I N H O U D Inhoud Boodschap van de Voorzitter en de Gedelegeerd Bestuurder.................................. blz. 2 6 thema s, 50 vragen-antwoorden FOST Plus: de juiste keuze?.................................. blz. 6 FOST Plus: verantwoordelijkheden opgenomen?...... blz. 10 FOST Plus: een transparant systeem?..................... blz. 14 FOST Plus: permanent optimaliseren?.................... blz. 18 FOST Plus: onderzoek voor verbetering?................. blz. 24 FOST Plus: informatie delen en verspreiden?........... blz. 28 Verslag van de Raad van Bestuur aan de Algemene Vergadering van de geassocieerde leden.... blz. 33 Dit activiteitenverslag 2004 wordt aangevuld met een tweede deel Facts & Figures 2004, met nog meer gedetailleerde cijfergegevens. Om een exemplaar van dit deel te ontvangen, kunt u contact opnemen met FOST Plus (contactgegevens: zie op de achterkant van dit activiteitenverslag) of surfen naar www.fostplus.be 1
J A A R V E R S L A G 2 0 0 4 F O S T P L U S Boodschap van de Voorzitter en de Gedelegeerd bestuurder Beste partners, beste vrienden, In 2004 vierden we samen de 10de verjaardag van FOST Plus. Ter gelegenheid daarvan hebben we stilgestaan bij de reeds afgelegde weg en de uitdagingen die zich aandienen. De inspanningen die er toe geleid hebben dat België wereldwijd aan de top staat inzake de recyclage van huishoudelijke verpakkingen, zijn het resultaat van een intense en actieve samenwerking tussen FOST Plus en haar partners. Dankzij de actieve samenwerking van alle privé- en publieke partners in de sector, overtreft FOST Plus zelfs ruimschoots de eisen van de Europese Richtlijn 94/62/EG, herzien in 2004, aangaande verpakkingen en verpakkingsafval. Deze legt de recyclage van minimum 55% van het totale gewicht van de verpakkingen en de nuttige toepassing van 60% op. Naast de op Europees niveau vastgelegde doelstellingen overtreft FOST Plus ook de ambitieuzere taakstellingen van de Belgische interregionale wetgeving (het interregionaal Samenwerkingsakkoord ISA waarvan de herziening geprogrammeerd is in 2005). Vandaag legt geen enkel Europees land de lat zo hoog inzake te behalen recyclagepercentages. > 92% van de burgers doet mee > minder dan 10 EUR per inwoner > 89,5% recyclage en 92,9% nuttige toepassing > 16,15% PMD-residu > 18,83 miljoen EUR inkomsten uit materialen Ook in 2004 spreken de resultaten voor zich! Alle Belgen hebben de mogelijkheid om te sorteren, en zowel de ingezamelde hoeveelheden als de resultaten van een begin 2004 uitgevoerde marktstudie, bewijzen dat 92% van de bevolking regelmatig sorteert en dit ook goed wil doen. Van de verpakkingen die op de markt worden gebracht door bedrijven die lid zijn van FOST Plus werd in 2004 89,5% gerecycleerd: de beste resultaten in Europa. De waarde van de materialen die ter beschikking werden gesteld van de recyclagebedrijven blijft groeien, onder meer dankzij de zeer goede algemene kwaliteit van het ingezamelde materiaal. Ze dekte in 2004 20% van de kosten van het systeem. Dankzij de doeltreffendheid van het systeem en de optimaliseringsinspanning van alle betrokkenen kan de kostprijs beperkt worden tot minder dan 10 EUR per inwoner. FOST Plus wenst evenwel de aandacht te vestigen op het feit dat het aantal leden in 2004 gevoelig daalde (-4,7%), wat wijst op een stijging van het aantal free riders die de Wet niet of niet meer naleven. Dat is onaanvaardbaar voor de meerderheid van de bedrijven die wel hun verantwoordelijkheden opnemen. Vandaar dat FOST Plus een oproep doet aan de overheid om alle vereiste controlemaatregelen te treffen. 2
BOODSCHAP VAN DE VOORZITTER EN DE GEDELEGEERD BESTUURDER In dit activiteitenverslag vindt u, gegroepeerd rond 6 grote thema s, de expliciete antwoorden op vragen betreffende de activiteit van FOST Plus. Tegenover de door sommigen geopperde alternatieven, worden de redenen geformuleerd waarom het FOST Plus-systeem de juiste keuze vormt voor het beheer van huishoudelijke verpakkingen. Wij vermelden de manier waarop de verantwoordelijkheden door iedereen in het systeem concreet worden opgenomen. Welke waarborgen voor transparantie worden op alle niveaus geboden? Hoe werkt FOST Plus voort aan de vervolmaking van het systeem, in samenwerking met haar partners, en hoe voert of neemt FOST Plus deel aan onderzoek dat de werking verder kan verbeteren? Hoe stelt FOST Plus als ontmoetingspunt tussen privé en overheid informatie ter beschikking van haar partners? Stuk voor stuk thema s die in een reeks van een vijftigtal vragen/antwoorden aan bod komen in dit jaarverslag. Naar meer harmonisatie voor een meer rechtvaardige benadering FOST Plus komt de aan haar leden opgelegde verplichtingen na en vervult tegelijk haar taak als openbare dienst. De resultaten zijn er en verdienen erkenning! Vandaag beschikt België over een duurzaam beheer van huishoudelijke verpakkingen, dat borg staat voor een zeer goed ecologisch resultaat met een economisch bevredigend systeem. Zonder te beweren het ei van Columbus te hebben gevonden, is iedereen het er vandaag over eens dat het verpakkingsprobleem in België grotendeels is opgelost, en dit op een duurzame manier. Er wachten onze bedrijven nog verdere milieu-uitdagingen van formaat in andere activiteitensectoren, te beginnen met de doelstellingen die moeten gehaald worden in het kader van het Kyoto-akkoord tegen 2012 en van REACH, die eveneens een echte challenge vormen. België wordt alom geprezen voor het beheer van zijn verpakkingsafval en de prestaties van zijn recyclage, maar het wordt met de vinger gewezen voor tal van andere aspecten van zijn milieubeheer. Voldoende stof tot discussie dus en de hoogste tijd voor een doelgericht milieubeleid van de Overheid. De verantwoordelijkheden inzake verpakkingsbeheer worden in zeer belangrijke mate opgenomen door de bedrijven, via hun verbintenis met FOST Plus. Vrijwel nergens in Europa is dit engagement zo groot, omdat FOST Plus vandaag alle kosten voor de selectieve inzameling, sortering en recyclage van huishoudelijke verpakkingen financiert in het kader van haar terugnameplicht. Maar het principe van de vervuiler betaalt kan niet in één richting werken. Dit zou immers alle andere betrokkenen van hun verantwoordelijkheden ontheffen, met als gevolg een gedrag dat onvoldoende respect betuigt voor het milieu. We denken meer bepaald aan de overheid en de burgers. 3
