NIEUWSBRIEF Project integrale aanpak riskant alcoholgebruik jongeren september 2012 Deze nieuwsbrief verschijnt twee keer per jaar en bevat regionaal en landelijk nieuws over alcohol en jongeren. De informatie is bedoeld voor bestuurders, beleidsmedewerkers en raadsleden van de gemeenten uit de regio, samenwerkingspartners en andere geïnteresseerden. Heeft u kopij en/of vragen? Neem dan contact op met de regionale projectleider Irma Laméris, E i.lameris@ggdgooi.nl. Inhoud REGIONAAL NIEUWS Resultaten mysteryshopactie regio; 15- jarige krijgt nog steeds makkelijk alcohol Handhaving ndhw in 2013 taak van gemeenten, oriëntatie op regionale uitvoering Factsheet Comazuipers Gooi en Vechtstreek verschenen Comadrinkers en vervolggesprekken Jellinek 30 dagen zonder alcohol succesvol GGD en Jellinek belonen positief gedrag jongeren Boete of Kanskaart Verlenging alcoholproject voor 2 jaar plus bezuiniging Mama weet alles (ook van alcohol) bijeenkomsten vanuit Centra voor Jeugd en Gezin. GGD participeert in innovatiewedstrijd Centrum Gezond Leven van Ministerie VWS LANDELIJK NIEUWS Na ruim 8 jaar nieuwe Drank en Horeca Wet; gemeente meer bevoegdheden Kamermeerderheid: geen alcohol onder de 18 16 jarigen blijven stevig drinken Strikte regels leiden tot minder drinken Kinderen onder de 16 vaak betrokken bij alcoholdelicten Regionaal nieuws Resultaten mysteryshopactie regio; 15-jarige krijgt nog steeds makkelijk alcohol In juni en juli vond een mysteryshopactie in Gooi en Vechtstreek plaats bij bijna 150 alcoholverstrekkers (horeca, cafetaria, supermarkt en slijterij). Een aantal typisch 15-jarige jongeren onder begeleiding van onderzoekers van Buro Nuchter probeerde alcohol te kopen. Volgens de Drank- en Horecawet is het verboden alcohol te verstrekken aan jongeren onder de 16 jaar. Uit de mysteryshopactie bleek dat de 15-jarigen bij meer dan de helft van de zaken alcohol konden kopen. Wel wordt er steeds meer naar leeftijd en identiteitskaart gevraagd. De naleving bij de alcoholverstrekkers verschilt per sector. Slijterijen scoren het best met 65% naleving, gevolgd door NIEUWSBRIEF Samen aan de slag, integrale aanpak riskant alcoholgebruik jeugd sept 2012 Pagina 1 van 6
cafetaria s 47%, supermarkten 41% en horeca 38%. In april/mei vond een vergelijkbaar onderzoek plaats bij sportkantines. Daar was de naleving zwakker (24%). De naleving in 2012 is iets slechter dan in 2010. In vergelijking met landelijke cijfers doen de alcoholverstrekkers in Gooi en Vechtstreek het redelijk. De gezamenlijke inspanningen van gemeenten, GGD, VWA, politie en ondernemers hebben dus effect. Het onderzoeksrapport is te downloaden van de website van de GGD via deze link. Handhaving ndhw in 2013 taak van gemeenten, oriëntatie op regionale uitvoering In het kader van de nieuwe Drank en Horeca Wet gaat de handhavingstaak van de VWA ( Voedsel en Waren Autoriteit ) over naar de gemeenten. De werkgroep handhaving van het project Samen aan de slag tegen riskant alcoholgebruik jeugd adviseert deze handhavingstaak regionaal op te pakken en onderzoekt de mogelijkheden hiervoor. Factsheet Comazuipers Gooi en Vechtstreek verschenen Comadrinken is een groeiend fenomeen, ook in de regio Gooi en Vechtstreek. Daarom is vanuit het project Samen aan de slag het initiatief genomen hierover een factsheet samen te stellen, met medewerking van mevrouw C. Lasham, kinderarts in Tergooiziekenhuizen te Hilversum. In de regio Gooi en Vechtstreek is de het aantal comazuipers gestegen van 24 jongeren in 2010 naar 50 jongeren in 2011. De stijging is voor een belangrijk deel veroorzaakt door de meisjes. Dit is het topje van de ijsberg. Er onder zit een hele grote groep kinderen die riskant drinkt en het risico loopt in coma te raken. De jonge comaslachtoffers in Gooi en Vechtstreek kosten jaarlijks zo n 100.000,=. Volgens de kinderarts van Tergooiziekenhuizen had dat geld beter