POV-dag 2016: het delen-durven-doen festival

POV-dag 2016: het delen-durven-doen festival

Voorwoord Beste deelnemer, Leuk dat je aanwezig bent op de POV-dag 2016, georganiseerd door de projectoverstijgende verkenningen van het Hoogwaterbeschermingsprogramma. Je bevindt je tussen mede-betrokkenen bij de POV s en (technische) innovaties vanuit markt, kennisinstituten en overheden. We nodigen je uit om op deze middag jouw kennis te delen, om mee te praten, te denken en te discussiëren. Inspireer anderen, of laat je inspireren. Neem - met een broodje - een kijkje bij het innovatiepodium, waar marktpartijen hun (technische) innovatie laten zien én horen. De POV s Piping, Macrostabiliteit, Centraal Holland, Waddenzeedijken en Voorlanden presenteren zich. Benut deze gelegenheid en vraag ze alles wat je wilt weten! Met deze POV-dag willen we tevens bereiken dat de innovaties die binnen de POV s worden ontwikkeld - met als doel om dijkversterking beter, sneller en goedkoper te maken - niet op de plank belanden, maar door alle partijen daadwerkelijk worden ingezet. Daar is een gezamenlijke inspanning voor nodig en deze dag levert daar een bijdrage aan. De middag eindigt met een netwerkborrel om na te praten. Heb je een sessie gemist? Spreek de sessieleider aan en duik samen alsnog het onderwerp in. Wij wensen je een nuttige middag! Met vriendelijke groet, de projectleiders van de POV s Martin Schepers (Macrostabiliteit) Ate Wijnstra (Waddenzeedijken) Chris Griffioen (Piping) Niels Roode (Voorlanden) Rik Sonneveldt (Centraal Holland)

Programma 12.00-13.00 uur Lunch, innovatiepodium & pitches Locatie: Bavariabar & Maas- en Waalzaal 12.00 uur Pitch Elastocoast 12.04 uur Pitch JLD-Dijkstabilisator / Geotechnisch onderzoek 12.08 uur Pitch Waterontspanner / Soseal / Boogstabilisatie / Pipingontspanner 12.12 uur Pitch Vacuümconsolidatie 12.16 uur Pitch Waterontspanner 12.20 uur Pitch Dijkvernageling 12.24 uur Pitch Stabiliteitskolommen 12.28 uur Pitch Geotextiel 12.32 uur Pitch Pipingmaatregelen (Prolock B) 12.36 uur Overhandiging rapportage kennisdoorwerking POV s 13.00-14.00 uur Welkom & meer Locatie: Bloesemzaal 13.00 uur Welkom door Erik Kraaij (directeur Hoogwaterbeschermingsprogramma) 13.10 uur Roelof Bleker (voorzitter POV Piping en dijkgraaf Waterschap Rivierenland) over de balans tussen praktijk en theorie 13.25 uur Projectleiders POV s aan het woord 13.40 uur Officiële afsluiting POV Centraal Holland 14.00 16.30 uur Festival: bezoek de sessies! Locatie: Maaszaal, Waalzaal, Bloesemzaal, Dining 1 & 3, Valkappel, Jonagold 16.30 18.00 uur Napraten Locatie: Bavariabar

Praktisch De locatie De POV-dag vindt plaats in het Van der Valkhotel in Tiel, Laan van Westroijen 10. Parkeren Er is bij het Van der Valkhotel voldoende (gratis) parkeergelegenheid. Tijdstip Je bent welkom vanaf 12.00 uur. De netwerkborrel eindigt om 18.00 uur. Lunch De broodjeslunch staat om 12.00 uur gereed in de Bavariabar en duurt tot 13.00 uur. Tegelijkertijd vinden tussen 12.00 en 13.00 uur de pitches plaats van het innovatiepodium. We nodigen je uit met een broodje de (technische) innovaties te bekijken en in gesprek te gaan. De zalen De Maaszaal, Waalzaal en Bavariabar vind je op de begane grond, Dining 1 & 3 op de 1 e verdieping en de Bloesemzaal, Valkappel en Jonagold op de 2 e verdieping. Discussieruimte (Jonagold) en ontmoetingsruimte (Valkappel) De zalen Jonagold en Valkappel zijn beschikbaar als respectievelijk discussie- en ontmoetingsruimte. In de discussieruimte kunnen de sessieleiders het gesprek voortzetten na de sessie. Hiernaar zullen ze in de sessie verwijzen. Bij drukte kan er worden uitgeweken naar de ontmoetingsruimte. Natuurlijk kun je elkaar ook tijdens het napraten in de Bavariabar (van 16.30 tot 18.00 uur) nog eens opzoeken!