J A A R V E R S L A G 2 0 0 4 F O S T P L U S Bedrijven hebben recht op juridische bescherming Ondanks de pro-actieve inspanningen van de bedrijven om een optimale dienstverlening te garanderen aan de burger, om zoveel mogelijk verpakkingen te recycleren en hun milieu-impact tot een minimum te beperken, stellen we vandaag toch nog pogingen vast om de aan de bedrijven gevraagde financiering verder op te drijven. In het vooruitzicht van de herziening van het interregionaal Samenwerkingsakkoord en na zoveel inspanningen verwachten de bedrijven die lid zijn van FOST Plus immers een geruststellende boodschap van de wetgever, die de gezamenlijke inspanningen moet erkennen en waarderen. Ze verwachten echter geen opeenstapeling van doelstellingen en maatregelen die niet langer verantwoord zijn op ecologisch vlak en die onze bedrijven op economisch vlak benadelen. Dit veronderstelt ook dat men goed de gevolgen moet inschatten van elke verhoging van de recyclage-objectieven in een herzien ISA, terwijl op vrijwillige basis FOST Plus en al haar partners reeds veel verder gingen dan de geldende wetgeving. Voor recycleerbare drankverpakkingen bijvoorbeeld, die reeds een groot aandeel hebben in het succes van de recyclage en waarvoor de recyclagepercentages boven de 80% liggen, niettegenstaande de recente afschaffing van de verhoging die begin januari 2005 door de federale regering beslist werd, blijven de Ecotaksen nog steeds fiscale maatregelen die niet langer overeenstemmen met de regionale wetgeving, noch ecologisch verantwoord zijn. Ze leiden op een kunstmatige manier tot een ongegronde discriminatie tussen herbruikbare en recycleerbare verpakkingen, een discriminatie die noch door de bedrijven, noch door het grote publiek gewenst is. Het publiek past zijn consumptie volgens zijn reële behoeften aan en neemt massaal deel aan sorterings- en recyclage-inspanningen. De duurzaamheid van een doeltreffend systeem voor het beheer van verpakkingen vergt ook een harmonisatie en op zijn minst een samenhang tussen wetgevingen op Belgisch en Europees niveau: Europese Richtlijn 94/62/EG, CEN-productnormen, interregionaal Samenwerkingsakkoord, Ecotaksen/Ecoboni, regionale afvalplannen,... Deze zijn vaak redundant of tegenstrijdig waardoor ze soms aanleiding geven tot contraproductieve beleidsbeslissingen of tegenstrijdige communicatie naar de burger toe. Om goede resultaten te bestendigen, is een aanmoedigend en vertrouwen wekkend kader vereist, een gezamenlijke benadering door de drie Gewesten, zonder opbod tegenover de normen en doelstellingen op Europees niveau. Veeleer dan ons te laten meeslepen in dat opbod van maatregelen, moeten we een optimale en rechtvaardige dienstverlening aan de burgers waarborgen. Om het niveau van de bereikte resultaten te behouden worden vandaag reeds aanzienlijke inspanningen geleverd. Dit niet enkel op het vlak van recyclage, maar ook wat het motiveren van de burger betreft, wiens sorteringsinspanningen niet altijd naar waarde worden geschat. Laat ons samen de optimalisering verder zetten waar noodzakelijk! FOST Plus is met haar team bereid deel te nemen aan elk debat dat tot meer samenhang kan leiden. Dit erkend organisme toonde zich de voorbije jaren steeds beschikbaar om te vervolmaken wat kan vervolmaakt worden, door de actie te baseren op partnership, doorzichtigheid en professionaliteit. Laten we ons samen concentreren op de aspecten van ons vakgebied die werkelijk de aandacht en de steun van de overheid verdienen, bijvoorbeeld door duidelijke signalen te geven om de recyclage-industrie en gerecycleerde producten te promoten, want zij genieten nog niet het imago dat ze verdienen. Laat ons samenwerken om de gerecycleerde producten hun adelbrieven te bezorgen. De vraag naar gerecycleerde materialen moet bevorderd worden bij de overheid, de industrie en de consument, alvorens te proberen om het aanbod van te recycleren ingezamelde materialen overhaast op te drijven. Hartelijk dank aan iedereen, partners uit de privé- en de publieke sector, die blijven meewerken aan deze fantastische onderneming! Henri Meiresonne Gedelegeerd bestuurder Baudouin Michiels Voorzitter 4
E V O L U T I E V A N D E M A R K T Evolutie van de totale markt van de huishoudelijke verpakkingen voor eenmalig gebruik op de markt gebrachte verpakkingen (kt) 1050 283 290 280 1000 270 261 270 950 248 900 236 254 260 250 240 850 225 230 800 217 220 207 786 782 210 750 202 764 769 752 200 734 743 700 727 727 727 190 0 0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Totale markt BBP (Bruto Binnenlands Product) 2002 2003 2004 BBP in miljard EUR De hoeveelheid op de markt gebrachte verpakkingen stijgt minder snel dan de economische activiteit, ondanks de moderne consumptiestijl en de demografische evolutie. De ontkoppeling - nog versterkt in 2004 - van de hoeveelheid op de markt gebrachte verpakkingen t.o.v. het BBP, bevestigt dat de preventieinspanningen door en bij de bedrijven hun vruchten afwerpen. Ten opzichte van de totale markt, werd in België in 2004 meer dan op de markt gebrachte verpakkingen 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 55,3% 46,3% 28,1% 25,7% 87,5% 72,2% 83,5% 58,5% 53,9% 44,2% 36,4% 26,9% 23,0% 19,5% 19,1% 18,5% 90,0% 92,3% 93,1% 68,0% 16,7% 14,2% 15,3% 13,6% 72,2% 74,4% 78,6% 92,6% 92,7% 91,4% 80,0% 81,8% 14,2% 12,3% 13,2% 12,3% 11,4% 9,1% 6,9% 5,9% 81,8% van de huishoudelijke verpakkingen gerecycleerd. Dat is uiteraard uitzonderlijk en brengt het gewicht van verpakkingen die gestort of zonder energierecuperatie verbrand worden terug op minder dan 5,9%. In 11 jaar tijd zijn de trends tussen recyclage en verwijdering volledig omgekeerd. België behaalt daarmee de beste 0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 resultaten in Europa. FOST Plus leden Recyclage Energetische recuperatie Verwijdering 5
