Preek n.a.v. Zondag 51 HC Vergeving vraagt om vergeven Emmen, 24 juni 2012 Intro op de preek Schulden - wat maak je makkelijk schulden... en wat kunnen de gevolgen dramatisch zijn... In het groot, als land of als bank dia1 (denk aan de schuldencrisis, Griekenland, Spanje). Met alle vragen die erbij horen: moet Europa bijspringen, en zo ja hoe lang dan? Maar ook persoonlijk: je wilt zo graag iets hebben dat nieuwe mobieltje met nog meer mogelijkheden, die mooiere auto, dat grotere huis. Alleen je hebt er het geld niet voor dia2 wat kun je dan makkelijk geld lenen. Maar: je krijgt er wel schulden door! En wat lopen mensen daarmee schrijnend vast - dia3 ze betalen de rekening voor een lening met het geld van een nieuwe lening ja dat gaat natuurlijk fout. Dan is het goed dat er schuldhulpverlening dia4 is. Ik heb begrepen dat een organisatie als het Leger des Heils het daar momenteel ontzettend druk mee heeft. Mooi dat ook leden van onze gemeente zich daarvoor inzetten! Maar je kan ook makkelijk schulden maken zonder dat het om geld gaat. dia5 Door iets wat je zegt tegen een ander. Je belooft een keer op bezoek te komen, maar je komt nooit. Je zegt iets te zullen doen, maar je doet het niet. Of je maakt je schuldig door iets te zeggen over een ander het heb je het al gehoord circuit, een roddeltje hier en een leugentje daar Je kunt je schuldig maken door wat je doet, je gedrag (iemand negeren bijvoorbeeld, of kwaad behandelen). Het kan zelfs door wat je denkt. Soms is dat te zien, maar lang niet altijd natuurlijk. Alleen de Here ziet het dan, want zoals in Psalm 139 staat: Hij kent je gedachten... En als het om schuld gaat, zijn we allereerst en bovenal schuldig aan de Here. Omdat we niet doen/denken/zeggen waarvoor Hij ons geschapen heeft, nl in perfecte harmonie met Hem en elkaar leven. Daarom heeft de Here Jezus ons ook leren bidden: vergeef ons onze schulden, gelijk wij vergeven onze schuldenaren. En daarover willen we het in deze dienst nu verder hebben. Maar laten we eerst inderdaad bidden tot God. dia6blanco Gebed Preek Volk van God, geliefde gemeente van Jezus Christus, br/zr, j/m, gast, Het gaat over schuld vanmiddag. We hebben al gezegd dat je heel makkelijk schulden maakt. Alleen: voel je je ook dia7 schuldig? En dan bedoel ik nu allereerst: schuldig naar/voor God? Hoeveel sta je bij God in het krijt en wat doet dat met je? Wanneer heb je voor het laatst om je zonden gehuild? Natuurlijk, ik weet heel goed dat ik zonde doe, maar om nou eens concreet te zeggen wat de zonde is geweest die ik het laatst gedaan heb, en hoe erg God die vindt. Wat dat betreft sluit de tekst van de HC denk ik niet meer echt aan bij hoe wij het beleven. Want zeg eens eerlijk: dia8 voel jij je een arme zondaar? Hebt u het idee dat u misdaden pleegt? Page1
Misschien is dat zo langzamerhand wel onze grootste schuld geworden, dat we niet eens meer beseffen hoe schuldig we zijn. En is het al zonde dat we er op dat punt heel anders over zijn gaan denken dan God. Zo van: nou ja zeg, is dát al zonde?! Dat past bij onze sorrycultuur. dia9 Iets verkeerd doen, daar doen we niet moeilijk over: je zegt gewoon sorry en dan moet het klaar zijn. Terwijl je misschien niet eens door hebt wat je met je woorden of daden hebt aangericht. Daar komt bij dat we zelf de maat van alle dingen zijn geworden: je doet gewoon wat jij goed vindt, of wat goed voelt. En ik denk dat dat naar God toe net zo werkt: meten we nog wel met de normen van de Here? Besef je nog wel wat je Hem aandoet met wat je denkt en doet? Ik vrees dat ons zondebesef sleets geworden, afgesleten. Ook omdat we ons er al zo n beetje bij hebben