STICHTING VRIJWILLIGERS TERMINALE ZORG PIJNACKER - NOOTDORP Secretariaat: Röntgenlaan 6 2641 ZH Pijnacker Telefoon: 015 369 55 47 1. Inleiding Het jaar 2015 verliep voor ons werk goed, hoewel het aantal inzetten een stuk minder was dan in het jaar ervoor. In punt 2 van dit, zes bladzijden tellende, verslag gaan we verder in op onze zorgverlening. In punt 3 besteden we aandacht aan de vrijwilligers zelf, de opleiding, enz. In punt 4 worden de contacten met andere organisaties beschreven. De PR-activiteiten komen in punt 5 aan de orde en in punt 6 een aantal organisatorische aspecten. Dit jaarverslag sluiten we af met een tabel met gegevens over de inzetten bij de cliënten in 2015. Het bestuur kijkt met voldoening terug op hetgeen in het afgelopen jaar tot stand is gebracht, waarbij de coördinator en de vrijwilligers de belangrijkste rol hebben gespeeld. Zoals altijd is daarom grote dank aan coördinator en vrijwilligers op zijn plaats. In maart 2015 startte de vanaf maart 2014 ingewerkte collega, Ria Rikken, als onze coördinator vanwege het vertrek van Els Westmaas. Op deze plaats danken wij Els voor haar jarenlange, tomeloze inzet voor onze stichting. Veel mensen hebben, mede dankzij haar, thuis het laatste stukje van hun leven kunnen doorbrengen en thuis kunnen sterven. Veel dank zijn wij ook verschuldigd aan Berry Hoefnagel. Zij was zo n 17 jaar geleden betrokken bij de start van ons werk in Pijnacker. Jarenlang deed zij de intake gesprekken bij onze cliënten en zorgde zij ervoor dat de gevraagde hulp door de juiste vrijwilligers geboden werd bij de cliënt thuis. Zij begeleidde de vrijwilligers tijdens de inzetten en na afloop daarvan en organiseerde thema avonden rond het vrijwilligers werk in de terminale zorg, zoals Els Westmaas dat na haar deed. Toen Els haar werk als coördinator overnam, bleef Berry ons team versterken als vrijwilliger aan het bed. In het najaar van 2015 publiceerde de Telstar/Eendracht een interview met onze nieuwe coördinator. Met in dit stuk uitleg over ons werk en een oproep voor nieuwe vrijwilligers en een nieuwe, vervangende coördinator. Twee inspirerende mensen reageerden en na gesprekken met hen konden we hen berichten dat zij in januari 2016 zouden kunnen starten met onze introductiecursus: een van hen als aspirant vrijwilliger en de ander als aspirant vervangend coördinator. Langs andere weg meldde zich nog een nieuwe aspirant vrijwilliger die ook met ons volle vertrouwen in januari 2016 mee kon gaan doen met de cursus. Het bestuur put uit het voorgaande de inspiratie om ook in 2016 voort te gaan op de ingeslagen weg. Daarbij blijven we onverminderd aandacht besteden aan de vergroting van de bekendheid van het werk van onze VTZ Pijnacker-Nootdorp, onderhouden we de contacten met onze zusterorganisaties in de regio en volgen we de landelijke ontwikkelingen op het gebied van de palliatieve zorg.