J A A R V E R S L A G 2 0 0 4 F O S T P L U S FOST Plus: de juiste keuze? 1? Een duidelijke boodschap en een beproefd inzamelscenario dat toelaat om zoveel mogelijk verpakkingen waarvoor duurzame afzetmogelijkheden bestaan inzake recyclage af te zonderen. Dankzij deze troeven biedt FOST Plus de bedrijven de mogelijkheid om hun wettelijke verplichtingen na te komen, terwijl ook in belangrijke mate wordt voldaan aan de verwachtingen van de burgers, en tevens om zeer hoge inzamel- en recyclageresultaten te behalen. Is een bedrijf er zeker van dat, door toe te treden tot FOST Plus, het al zijn wettelijke verplichtingen inzake verpakkingsbeheer nakomt? 89,5% gerecycleerd Het interregionaal Samenwerkingsakkoord (ISA) (1), van kracht in de drie Gewesten van het land, verplicht elk bedrijf dat producten in België verpakt of laat verpakken ertoe de gebruikte verpakkingen terug te nemen, om aldus aanzienlijke percentages inzake recyclage en nuttige toepassing te behalen. FOST Plus neemt als erkend organisme de uitvoering van deze verplichtingen voor de aangesloten ondernemingen op zich. De cijfers tonen aan dat de doelstelling van het Samenwerkingsakkoord behaald zijn, aangezien 89,5% van de door de leden van FOST Plus op de markt gebrachte huishoudelijke verpakkingen werden gerecycleerd in 2004. Dit percentage wordt behaald zonder logge administratie en tegen een voor de samenleving aanvaardbare kost van minder dan 10 EUR/inwoner. FOST Plus waarborgt ook een professionele begeleiding van zijn leden in het beheer van administratieve taken, zodat ze deze snel en nauwkeurig kunnen vervullen. Is FOST Plus enkel de financier van de recyclage? Welke meerwaarde kan het haar partners verder nog bieden? FOST Plus is een platform voor ontmoeting en uitwisseling tussen publieke en privé-partners. FOST Plus is veel meer dan een financieel beheerder. Het speelt een zeer actieve rol, vaak als drijvende kracht, in het beheer van huishoudelijke verpakkingen. Het is een dynamische en flexibele onderneming met gemotiveerd en professioneel personeel dat zijn vakkennis constant ter beschikking stelt van de partners, om bij te dragen tot de recyclagedoelstellingen. Informatie, analyse, administratieve vereenvoudiging, uitwisseling van ervaring,... Het team van FOST Plus streeft er voortdurend naar de samenwerking tussen alle betrokken partijen te bevorderen. Meer in het bijzonder is FOST Plus, omwille van haar positie, een platform voor ontmoeting en uitwisseling tussen de publieke en privé-partners. Zodoende draagt FOST Plus bij tot het tot stand komen van onderlinge synergieën. (1) Het interregionaal Samenwerkingsakkoord is de toepassing in Belgisch recht van de Europese Richtlijn 94/62/EG, die in april 2004 werd herzien (genoemd 2004/12/EG). Het voorziet in een percentage nuttige toepassing van 80% en recyclage van 50% van de op de markt gebrachte verpakkingen. 6
F O S T P L U S : D E J U I S T E K E U Z E? Men heeft het vaak over het best presterende systeem in Europa. Is dat werkelijk het geval? Het beste systeem is een relatief begrip. De lokale kenmerken en de verschillende wettelijke kaders liggen vaak aan de basis van de keuzes die men in de verschillende landen maakt. FOST Plus wordt wel vaak aangehaald als zijnde het beste systeem volgens verschillende parameters. Het systeem biedt bijvoorbeeld een uitstekende verhouding tussen de hoge recyclagepercentages en een voor de burgers en bedrijven aanvaardbare prijs. FOST Plus wordt ook erkend om de kwaliteit van haar geïntegreerde benadering van verpakkingsafval in het globale afvalbeheer. De gedeelde verantwoordelijkheden en de volledige overname van de kosten van de handelingen om de wettelijke recyclagedoelstellingen te behalen, worden ook vaak als voorbeeld aangehaald. FOST Plus deelt haar ervaring en vakkundigheid met vergelijkbare organismen binnen de vereniging Pro Europe (www.pro-e.org). De Gemeenschap van het Groene Punt strekt zich uit over een aanzienlijke markt van 26 landen en meer dan 200 miljoen Europeanen. FOST Plus stelt haar ervaring met name ter beschikking van de landen die in 2004 toetraden tot de Unie en die dus de door de Europese Richtlijn vastgelegde recyclagedoelstellingen zullen moeten behalen. 7
J A A R V E R S L A G 2 0 0 4 F O S T P L U S Sommige verpakkingen betalen een lagere bijdrage dan andere. Waarom? Een van de troeven van het systeem is de solidariteit tussen alle verpakkingen en alle materialen. Alle verpakkingen betalen een financiële bijdrage die wordt berekend op basis van het materiaal en het gewicht van de verpakking. Jaarlijks wordt een tarief vastgelegd op basis van verschillende parameters om de inbreng van elk materiaal te evalueren in verhouding tot de globale recyclageresultaten. In dit systeem betalen de niet selectief ingezamelde verpakkingen meer, dit om bij te dragen in de financiering van de recyclage van de op grote schaal ingezamelde en gerecycleerde verpakkingen. Een van de troeven van het systeem is dus de solidariteit tussen alle verpakkingen en alle materialen. Die solidariteit maakt het mogelijk om een globaal systeem te financieren dat economisch leefbaar en ecologisch interessant is. In dit systeem komt 86,2% van de huishoudelijke verpakkingen in aanmerking voor een selectieve inzameling. > 92% sorteert regelmatig (2) > 88% is tevreden over de PMD-inzameling Zijn de burgers tevreden en nemen ze goed deel aan het systeem? 92% van de burgers sorteren regelmatig hun huishoudelijk afval. In minder dan tien jaar tijd is dat een opmerkelijk resultaat dat wijst op een grote maturiteit bij het publiek en een bezorgdheid om het leefmilieu. Het systeem en de door FOST Plus ingevoerde inzamelscenario s worden eveneens sterk gewaardeerd: tussen 73% (glasbollen) en 88% (PMD) van de burgers verklaren tevreden te zijn. Het sorteren van verpakkingen is vandaag verankerd in het dagelijks leven van de Belgen. Is het huidige inzamelscenario werkelijk optimaal? 