neergelegd dat we zonde doen. Iedereen doet toch zonde, dus ik ook... En daar vraag je toch gewoon weer vergeving voor!? Want dat ís er toch dankzij de Here Jezus!? Gelukkig is dat waar: dia10 dankzij de Here Jezus en zijn offer aan het kruis wil God onze schuld vergeven, alles kwijtschelden. Alleen: laat dat tegelijk niet zien hoe zwaar God er aan tilt!? Het is maar niet zo dat God er luchtigjes over doet en er met het grootste gemak overheen stapt. Helemaal niet: schuld, zonde, het kwaad wat jij doet, is zó erg, dat er met de kruisdood van Gods eigen lieve Zoon Jezus Christus voor geboet moest worden. Laten we dat toch nooit vergeten. Anders maken we genade goedkoop, terwijl het bloed van Jezus ervoor gevloeid heeft. Neem er alsjeblieft regelmatig de tijd voor om dat indringnd voor jezelf te overdenken: Het was ook voor mij, Here Jezus, voor mijn schuld, voor al die dingen die in mijn leven fout zijn en fout gaan, ook die dingen die ik misschien zelf niet eens weet of zo heel erg vind. U ging ook voor mij, in mijn plaats aan het kruis. Voor mij stierf U die vreselijke dood. Die spijkers hadden door mijn handen gemoeten, dat zwaard door mijn zijde. Die hel, die Godverlatenheid, was wat mij had moeten overkomen, ik had daar moeten hangen. Maar U ging... voor mij... Zulk schuldbesef verrijkt, verdiept je leven met God. Misschien vind je dat wel een rare stelling. En wil je maar het liefst zo snel mogelijk schuld en zonde vergeten en overgaan naar de genade. Want het moet wel leuk blijven en niet te zwaar worden... Laten we daarom uit de bijbel gaan lezen dia11 Lucas 7:36-50. Zie je het? Schuldbesef verrijkt en verdiept je leven met God. dia12 Waarom? Omdat als je door hebt hoe ellendig je er van jezelf aan toe bent, hoe verloren je bent door je eigen zondig zijn, hoe groter de verwondering, de dankbaarheid en blijdschap zal zijn als je beseft er door de Here Jezus van verlost te zijn. Jezus laat Simon de Farizeeër in de spiegel kijken met het verhaal van de twee schuldenaars. Hij vraagt: Wie van de twee zal hem de meeste liefde betonen: degene die 500 of die 50 geldstukken is kwijtgescholden? Ik veronderstel diegene aan wie het meeste is geschonken. Precies Simon! En kijk nou eens om je heen: wie heeft hier de meeste liefde getoond? Jij, m n beste Farizeeër, vond Mij niet waard de voeten te wassen, een welkom te kussen, met olie te zalven. Deze vrouw heeft dat allemaal wel gedaan. Haar zonden zijn haar vergeven, al waren het er vele, want zij heeft veel liefde betoond. Maar wie weinig wordt vergeven, betoont ook weinig liefde. Page2
Zie je het? In hoe verwonderd, hoe blij en dankbaar je bent wordt zichtbaar hoeveel je beseft dat jou is kwijtgescholden. Daarom is het goed, helend, bevrijdend, je schuld aan de Here te erkennen. Laten we dat nu doen door Psalm 51 te lezen en op te zeggen. Ik stel voor dat we dat doen zoals ik dat afgelopen zondag heb meegemaakt in een dienst bij ds Ben Zvi in Jeruzalem. Ik vond dat heel bijzonder omdat je er zelf echt bij betrokken en ingeschakeld wordt. Laten we gaan staan voorde Here. Als voorganger lees ik dan het begin van de Psalm en vervolgens de oneven verzen. En dan vraag ik aan u/jou om de even verzen hardop op te zeggen. dia13 dia14 Schuldbesef verrijkt en verdiept je leven met de Here. Want inderdaad, je hoeft er niet mee blijven zitten, met die schuld, die zonde. Je mag het open en eerlijk uitspreken naar God toe. Dat alleen al is een hele opluchting (Psalm 32!) En je mag er in Jezus Christus vergeving voor vragen. Dat is zo heerlijk en bevrijdend! Aan de voet van dia15 het kruis mag je al je balast, ellende, moeite en zorg, alles