CHECKLIST DOS
CHECKLIST DOS (DRUGBELEID OP SCHOOL) Is ons Tabak, alcohol- en drugbeleid nog up-to-date? Als school heeft u de opdracht om te werken rond verschillende gezondheidsthema s, gekaderd in een ruimer gezondheidsbeleid. Eén van deze gezondheidsthema s zijn genotsmiddelen zoals: alcohol, tabak en drugs, maar ook psychoactieve medicatie 1, gokken en (problematisch) gamen worden aan het lijstje toegevoegd. Een DOS focust op een duidelijke regelgeving, tekent een begeleidingstraject uit voor leerlingen met (mogelijke) problemen en werkt preventief via educatie. Dit alles wordt ondersteund door structurele maatregelen. Alle vier de pijlers zijn even belangrijk en zijn complementair aan elkaar. Het succes van het beleid neemt toe naarmate de pijlers evenwichtiger worden uitgewerkt. De visie op middelengebruik kleurt de invulling van deze pijlers. Een DOS maakt deel uit van de methodiek Gezonde School, waarmee u werkt aan een gezondheidsbeleid 2 De voordelen van een Drugbeleid op School: een veilige, gezonde schoolomgeving creëren waar de ontwikkeling van deleerlingen niet in het gedrang komt door middelengebruik uitwerking van de vakoverschrijdende eindtermen, niet alleen door educatie over het thema, maar door het hele beleid deskundigheidsbevordering van leerkrachten in het omgaan met het thema middelengebruik anticipatie op incidenten rond middelengebruik Waarschijnlijk heeft u om die reden met uw school in het verleden een DOSbeleid opgemaakt. Mogelijks werd u hiervoor gecoacht door iemand van het Centrum Geestelijke Gezondheidszorg Largo. Of uw school heeft dit op eigen houtje verwezenlijkt binnen een daartoe opgerichte werkgroep. Heeft u een DOS uitgewerkt en wordt dit al een tijd toegepast, dan maakt u best een evaluatie van het proces en van de ondernomen acties. Hoe verliep de ontwikkeling? Zijn de acties voldoende en doeltreffend? Wat zijn de ervaringen van het schoolteam? Leert de ervaring dat bepaalde procedures nog niet volledig afgestemd zijn op de realiteit? Ter ondersteuning werd een checklist opgemaakt. Per pijler kan u aan de hand van ja/nee vragen nagaan of het huidige beleid van uw school nog voldoende upto-date is. Of als er bepaalde vragen/situaties (nog) niet beschreven staan in de tekst. Indien u een NEE - score aanduidt, kan u telkens nagaan of dit een JA zou moeten zijn of als de situatie niet van toepassing is voor uw school. Deze checklist wordt vrijblijvend aangeboden aan alle secundaire scholen in Roeselare. Wenst u verdere ondersteuning in het evalueren, bijsturen of verder uitwerken van het drugbeleid op school met inbegrip van de thema s psychoactieve medicatie, gokken en (problematisch) gamen, dan kan u terecht bij: Centrum Geestelijke Gezondheidszorg Largo Preventieteam TAD Jules Lagaelaan 21 8800 Roeselare 051 25 99 30 Preventie@cgglargo.be Indien u liever zelfstandig aan de slag gaat, verwijzen we graag naar de website van VAD. 3 1 Slaap-en kalmeringsmiddelen, antidepressiva, pijnstillers 2 Meer informatie: www.gezondeschool.be bron: Gids voor een drugbeleid op school VAD 2015. 3 http://www.vad.be/materiaal/draaiboekenrichtlijnen/drugbeleid-op-school-(dos).aspx