61,6 kg/inw. ingezameld Het door FOST Plus ingevoerde inzamelscenario (3) heeft in 10 jaar tijd zijn efficiëntie bewezen, doordat het ecologische en economische bekommernissen verzoent. Het beoogt nagenoeg alle niet herbruikbare verpakkingen die op de markt worden gebracht. Verpakkingen die niet in aanmerking komen voor selectieve inzameling moeten energetisch gevaloriseerd worden om de economische en ecologische balansen te optimaliseren. Dit succes is het resultaat van ernstige studies en grondig denkwerk. De bevolkingsdichtheid, de mix van verpakkingen op de Belgische markt en de duurzame afzetmogelijkheden inzake recyclage werden in detail geanalyseerd alvorens dit scenario voor te stellen. Dankzij dit inzamelscenario kan een zeer hoog percentage van de beoogde verpakkingen bereikt worden. Zo werd in 2004 in het FOST Plus-systeem 61,6 kg verpakkingen (112 kg inclusief oud papier niet-verpakkingen) per inwoner ingezameld: 14,9 kg PMD (Plastic flessen en flacons, Metalen verpakkingen en Drankkartons), 17 kg papier-karton verpakkingen en 29,8 kg glas. Het feit dat in principe hetzelfde systeem wordt toegepast op het volledige grondgebied is uiteraard één van de succesfactoren. Dit belette echter niet om, daar waar nodig, voornamelijk in zones met een lage bevolkingsdichtheid, maar ook in de grote steden of de toeristische zones, het scenario flexibel aan te passen aan de realiteit van het terrein. (2) Bron: Milieubarometer 2004 - Research International (3) FOST Plus opteerde voor een gemengd inzamelsysteem: - huis-aan-huis inzameling voor papier-karton en PMD; - inzameling van glas via de glasbollen. De containerparken vervolledigen dit systeem. 8
F O S T P L U S : D E J U I S T E K E U Z E? Is het scenario niet te complex voor de burger? De boodschap omtrent sortering wordt door de burgers zeer goed begrepen en opgevolgd. De massale deelname van de burgers aan het systeem bewijst dat het vlot werd aanvaard. De boodschap is eenvoudig en de te leveren inspanningen voor de sortering zijn beperkt, omdat er slechts in drie subcategorieën moet worden verdeeld (glas, PMD, papier-karton). Volgens de Milieubarometer zijn de instructies makkelijk tot zeer makkelijk na te leven: 86% van de bevolking denkt dit voor PMD, 92% voor papier-karton en 82% voor glas. PMD-sortering: gemakkelijk voor 86% Draagt het systeem ook bij tot de ontwikkeling van de recyclage-industrie? De continuïteitsgarantie leidde tot de duurzame ontwikkeling van de inzamel-, sorteer-, maar ook recyclage-industrie. Het inzamelscenario is immers toegespitst op materialen die in voldoende hoeveelheden beschikbaar zijn, die door de burger gemakkelijk aan de bron kunnen worden gesorteerd en die de homogene kwaliteit opleveren die de recyclage-industrie vereist. Tal van producten worden ontwikkeld vanuit gerecycleerde materialen. Omdat deze recyclage-industrie over garanties op lange termijn beschikt, ontwikkelde ze tal van nieuwe technologieën en grootschalige toepassingen vanuit gerecycleerde materialen. Ter illustratie, zuiveringstechnieken maken vandaag de recyclage mogelijk van non-food plastic flessen tot nieuwe voedselverpakkingen, in de glaszuivering wordt steengruis automatisch verwijderd, drankkartons kunnen continu gerecycleerd worden, enz. Hebben gerecycleerde materialen een reële handelswaarde? Via selectieve inzameling kunnen fracties afgezonderd worden die een reële waarde hebben op de recyclagemarkt van secundaire grondstoffen. Selectieve inzameling bespaart de gemeenten ook de inzamel- en verwerkingskosten van afval dat uit de stroom van huishoudelijk afval wordt verwijderd, namelijk ongeveer 150 EUR/ton. Inkomsten uit gerecycleerde materialen: 18,83 mio EUR Het op de markt brengen van toenemende hoeveelheden van kwalitatieve recycleerbare materialen die aan strikte specificaties voldoen, heeft gaandeweg de vraag gestimuleerd. Dat leidde tot toenemende inkomsten. Zo bedroegen in 2004 de inkomsten uit materialen 18,83 miljoen EUR en dekten ze bijna 20% van de totale kosten van het systeem. 9
J A A R V E R S L A G 2 0 0 4 F O S T P L U S FOST Plus: verantwoordelijkheden opgenomen? 2? De wettelijke verplichtingen van de aangesloten ondernemingen nakomen, de volledige bevolking toegang bieden tot selectieve inzameling, een optimale besteding van de middelen waarborgen, bijdragen tot de werkgelegenheid. Als privéonderneming met een opdracht van algemeen belang levert FOST Plus een optimale service tegen een minimale prijs. Wat betekent de verbintenis van de bedrijven in FOST Plus concreet? Totale bijdrage: 81,5 miljoen EUR Bedrijven treden sinds vele jaren massaal toe tot FOST Plus. Zij verbinden zich ertoe om de hoeveelheid op de markt gebrachte verpakkingen mee te delen en een financiële bijdrage te betalen, de zogenaamde Groene Punt-bijdrage, wat het collectief beheer van hun inzamel- en recyclageverplichting moet mogelijk maken. In 2004 brachten de leden van FOST Plus 715 kt huishoudelijke verpakkingen op de markt, wat aanleiding gaf tot een totale Groene Punt-bijdrage van 81,5 miljoen EUR. Dit tonnage betekent een daling van 2% in vergelijking met vorig jaar en stemt overeen met een totale marktdekking van ongeveer 91,4%, eveneens een lichte daling ten opzichte van 2003. Deze afname in tonnage is vooral toe te schrijven aan glasverpakkingen. In dit materiaal werd een daling van 15 kt, zijnde 5% genoteerd. De voornaamste redenen hiervan zijn: een groot aantal afsluitingen voor het merendeel afkomstig uit de wijnsector, alsook een lichte daling in de declaraties van bestaande leden uit de wijnsector, een wijzigend consumptiegedrag in bepaalde alcoholhoudende dranken, de stopzetting van de productie van bepaalde frisdranken in eenmalig glas, alsook een lichte daling in de declaraties van bier in eenmalig glas. 10
FOST PLUS: VERANTWOORDELIJKHEDEN OPGENOMEN? Hoe is FOST Plus erin geslaagd een dergelijke dekking bij de bedrijven te verwezenlijken? FOST Plus biedt als erkend organisme de bedrijven de mogelijkheid om hun wettelijke verplichtingen na te komen inzake recyclage en nuttige toepassing van op de Belgische markt gebrachte verpakkingen. Dat is uiteraard de belangrijkste reden voor de massale toetreding door de bedrijven. Maar de hoge marktdekking is voor een deel ook het resultaat van de intensieve informatiecampagnes die FOST Plus sinds haar oprichting op touw zette. De hechte samenwerking met de sectorale federaties is eveneens een belangrijk element. 11