2. Zorgverlening In 2015 zijn er 13 aanvragen voor hulp geweest, 12 daarvan werden gevolgd door een inzet van onze vrijwilligers. De aanvragen voor hulp werden gedaan door de wijkverpleegkundige of de familie van de betreffende cliënt. Dit jaar geen aanvraag door een transferverpleegkundige van een ziekenhuis, in tegenstelling tot vorig jaar toen we relatief veel aanvragen via hen kregen. Net als in voorgaande jaren is ook in 2015 noch door VPTZ Delft noch door VPTZ Den Haag een beroep gedaan op onze vrijwilligers. Goede en intensieve contacten van onze coördinator met de mensen van de thuiszorgorganisaties blijven heel belangrijk. Opgemerkt wordt daarbij dat het onderhouden van contacten met hen, door de toeneming van het aantal zorgaanbieders in de gemeente, behoorlijk gecompliceerder en veel tijdrovender is geworden. Om te voorkomen dat hulp te laat of helemaal niet wordt ingeroepen, blijft het vergroten van de bekendheid van de VTZ Pijnacker-Nootdorp aandacht vragen. Wij willen graag dat een cliënt de keuze heeft waar hij/zij wil sterven. Men moet weten dat onze deskundige vrijwilligers er zijn en hoe zij werken. Op de drempel van 2015 en 2016 zag onze vernieuwde folder het licht. Voor het vergroten van onze bekendheid werd in het najaar van 2015 een begin gemaakt met een actieplan. Inhoud van de zorg Sinds de oprichting willen wij via onze stichting bevorderen dat het stervensproces een onderdeel blijft van het dagelijkse leven. Veel mensen sterven liever thuis dan in een ziekenhuis of een verpleeghuis. In de laatste weken/maanden van hun leven hebben cliënten vaak - naast intensieve verpleegkundige zorg - vooral ook zorg nodig in de vorm van tijd, aandacht en ondersteuning. Voor familie en vrienden is deze zorg soms moeilijk vol te houden. Onze stichting kan hier de helpende hand bieden. De bedoeling is, dat de thuiszorg die gegeven wordt door huisarts, thuiszorgorganisaties, gezinsverzorgenden, familie, vrienden, buren, zo nodig wordt aangevuld met onze vrijwilligers. In de praktijk blijkt dat wij in staat zijn bij een vraag om hulp zonodig binnen 24 uur een eerste inzet van een vrijwilliger te realiseren. De vrijwilligers kunnen de volgende taken op zich nemen: aanwezig zijn wanneer familieleden, vrienden of buren weg moeten, luisteren naar en praten met de cliënt en de naast betrokkenen, ondersteuning verlenen bij de dagelijkse begeleiding van zowel de cliënt als zijn of haar omgeving. Onze vrijwilligers geven dus tijd, aandacht en ondersteuning aan de cliënt en zijn/haar omgeving. Deze hulp wordt kosteloos gegeven. Nachtzorg De nachtzorg wordt ingevuld door professionele instanties. 3. Vrijwilligers Het aantal vrijwilligers Opgemerkt moet worden, dat het aantal vrijwilligers voortdurend een belangrijk punt van aandacht vormt. Te veel vrijwilligers kan voor deze vrijwilligers demotiverend werken, omdat men te weinig ingezet kan worden; als er te weinig vrijwilligers zijn kan het voorkomen dat een inzet maar beperkt ingeroosterd kan worden. Het hieronder vermelde licht bovenstaand toe.
Inherent aan de activiteiten van onze stichting is het onvoorspelbare verloop van de benodigde vrijwilligerscapaciteit. Immers: geen cliënten betekent geen werk. Maar als er dan cliënten aangemeld worden, dan moet er - en altijd op korte termijn - wel voldoende capaciteit beschikbaar zijn. Dit onvoorspelbare verloop wordt nog vergroot door het feit dat wij maatwerk willen leveren: de cliënt en zijn/haar naaststaanden bepalen in overleg met de coördinator wat nodig is. En dat kan betekenen dat maar één vrijwilliger eenmaal per week nodig is. Maar soms is er inzet nodig van meerdere vrijwilligers per dag/week. We hebben nog beperkte ervaring met de omvang van de vraag naar inzet op basis van de samenwerkingsafspraken met de Stichting IPSE en de Zorginstellingen Pieter van Foreest. Opleiding Aan de opleiding van de vrijwilligers wordt veel aandacht besteed. Iedere nieuwe vrijwilliger krijgt eerst een introductiecursus. Naast deze basisopleiding worden regelmatig thema-avonden georganiseerd. Uit de grote opkomst op deze avonden blijkt, dat onze vrijwilligers zeer gemotiveerd zijn voor het werk dat zij doen. In het verslagjaar vonden (inclusief de nieuwjaarsbijeenkomst) zes bijeenkomsten plaats. Naast de praktijkervaringen en het uitwisselen van informatie komen ook speciale thema s aan de orde, o.a. gekozen op grond van signalen en wensen van de vrijwilligers. Soms worden daarvoor gastsprekers uitgenodigd. Onder meer de volgende onderwerpen zijn in dit verslagjaar aan de orde geweest: schokbrekers in de Palliatieve zorg (een avond met vrijwilligers van VPTZ Delft), de film Oscar et la dame rosé, een presentatie van begrafenisondernemer Puur. De jaarlijkse workshop