SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 340 van ROBRECHT BOTHUYNE datum: 26 juni 2015 aan ANNEMIE TURTELBOOM VICEMINISTER-PRESIDENT VAN DE VLAAMSE REGERING, VLAAMS MINISTER VAN BEGROTING, FINANCIËN EN ENERGIE Evaluatie afschakelplan - Betrokkenheid Net voor de grote vakantie verschijnt in de pers, vrij onverwacht, het bericht dat we ons geen zorgen zouden moeten maken over een eventueel stroomtekort in de winter. Dit geruststellend nieuws ging samen met de boodschap dat Elia de benodigde omvang van de strategische reserve opnieuw had bepaald. Zij berekende dat naast de 850 MW die voor vorige winter reeds was voorzien, een bijkomende capaciteit van 800 MW voldoende zou zijn. Dat komt dus neer op een strategische reserve van 1.650 MW, nog niet de helft van de 3.500 MW waar Elia tot voor kort vanuit was gegaan. Met zoveel positief nieuws zou het afschakelplan al vergeten worden. Een plan dat de ruime bevolking ongeveer een jaar geleden leerde kennen. Bedoeling van het afschakelplan: door gericht delen van ons land af te schakelen en zonder elektriciteit te zetten zou een volledige blackout worden vermeden. Omdat het afschakelplan aanleiding was voor heel wat discussie over wie wel en wie niet afgeschakeld zou worden, is de belofte gedaan dat het plan zou worden geëvalueerd en indien nodig tegen volgende winter zou worden herbekeken. De bekendmaking van het afschakelplan ging gepaard met de opstart van een ON-OFFcampagne. Deze campagne moest de mensen aanzetten tot rationeel energiegebruik met de bedoeling hun individueel energieverbruik te verminderen. Want elke niet-verbruikte kw elektriciteit draagt bij tot de bevoorradingszekerheid van iedereen. Daar Vlaanderen bevoegd is voor rationeel energiegebruik en de Vlaamse Regering van energie-efficiëntie een prioriteit heeft gemaakt, zou ze zo n campagne zelf kunnen opzetten tegen volgende de winter en hoeft ze dit niet over te laten aan de federale overheid. 1. Heeft de beloofde evaluatie van het afschakelplan plaatsgevonden? 2. Welke vaststellingen zijn gedaan bij de evaluatie en welke besluiten werden getrokken? 3. Is de Vlaamse overheid betrokken geweest bij deze evaluatie? 4. Welke aanpassingen aan het afschakelplan heeft Vlaanderen voorgesteld?
5. Welke van de voorgestelde aanpassingen werden aanvaard binnen de opzet van het vernieuwde afschakelplan? 6. Zal Vlaanderen voor komende winter een campagne opzetten rond rationeel energiegebruik? Wat zullen de krachtlijnen van deze campagne zijn en wat is de timing?
ANNEMIE TURTELBOOM VICEMINISTER-PRESIDENT VAN DE VLAAMSE REGERING, VLAAMS MINISTER VAN BEGROTING, FINANCIËN EN ENERGIE ANTWOORD op vraag nr. 340 van 26 juni 2015 van ROBRECHT BOTHUYNE 1. De bevoorradingszekerheid en het beheer van het hoogspanningsnet voor elektriciteit zijn federale bevoegdheden. Het zogenaamde afschakelplan maakt zowel het voorwerp uit van bepaalde gedeelten van het Technisch Reglement van het transmissienet (Koninklijk besluit van 19 december 2002 houdende een technisch reglement voor het beheer van het transmissienet van elektriciteit en de toegang ertoe, B.S. 28 december 2002.) als van het federale Ministerieel besluit van 3 juni 2005 tot vaststelling van het afschakelplan van het transmissienet van elektriciteit (B.S. 18 augustus 2005). De evaluatie van het afschakelplan werd door de federale overheid (Algemene Directie Energie van de FOD Economie) uitgevoerd. Om de revisie van het afschakelplan uit te voeren heeft AD Energie een werkgroep Revisie Afschakelplan in het leven geroepen in februari en gecoördineerd. In deze werkgroep werden volgende administraties en personen vertegenwoordigd: - Kabinetten van de federale minister van Energie/Economie/Binnenlandse Zaken; - AD Energie (FOD Economie); - AD CC (FOD Binnenlandse Zaken); - Elia; - Synergrid; - Waals Crisiscentrum; - Vlaams Crisiscentrum (CVCO); - Crisiscentrum van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. 2. Uit de evaluatie bleek dat de juridische basis van het afschakelplan moest worden versterkt en dat het plan zelf moest worden geactualiseerd. De werkgroep richtte zich op volgende thema's: - Aanpassing van de regelgevende basis van het afschakelplan op basis van quick wins, om de coherentie tussen het KB 19/12/2002 et het MB 03/06/2005 te verbeteren alsook bepaalde punten te verduidelijken; - Identificatie sites die aandacht vereisen op basis van de socio-economische analyse gecoördineerd door de AD Crisiscentrum (AD CC) om socio-economische impact te verminderen; - Technische aanpassing van de praktische modaliteiten van het afschakelplan op basis van een voorstel van Elia (nieuwe afschakelplan: reorganisatie van de schijven en geassocieerde posten, activeringsmodaliteiten, rotatieprincipes, haven van Gent, de luchthavens van Luik en Charleroi werden uit het afschakelplan gehaald etc.). In het voorstel wordt voorzien dat de schijf 1 wordt versterkt. Daarnaast worden er 2 bijkomende schijven gecreëerd (schijven 7 en 8) die enkel manueel kunnen worden geactiveerd. Tevens vinden ter optimalisatie bijkomende kleine verschuivingen van de bestaande posten plaats. Deze houden rekening met de aard van de belasting, de verbruikspieken op de desbetreffende post, de variatie van het verbruik, de aanwezigheid van prioritaire klanten en decentrale productie op de post. Het totale afschakelbare vermogen wordt opgetrokken tot 5.386 MW. 3. Bij de werkgroep die deze werkzaamheden uitvoerde was het Vlaamse Gewest actief betrokken. Voor Vlaanderen volgde het Crisiscentrum Vlaamse Overheid (CCVO) de
