De Helmondse VARICON 28 e Jaargang nummer 111 Januari 2011 De Varicon is de spreekbuis van de Vereniging voor Experimenteel Radio Onderzoek Nederland afdeling Helmond en wordt per e-mail gezonden aan de leden van de VERON afdeling Helmond. De Varicon verschijnt min of meer regelmatig ca. vier maal per jaar en bij bijzondere gelegenheden. Bijdragen in de vorm van kopij zijn natuurlijk altijd welkom, stuur ook eens een stukje naar de redactie! Bijeenkomsten en lezingen worden steeds gehouden op de 3 e dinsdag van de maand in zaal de Smed (Voorheen het Aambeeld), Dorpstraat 38 in Stiphout (Helmond). Op elke afdelingsbijeenkomst is ook de regionale QSL-manager en de bibliotheek aanwezig. De rondes van PI4HMD worden geleid zoals in de agenda vermeld en beginnen om 20:30 uur locale tijd. Frequentie: 145.400 MHz. AGENDA 2011 4 januari 2011 20:30 uur LT op 145.400 MHz ronde nr 939 door Wim, PAøWGV 11 januari 20:30 uur LT op 145.400 MHz ronde nr 940 door Arno, PE2WGV 18 januari BINGO avond voor leden afdeling Helmond met hun gezin 25 januari 20:30 uur LT op 145.400 MHz ronde nr 941 door Hans, PAøTLM 1 februari 20:30 uur LT op 145.400 MHz ronde nr 942 door Wim, PAøWGV 8 februari 20:30 uur LT op 145.400 MHz ronde nr 943 door Arno, PE2WGV 15 februari Jaarlijkse Huishoudelijke vergadering 22 februari 20:30 uur LT op 145.400 MHz ronde nr 944 door Hans, PAøTLM 1 maart 20:30 uur LT op 145.400 MHz ronde nr 945 door Wim, PAøWGV 8 maart 20:30 uur LT op 145.400 MHz ronde nr 946 door Arno, PE2WGV 15 maart Bijeenkomst in zaal de Smed 22 maart 20:30 uur LT op 145.400 MHz ronde nr 947 door Hans, PAøTLM 29 maart 20:30 uur LT op 145.400 MHz ronde nr 948 door Arno, PE2WGV 5 april 20:30 uur LT op 145.400 MHz ronde nr 949 door Wim, PAøWGV 12 april 20:30 uur LT op 145.400 MHz ronde nr 950 door Arno, PE2WGV 19 april Bijeenkomst in zaal de Smed 26 april 20:30 uur LT op 145.400 MHz ronde nr 951 door Hans, PAøTLM 3 mei 20:30 uur LT op 145.400 MHz ronde nr 952 door Wim, PAøWGV 10 mei 20:30 uur LT op 145.400 MHz ronde nr 953 door Arno, PE2WGV 17 mei Zelfbouwtentoonstelling 24 mei 20:30 uur LT op 145.400 MHz ronde nr 954 door Hans, PAøTLM 31 mei 20:30 uur LT op 145.400 MHz ronde nr 955 door Arno, PE2WGV 7 juni 20:30 uur LT op 145.400 MHz ronde nr 956 door Wim, PAøWGV 14 juni 20:30 uur LT op 145.400 MHz ronde nr 957 door Arno, PE2WGV 21 juni Bijeenkomst in zaal de Smed 28 juni 20:30 uur LT op 145.400 MHz ronde nr 958 door Hans, PAøTLM Varicon 110 Januari 2011 1
LET OP!! Dinsdag 18 januari is er voor het hele gezin de BINGO avond dus ook de xyl mag dan meekomen. Woord van de voorzitter Beste leden, Het afgelopen jaar hadden wij diverse activiteiten die zich allemaal konden verheugen op deelnemers van onze afdeling. Uiteraard de ene wat meer als de andere. Zeker onze bijeenkomsten worden zeer goed bezocht. Ook onze radiomarkt staat op de kaart. Het is weliswaar geen markt waar duizenden bezoekers op afkomen, maar vele amateurs (ook buiten onze regio) weten dat het hier altijd gezellig en een weerzien van bevriende amateurs is. Ook voor komend jaar proberen we deze activiteiten weer mogelijk te maken. Deze laatste zin staat misschien wat vreemd, hij bevat de woorden proberen en we. Wel, dat is bewust zo omschreven. Het proberen slaat er eigenlijk op dat we natuurlijk nooit zeker zijn van bepaalde zaken, denk bijvoorbeeld aan een geschikte zaal. Tevens slaat dit ook op de mensen die dit moeten