wat je neerdrukt en moedeloos maakt, al je zonde en kwaad neerleggen en achterlaten. Dan gebeurt er wat met je, daar word je een ander mens van! Een mens die weer in een rechte relatie tot God staat. Die weer met God mag omgaan als kind met Vader. Niet angstig en krampachtig. Maar opgelucht, bevrijd, intiem, vertrouwelijk. En weet je wat zo bijzonder is? Dat als dát je verhouding tot God is geworden, als de Here zó dichtbij is gekomen, dat je dan zult groeien. Aan de ene kant dia16 groeien in schuldbesef. Want in plaats dat je minder last van zonde en schuld krijgt, krijg je het juist steeds meer. Omdat het je ook zelf echt pijn doet dat je de Here door de zonde die je doet en je zondig zijn op z n hart trapt. Tegelijk aan de andere kant dia17 groeien in verwondering en dankbaarheid. Omdat je er steeds meer over zal verbazen dat Hij je in Christus genadig is, en dat je elke dag weer al je last en schuld bij Hem mag neerleggen. Zo doet vergeving ontvangen wat met je. Dat zie je ook in het gebed dat Jezus ons leert: vergeef ons onze schulden zoals ook wij hen die ons schuldig zijn vergeven. dia18 Laten we dat maar heel letterlijk nemen. Vergeef ons Here, zoals wij vergeven. Dat betekent: wil ons net zo vaak en net zoveel vergeven als wij bereid zijn anderen te vergeven. En dan heeft het dus iets in zich van: hoe meer, hoe royaler jij kunt vergeven, hoe meer, hoe royaler God ook jou zal vergeven. Misschien vind je dat raar, want is dat jij vergeeft dan een voorwaarde voor dat God vergeeft? Ik zie het meer in de lijn liggen van andere uitspraken van Jezus, zoals Oordeelt niet, opdat gij niet geoordeeld wordt en met de maat waarmee gij meet, zult ge zelf gemeten worden en wat gij u wilt dat u de anderen doen, doe gij hen evenzo. Daar gaat dus heel duidelijk een appèl van uit! De Here zegt als het ware: vergeef, want zoals jij vergeeft zal ik ook vergeven! Page3
U weet wellicht dat ik afgelopen week een reis heb mogen maken naar Israel en Palestijns gebied. Dat heeft veel indruk op me gemaakt. Bijvoorbeeld het bezoek aan dia19 Yad Vashem, het herinneringsmuseum aan de Holocaust, de vernietiging van 6 miljoen Joden in de Tweede Wereldoorlog. Onvoorstelbaar is dat! Dat mensen elkaar zoiets kunnen aandoen! Maar ook het bezoek aan Bethlehem, in Palestijns gebied. Israel heeft langs de grens met dat gebied dia20 een muur gemaakt, met prikkeldraad, en wachttorens. En beschouwt dat als enige mogelijkheid om nog veilig te kunnen wonen. Wat is dat een immens en complex conflict, dat tussen Joden en Palestijnen. Het mooie aan de reis was dat er gesprekken waren met zowel Joden als Palestijnen. Het is goed te beseffen dat juist onder de Palestijnen relatief veel broeders en zusters zijn, christenen! Een van hen is dia21 Salim Munayar van de op christelijke verzoening gerichte organisatie Musalaha. Met hem spraken we o.a. over het conflict met de Joden. Wat me trof was wat volgens Salim de enige mogelijkheid is om in vrede met elkaar te leven: dia22 humility - nederigheid. Niet wachten tot de ander voor jou buigt, maar beginnen met zelf te buigen. Humility. Hoe meer ik erover nadenk, hoe meer Ik denk dat het waar is. En ook dat het niet alleen een oplossing is voor het conflict tussen Joden en Palestijnen... En is het niet typisch christelijk!? Immers, Jezus onze Heer heeft het ons zelf geleerd en voorgedaan dia23 waarom anders knielde Hij voor je neer om je voeten te wassen? Waarom anders liet Hij zich vermoorden aan een kruis? Stel dat Hij gewacht had tot wij zouden buigen? Nee: Hij boog als eerste Zelf! Humility nederigheid, dat maakt het verschil! Laten we luisteren naar wat onze Heer