Werken in de ochtend Er is (beperkte) gelegenheid om in de ochtend bij Waterschap Rivierenland te werken. Meld je bij binnenkomst bij de receptie van het waterschap voor een WiFi-code. Parkeer wel je auto alvast bij het hotel aan de overkant. Mocht de zaal bij Waterschap Rivierenland vol zijn, kun je terecht bij één van de zalen in het Van der Valkhotel. Neem in dat geval contact op met Ellen Roks via 06 14 372 164 voor verdere instructies. Innovatiepodium De marktkramen met (technische) innovaties zijn de hele middag - van 12.00 tot 18.00 uur - te bezoeken. Tussen 12.00 en 13.00 uur vinden er pitches plaats door de standhouders, zie hiervoor het programma. Denken Durven Doen

Sessies De balans tussen praktijk en theorie In de wereld van de waterveiligheid in Nederland is veel kennis aanwezig. Door deze kennis van beheerder, toetser, omgeving tot bestuurder samen te brengen krijgt deze kennis extra glans. Er is een neiging om aanwezige modellen te verabsoluteren en de factor mens te marginaliseren. De kunst is om mens, model en meting als bronnen voor wijsheid bij het vergroten van de waterveiligheid met elkaar in balans te brengen. De inbreng van bestuurders heeft daarbij een katalyserende werking, zo leert de ervaring. Middels deze interactieve sessie zal de deelnemers worden meegenomen in de werkplaats. Govert Geldof Geldof c.s. Bloesemzaal 14.00-14.30 uur Beoordelen volgens de nieuwe normering (updated) Beoordelen gebeurt vanaf de volgende toetsronde met nieuwe methodieken. Centraal Holland heeft als een van de eerste projecten in Nederland hier ervaring mee opgedaan. Wat verandert er aan het beoordelingsproces en de eisen die worden gesteld? Wat betekent dit voor je toetsresultaat en opgave? De ervaringen worden gedeeld, maar u wordt ook gevraagd te reflecteren op de gekozen werkwijze. (updated) Paul Neijenhuis POV Centraal Holland Wouter ter Horst KPR Kennisplatform Risicobenadering Waalzaal Onverankerde stabiliteitswanden worden veilig Het berekenen van de vervormingen van wanden als dijkversterking en de bijbehorende vervormingseisen zijn aan het veranderen. Inmiddels zijn tussenresultaten van de POV Macrostabiliteit over de berekeningswijze ook voorzien van een ENW-advies. In de sessie worden deze veranderingen en resultaten gepresenteerd, maar er wordt ook verder gekeken naar verdere optimalisaties die nog mogelijk lijken. De POV Macrostabiliteit bereidt ook een full-scale damwandproef voor als validatie voor deze verruiming van de vervormingseisen. Reacties uit de zaal op de resultaten en input voor het vervolg zijn zeer welkom. Joost van den Schrier RHDHV Bert Everts ABT Cor Zwanenburg Deltares Maaszaal

14.00-14.30 uur 14.30-15.00 uur Projectbeheersing doe je samen; overheid én markt Projectbeheersing dient meerdere belangen. Als je deze belangen van markt en overheid bij elkaar kunt brengen zijn er efficiency mogelijkheden en verandert projectbeheersing van een verplichting tot een instrument waarmee doelstellingen kunnen worden verwezenlijkt. Met name als het gaat om innovatie is het essentieel om elkaar te begrijpen en waar mogelijk te versterken op het gebied van projectbeheersing. In deze sessie gaan we met elkaar aan de slag om te ontdekken waar efficiency mogelijkheden liggen, welke beheersaspecten nodig zijn om te komen tot het gewenste eindresultaat en besluiten we de sessie met het markeren van enkele highlights/nieuwe of voortschrijdende inzichten op het gebied van projectbeheersing. Innovatie, wie durft? Wijnand Jelier, Waterschap Rivierenland Dining 1 Hoe kan een beheerder ruimte bieden aan een niet-geaccepteerde techniek, zonder concessies te doen aan het waarborgen van de dijkveiligheid? Een concrete werkwijzer binnen de Handreiking Innovaties Waterkeringen geeft het antwoord. Het tot wasdom brengen van innovatieve ideeën is een gezamenlijke opgave van zowel beheerders als marktpartijen, waarbij vakmanschap en tijd van groot belang zijn. Tijdens de sessie lichten we toe hoe in de werkwijzer contractueel lastige termen als proberen, durven en samen worden gebruikt als basis voor succes. Arjan Keuzenkamp Van Oord Ellen Tromp Deltares Dining 3 De kracht van samenwerking benut? In deze sessie wil Erik Kraaij (programmadirectie HWBP) met deelnemers een gesprek voeren over de ervaringen met en kansen voor samenwerking tussen de POV s. Hoe kan de nieuwe POV Voorlanden in opzet en werkwijze gebruik maken van de werkwijze en opgedane ervaringen in de POV s Macrostabiliteit en Piping? Hoe zorgen we ervoor dat bij dijkverbeteringstrajecten waarin een of meerdere faalmechanismen spelen de innovaties uit de beide POV s ook daadwerkelijk - en op schaal - worden toegepast? Hoe ervaren marktpartijen de pilots in de POV s en de kansen voor toepassing in HWBP-projecten? Deze sessie nodigt nadrukkelijk vertegenwoordigers van het bedrijfsleven uit om hun ervaringen en aanbevelingen te delen ten aanzien van de marktbenadering door de POV s. Erik Kraaij Programmadirectie HWBP Bloesemzaal