J A A R V E R S L A G 2 0 0 4 F O S T P L U S Hoe evolueert het aantal bij FOST Plus aangesloten bedrijven? 5.951 leden Parallel met de evolutie van het tonnage stellen we een daling van het aantal leden vast. Eind december 2004 werden 5.951 leden geteld, of een daling van 4,7% ten opzichte van het jaar voordien. Die dalende tendens is toe te schrijven aan het kleinere aantal nieuwe leden en het groeiende aantal leden die niet meer opnieuw toetreden na de ontbinding van hun contract, voornamelijk als gevolg van wanbetaling of niet indienen van aangiften. De dalende tendens van het aantal leden moet op de voet gevolgd worden. Het impliceert immers een stijging van het aantal free riders, dit wil zeggen bedrijven die niet meer in orde zijn met de wet (1). Ten overstaan van de talrijke bedrijven die de wet wél naleven, is dit onaanvaardbaar. Ondernemingen die niet toetreden tot FOST Plus kunnen hun wettelijke verplichtingen zelfstandig nakomen. Maar dat is niet altijd het geval, verre van. Een aantal onder hen staat de facto buiten de wet. De daling van het aantal toetredingen impliceert een toename van het aantal bedrijven dat niet in orde is met de wet. De Interregionale Verpakkingscommissie (IVC) speelt een cruciale rol in de benadering van de free riders. De IVC voert steeds frequentere en strengere controles uit. Om de drie maanden maakt FOST Plus aan de IVC de lijst over van ontbindingen van contracten en de redenen voor de ontbinding, zodat zij indien nodig de ondernemingen in kwestie kan controleren. Maar zolang de IVC geen duidelijk signaal geeft door te verbaliseren wanneer nodig, zal er steeds een aantal ondernemingen in de marge van de wettelijkheid blijven. Het is eveneens belangrijk op te merken dat het om een gebrek aan solidariteit gaat, waarvan de gevolgen worden betaald door de ondernemingen die hun verantwoordelijkheden wel opnemen en de wet naleven. Wij zijn van oordeel dat de IVC, die haar controles in 2004 opvoerde, niet alleen op deze weg moet voortgaan, maar ook de nodige juridische stappen moet zetten in geval van een manifeste weigering om de terugnameplicht te vervullen. Welke principes waarborgen de goede besteding van de financiële middelen (in totaal 100 miljoen EUR)? Krachtig samengevat: een correcte prijs voor een correcte dienstverlening. De v.z.w. FOST Plus, erkend door de gewestelijke overheden, is een privé-onderneming die een taak van openbare dienst vervult. FOST Plus kijkt met haar partners toe op de strikte naleving van de regels voor selectieve inzameling door de verschillende operatoren. FOST Plus stelt alles in het werk om in alle doorzichtigheid de vrije mededinging te laten spelen. Bovendien worden gedetailleerde contracten gesloten met alle partners, of het nu gaat om intercommunales voor afvalbeheer, dan wel om operatoren of recyclagebedrijven. (1) Zie ook het hoofdstuk Permanent optimaliseren op blz. 19. 12
FOST PLUS: VERANTWOORDELIJKHEDEN OPGENOMEN? Wordt de dienst van selectieve inzameling met het oog op recyclage aangeboden aan alle Belgische burgers? Vandaag hebben de Belgen de mogelijkheid om optimaal deel te nemen aan selectieve inzamelingen. Eind 2004 werd 99,7% van de bevolking, meer dan 10 miljoen personen dus, bereikt door het FOST Plus-systeem. Om en bij de 5% van de bevolking wordt bereikt door pilootprojecten, waarbij alternatieve scenario s worden getest. Selectieve inzameling voor meer dan 10 miljoen personen In 2004 werden aflopende contracten vernieuwd voor 900.000 inwoners. Zorgt de activiteit op het vlak van inzameling, sortering en recyclage voor bijkomende werkgelegenheid? Gaat het niet voornamelijk om laaggeschoolde arbeid? De ontwikkeling van de activiteiten op het vlak van inzameling, sortering en recyclage leidde tot talrijke nieuwe jobs, zowel bij privé-ondernemingen als in de openbare sector. De steeds hogere kwaliteitseisen verplichtten FOST Plus en de openbare en privé-operatoren ertoe om ook voor hun opleidingen de lat hoger te leggen en zo het personeel de mogelijkheid te bieden om zijn vakkundigheid te verhogen en zich te specialiseren. Recyclageberoepen vertonen een steeds hogere graad van specialisatie. ca. 2.650 jobs In 2004 zorgde FOST Plus direct of indirect voor ca. 2.650 arbeidsplaatsen. 13
J A A R V E R S L A G 2 0 0 4 F O S T P L U S FOST Plus: een transparant systeem? 3? FOST Plus is belast met een activiteit waarbij met aanzienlijke geldbedragen wordt omgegaan. De besteding van de via de Groene Punt-bijdragen ingezamelde bedragen moet het algemeen belang dienen. FOST Plus is zich ervan bewust dat het volledige transparantie moet waarborgen, een principe dat men trouwens in alle geledingen van de onderneming naleeft. We overlopen de mechanismen die vandaag borg staan voor deze transparantie. Hoe wordt de transparantie gewaarborgd op het niveau van de aangiftes van de aangesloten bedrijven? FOST Plus past ten overstaan van haar leden het principe van de gelijkwaardige behandeling toe. In dit kader biedt FOST Plus haar leden een standaardcontract aan, past het dezelfde tariefstructuur toe, gebruikt het standaardprocedures voor de toetreding en stelt het diverse aangiftemogelijkheden ter beschikking. Jaarlijks wordt een uitgebreid verslag over de leden door FOST Plus overgemaakt aan de Interregionale Verpakkingscommissie. Dit verslag moet de IVC in staat stellen analyses en controles uit te voeren omtrent de cijfers vermeld in de aangiftes van FOST Plus. Wat garandeert de juistheid van de door de leden ingediende aangiftes? FOST Plus organiseert talrijke controles die de betrouwbaarheid van de gegevens in de aangiftes moeten verhogen. De juistheid van de aangiftes wordt op niet minder dan 4 manieren gecontroleerd. Er worden 4 soorten controles uitgevoerd: > De redelijkheidscontrole stelt FOST Plus in staat om bijdrageverschillen in de opeenvolgende aangiftes op te sporen. > Ondernemingen waarvan de jaarlijkse bijdrage meer dan 2.500 EUR bedraagt, moeten hun aangifte om de drie jaar laten certificeren door een accountant of een externe bedrijfsrevisor. > Elk jaar selecteert FOST Plus enkele tientallen bedrijven in verschillende sectoren om hun aangifte te laten controleren door een externe bedrijfsrevisor. > In samenwerking met een extern laboratorium voert FOST Plus jaarlijks labocontroles uit op de samenstelling van bijna 300 verpakkingen. Uit de resultaten van al deze controles blijkt dat de aangiftes van de leden voor de overgrote meerderheid correct verlopen. De vastgestelde vergissingen zijn onopzettelijk en belangrijke afwijkingen worden rechtgezet. 14