daar over zegt en lezen dia24 Lucas 6:27-38. dia25 Vergeef, dan zal je vergeven worden... Maar wat is het lastig soms om te vergeven! Iemand die je zo verschrikkelijk behandeld heeft. Die zoiets ergs met je gedaan heeft. Je zo vernedert. Hem/haar vergeven?! Petrus, een leerling van Jezus, stelde Hem ooit eens deze vraag: Heer, als mijn broeder of zuster tegen mij zondigt, hoe vaak moet ik dan vergeving schenken? dia26 Tot zevenmaal toe? (Dat vond Petrus nl al heel wat: stel je voor: iemand 7x iets vergeven!) De reactie van Jezus: Niet 7x dia27 maar 70x7! En Hij vertelt dan het verhaal van iemand die een heel grote schuld had bij de koning, die m uiteindelijk kwijtgescholden wordt. Maar wat gebeurt er dan? De man is nog niet buiten of hij stapt met veel poeha op iemand anders af en eist met veel kabaal het geld terug dat deze persoon hem schuldig is. Zelf wil hij van geen genade weten. Als de koning dat hoort roept hij hem bij zich en zegt:,,je bent een slechte dienaar. Heel die schuld heb ik je kwijtgescholden, omdat je me erom smeekte. Dan had jij toch zeker ook medelijden moeten hebben met die andere dienaar, zoals ik medelijden heb gehad met jou? De conclusie van Jezus is dan: Zo zal mijn hemelse Vader ook ieder van jullie behandelen die zijn broeder of zuster niet van harte vergeeft. dia28 Vergeef, dan zul je vergeven worden... Voor de duidelijkheid: vergeven is wat anders dan met de mantel der liefde bedekken. Vergeven is niet de vuile was koste wat kost binnenhouden of in de doofpot stoppen. Page4
Laten we zonde wel zonde blijven noemen! En onrecht onrecht! Vergeven is dan ook niet dat er geen recht gedaan of gezocht mag worden. Sterker: recht doen gaat vooraf aan vergeven (kijk maar naar het kruis!). Want net zoals dat naar God toe geldt, vraagt vergeven als mensen onder elkaar ook schuldbesef, berouw en de vraag om vergeving. Als er geen schulderkenning is, als jou geen vergeving gevraagd wordt, is het haast onmogelijk om te vergeven. Maar hoe kan het toch dat we er vaak zo n moeite mee hebben om ronduit schuld te erkennen? dia29 Heeft dat ten diepste niet te maken met het niet kennen van humility? Maar juist met zelfhandhaving, niet de minste willen zijn, geen zelfverloochening kennen, bang zijn voor gezichtsverlies? Ondertussen blijft de schuld staan en onderhuids voortwoekeren en verhoudingen kapot maken en, niet te vergeten, ook jezelf onrustig maken want het laat je maar niet los. Wat is het ook dan werkelijk een bevrijding als je de stap durft te zetten om eerlijk toe te geven dat je fout was, elkaar weer recht in de ogen te kijken en om vergeving te vragen. Beken daarom elkaar uw zonden en bid voor elkaar, dan zult u genezen, schrijft de apostel Jakobus niet voor niets. De andere kant is: stel dat iemand nou geen schuld wil erkennen, keihard weigert vergeving te vragen voor wat ie bij jou heeft aangericht. Word je er dan zelf beter van als je met haat en wrok blijft rondlopen? Als je merkt dat je diegene ontwijkt en negeert, niet meer door 1 deur kunt? Ook dan blijf je er zelf mee zitten, houdt het je in z n greep. Wat schiet je daar mee op? Heb je dan niet veel meer jezelf te pakken, dan die ander!? Wat is het ook dan een verlossing als je het onder het kruis van Jezus Christus neer kunt leggen. Dat je een punt kunt zetten, en vervolgens de toekomst weer zonder balast in kunt gaan. Schuld en zonde. Wat richten ze onnoemelijk veel schade aan. Naar God toe. Naar elkaar toe. Naar jezelf toe. Toch hoeft dat niet meer: er is heling, herstel, vergeving mogelijk. Voor iedereen die aan de voet van het kruis van Jezus Christus een ander mens wil worden! Amen Page5