organiseren, en deze bedoel ik dan met we. Gelukkig zijn we een financieel gezonde afdeling, dus daar hebben we als leden wat betreft activiteiten financieel niets te vrezen, sterker nog, ideeën zijn van harte welkom! Op een ander vlak hebben we wel wat te vrezen. Onze afdeling heeft een te kort aan leden die dit mede willen organiseren. Ons bestuur is daarom dringend opzoek naar een bestuurslid en een secretaris. Willen we dus in de toekomst verzekerd zijn van de mooie activiteiten die we nu hebben dan is een aanvulling zeer gewenst. Helaas komt daarbij dat de huidige voorzitter (ik dus) noodgedwongen zal aftreden als voorzitter als er voor of tijdens de jaarvergadering geen secretaris gevonden is, simpel omdat de tijd mij ontbreekt om beide functies te kunnen blijven vervullen. Ik zal dan weer plaats nemen in het bestuur zonder verdere functie. Ik wil u dan ook vragen eens na te denken of een functie binnen het bestuur wellicht niets voor u is. Een bericht naar een van de bestuursleden is voldoende, wij nemen dan weer contact met u op om eens te kijken wat jij zou kunnen beteken. Willen we dus het voortbestaan van de afdeling Helmond niet in gevaar brengen denk dan eens na en kom massaal naar de jaarvergadering waar we hopelijk een goede oplossing voor het invullen van het bestuur maar vooral voor de toekomst van de afdeling kunnen vinden. In elk geval wil ik alle mensen die de activiteiten mede mogelijk maken hartelijk danken en hopelijk kunnen we komend jaar weer op uw steun rekenen. Rest mij verder nog iedereen een zeer amateurrijk en gezond 2011 toe te wensen voor u en uw familieleden. 73, Alexander PE2ARL Varicon 110 Januari 2011 2
LEDjes op 230 volt Een LEDje laten branden op 230 Volt zonder gebruik te maken van een transformator, dus ook geen netscheiding!! Let op!!! Voor bepaalde toepassing is het niet nodig om een netscheiding aan te brengen b.v. als de gehele schakeling aanrakingsveilig in een gesloten doosje wordt ondergebracht. Als de LED een brandspanning heeft van 1,5 tot 2 volt bij ongeveer 10 ma stroom dan kunnen we een weerstand van ca 1 KOhm voorschakelen om de stroom te begrenzen en komen dan op ca 10 Volt spanning uit. Die spanning is zomaar gekozen en de weerstand van 1 KOhm berekend. De spanning van 10 Volt wordt gemaakt uit de 230Volt wisselspanning door voorschakelen van een condensator en een weerstand. De condensator is voor de 50 Hz voedingsfrequentie een schijnbare weerstand. Echter op het moment van inschakelen is de condensator niet geladen. De zenerdiode van 10 Volt zou dan met een enorme "klap" bezwijken; een enorme stroomstoot. Om deze inschakelstroom te begrenzen is er een weerstand van ca 22 KOhm in serie geschakeld. Deze serie weerstand begrenst dus de inschakelstroom op ca 14 ma. Een spanning van ( 322Volt piek min 10 volt Zener-diode spanning ) gedeeld door 22 KOhm is ca 14 ma. In bedrijf vertegenwoordigt de condensator een weerstand van ca 24 KOhm; te berekenen volgens de formule van Xc = 1 / ( 2 x pi x freq x C ). De capaciteit kan volgens dezelfde formule worden berekend; C = 1 / ( 2 x pi x freq x Xc ) en komt dan op 120 nf of 120 KpF of 0,12 uf. Een folie condensator van 120nF bij 400Volt werkspanning. De spanning over de zenerdiode van 10 volt is een symmetrische blokspanning van 10 volt. De gemiddelde spanning is dus 5 volt. De gekozen weerstand van 1 KOhm zou wat kleiner kunnen als we wat meer licht willen hebben ( een grotere stroom door het LEDje ), maar we blijven aan de veilige kant met een piekstroom van ( 10 Volt min de LED spanning ) gedeeld door 1 KOhm is ongeveer 8 ma. De condensator dissipeert geen vermogen en de stromen blijven beperkt tot ca 12 ma. Moeten er hogere stromen worden afgenomen, dan zal de condensator een hogere capaciteit moeten krijgen. Ook de zenerdiode zal dan een wat steviger Varicon 110 Januari 2011 3