14.30-15.00 uur Het toepassen van Bewezen sterkte technieken binnen dijkversterking KIJK Tijdens de sessie wordt ingegaan op Bewezen Sterkte (eigenlijk Faalkans Updaten). Na een korte uitleg van Bewezen Sterkte zullen de resultaten van het POV Macrostabiliteit onderzoek, tot nu toe, worden toegelicht (voor dijkversterking KIJK in de Krimpenerwaard) en wordt het mogelijke vervolg van het onderzoek behandeld. Dijkversterking KIJK is referentieproject binnen de POV Macrostabiliteit en nauw betrokken bij deze ontwikkelingen. Er wordt ingegaan op wat een dergelijke Innovatieve techniek voor dijkversterking KIJK betekent en hoe dit past dit binnen het proces van dijkversterking. Hoe ziet dit proces eruit, welke uitdagingen kom je tegen en wat zijn kansen. Na de sessie kan, voor de mensen die daar behoefte aan hebben, aan de discussietafel voor verdere verdieping worden doorgepraat en gediscussieerd. Arno Rozing Deltares Eduard Gustin Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard Waalzaal Vacuümconsolidatie; haal meer uit de ondergrond Op twee locaties (Schardam en Bleskensgraaf) zijn afgelopen periode proeven met de techniek vacuümconsolidatie uitgevoerd. Tijdens deze proeven is de grond met behulp van een onderdruk versneld geconsolideerd, om zo de sterkte in de ondergrond toe te laten nemen. Het doel is om te leren in hoeverre een blijvende toename van de sterkte kan worden gerealiseerd, waardoor de benodigde dijkversterking minder omvangrijk kan zijn en ook sneller kan worden uitgevoerd. Tijdens de proef is met behulp van een intensief monitoringsprogramma de invloed op de omgeving in beeld gebracht. In de sessie wordt u meegenomen in de opzet van de proef, en krijgt u een doorkijkje naar de resultaten. Zorg voor lef! Huub de Bruijn Deltares Alex Roos Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwatier Maaszaal Goos den Hartog is ondernemer in de gezondheidszorg. Een bijzondere sector waar vernieuwingen elkaar in rap tempo opvolgen. Als ondernemer in deze sector kun je niet anders dan de uitdaging aangaan en lef tonen. In deze sessie hoor je een persoonlijk en inspirerend verhaal over delen, durven en doen. Over innoveren, successen en uitdagingen. Vanzelfsprekend legt Goos den Hartog vanuit zijn functie als bestuurder bij Waterschap Rivierenland de link naar waterveiligheid en dijkversterking. Goos den Hartog Waterschap Rivierenland Dining 1