werd verzorgd door Ineke Koedam (zij heeft een praktijk i.v.m sterven, afscheid en rouw, verzorgt lezingen en schrijft boeken rond deze onderwerpen). Een workshop over het herkennen van lagen in het stervensproces. De stervende is soms al tijdelijk in een andere werkelijkheid. De stervende mens kan betekenisvolle visioenen of andere ervaringen hebben. Vaak sterft iemand zoals hij in het leven was, juist met mensen om zich heen, of juist zonder mensen om zich heen. In de allerlaatste fase is het soms nodig om wat verder van het sterfbed af te gaan zitten. Als vrijwilliger kun je ondersteunen door te laten vertellen. Dit vertellen kan men eventueel uitlokken met een vraag als hoe is dit voor u, waar hoopt u op, waar maakt u zich zorgen over? De stervende verinnerlijkt, maakt een innerlijk proces door, ervaart vaak vrede alleen al door zich te uiten. Een oplossend antwoord is niet nodig en vaak ook niet mogelijk. Behalve het door Ineke gebodene werd ook het uitwisselen onder elkaar ruim gedaan en gewaardeerd. Teambuilding kwam daarnaast dit jaar ook nog aan de orde tijdens een kleine workshop handmassage gevolgd door een high tea. Een uitje als dank voor onze vrijwilligers aan het bed. Verdere scholing Uit de contacten met andere organisaties wordt bruikbare informatie geput. De coördinator en/of vrijwilligers woonden ook meer specifiek op scholing gerichte activiteiten bij; scholing georganiseerd door het Landelijk Bureau van de VPTZ: de module waarden en normen in je eigen persoonlijkheid werd door een van de vrijwilligers gevolgd en twee vrijwilligers volgden de module ik en mijn ikken. Deze scholingsbijeenkomsten werden als zeer waardevol ervaren. Het beleid van het bestuur is gericht op het stimuleren van scholing, omdat dit de kwaliteit van de zorg ten goede komt.
4. Contacten met andere organisaties Algemeen De ontwikkeling naar steeds grotere en meer complexe samenwerkingsverbanden blijft onverminderd doorgaan. Dit is onder meer het gevolg van het ontstaan van palliatieve netwerken, die leiden tot intensivering van de regionale contacten. Het bestuur onderkent de noodzaak van professionele inbreng op landelijk en regionaal niveau. Echter, het belang van een sterke lokale organisatie mag niet veronachtzaamd worden. De (psychologische) afstand tussen de terminale cliënt met zijn/haar omgeving moet zo klein mogelijk zijn/blijven, omdat de drempel om hulp in te roepen in de terminale fase in veel gevallen toch al hoog is. Het moet mogelijk zijn om door goed en open overleg communicatiestoringen tussen het landelijke/regionale en het plaatselijke niveau te voorkomen. Vereniging Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg Nederland Onze stichting is aangesloten bij de Vereniging Palliatieve Terminale Zorg Nederland (VPTZ). In het landelijke overleg waren o.a. de volgende onderwerpen actueel: nieuwe subsidieregeling; registratierapportage; vrijwilligersdagen om de vrijwilligers per regio te bedanken voor hun waardevolle inzet; inzet in intramurale zorginstellingen; inspiratie dag voor coördinatoren en het meerjarenbeleidsplan 2016-2020. Regionaal overleg VPTZ Delft, VTZ Pijnacker-Nootdorp en VPTZ Westland. Het reeds vele jaren bestaande overleg met Delft en Westland is vooral gericht op de praktische invulling van de hierboven onder Algemeen reeds gememoreerde noodzaak tot intensivering van de regionale contacten. In dat kader zijn de contacten tussen de coördinatoren van groot belang. Deelnemers aan de jaarlijkse regio vergadering op bestuurlijk niveau zijn: V(P)TZ Delft, Den Haag, Lansingerland, Pijnacker-Nootdorp en Zoetermeer. Bij deze regio bijeenkomst is ook de Ledenraadvertegenwoordiger aanwezig. Aan de orde kwamen o.a. de stand van zaken en ontwikkelingen per organisatie; landelijke ontwikkelingen, waaronder het landelijk onderzoek naar de kwaliteit van de vrijwilligerszorg en het vergroten van bekendheid van ons werk. Thuiszorg In het bijzonder moet hier vermeld worden het belang van het overleg tussen onze coördinator en de teams van de thuiszorg organisaties. Nog steeds komt een belangrijk deel van de aanmeldingen via de thuiszorg tot stand. Zorginstellingen Pieter van Foreest In 2015 is er eenmaal beroep gedaan op onze vrijwilligers voor een terminaal zieke in Pieter van Foreest. IPSE Door IPSE is er in 2015 een bewoner aangemeld voor inzet van onze vrijwilligers. Stichting Vrienden van Vrijwilligers Terminale Zorg Pijnacker-Nootdorp Deze stichting ondersteunt onder meer door het beheer van fondsen het werk van de VTZ Pijnacker-Nootdorp. In het verslagjaar heeft de Stichting Vrienden mede het jaarlijkse uitje voor de vrijwilligers gefinancierd. Het geld hiervoor ontving de Stichting Vrienden van de Rotary Pijnacker-Nootdorp.