FOST PLUS: EEN TRANSPARANT SYSTEEM? Hoe controleert men wat er gebeurt op het terrein van de inzamelingen, sortering en recyclage? Op alle niveaus staan kwaliteit en professionalisme centraal. Met de intern beschikbare middelen en de steun van externe partners wordt alles in het werk gesteld om professioneel afvalbeheer en een goede kwaliteit van de secundaire materialen te waarborgen. Traceerbaarheid, informatisering en betrouwbaarheid zijn de hoekstenen van een totale transparantie: de bijna 200 partners van FOST Plus op het terrein nemen deel aan een nauwkeurig systeem voor geïnformatiseerde overdracht van gegevens in real time. Er is dus sprake van een permanente wederzijdse controle. Elke lading secundaire materialen geleverd aan een recyclagebedrijf kan getraceerd worden tot het stadium van de ophaalronde. Meer dan 300 controles in de sorteercentra Overal op het terrein vinden controles plaats, tot op de stoepen en de inzamelplaatsen. In de sorteercentra worden kwantitatieve en kwalitatieve audits uitgevoerd. In 2004 vonden meer dan 300 controles en bezoeken plaats in sorteercentra. Voor glas, bijvoorbeeld, worden niet minder dan 4 verschillende controles uitgevoerd (glasbollen, ophaler van glasbollen, reiniging van de sites, aflevering bij het recyclagebedrijf). Hoe worden de partners op de hoogte gebracht van de controles en hoe worden de gegevens uitgewisseld door de verschillende gesprekspartners? De contractuele partners kunnen dagelijks de toestand opvragen van de ingezamelde hoeveelheden voor hun activiteit en hun eigen verantwoordelijkheid via een in real time en on line beschikbare database. De Interregionale Verpakkingscommissie heeft eveneens toegang tot rapporten om haar toezichthoudende rol in de beste omstandigheden te kunnen vervullen. De rapporten worden ook ter beschikking gesteld van de partner in kwestie. Er wordt voor een maximale informatieverspreiding gezorgd, tot op het niveau van de gemeenten, om aldus een maximale betrokkenheid van de burger te bewerkstelligen. Met het ProFOST informaticasysteem kan elke levering, van de ophaalronde tot bij het recyclagebedrijf in real time gevolgd worden. Het geïnformatiseerde systeem is essentieel om de talrijke leveringen (meer dan 230.000 per jaar) te traceren vanaf en naar de talrijke partners. 15
J A A R V E R S L A G 2 0 0 4 F O S T P L U S Voor elk type taak dezelfde voorwaarden en een eerlijke en identieke vergoeding voor iedereen. Wat zijn, na de toegang tot gegevens, de waarborgen voor transparantie en gelijke behandeling voor de contractuele partners op het terrein? De partners van FOST Plus weten dat elk type taak overeenstemt met een eerlijke en voor iedereen gelijke vergoeding. Deze gelijke behandeling wordt gewaarborgd door aan elke partner, openbaar of privé, bestekken en voor iedereen gekende contracten voor te stellen. Hoe worden de ondernemingen gekozen die instaan voor de recyclage? Heeft men de garantie dat ze de ingezamelde materialen daadwerkelijk recycleren? Om deze zeer goede resultaten te behalen ontwikkelde FOST Plus een bijzonder transparant en strikt systeem voor de selectie van de beste recyclagebedrijven, om zo de recyclage van alle ingezamelde en gesorteerde verpakkingen te waarborgen. De keuze verloopt via offerteaanvragen zoals bij overheidsopdrachten, met inbegrip van de aankondigingen in de pers, via internet en de beschikbaarheid van bestekken. Het bestek wordt opgemaakt door een Gemengde Commissie, samengesteld uit vertegenwoordigers van FOST Plus, coördinatieorganen voor de intercommunales (COPIDEC voor Wallonië en Interafval voor Vlaanderen), het Agentschap Net Brussel en een waarnemer van de Interregionale Verpakkingscommissie (IVC). Na overleg duidt FOST Plus de beste verwervers aan, zowel wat de aankoopprijs van het materiaal, als wat de effectieve garantie voor recyclage en het professionalisme (financiële en technische capaciteit, kennisniveau, ervaring) betreft. In 2004 werden 54 nieuwe contracten opgemaakt. 54 nieuwe recyclagecontracten Er wordt een strenge mededingingsprocedure gebruikt om een optimale recyclage tegen de beste marktprijzen te waarborgen. Welke garanties worden geëist van de recyclagebedrijven waaraan de te recycleren materialen aangeboden worden? Om geselecteerd te worden, moeten de recyclagebedrijven een volledig dossier indienen met alle toelatingen betreffende naleving van de exploitatievoorwaarden, de milieuvoorwaarden, de sociale voorwaarden. Ze moeten allerhande garanties bieden (technisch, financieel / kwalificatie van het personeel, verzekeringen, enz.). De waterdichte en streng gecontroleerde voorwaarden ten overstaan van de recyclagebedrijven leidde tot een vertrouwensband met een aantal bekwame recyclagebedrijven, zonder echter de deur te sluiten voor nieuwkomers. Tijdens de uitvoering van het contract met FOST Plus wordt het recyclagebedrijf geauditeerd door een onafhankelijk expertenbureau. Dat controleert of het recyclagebedrijf alle vereisten van het contract naleeft en of de materialen daadwerkelijk gerecycleerd werden. 16
FOST PLUS: EEN TRANSPARANT SYSTEEM? Welke instrumenten ontwikkelde FOST Plus speciaal om de talrijke partners te informeren? Elk jaar publiceren wij ons jaarverslag. Naast het algemene gedeelte (dat u nu leest), bevat dit ook een luik waarin het accent ligt op de cijfers. Dat kan als referentie worden gehanteerd voor personen die belangstelling tonen voor het onderwerp. www.fostplus.be: 200.000 bezoekers Het grote publiek heeft toegang tot allerhande informatie op de permanent bijgewerkte website www.fostplus.be. In 2004 werd deze website bezocht door bijna 200.000 geïnteresseerden, een toename van 60% in vergelijking met 2003. In 2004 werd een vereenvoudigde Engelstalige versie gelanceerd. De verschillende groepen van partners vinden er specifiek voor hen bestemde informatie en zij kunnen een reeks nuttige documenten downloaden. Driemaal per jaar vinden de bedrijven in het ledenmagazine Partner alle nuttige en noodzakelijke informatie over hun toetreding, maar ook over de activiteiten van inzameling, sortering en recyclage. Het algemene informatiemagazine FOSTpost - dat zich richt tot intercommunales, gemeenten, operatoren en recyclagebedrijven - wordt tweemaal per jaar uitgegeven en bevat meer gedetailleerde informatie over de terreinactiviteiten: inzameling, lokale communicatie, opleidingen, controles, gegevensbeheer, sortering en recyclage. Naast deze instrumenten organiseert FOST Plus geregeld werkgroepen, forums en taskforces met externe partners rond verscheidene thema s. Bepaalt FOST Plus zelf haar communicatiestrategie, of pleegt het overleg met de betrokken partners? Net als voor andere activiteiten geldt voor de communicatiestrategie van FOST Plus de hoogst mogelijke transparantie. Zo worden de nationale campagnes ter goedkeuring voorgelegd aan de Interregionale Verpakkingscommissie. Bij de voorbereiding van gerichte acties, zoals schoolprojecten, worden alle deelnemende partijen betrokken bij het proces. Op het niveau van de lokale communicatie zetelden de vertegenwoordigers van de intercommunales in 2004 in een jury om samen met FOST Plus te beslissen over de toekenning van de lokale communicatie aan reclamebureaus. 17