type moeten zijn. Eventueel kan parallel aan de zenerdiode een kleine elco van 10 uf bij 16 Volt worden geschakeld. De spanning over de zenerdiode zal dan een gelijkspanning zijn van 10 Volt. Misschien heeft U iets aan deze schakeling of heeft U zelf een ander idee om een of meer ledjes te laten branden op de netspanning van 230 Volt wisselspanning. ( Bij voorbeeld; Veel leds 50 stuks, in serie met een stroombegrenzingsweerstand eventueel ook nog een tak LEDjes anti-parallel geschakeld ) Gezellige Kerstdagen en een goede gezondheid voor 2011 73 Wim PA0WGV Een voeding direct uit het net niet galvanisch gescheiden - voor diverse toepassingen. In het boekje 310 schakelingen van Elektuur vond ik een eenvoudige rechtstreekse 5 volt voeding. Hierin zit een hele listige schakeling verwerkt. De netspanning wordt door een brugschakeling gelijkgericht. Dit geeft dan 322 volt piekspanning. Er is geen elco geschakeld direct na de gelijkrichtbrug. Wel is er een begrenzingsweerstand van 33 Ohm 1 Watt in serie geschakeld in de negatieve voedingslijn. We hebben dus een gelijkspanning van 322 volt piek die er uit ziet als positieve halve sinussen. Varicon 110 Januari 2011 4
Er volgt dan een schakeling met een weerstand in serie met een zenerdiode van 39volt en de basis van een NPN transistor. De collector van deze NPN transistor stuurt direct een gate aan van een dikke N channel MOSFET. De gate van deze MOSFET wordt ook via twee hoogohmige weerstanden 150Kohm in serie gestuurd vanuit de 322Volt. De MOSFET is via de drain en de source opgenomen in de negatieve voedingslijn en kan deze negatieve voedingslijn onderbreken. Zie schema. Is de 322 volt piekspanning in de buurt van de nul volt (bij de nuldoorgang, kleiner dan 5 volt ) dan zal de MOSFET niet geleiden. Als de gate-spanning boven de 5 volt komt, dan zal de MOSFET geleiden. Komt de 322 Volt spanning boven de spanning van 39 volt, dan zal de NPN-transistor in geleiding gaan. Hierdoor zakt de collectorspanning en dus ook de gate-spanning van de MOSFET naar 0 volt. De MOSFET spert, er kan geen stroom meer lopen in de negatieve voedingslijn. Alleen in een klein gebied tussen 5 volt en 39 volt zal de MOSFET geleiden; dus alleen vlak voor en na het nulpunt van de 322Volt piekspanning. Op de hierna geschakelde elco zal dus, als er geen belasting is aangesloten, 39 volt spanning aanwezig zijn. Op deze elco kan bijvoorbeeld een stabilisatie schakeling worden aangesloten die een stabiele spanning maakt van 5V, of 10V, of 12V, of elke andere spanning kleiner dan 39 Volt. Als er een belasting op de elco wordt aangesloten zal de spanning wat zakken, afhankelijk van de belastingstroom. Het slimme van deze schakeling is dat er in een groot gedeelte van de hoge spanning van 322 Volt piekspanning, er geen stroom loopt; de MOSFET spert dan. Alleen bij lage spanning ( <39V ) is de MOSFET in geleiding en wordt er stroom gebruikt om de elco bij te laden. Let wel op er is geen netscheiding!!! Succes met de schakeling. Gezellige Kerstdagen en een heel gezond 2011 73 Wim PA0WGV Varicon 110 Januari 2011 5