14.30-15.00 uur 15.00-16.00 uur 15.00-15.30 uur Werken in het gesloten seizoen De term gesloten seizoen is achterhaald: met een gedegen risicobenadering zijn werkzaamheden aan de primaire keringen gedurende het hele jaar werkbaar. Dijkversterkingen kunnen hierdoor niet alleen sneller worden uitgevoerd, maar met de juiste beheersmaatregelen ook beter. En waterschappen kunnen het borgen van een minimaal veiligheidsniveau tijdens de uitvoering prima aan de aannemer overlaten: kennis en ervaring genoeg! Tijdens deze sessie discussiëren we over deze stellingen. Daarnaast worden de belangrijkste inzichten uit de handreiking gepresenteerd. Zo kunnen de inzichten in de mogelijkheden van werken in het gesloten seizoen verder worden aangescherpt en in de praktijk worden gebracht. Tom Raadgever Sweco Bart Brookhuis Sweco Dining 3 Dubbele dijk: niet één maar twee dijken met meer functies dan alleen waterveiligheid Niet één maar twee dijken zorgen voor waterveiligheid, gezamenlijk met het tussengebied vormen zij de primaire kering. Tussen de twee dijken wordt het land ingericht voor verschillende functies. Bij het dijkverbeteringsproject Eemshaven Delfzijl gaat waterschap Noorderzijlvest de eerste dubbele dijk volgens dit concept in Nederland aanleggen. Waterschap Noorderzijlvest zal de dijken beheren en de provincie Groningen het tussengebied. Dat tussengebied gaan ze inzetten als slibvang, natuur en voor zilte landbouw. Hierbij is het Waddenfonds nauw betrokken. Kees de Jong Waterschap Noorderzijlvest Matthijs Buurman Provincie Groningen Ruben Jongejan Jongejan RMC Waalzaal De POV als vehikel van theorie naar praktijk Vanuit onze ervaringen met POV-Piping bouwen wij graag met u aan een visie op kennisstromen in en vanuit een POV. Wat kan uw rol hierin zijn? Is een POV een goede kenniskatalysator en verbinder tussen theorie en praktijk? Annemiek Roeling DGRW Jan Jaap Heerema Rijkswaterstaat Bloesemzaal

15.00-15.30 uur Dijkmonitoring tijdens de uitvoering: balanceren tussen alles onder controle en een exploderend casino In deze sessie wordt de ervaring van deelnemers benut om het belang van dijkmonitoring bij dijkophogingen te bespreken, voor een aantal verschillende veel voorkomende situaties. We gebruiken hiervoor een recent ontwikkelde beoordelingsmatrix. Gekeken wordt naar een eenvoudige en een gecompliceerde dijkophoging, en een sobere en een intensieve monitoringsaanpak. Om de voor- en nadelen van beide aanpakken in deze verschillende situaties scherp te krijgen, delen we u in twee kampen in: de dapperen en de zorgvuldigen. Martin van der Meer Fugro GeoServices B.V. Maaszaal Natuurwetgeving: gaan een soepel projectverloop én plus voor de natuur samen? Natuurwetgeving: lastig? Een kans? Of allebei? Wie moet je betrekken, wanneer en waar je moet je zijn, dat is niet altijd even duidelijk. Grenst jouw dijkversterking aan een Natura2000 gebied? Dan mag er niks, of toch wel? Welk belang weegt zwaarder: waterveiligheid, innovatie of natuur? Deze sessie gaat over het hoe & wat van de natuurwetgeving rond een dijkversterking en hoe dit gaat veranderen per 1 januari 2017. Met voorbeelden uit de praktijk! Teus van Hattum ministerie Economische Zaken Dining 1 Business cases: kosteneffectiviteit en opbrengsten van een POV Goed inzicht in verwacht rendement is de basis van alle investeringen, zo ook voor innovatieve technieken. In de business cases voor de POV Macrostabiliteit is voor verschillende clusters van technieken de waardecreatie (tijd, geld en kwaliteit) in beeld gebracht, oftewel of er value-for-money te verwachten is. Tevens is een instrument ontwikkeld waarmee HWBP-projecten in de verkenningsfase inzicht krijgen in de waarde die innovaties kunnen opleveren. Deze sessie geeft inzicht in hoe de waarde is bepaald en wat de business cases voor uw project zouden kunnen betekenen. Waldo Molendijk LievenseCSO Dining 3