1. Pijler regelgeving: In deze pijler legt de school duidelijke regels voor middelengebruik vast en bepaalt ze procedures wanneer een leerling deze regels overtreedt. De pijler regelgeving heeft ook betrekking op de thema s gamen en gokken. Hierdoor anticipeert de school op mogelijke incidenten, maar werkt u evengoed preventief door duidelijk te stellen wat de normen zijn op school. Heeft de school regels/afspraken in het kader van: Bezit van tabak op school. Bezit van alcohol op school. Bezit van illegale drugs op school. Bezit van games/gameconsoles op school Bezit van krasloten, Lotto, (gokmogelijkheden) op school Bezit van psychoactieve medicatie. Gebruik van tabak op of rond school. Gebruik van alcohol op of rond school. Gebruik van illegale drugs op of rond school. Gebruik van psychoactieve medicatie op of rond school. Gebruik van tabak tijdens schoolactiviteiten op verplaatsing. Gebruik van alcohol tijdens schoolactiviteiten op verplaatsing. Gebruik van illegale drugs tijdens schoolactiviteiten op verplaatsing. Gebruik van psychoactieve medicatie tijdens schoolactiviteiten op verplaatsing. Gebruik van games op school Gokken op school Het onder invloed zijn van alcohol tijdens schoolactiviteiten of op/rond het schoolterrein. Het onder invloed zijn van illegale drugs tijdens schoolactiviteiten of op/rond het schoolterrein. Het onder invloed zijn van psychoactieve medicatie tijdens schoolactiviteiten of op/rond het schoolterrein. Doorgeven van tabak Doorgeven van alcohol Doorgeven van drugs Doorgeven van games/gameconsoles Het delen (= uitdelen van alcohol/drugs/medicatie zonder winstgevend doel) in of rond de school. Het dealen (het verkopen) van alcohol en/of tabak in of rond de school. Het dealen (het verkopen) van drugs in of rond de school. Het dealen (het verkopen) van psychoactieve medicatie in of rond de school. Derden (ouders, partners, externen, ) die het schoolterrein betreden. TOTALE SCORE:(hoeveel keer je JA of NEE geantwoord) De school tekent procedures uit met een taakverdeling rond wie en hoe er gereageerd wordt bij (vermoeden van) regelovertreding. Idealiter bepaalt de school ook de communicatie met de diverse partners: CLB, ouders, justitie, Heeft de school procedures opgesteld, zodat het schoolpersoneel weet wat te doen in onderstaande situaties: Een leerling wordt door het schoolpersoneel op heterdaad betrapt op regelovertreding. Een leerling heeft een sanctie gekregen voor zijn regelovertreding en deze wordt niet opgevolgd. Het inlichten van de ouders bij regelovertreding. Iemand van het schoolpersoneel heeft het vermoeden dat een leerling gebruikt, dit buiten de schooluren/-muren. (= geen regelovertreding) Een leerkracht heeft contact met een bezorgde ouder, die vermoedt dat zoon/dochter gebruikt. Het inlichten van de ouders bij vermoeden van gebruik/misbruik. Er gaan geruchten de ronde dat leerling X gebruikt. Er gaan geruchten de ronde dat leerling X dealt, een leerkracht vangt deze roddel op. Een leerling wordt door de politie uit de klas gehaald, omdat hij verdacht wordt van dealen. Een uur later zit hij/zij terug in de klas en de klasgenoten hebben vragen. Het inlichten van de politie wanneer een leerling betrapt wordt op dealen. TOTALE SCORE: (hoeveel keer je JA of NEE geantwoord)
2. Pijler begeleiding Met deze pijler werkt de school uit welke begeleiding ze aanreikt aan leerlingen met (vermoedelijke) problemen door alcohol en/of drugs. De school tekent een begeleidingstraject uit met duidelijke taakomschrijvingen voor het signaleren, begeleiden en eventueel doorverwijzen van leerlingen. Biedt het DOS-beleid een antwoord op onderstaande vragen? Wat doet een leerlingenbegeleider/leerkracht wanneer een jongere hem/haar verteld dat hij/zij illegale drugs, alcohol of psychoactieve medicatie gebruikt? Wat doet een leerlingenbegeleider /leerkracht wanneer een jongeren hem/haar verteld dat hij/zij problemen heeft met gamen/gokken? Wat doet een leerlingenbegeleider/leerkracht wanneer er een vermoeden is van gebruik (alcohol, illegale drugs, medicatie)? Wat doet een