Geneesmiddelentoediening via de voedingssonde bij geïnstitutionaliseerde kinderen. Een pilootstudie naar problemen in de leefgroep Charlotte Van Impe Dr. Apr. Koen Boussery Eenheid voor Farmaceutische Zorg Faculteit Farmaceutische Wetenschappen Universiteit Gent 1
2
Probleemstelling Geneesmiddelentoediening via de voedingssonde bij geïnstitutionaliseerde kinderen. Een pilootstudie naar problemen in de leefgroep Charlotte Van Impe Dr. Apr. Koen Boussery Eenheid voor Farmaceutische Zorg Faculteit Farmaceutische Wetenschappen Universiteit Gent In zorgcentra soms onmogelijk orale geneesmiddelen toe te dienen op de normale manier Reden: Slikproblemen Ernstige mentale achterstand... Toedienen via sonde Andere procedure 3
4
Objectieven van onze pilootstudie Nagaan hoe toediening via sonde in Vlaams MPI verloopt in de praktijk Praktijk vergelijken met de aanbevelingen in de literatuur Praktisch haalbare richtlijnen formuleren 5
Locatie METHODOLOGIE Locatie Observatie Achterhalen van problemen Dienstverleningscentrum voor personen met verstandelijke beperkingen Selectie van 3 kinderleefgroepen Gemiddeld 6 patiënten met een sonde per leefgroep Totaal 17 patiënten 6
Observatie 3 dagen per leefgroep Elke geneesmiddelmanipulatie 3 handelingen gevolgd: - Klaarzetten - Voorbereiden - Toediening Observaties per patiënt verzameld in dagschema Tijdstip Geneesmiddel Klaarzetten Voorbereiden Toedienen Pariet - Tablet wordt geknipt en dan in 5u30 Rabeprazole water opgelost 6 uur 6u30-45 12 uur 14 u 30 Pariet - Rabeprazole Topamax T - Depakine druppels Motillium siroop Topamax T - Depakine druppels Mogadon G Topamax T Depakine Depakine Motillium siroop gelule opengemaakt in potje voor toediening om 18 uur zonder water. Uit blister in ander potje dan mogadon voor toediening om 20 uur water bij. Als topamax opgelost is depakine druppels bij. Opgetrokken in spuit depakine druppels voor toediening bij druppels geteld en klaargezet. Net voor toediening opgetrokken Eerst spuit water. Pariet uit pillenpotje paar keer opgetrokken en uitgeduwd. Toegediend. Water in pillenpotje en toegediend. voor pilletjes toegediend niet tussenin gespoeld inhoud pillenpotje paar keer opgetrokken en uitgeduwd. Toedienen. Water in potje en toegediend daarna gespoeld met vichy water druppels + water opgetrokken in spuit toegediend beker gespoeld met water en toegediend. Toegediend na depakine zonder extra spoeling tussenin. 7
Naam geneesmiddel: Toegediende vorm: Zoroxin - Norfloxacine - J01MA06 Tablet Achterhalen van problemen Alternatieve vorm: Geen Vergelijking observaties met literatuur Opzoeking in literatuur volgens bepaald stramien : a) Website: www.pletmedicatie.be b) Bijsluiter via www.ecompendium.be c) Handboek Enteralia d) Handbook of Drug administration via enteral feeding tubes e) Commentaren Medicatiebewaking Opstellen fiche per GM en per bewoner Interacties met andere geneesmiddelen? Medrol - Chinolone Antibiotica Via lexi-interact: LEVEL C Severity: Major, Reliability Rating: Good Quinolone Antibiotics may enhance the adverse/toxic effect of Corticosteroids (Systemic). Risk of tendon-related side effects, including tendonitis and rupture, may be enhanced. Quinolone Antibiotics Interacting Members Levofloxacin; Lomefloxacin; Moxifloxacin; Nalidixic Acid; Norfloxacin; Ofloxacin; Sparfloxacin; Trovafloxacin; Ciprofloxacin; Gatifloxacin; Gemifloxacin; Voedselinteracties: Nuchter innemen: chelatie met divalente/trivalente kationen mogelijk: gereduceerde biologische beschikbaarheid 8
Richtlijnen / opmerkingen in verband met toedienen van dit GM? Pletmedicatie: Tablet suspenderen in water. Opgelet: oplossen in ruime hoeveelheid water en daarna de hulpstoffen verwijderen door filtratie Handboek enteralia: Bindt aan metaalionen, antacida en calcium, waardoor opname afneemt. Op een lege maag innemen: Geen (sonde)voeding 2 uur voor en 1 uur na geneesmiddeltoediening. Kelly K: Weerhoudt sondevoeding 1 uur voor en 2 uur na toediening Bijsluiter: Zoroxin moet worden ingenomen met een glas water, tenminste één uur voor of twee uur na een maaltijd of de inname van melk. Multivitamines of andere preparaten die zink, ijzer, antacida op basis van magnesium en aluminium, sucralfaat of didanosine bevatten, onder vorm van kauwtablet of orale oplossing voor pediatrisch gebruik, mogen niet genomen worden binnen de twee uren die volgen op de inname van norfloxacine OBSERVATIES EN AANBEVELINGEN Klaarzetten Voorbereiding Toediening Voorbereiding: Oplossen in ruime hoeveelheid water + filtreren?? direct in spuit liefst Toediening: Geen sondevoeding 2 of 1 uur voor en 2 of 1 uur na geneesmiddeltoediening!! Goed spoelen voor en na geneesmiddeltoediening. 9