J A A R V E R S L A G 2 0 0 4 F O S T P L U S FOST Plus: permanent optimaliseren? 4? Zelfgenoegzaamheid is bij FOST Plus uit den boze. Over de uitstekende resultaten mogen we tevreden zijn, maar tegelijk zijn we er samen met onze partners van overtuigd dat er altijd ruimte is voor verbetering. Het beheer voor de leden verder vereenvoudigen, de impact van verpakkingen op het milieu verder beperken, de actie naar bepaalde doelgroepen toe opvoeren, het aantal free riders terugdringen, deelnemen aan de strijd tegen zwerfvuil, het imago van gerecycleerde producten verbeteren, enz. Altijd werk genoeg voor de boeg. FOST Plus spoort bedrijven aan om de impact van verpakkingen op het milieu zoveel mogelijk te beperken. PREVENT.pack stimuleert de preventiedynamiek bij ondernemingen. Recyclage is een goede zaak. Maar moet er geen inspanning geleverd worden om de impact van verpakkingen op het milieu terug te dringen via preventie? Ondernemingen hebben er alle belang bij om het gebruik van materialen zoveel mogelijk te beperken, want verpakken kost geld. Met die inspanning dragen ondernemingen tegelijkertijd bij tot de bescherming van het milieu. Hoe minder verpakkingen men gebruikt, hoe minder verpakkingsafval er achteraf moet worden verwerkt. Vandaar dat FOST Plus ook deelneemt aan het debat rond preventie. FOST Plus moedigt bedrijven aan om de impact van verpakkingen op het milieu te beperken door bijvoorbeeld de hoeveelheid verpakkingen te verminderen, door schadelijke materialen te vermijden of door het gebruik van primaire grondstoffen te verminderen dankzij recyclage. In 2004 werd PREVENT.pack (1) gelanceerd, een nieuwe publicatie en een internetsite, het resultaat van een samenwerking tussen de overheid en de bedrijfswereld. De bedoeling ervan is om via communicatie een preventiedynamiek te steunen en te bevorderen. (1) Op de site www.preventpack.be vindt u tal van concrete voorbeelden van preventieacties door ondernemingen. 18
FOST PLUS: PERMANENT OPTIMALISEREN? Sommige ondernemingen, de free riders, komen hun verplichtingen inzake verpakkingen niet na. Hoe kunnen we daar iets aan doen? Naast de reeds vermelde samenwerking met de overheid, interpelleert FOST Plus de afgesloten ondernemingen pro-actief als gevolg van wanbetaling na regularisatie van hun dossier - en vanaf 2005 zal een systeem van boetes worden ingevoerd bij laattijdige indiening van de aangifte. De marktdekking voor serviceverpakkingen is eveneens een punt waaraan FOST Plus de grootste aandacht besteedt. Het huidige systeem dat 100.000 kleinhandelaars de mogelijkheid biedt om hun leveranciers van serviceverpakkingen te mandateren, werkt immers niet optimaal. FOST Plus zal in de loop van 2005 opnieuw een intensieve communicatiecampagne opzetten naar de kleinhandelaars. Er worden momenteel gesprekken gevoerd met alle betrokken sectoren om de marktdekking van dit soort verpakkingen te verbeteren. FOST Plus interpelleert de afgesloten ondernemingen pro-actief in geval van wanbetaling na regularisatie van hun dossier. Gaat er bijzondere aandacht naar bepaalde sectoren? Sectoren zoals automobiel, textiel, horeca waar teveel ondernemingen de wet niet naleven werden in 2004 pro-actief benaderd. Ook in 2005 zullen ze van nabij gevolgd worden. Voor de tuinbouwsector, waar helemaal geen samenwerkingsbereidheid is, besliste FOST Plus om het dossier over te maken aan de IVC, zodat zij de nodige acties kan ondernemen. Sectoren zoals automobiel, textiel, horeca en tuinbouw waarvoor de marktdekking nog gering is werden in 2004 pro-actief benaderd. 19
J A A R V E R S L A G 2 0 0 4 F O S T P L U S Op welke punten werd het beheer van de leden vervolmaakt? Vereenvoudigde aangifte: 70% van de leden De vervolmaking van de dienstverlening staat centraal in het beheer van de leden. Hier wordt het accent gelegd op kwaliteit en vereenvoudiging. Enerzijds stellen we een professionele help desk ter beschikking, anderzijds worden de accounts op individuele basis gevolgd en begeleid. Er wordt een ruime waaier van vereenvoudigde aangiftesystemen ter beschikking gesteld van de leden. Na de nieuwe erkenning van FOST Plus voor de periode 2004-2008, werd de aangifte verder vervolmaakt. De mogelijkheid om een aangifte te doen op basis van de omzet (2) werd verruimd voor leden die tot 100 ton op de markt brengen, in plaats van 25 ton. Worden de communicatiekanalen naar de leden toe verbeterd? In de loop van 2005 wordt de Groene Punt-brochure, die informatie en toetredingsmodaliteiten voor de leden bevat, opgesplitst in een aantal beknopte en gerichte brochures met informatie op maat. Het nieuwe assortiment van informatiebrochures wordt eind 2005 gelanceerd. De dienstverlening naar de partners werd in 2004 gevoelig verbeterd. In 2004 werden in totaal 178 klachten opgelost, de meeste in verband met de zuiverheid van de geleverde materialen. Zet FOST Plus de nodige middelen in om de partners op het terrein te steunen om vooruitgang te boeken? In 2004 werden in die optiek tal van acties opgezet: help desk en algemene dienstverlening voor de overdracht en het beheer van gegevens; volledige update van ProFOST waarvan de nieuwe versie geïmplementeerd is; administratieve vereenvoudiging door automatisering en procedures; beheer van de gegevens on line en in real time met een unieke portaalsite; gecentraliseerde behandeling van de klachten en feedback aan de partners; betaling van de onbetwiste delen van facturen in geval van facturatievergissingen, Regelmatige controles maken een permanente vervolmaking mogelijk. In 2004 werden in totaal 178 klachten tussen operatoren op het terrein opgelost; de meeste hiervan hielden verband met de zuiverheid van de geleverde materialen. De helft betrof de sorteercentra, 1/4 de inzamelaars en 1/4 de verwervers. (2) Steeds meer bedrijven kunnen gebruik maken van de aangifte op basis van de omzet. Hiermee hoeft jaarlijks enkel de omzet te worden aangegeven. De evolutie van de bijdrage wordt dan berekend in verhouding tot de omzetevolutie, op basis van een eerste aangifte van het klassieke type. 20