Een kleine lader voor b.v een scheerapparaat. Voor reparatie kreeg ik doosje wat een ac-dc adapter van 3 volt ===, 200 ma bleek te zijn, De inhoud van het doosje heb ik op schema gezet. Uit de 230Volt netspanning komt via de weerstand van 15 KOhm en de diode 1N400x een negatieve spanning op de condensator C1, een kleine folie-condensator. Ik heb de waarde niet kunnen lezen maar ik vermoed iets van 33nF 400V. Door de spanning op C1 zal het oscillator tje met de NPN transistor 13001 gaan werken. Ik heb gemeten ca 120 KHz. Doordat de oscillator werkt zal er stroom worden verbruikt en zal de spanning zakken en de oscillator slaat af. Bij de volgende negatieve fase ( 20 msec ) van de netspanning gebeurt weer hetzelfde. Op de secundaire kant van het trafotje heb ik een spanning gemeten van 0,54 volt met de universeel meter. Dit klopt natuurlijk niet want de frequentie is daar ook 120KHz met 20 msec onderbrekingen. Het ladertje werkt er perfect op en het scheerapparaatje kan weer geladen worden. De NPN transistor is een type voor 400 Volt en een stroom van 100 ma in een kleine plastic omhulling. Van het trafotje van ca 1 bij 1 cm heb ik geen gegevens. 73 fijne Kerstdagen en gezond 2011 Wim PA0WGV. Varicon 110 Januari 2011 6
Hierbij enkele impressies van de afgelopen radiomarkt oktober 2010. Varicon 110 Januari 2011 7
Varicon 110 Januari 2011 8
Het bestuur van de afdeling Helmond Alexander Reloe, PE2ARL, Voorzitter Duin 4, 5737 RH Lieshout tel. 0499-422831 Vacature Secretaris Martien Bos, PD4MB, Penningm. Leliestraat 124, 5741 XZ Beek en Donk tel. 0492-464866 Jan Vriends, PAøNDS Lid Willemstraat 7a, 5707 HK Helmond tel. 06-51830139 Het is al.2011 Door gewoonweg tijdgebrek, geen kopij, huiselijke zaken, e.d. is het er niet van gekomen om deze VARICON voor de kerstdagen uit te brengen zoals de bedoeling was. Helaas zijn er alleen van Wim, PAøWGV enkele artikelen in de vorm van zelfbouw schakelingen binnengekomen en uiteraard de foto s van Erik, PA3FFK van de afgelopen radiomarkt, ook vind ik dat je het stukje van onze voorzitter ter harte moet nemen en bij jezelf te rade moet gaan of je misschien iets voor de afdeling kunt betekenen in de vorm van een bestuursfunctie. Misschien wil je helemaal niet in het bestuur zitting nemen maar wel een activiteit organiseren? Dat is natuurlijk ook hartstikke goed!! Ondersteuning daarvan kan dan ook altijd gevraagd worden, maar het moet niet zo zijn dat de weinige bestuursleden die we nog hebben de hele activiteit zelf dienen te organiseren. Dat laatste geldt ook voor mij, door uitbreiding van mijn werkzaamheden heb ik erg weinig vrije tijd daardoor is er ook minder tijd voor de VERON over. Kortom: assistentie gevraagd!! Bij voldoende assistentie is het ook mogelijk de taken beter te verdelen zodat niet alles bij een persoon neer te leggen. Verder hoop ik dat jij ook eens in de pen (of PC) kruipt om een stukje voor onze VARICON te schrijven, je doet er niet alleen mij maar ook je medeamateurs een groot plezier mee. Tot ziens op de bijeenkomst of op onze huisfrequentie 145.400 MHz. Arno, PE2WGV Wij wensen U een gelukkig, succesvol, maar vooral GEZOND 2011 met veel AMATEURPLEZIER. Bestuur en redactie VARICON Afz. De Varicon Afdelingsblad van de VERON afdeling Helmond Redactie VARICON nl13203@pi4hmd.nl en pe2wgv@pi4hmd.nl Varicon 110 Januari 2011 9