5. PR-activiteiten Het beleid van het bestuur blijft onverminderd gericht op het vestigen van aandacht op de mogelijkheden van de vrijwillige terminale zorg. In dit verslagjaar zijn de volgende PR-activiteiten ontplooid. Bij de oprichting van onze stichting is een folder samengesteld, waarin het werk van de Vrijwilligers Terminale Zorg wordt beschreven. Het bestuur droeg zorg voor het beschikbaar zijn en blijven van geactualiseerde folders op de daarvoor in aanmerking komende locaties (in de bibliotheek, bij de huisartsen, etc.) in het werkgebied Pijnacker-Nootdorp. De folder is in het verslagjaar geactualiseerd en kreeg een andere lay-out. Ook vindt men er een paar ervaringen verwoord door een terminale cliënt en een vrijwilliger. In het plaatselijke huis-aan-huisblad verscheen een interview met onze coördinator met daarin ook een oproep voor een tweede coördinator en nieuwe vrijwilligers. Op grond van dit artikel konden wij een aspirant coördinator en een aspirant vrijwilliger verwelkomen. Naast deze opsomming van activiteiten mag zeker niet onvermeld blijven de grote PR-betekenis van de contacten, die vrijwilligers en bestuursleden in het eigen netwerk (bijvoorbeeld via bestuurlijke functies) hebben. Daarnaast heeft ook dit jaarverslag een nuttige PR-functie. 6. Organisatie Werkgebied Het werkgebied van onze stichting is de gemeente Pijnacker-Nootdorp, die de drie kernen Delfgauw, Nootdorp en Pijnacker omvat. Het bestuur streeft er naar vrijwilligers uit alle kernen te hebben. Bestuur Het bestuur van de stichting heeft dit jaar tweemaal vergaderd. Daarnaast hebben we in kleinere comités lopende zaken behandeld. In het bestuur hebben we (naast uiteraard de evaluatie van de zorg via de rapportage door de coördinator) onder meer de volgende onderwerpen besproken: aftreden en aantreden pr bestuurslid, inzetten na hulpvraag, nieuwe folder, jaarverslag 2014, regio overleg. Coördinatie van de vrijwilligers Onze stichting werkt met één, onbetaalde, coördinator voor de vrijwilligers. De volgende werkzaamheden vormen een belangrijke poot van het werk van de coördinator: de coördinator doet de intake na een verzoek om hulp, koppelt de passende vrijwilligers aan de cliënt, begeleidt de vrijwilligers gedurende de inzetten, evalueert de inzet met cliënt en diens naasten en met de vrijwilligers en organiseert thema avonden. Vrijwilligers De inzet van onze vrijwilligers is onbetaald, maar niet vrijblijvend. Zij hebben heel bewust gekozen voor deze vorm van hulpverlening. Ultimo 2015 bedroeg het aantal inzetbare vrijwilligers 15 (exclusief de coördinator).
Zorgoverzicht 2015 aanmelding via bezoeken daguren avonduren nachturen totaal uren 2015/1 familie 3 7,0 3,0 10 2015/2 familie 1 3,0 3 2015/3 buurtzorg 1 1,0 1 2015/4 buurtzorg 9 19,0 3,0 22 2015/5 IPSE 7 12,0 2,0 14 2015/6 buurtzorg 0 0,0 0 2015/7 familie 7 14,0 14 2015/8 PvForeest 2 8,0 8 2015/9 buurtzorg 1 3,0 3 2015/10 familie 2 6,0 6 2015/11 familie 1 3,0 3 2015/12 familie 2 6,0 6 2015/13 buurtzorg 3 7,0 7 0 0 totaal 39 81 16 0 97