FOST PLUS: PERMANENT OPTIMALISEREN? Welke acties worden ondernomen om selectieve inzameling en sortering te optimaliseren? Opleidingen voor arbeiders en bedienden van de partners op het terrein (3). In 2004 werd een sensibilisatiecampagne met posters voorgesteld voor de operatoren die instaan voor de inzameling en de sortering van PMD. Deze campagne bereikte ongeveer 2.400 personen in een zestigtal ondernemingen. Het is de bedoeling inspanningen te ondersteunen inzake kwaliteit, professionalisme, veiligheid en gezondheid van de betrokken beroepen. 1.073 opgeleide personen Er werden vier grote thema s behandeld: discipline, recyclage, kwaliteit en veiligheid. FOST Plus dringt er bij de operatoren op aan dat ze eenmaal per maand een kwaliteitskwartiertje zouden houden omtrent de opmerkingen van de werknemers op de affiches. Uit de ontvangen feedback blijkt dat de campagne op prijs werd gesteld en het enthousiasme van de operatoren moedigde FOST Plus aan om in 2005 een nieuwe campagne te lanceren. Eveneens in 2004 financierde FOST Plus de opleidingen voor 1.073 personen (laders, sorteerders, milieuambtenaren, containerparkwachters, interne opleiders, politie- en wijkagenten) via het FOREM in Wallonië en de VDAB in Vlaanderen. Nieuw in 2004: een opleiding ergonomie en kwaliteit voor de laders papier-karton. Naast deze talrijke opleidingen bevorderen audits, waarvan de aanbevelingen worden overgemaakt aan de partners, de optimalisering van de inzameling en sortering. (3) Optimalisering verloopt ook via audits en regelmatige controles. Zie het hoofdstuk Een transparant systeem. 21
J A A R V E R S L A G 2 0 0 4 F O S T P L U S 200.000 bezoekers in Dour en Dranouter Zijn er, naast de traditionele communicatiecampagnes, ook sensibiliseringsacties gepland naar bepaalde doelgroepen toe? Om de belangstelling van het publiek op te wekken en de milieuaspecten sortering en recyclage de nodige aandacht te geven, integreren we de actie van FOST Plus in culturele en economische activiteiten, bijvoorbeeld in de horeca en de toeristische sector, tijdens culturele manifestaties, enz. De muziekfestivals van Dour en Dranouter, twee van de grootste festivals in België, kwamen in 2004 als eerste aan de beurt. De 200.000 bezoekers van deze festivals werden gesensibiliseerd en konden hun recycleerbaar afval kwijt in selectieve vuilnisbakken op het terrein. In totaal werden 5 ton glas, 2,5 ton papier-karton en 10 ton PMD gerecupereerd voor recyclage. Steeds meer gemotiveerde organisatoren richten zich tot FOST Plus voor gelijkaardige initiatieven. Kusttoerisme : een innoverend project dat wordt voorgezet tot in 2006. 1.100 liter containers voor papier-karton en PMD ter beschikking van scholen Wat het toerisme betreft, werd in 2004 een actie ondernomen via het pilootproject kusttoerisme : verhoging van de inzamelfrequentie, terbeschikkingstelling van containers in campings en vakantiedorpen en onthaalbrochures met een sorteergids. Dit project loopt tot in 2006. Scholen zijn de belangrijkste doelgroep op het terrein, zowel wat de sensibilisering voor milieubescherming betreft als voor de daadwerkelijke deelname aan het recyclageproces. Naast pedagogische hulpmiddelen (4) stelt FOST Plus de scholen recipiënten ter beschikking om de inzameling van huishoudelijk verpakkingsafval te vergemakkelijken. Sinds 1996 werden 95.000 papiermanden en 27.000 blauwe containers voor de inzameling van PMD via de intercommunales ter beschikking gesteld van de scholen. Sinds eind 2003 werden containers van 1.100 liter geleverd voor de inzameling van papier-karton en PMD aan scholen met meer dan 400 leerlingen, om het probleem van de opslag op te lossen. Er werden ruim 500 containers verdeeld. (4) Zie hoofdstuk Informatie delen en verspreiden op blz. 31. 22
FOST PLUS: PERMANENT OPTIMALISEREN? Draagt FOST Plus bij tot de strijd tegen zwerfvuil, een belangrijke maatschappelijke kwaal? Naast de terugnameplicht die FOST Plus op zich neemt voor de leden, neemt het deel aan gewestelijke initiatieven in de strijd tegen afval op de openbare weg. Door in te spelen op de burgerzin bij de aanpak van dit maatschappelijk probleem, dat trouwens niet alleen verpakkingen betreft, draagt de bedrijfswereld bij tot een gedragswijziging in de richting van meer respect voor het milieu. In 2004 werden een actieplan en een strategie voor een structurele benadering van het probleem voltooid. Sindsdien voert FOST Plus overleg met de verschillende Gewesten. De aanpak van dit probleem ging in de loop van afgelopen jaar gepaard met verschillende pilootprojecten: in het stadscentrum van Aalst, in de populaire Overpoortstraat in Gent, op de op- en afritten van snelwegen in de regio Doornik, wordt de jacht op vervuilers intensief voortgezet om een gedragswijziging tot stand te brengen. Heeft het publiek voldoende vertrouwen in de realiteit en de kwaliteit van recyclage? Neen. Het publiek is onvoldoende vertrouwd met de mogelijkheden die gerecycleerde materialen bieden. Gerecycleerde producten worden nog al te vaak beschouwd als ersatz van mindere kwaliteit. De bestekken die gebruikt worden bij overheidsopdrachten verbieden of beperken in sommige gevallen het gebruik van producten die gerecycleerde materialen bevatten. De recyclage-industrie is lang geen marginale industrie meer, beheerd door marginalen. FOST Plus steunt sinds het begin het initiatief van het KINT (5) dat een Catalogus van gerecycleerde producten opstelde. Deze catalogus heeft als doel gerecycleerde producten en de ondernemingen die ze commercialiseren, te promoten bij de consumenten, de overheid en de privé- of openbare aankopers. FOST Plus is er trots op te hebben deelgenomen aan acties om de recyclage-industrie haar adelbrieven te bezorgen. (5) Koninklijk Instituut voor het duurzaam beheer van de Natuurlijke rijkdommen en bevordering van schone Technologie 23