de 2 e klas van het voortgezet onderwijs op Tiener College en maken daarna pas een definitieve schoolkeuze. Tiener college heeft de ambitie om in de toekomst leerlingen van 0-18 jaar een doorlopende leerlijn aan te bieden. Stelling: PO- en VO-leraren moeten in één team samenwerken om een succesvolle doorlopende leerlijn tot stand te brengen.
Doorlopende leerlijn Bataafs Lyceum Hengelo VO Op het Bataafs Lyceum volgen Havo-leerlingen vanaf het 3 e jaar het vak Havisten Competent (HACO), om hen optimaal voor te bereiden op het hoger beroepsonderwijs. Voor vwo-leerlingen biedt de school juist een Masterclassprogramma dat aansluit bij de onderzoeksgebieden van de Universiteit van Twente. De samenwerkingsactiviteiten zorgen ervoor dat leerlingen een moderne en uitdagende leeromgeving krijgen aangeboden en dat de overgang naar het vervolgonderwijs soepeler verloopt. Stelling: We moeten onze leerlingen in een apart vak of programma voorbereiden op het vervolgonderwijs.
Doorlopende leerlijn OBS de Klinker Oud-Beijerland PO Op OBS de Klinker is er speciale aandacht voor de Engelse taal. Alle leerlingen van groep 1 tot 8 krijgen in een doorlopende leerlijn wekelijks t/m 1 á 2 uur Engelse les. Om de leerkrachten te ondersteunen bij het geven van Engelse lessen, is een groepsleerkracht benoemd als vakleerkracht en coach voor de teamleden. Stelling: Een vak als Engels is in deze internationale samenleving zo belangrijk dat dat het vanaf groep 1 doorlopend aangeboden moet worden.
Doorlopende leerlijn De Spindel Hengelo VO Vmbo-school De Spindel ontwikkelde in samenwerking met het ROC van Twente en Saxion Hogeschool het Toptraject -programma. Hierbij volgen 3 e en 4 e jaars tl-leerlingen vakken die zijn aangepast op de didactische werkwijze van het mbo en hbo. Daarnaast volgen ze een uitgebreid loopbaanoriëntatieprogramma waarbij ze kennismaken met diverse opleidingen en beroepen. Wat verwachten wij concreet van het vervolgonderwijs bij de doorstroom van onze leerlingen?
Doorlopende leerlijn IKC Wereldwijs Hoofddorp PO Wereldwijs biedt onderwijs en opvang in één. Peuterspeelzaal, kinderdagverblijf, basisschool en buitenschoolse opvang werken vanuit één organisatie en pedagogische visie en met dezelfde methoden en leermiddelen. Leerkrachten zijn positief over dit concept, omdat er veel oog is voor de doorlopende lijn op het gebied van pedagogiek en didactiek. Stelling: Er is pas écht sprake van een doorlopende leerlijn als de gehele ontwikkellijn binnen één organisatie valt.
Kern en keuze Langs het devies meer van minder onderscheidt het advies een (verplichte) kern en ruimte voor eigen keuzes van scholen. Voor het primair en voortgezet onderwijs komen heldere beschrijvingen van wat leerlingen minimaal moeten beheersen. Dit wordt vastgelegd in een kerncurriculum dat voor alle leerlingen zou moeten bestaan uit de basisvaardigheden Nederlands, Engels, Rekenen/ wiskunde, digitale vaardigheden en burgerschap. De kennisdomeinen Taal & Cultuur, Natuur & Technologie, Mens & Maatschappij en de vakoverstijgende vaardigheden creëren, kritisch denken, probleemoplossend vermogen, leervaardigheden en samenwerken. Naast deze vaste kern moet er ruimte zijn voor verdieping en verbreding. Voor de school én voor de leerling. Scholen bepalen zelf wat ze, passend bij hun visie en hun leerlingen, aanbieden. Ook bepalen ze hoe ze het onderwijs aanbieden, bijvoorbeeld in vakken of in themagericht onderwijs. Welke kansen bieden meer ruimte voor verdieping en verbreding ons voor de invulling van het curriculum op onze school?