15.30-16.00 uur Werken in een gebiedsgerichte POV Wat kan een trajectoverstijgende verkenning u bieden? POV Centraal Holland heeft als gebiedsgerichte POV haar resultaten opgeleverd en wordt afgerond. Wat waren de lessonslearned? Wat is de (bestuurlijke) meerwaarde van een gebiedsgerichte POV, hoe is de samenwerking vorm gegeven en hoe gaat Centraal Holland nu verder? Grond ondoorzichtig? Patrick Poelmann dijkgraaf hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden Rik Sonneveldt POV Centraal Holland Bloesemzaal De POV Piping heeft laten zien dat kennis over de ondergrond en heterogeniteit veel invloed heeft op de beoordeling op piping. Binnen de POV Piping zijn diverse sporen gevolgd om de ondergrond beter in beeld te krijgen. In deze sessie wordt een overzicht gegeven, inclusief diverse witte vlekken en bediscussiëren we hoe daar mee om te gaan. Hans Niemeijer Arcadis Maaszaal Noorse steen in de Deltagoot Op veel zeedijken in Nederland ligt (ingegoten) Noorse Steen als bekleding. Eén van de 12 onderzoeken uit de POV-Waddenzeedijken heeft onderzocht wat de sterkte van deze steen is in de praktijk. Kennisinstituut Deltares voerde het onderzoek uit in de Deltagoot. Hier werd een exacte replica van een deel van de steenbekleding op de dijk Eemshaven-Delfzijl nagebouwd. De vraag was: blijft de steenbekleding heel onder het daverende geweld van een superstorm, met golven die daar eens in de 3000 jaar voorkomen? De POV goes global Ate Wijnstra Waterschap Noorderzijlvest Paul van Steeg Deltares Dining 1 We zijn allemaal bezig met innovaties, dit levert veel op: concrete producten, werkwijzen en kennis. Deze resultaten gebruiken we in onze eigen projecten, maar is ook wereldwijd interessant. Hoe kunnen we de resultaten uit de POV s vermarkten naar het buitenland? Marcel de Ruijter Dutch Water Authorities Eric Kuindersma Waterschap Rivierenland Dining 3

16.00-16.30 uur Innoveren na de POV s De POV s zijn eindig. Het merendeel loopt in 2017/2018 af, de POV Centraal Holland zelfs al dit jaar. Toch blijft innoveren altijd noodzakelijk. Hoe gaan we dit organiseren na de POV s? In deze sessie wordt hier nader op ingegaan. Martin Schepers Waterschap Rivierenland Bloesemzaal Voorlanden lastig of een kwestie van lef hebben? Niels Roode neemt u mee door de plannen van de POV Voorlanden en Jan Hateboer vertelt over de onderzoeken van de POV Waddenzeedijken. Vervolgens voeren beiden een open discussie met de aanwezigen over de vraag: is het meenemen van het veiligheidseffect van voorlanden in het dijkontwerp, de wettelijke beoordeling en het beheer lastig of een kwestie van lef hebben? Niels Roode POV Voorlanden Jan Hateboer POV Waddenzeedijken & Wetterskip Fryslân Waalzaal Glasvezel, Hydraulic Profiling Tool (HPT) en DGFlow als innovatieve technologieën voor de reductie van de (toekomstige) versterkingsopgave Kort voor de POV-dag zal een consortium bestaande uit Artesia Hydrologisch adviesbureau, kennisinstituut Deltares, Fugro Geoservices b.v., Technische Universiteit Delft en Wiertsema & Partners b.v. een business case beschikbaar hebben gesteld, waarin wordt beschreven dat met deze technologieën - naast de verkregen kennisontwikkeling - de Versterkingsopgave na LTR-4 van naar verwachting 2000 km sterk kan worden gereduceerd met een verwachte kostenbesparing van circa 750 M. In de sessie worden deze technologieën toegelicht. Mark Bakker TU Delft Kees-Jan van der Made Wiertsema & Partners Frans Schaars Artesia Hans van de Velde Deltares Bas Berbee Fugro John van Esch Deltares Maaszaal

16.00-16.30 uur Kennis is mensenwerk en trekt zich niets aan van onze grenzen; dus vertel het verhaal De winst van het combineren van kennisprogramma s zoals de POV Piping, de POV Macrostabiliteit en het STOWA onderzoeksprogramma, zowel intern de organisatie (binnenen buitenmedewerkers) als over de processen heen (beheer & onderhoud, verbeteren & versterken en toetsen/beoordelen). In een korte pitch zal een inspecteur/beheerder pur sang Wijnand Evers aangeven wat hij buiten wel/niet allemaal tegenkomt en hoe de organisatie daarvan kan profiteren. Vanuit de PIW (Professionaliseren Inspectie Waterkeringen), een gezamenlijk project van RWS- WVL en de STOWA, zal Ludolph Wentholt aangeven hoe de kennis en kunde van de beheerder wordt aangeboord en via deze professionalisering tot een beter in control komen van de beheerorganisatie wordt gestreefd. Professionalisering zit niet alleen in technieken en tools, maar juist in kennis en kunde van mensen. Ludolph Wentholt STOWA Wijnand Evers Waterschap Drents Overijsselse Delta Dining 3

POV Voorlanden Onderdeel van het Hoogwaterbeschermingsprogramma