gesprekken. De werkzaamheden van de werkgroepen zijn nog niet afgerond. In eerste instantie werd bevestiging gezocht van de bestaande bedrijfsimpactanalyse (BIA). Er wordt verder gewerkt aan een nieuwe BIA met de afschakelposten die net werden bepaald voor de komende winter. Het CCVO was vertegenwoordigd in de werkgroep betreffende de bepaling van de prioritaire klanten. Het CCVO was niet rechtstreeks vertegenwoordigd in de subwerkgroep aangaande de aanpassing van de wetteksten, maar de ontwerpversies van deze teksten werden wel aan het CCVO voorgelegd. Op initiatief van het CCVO (dat behoort tot het Departement Kanselarij en Bestuur van de Vlaamse overheid) onderzocht de cluster Vlaamse justitie en regelgeving van datzelfde departement deze teksten. Daaruit vloeiden enkele opmerkingen voort, die voor verder gevolg doorgegeven werden aan de werkgroep. Het aangepaste afschakelplan staat geagendeerd op het Overlegcomité Federale regering - Gemeenschaps- en Gewestregeringen van 16 september 2015. 4. In aanloop naar het Overlegcomité heb ik een brief verstuurd naar mijn federale collega Marie-Christine Marghem om voorafgaandelijk nog eens bilateraal te overleggen over de punten die voor het Vlaamse gewest van belang zijn en reeds werden aangekaart tijdens de technische vergaderingen: - een zo groot mogelijk gelijke behandeling voor alle bedrijven, zodat afschakelen niet leidt tot een nadeel in concurrentie; - het maximaal ontzien in het afschakelplan van medische instellingen, in het bijzonder ziekenhuizen en rust- en verzorgingstehuizen; - het vermijden van het afschakelen van productie-installaties voor hernieuwbare energie en energie uit kwalitatieve warmtekrachtkoppeling; - het vrijwaren van de Haven van Gent uit de afschakelbare zones zodat er geen concurrentieverstoring is tussen de havens onderling. Er werd eerder al overleg gevoerd over de noodzaak van het verwijderen van bepaalde posten uit bepaalde schijven, alsook voor het gelijk behandelen van sectoren, bv. de havens. Hierbij werd overwogen om enkele posten die prioritaire klanten bedienen niet langer in de betrokken schijf op te nemen. Het overleg is nog lopende over welke straatnamen en adressen concreet binnen welke schijf zullen vallen. Er wordt van uit gegaan dat hierover wellicht tegen midden september 2015 definitieve duidelijkheid zal bestaan. 5. In het verleden heeft de Vlaamse overheid (o.m. via het Vlaams Energieagentschap, het departement Leefmilieu, Natuur en Energie en het departement Kanselarij en Bestuur) bij de federale campagnes inzake elektriciteitsschaarste in de winter een ondersteunende rol gespeeld naar de doelgroep 'particulieren' toe. Een voorbeeld hiervan is de succesvolle "off-on"-campagne van afgelopen winter. Ook dit jaar zal de Vlaamse overheid een ondersteunende rol spelen indien er opnieuw een grootschalige federale campagne zou worden opgezet. De websites en www.vlaanderen.be zijn vooral een doorgeefluik van de informatie die door de federale overheid wordt voorbereid. Het is immers belangrijk dat de boodschap die verspreid wordt inzake elektriciteitsschaarste overal zo identiek mogelijk is, en het heeft geen zin om het grote publiek te overstelpen met teveel informatie vanuit verschillende bronnen, wat mogelijk kan leiden tot tegenstrijdige boodschappen. 6. Voor de wintercampagne 2015-2016 zijn er momenteel nog geen concrete besprekingen opgestart met de federale overheid. De Vlaamse overheid plant momenteel zelf geen eigen grootschalige campagne inzake elektriciteitsschaarste. Op de websites www.energiesparen.be en www.vlaanderen.be blijft de informatie over elektriciteitstips wel beschikbaar. Waar nodig zal deze informatie geactualiseerd
worden. De komende winter, en zeker bij nakende schaarste, zal de belangrijkste informatie hierover terug prominent in beeld geplaatst worden op deze websites. Anderzijds blijft het VEA permanent focussen op rationeel energiegebruik en op energie-efficiëntie, met in het bijzonder de focus op energiebesparende investeringen, zowel in bestaande woningen (isolatie, verwarming, hernieuwbare energie, EPC, energiepremies, ingrijpende energetische renovaties) als bij nieuwbouwwoningen (bijna-energieneutraal bouwen, EPB-regelgeving en aanscherpingspad). Vooral via persberichten en publi-redactionele artikels zullen deze thema s de komende winter op geregelde tijdstippen aan bod komen. Hiervoor wordt geen grootschalige mediacampagne voorzien.