Kern & Keuze Christelijk Lyceum Veenendaal VO Het Christelijk Lyceum Veenendaal werkt met roostervrije uren. Dit betekent dat Havo-leerlingen in de bovenbouw per week aangeven welke vakken ze niet willen volgen en wat ze daarvoor in de plaats willen doen. Zo maken leerlingen voor de vrijgekomen tijd eigen keuzes, bijvoorbeeld voor het maken van huiswerk, een extra vak, topsport of om een eigen bedrijf op te zetten. Op deze manier volgen leerlingen wel de reguliere lesstof, maar niet perse elke les op school. Stelling: Wij geven leerlingen op onze school de ruimte om zelf keuzes te maken in hun onderwijsprogramma.
Kern & Keuze t Mozaïek Roermond PO t Mozaïek stemt het onderwijsaanbod af op de specifieke behoeften van haar leerlingen. Zo organiseren ze iedere week een Talentenkamp voor (meer) begaafde leerlingen, waardoor zij alle ruimte krijgen zich op hun eigen niveau te ontwikkelen. De (digitale) opdrachten waaraan ze meestal zelfstandig werken, worden bijgehouden in een portfolio. Zowel de leerling zelf, als ouders en leerkrachten geven hier vervolgens feedback op. Stelling: Werken met een portfolio is de beste manier om de brede ontwikkeling van leerlingen vast te leggen.
Kern & Keuze MAVO aan Zee Den Helder VO Bij MAVO aan Zee is burgerschap als apart vak opgenomen in het onderwijsprogramma. De school wil hiermee bereiken dat leerlingen sociale en begripvolle burgers worden die een volwaardige bijdrage leveren aan de samenleving. Vanuit de visie en de wensen van de overheid is er een programma samengesteld dat elementen van verschillende vakken bevat. De school werkt zo aan de ontwikkeling van burgerschapscompetenties. Past de manier waarop wij binnen onze school invulling geven aan burgerschap bij de visie van de school en onze leerlingen?
Kern & Keuze Basisschool De Mienskip Buitenpost PO Op basisschool de Mienskip krijgen leerlingen van groep 1 tot 8 les en begeleiding op een niveau dat aansluit bij hun individuele talenten. De Mienskip onderscheidt daarvoor zeven verschillende niveaus waarbinnen leerlingen zelfstandig werken. Zo kan iedere leerling op maat worden bediend. Resultaten van leerlingen worden geanalyseerd en omgezet in acties om de kwaliteit en opbrengsten verder te verhogen. Op welke manier zouden wij niveaudifferentiatie kunnen toepassen bij ons op school?
Kern & Keuze Scala College Alphen aan den Rijn VO Alle leerlingen van het Scala College volgen in de onderbouw naast een basisprogramma een accentprogramma. Voor basis- en kaderleerlingen vmbo betekent dit dat ze leren via praktische opdrachten en projecten, zo maken ze kennis met verschillende beroepen. In de bovenbouw lopen leerlingen één dag per week stage en wisselen elk jaar van type stagebedrijf. Per periode wordt er met elke leerling een gesprek gevoerd dat ingaat op de vragen: waar sta je, waar ga je voor en hoe wil je dat bereiken? Hoe zorgen we dat er voor onze leerlingen voldoende keuze is om met stages of excursies aan de buitenwereld te proeven?
De Inspiratiekaarten zijn een productie van Bureau Onderwijs2032. Deze kaarten dienen als hulpmiddel bij een gesprek over de praktische haalbaarheid en toepasbaarheid van het advies Ons Onderwijs 2032. Voor vragen en suggesties kunt u mailen naar info@onderwijs2032.nl of bellen naar (070) 34 99 605. Voor meer informatie kunt u ook terecht op www.onderwijs2032.nl. De afbeeldingen op deze Inspiratiekaarten zijn enkel ter illustratie en geen verbeelding van de betreffende school, methodiek of leerlingen. Fotografie: Van Oostrum Uitgave, september 2016