besteed kunnen worden aan preventieve activiteiten. De factsheet Comazuipers in Gooi en Vechtstreek is te vinden op de website van de GGD. De factsheet kan worden gedownload vanaf de website van de GGD via deze link. Comadrinkers en vervolggesprekken Jellinek Met ingang van 1 juli 2012 houdt Jellinek één keer per maand spreekuur in Tergooiziekenhuizen. Kinderen en hun ouders die vanwege comadrinken in Tergooiziekenhuizen opgenomen zijn, worden hiernaar doorverwezen. Het doel is bewustwording van riskant alcoholgebruik en recidive voorkomen. NIEUWSBRIEF Samen aan de slag, integrale aanpak riskant alcoholgebruik jeugd sept 2012 Pagina 2 van 6
30 dagen zonder alcohol succesvol Bijna een maand geen alcohol drinken. Dat was de uitdaging die een flinke groep inwoners van de regio in het voorjaar aanging. De actie leverde veel reacties op: vragen van de pers, columns in kranten en huis-aan-huisbladen. Maar bovenal veel gesprekken tussen mensen onderling over hoe gewoon alcohol drinken is. Daar was het uiteindelijk om te doen. Aan degenen die hebben meegedaan (zo n dertig groepen), is gevraagd of het hen gelukt is de 30 dagen alcoholvrij vol te maken. Meestal was dat wel het geval, al bleek gewoontegedrag hardnekkiger dan gedacht: het dagelijkse glaasje wijn bij het eten; even ontladen na een enerverende werkdag; feestjes die gewoontegetrouw gepaard gaan met een biertje of andere alcoholica. In gemeente Naarden en Bussum deed een groep ambtenaren samen met de wethouder mee aan de actie. De actie vond plaats in het kader van het project Samen aan de slag tegen riskant alcoholgebruik jeugd en richtte zich op volwassenen in het algemeen en ouders, docenten en sportbegeleiders in het bijzonder gezien hun voorbeeldfunctie voor de jeugd. Over het algemeen waren de reacties erg positief. In maart 2013 zal de actie worden herhaald, liefst met nog meer deelnemers. GGD en Jellinek belonen positief gedrag jongeren Tijdens het Bussumse jongerenfestival Summervibes op zaterdag 2 juni jl. hebben 130 jongeren (van 16 jaar of ouder) vrijwillig meegedaan aan een blaastest. Voor GGD en Jellinek, die deze actie uitvoerden, was dit de ingang om in gesprek te raken met jongeren en hen na te laten denken over hun alcoholgebruik. Uit onderzoek blijkt dat veel jongeren boven de 16 jaar erg veel drinken. De jongeren die tijdens Summervibes een blaastest lieten afnemen, haalden gemiddeld een promillage van 0,74. Behoorlijk aangeschoten dus, en zeker te ver heen om nog met de brommer of auto naar huis te kunnen gaan. Degenen die onder 0,3 promille bliezen, werden beloond met een gadget met de tekst: Niemand wordt mooier van drank of Drink niet of met mate. GGD en Jellinek in gesprek met Bussumse jongeren tijdens Summervibes Boete of Kanskaart Gezien de positieve resultaten van het Boete of Kanskaart project in 2011, is besloten dit in 2012 en 2013 te continueren. Bij Boete of Kanskaart kunnen jongeren die onder invloed van alcohol een strafbaar feit plegen kiezen voor een kans in plaats van een boete. De kans houdt in dat zowel de jongeren als de ouders voorlichtingsbijeenkomsten bijwonen. Bij de jongeren wordt ingegaan op waarom ze drinken en de risico s van veel drinken. In de bijeenkomst voor ouders wordt o.a. NIEUWSBRIEF Samen aan de slag, integrale aanpak riskant alcoholgebruik jeugd sept 2012 Pagina 3 van 6