leerlingenbegeleider/leerkracht wanneer er een vermoeden is van problematisch gamen/gokken? Wanneer moet een leerlingenbegeleider/leerkracht de directie hieromtrent informeren? De ouders? Het CLB? Wanneer wordt een leerling doorverwezen naar het CLB? Wat gebeurt er als de leerling expliciet vraagt om de informatie niet door te geven aan zijn ouders of andere organisaties (vb. CLB)? Hoe is de informatiedoorstroming vanuit het CLB naar de school georganiseerd? TOTALE SCORE:( hoeveel keer je JA of NEE geantwoord) 3. Pijler educatie en structurele maatregelen Scholen kunnen aan drugpreventie doen binnen de (vakoverschrijdende) eindtermen. Aan de hand van een leerlijn, opgesteld door VAD en ViGeZ 4, kan de school per graad bepalen welke informatie gegeven moet worden om de kennis en de vaardigheden van de leerlingen te bevorderen. Wil uw school aan effectieve drugeducatie doen, dan houdt ze best rekening met volgende kwaliteitscriteria: Corrigeren van verkeerde beeldvorming: jongeren overschatten systematisch het middelengebruik bij leeftijdsgenoten. Werken aan persoonlijke en sociale vaardigheden. De leefwereld van de jongeren centraal stellen, de inhoud van de drugeducatie laten aansluiten bij hun kennis- en ervaringsniveau en op een interactieve manier werken. Met de pijler educatie werkt de school uit hoe ze leerlingen stimuleert tot een gezonde levensstijl op vlak van middelengebruik. Dit gebeurt door het aanbieden van continue en effectieve educatie over het alcohol- en drugthema en het aanleren van sociale vaardigheden. Ook meer structurele maatregelen dragen bij tot een betere werking van het DOS. De focus ligt hierbij op ondersteunende maatregelen die er voor zorgen dat preventie kan gebeuren in een veilige en constructieve omgeving die gezonde keuzes stimuleert. Acties zijn gericht op de fysieke schoolomgeving, het bevorderen van een positief schoolklimaat en het betrekken van de brede omgeving van de school. 4 http://www.vad.be/materiaal/draaiboekenrichtlijnen/leerlijnen.aspx
Biedt het DOS-beleid een antwoord op onderstaande vragen? Welke preventieve boodschappen worden er per graad gegeven? De huidige drugeducatie per jaar/graad, komt dit overeen met de leerlijnen opgesteld door VAD en ViGeZ. Hoe wordt het aanbod van drugeducatie binnen eenzelfde graad en tussen de drie graden afgestemd en door wie? Houdt de drugeducatie rekening met de kwaliteitscriteria hierboven opgesomd? Leerlingenbegeleiders en leerkrachten zijn voldoende op de hoogte van de bestaande materialen om drugeducatie uit te werken. TOTALE SCORE:(hoeveel keer je JA of NEE geantwoord hebt) 4. Conclusie Voor een effectief DOS worden alle pijlers evenwaardig uitgewerkt. Dit gebeurt aan de hand van drie acties. De start is steeds het beleidsmatig uitwerken van de pijler. Daarna volgt de communicatie naar leerkrachten, leerlingen, ouders en CLB en de deskundigheidsbevordering van het schoolteam. Na het invullen van deze checklist, kan u verschillende conclusies trekken: We hebben overal JA op geantwoord = onze school is goed bezig en ons DOS is compleet. We hebben een aantal keer NEE geantwoord, maar deze antwoorden gingen over situaties die voor onze school niet van toepassing zijn : onze school is goed bezig en ons DOS-beleid is compleet We hebben een aantal keer NEE geantwoord : onze school is goed bezig, maar bepaalde zaken hebben we onvoldoende uitgeklaard. Indien de 3 e conclusie geldt voor uw school, dan raden we aan om het DOS-beleid van uw school te actualiseren. Indien u ondersteuning wenst, neem dan contact op met het preventieteam TAD van het Centrum Geestelijke gezondheidszorg Largo.