ingegaan op de risico s van alcoholgebruik en de verantwoordelijkheid van ouders. De bijeenkomsten worden gegeven door medewerkers van Jellinek. Verlenging alcoholproject voor twee jaar plus bezuiniging In maart 2012 heeft het portefeuillehoudersoverleg Jeugd besloten het programma Samen aan de slag tegen riskant alcoholgebruik jeugd (SADS) te continueren voor twee jaar met extra aandacht voor veeldrinkers van 15-18 jaar. Wel zijn hierbij bezuinigingsmaatregelen opgelegd, die gevolgen hebben voor het ondersteuningsaanbod aan scholen. Voortgezet onderwijs VO-scholen konden in de afgelopen jaren een subsidie ontvangen vanuit het project/de GGD van 500,= per school voor de inzet van de voorstelling LAM van DNL theatercollectief. Vanaf schooljaar 2012-2013 beslissen de gemeenten individueel of ze dit aanbod voor hun scholen voortzetten. Het overige aanbod voor scholen ondergaat geen veranderingen en blijft kosteloos beschikbaar (zoals een ouderavond over alcohol, een alcoholstand tijdens de algemene mentoravond, ondersteuning bij de invoering van schoolbeleid, brochures voor ouders en leerlingen) of tegen beperkte kosten (elearningmodules en lesboekjes, het lenen van de alcoholtester voor schoolfeesten, gastles door een Korsakov-patient). Basisonderwijs Het ondersteuningsaanbod aan basisscholen (gericht op groep 7/8) was en blijft minimaal. Het omvat het attenderen op en adviseren over geschikt lesmateriaal, zoals Hou vol, geen alcohol! dat Trimbos ontwikkeld heeft voor ouders en kinderen van groep 8. In sommige gemeenten geven politie en/of huisartsen als particulier initiatief voorlichtingslessen. Mama weet alles (ook van alcohol) bijeenkomsten vanuit Centra voor Jeugd en Gezin. In het kader van het door de provincie gesubsidieerde onderdeel ouderparticipatie worden in samenwerking met de Centra voor Jeugd en Gezin in de regio ouderbijeenkomsten georganiseerd voor ouders van pubers. Tijdens deze bijeenkomsten laat Marina van der Wal van Mama weet alles alle onderwerpen de revue passeren waar ouders van pubers mee geconfronteerd worden, waaronder uitgaan, vrienden en alcoholgebruik. Het doel van de bijeenkomsten is naast kennisoverdracht dat ouders met elkaar in gesprek gaan; niet alleen tijdens deze avond, maar ook na afloop. Bij voldoende belangstelling organiseren de CJG s na afloop van de ouderbijeenkomst een oudernetwerk voor ouders van pubers die met regelmaat bijeenkomt. Het doel is tips en ervaringen delen. GGD participeert in innovatiewedstrijd Centrum Gezond Leven van Ministerie VWS In februari van dit jaar werd bekend dat het RIVM Centrum Gezond Leven in opdracht van VWS initiatieven gaat ontwikkelen om een gezonde leefstijl van jongeren te bevorderen. Daarbij wil men NIEUWSBRIEF Samen aan de slag, integrale aanpak riskant alcoholgebruik jeugd sept 2012 Pagina 4 van 6
jongeren bereiken via scholen en via sociale media en daarmee aansluiten bij hun leefwereld. Tot op heden is er nog weinig bekend geworden over concretisering van de plannen. Wel is er begin september een innovatiewedstrijd voor GGD-en georganiseerd waar o.a. GGD Gooi en Vechtstreek voor uitgenodigd was om tot vernieuwende ideeën te komen om te stimuleren dat jongeren, als ze eenmaal mogen drinken, bewust kiezen en met mate drinken. LANDELIJK NIEUWS Na ruim 8 jaar Nieuwe Drank- en Horecawet; gemeente meer bevoegdheden De Eerste Kamer is mei 2012 akkoord gegaan met de nieuwe Drank- en Horecawet. Minister Edith Schippers van VWS is blij dat de wet erdoor is. 'Alcoholgebruik op jonge leeftijd is echt schadelijk voor de ontwikkeling van kinderen. Deze wet biedt nieuwe maatregelen om het gebruik van alcohol onder de 16 jaar tegen te gaan en om de verkopers (horeca en bedrijven) aan te pakken.' Ook Minister Opstelten van Veiligheid en Justitie toont zich verheugd: 'Deze wet draagt bij aan het terugdringen van alcohol gerelateerde overlast. Het is goed dat gemeenten straks zelf aan zet zijn om het toezicht op de Drank- en Horecawet uit te voeren. Lokaal hebben zij het beste zicht op de problemen en kunnen maatwerk leveren om deze problemen aan te pakken!' In de nieuwe Drank- en Horecawet zijn jongeren onder de 16 jaar strafbaar als ze alcohol in bezit hebben, zowel in de kroeg als op de openbare weg. Verkopers van alcohol krijgen te maken met een zogenaamde '3 strikes out'-maatregel. Dat betekent dat een alcoholafdeling (tijdelijk) kan worden gesloten als het bedrijf drie keer wordt betrapt op verboden verkoop binnen één jaar. Voor horeca en slijters kan in dat geval de vergunning worden geschorst of ingetrokken. De handhaving van de wet gaat over naar de gemeenten en kan daarmee veel gerichter worden ingezet. De Drank- en Horecawet gaat vanaf 1 januari 2013 gelden. Kamermeerderheid: geen alcohol onder de 18 Een meerderheid in de Tweede Kamer wil de leeftijd voor de verkoop van zwakalcoholhoudende drank verhogen van 16 naar 18 jaar. De Christen Unie, PvdA en CDA hebben hiervoor in juni 2012 een wetsvoorstel ingediend. De SP, Groen Links en de Partij voor de Dieren steunen het voorstel, waarmee er een meerderheid in de Tweede Kamer is. In 2013 kan de verhoging naar 18 realiteit worden. Nu geldt deze leeftijdsgrens alleen voor sterke drank. In Europa hanteren 18 van de 27 landen de grens van 18 jaar of hoger. De wet is opgesteld in samenwerking met het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP. Wim van Dalen, directeur van STAP: Alcohol wordt bij invoering van de 18-jaargrens minder gemakkelijk beschikbaar, helemaal als supermarkten en de horeca de naleving hiervan voor 100% serieus nemen. NIEUWSBRIEF Samen aan de slag, integrale aanpak riskant alcoholgebruik jeugd sept 2012 Pagina 5 van 6
16 jarigen blijven stevig drinken Jongeren boven de 16 jaar drinken nog steeds verontrustend veel, maar bij de groep onder de 16 jaar is een dalende trend zichtbaar. Dit blijkt uit gegevens van het Peilstationonderzoek scholieren van het Trimbos-instituut dat om de vier jaar verschijnt. Bijna tweederde van de 16-jarigen drinkt 5 glazen of meer per gelegenheid en ongeveer 20% van de 16-plussers zegt in het weekend meer dan 20 glazen te drinken. Bij jongeren onder de 16 jaar is een daling te zien in het alcoholgebruik. Het peilstationonderzoek werd in het najaar van 2011 gehouden en is uitgevoerd in samenwerking met regionale GGD-en. Het onderzoek werd uitgevoerd in opdracht van VWS. Meer info. Strikte regels leiden tot minder drinken Tieners drinken minder alcohol als hun ouders strikte regels hanteren en dat effect houdt aan tot op jongvolwassen leeftijd. Dat schrijven Suzanne Mares en collega s (Radboud Universiteit Nijmegen). Zes jaar lang volgden ze 428 gezinnen met een tiener van 13 of 15 jaar oud. Zowel de jongeren van 13 als die van 15 dronken elk jaar meer, tot 11 à 13 glazen per week op 18-jarige leeftijd. Het alcoholgebruik aan het begin van de testperiode en de toename ervan waren minder bij tieners die strenge regels opgelegd kregen. Ouders hanteerden regels steeds minder streng, maar desondanks bleven regels een belangrijke factor in het beperken van alcoholgebruik, ook als de tieners niet meer thuis woonden of ouder dan 16 waren. Blijf streng en voorkom zo overmatig drinken, is dan ook het advies. Kinderen onder de 16 vaak betrokken bij alcoholdelicten Bij 21% van de alcoholgerelateerde incidenten zijn kinderen onder de 16 jaar betrokken, blijkt uit onderzoek van STAP in de regio Food Valley (rondom Ede). Er is een sterk verband tussen de frequentie van dronkenschap van jongeren en de betrokkenheid bij (uitgaans)geweld. Belangrijk is daarom de beschikbaarheid van alcohol rondom de uitgaansavonden te beperken om daarmee het indrinken door jongeren en het doorschenken (in de horeca) tegen te gaan. meer info: www.alcoholbeleid.nl Het project Samen aan de slag heeft als doel het riskante alcoholgebruik van jongeren in Gooi en Vechtstreek aan te pakken. De insteek is een integrale aanpak. Naast voorlichting omvat het regelgeving en handhaving. Activiteiten zijn niet alleen gericht op jongeren, maar ook op ouders, scholen en verstrekkers (zoals horeca, supermarkt, sportkantines). In het project werken gemeenten, GGD, politie, VWA, JellinekMentrum, GGz Centraal en Trimbos samen. NIEUWSBRIEF Samen aan de slag, integrale aanpak riskant alcoholgebruik jeugd sept 2012 Pagina 6 van 6