Klaarzetten - Algemeen Centrale apotheek Bakje voor elke bewoner Blisters verknippen Klaarzetten medicatie box Voor- en nadelen Leefgroep Uit blister halen Bij tijdstip plaatsen In spuit of potje Ochtend Middag Avond Nacht Klaarzetten - Problemen Allen gerelateerd aan blootstelling aan omgevingsfactoren Licht Observaties Lichtgevoelige GM (bijsluiter) Soms 6 uur zonder bescherming Klinische relevantie? Advies Zolang mogelijk in blister laten Gebruik van opaakkleurige potjes + deksel Zilverpapier Maa Di Woe Don Vrij Zat Zon 10
Klaarzetten - Problemen Luchtvochtigheid OBSERVATIES EN AANBEVELINGEN Observaties Bruistabletten Centrale apotheek leefgroep Potjes afgedroogd en direct in gebruik Advies Zolang mogelijk bewaren in originele verpakking Potjes voldoende droogtijd geven Klaarzetten Voorbereiding Toediening 11
Voorbereiding - Problemen Niet geschud Microgolfgebruik Niet afzonderlijk voorbereid Niet spoelen beker Omgeving Licht Splitten tablet Gelulen niet openen Voorbereidingstijd Contaminatie Niet in koelkast 0 10 20 30 40 50 60 Aantal geobserveerde problemen 12
Aantal keer geobserveerd 28/04/2010 Voorbereiding - Problemen Voorbereiding - Problemen Niet geschud Microgolfgebruik Niet afzonderlijk voorbereid Niet spoelen beker Omgeving Licht Niet afzonderlijk voorbereiden van GM Fysicochemische interacties vermijden Problemen met afzonderlijk toedienen? Advies? Splitten tablet Gelulen niet openen Voorbereidingstijd Contaminatie Niet in koelkast 0 10 20 30 40 50 60 Aantal geobserveerde problemen 80 70 60 50 40 30 20 10 0 1 2 3 4 5 6 Aantal geneesmiddelen niet afzonderlijk voorbereid 13
Voorbereiding - Problemen Niet geschud Microgolfgebruik Niet afzonderlijk voorbereid Niet spoelen beker Omgeving Licht Splitten tablet Gelulen niet openen Voorbereidingstijd Contaminatie Niet in koelkast 0 10 20 30 40 50 60 Aantal geobserveerde problemen Voorbereiding - Problemen Splitten van tablet was gecontraïndiceerd Observatie Pariet - Rabeprazole = PPI Enterisch gecoat Gesplit met schaar Advies Omschakeling naar Omeprazole bicarbonaat suspensie Deze GM detecteren en alternatief zoeken Meldplicht wanneer GM moeilijk dispergeert 14
Voorbereiding - Problemen Niet geschud Microgolfgebruik Niet afzonderlijk voorbereid Niet spoelen beker Omgeving Licht Splitten tablet Gelulen niet openen Voorbereidingstijd Contaminatie Niet in koelkast 0 10 20 30 40 50 60 Aantal geobserveerde problemen 15
Voorbereiding - Problemen Niet geschud Microgolfgebruik Niet afzonderlijk voorbereid Niet spoelen beker Omgeving Licht Splitten tablet Gelulen niet openen Voorbereidingstijd Contaminatie Niet in koelkast 0 10 20 30 40 50 60 Aantal geobserveerde problemen Voorbereiding - Problemen Voorbereidingstijd te lang Meeste GM binnen 30 min toegediend Echter sommige voorbereidingstijd > 2 uur Wat is ideaal? Voorbereidingstijd (uur) Aantal 0 0.5 73 0.5 1 65 1 1.5 5 1.5 2 18 > 2 8 16
Voorbereiding - Problemen Niet geschud Voorbereiding problemen Contaminatie Microgolfgebruik Niet afzonderlijk voorbereid Niet spoelen beker Omgeving Licht Splitten tablet Gelulen niet openen Voorbereidingstijd Contaminatie Niet in koelkast 0 10 20 30 40 50 60 Aantal geobserveerde problemen Observaties Niet grondig schoonmaken GM-resten blijven achter Risico s: allergie, contra-indicatie,... Advies Grondig schoonmaken na omschakeling naar andere patiënt Voor elke patiënt afzonderlijk apparaat 17
Voorbereiding - Problemen Niet geschud OBSERVATIES EN AANBEVELINGEN Microgolfgebruik Niet afzonderlijk voorbereid Niet spoelen beker Omgeving Licht Splitten tablet Gelulen niet openen Voorbereidingstijd Contaminatie Klaarzetten Voorbereiding Toediening Niet in koelkast 0 10 20 30 40 50 60 Aantal geobserveerde problemen 18
Toediening - Problemen Toediening - Problemen Via voedingskatheter Met voeding mee Nuchter Spoelen na Niet nuchter toedienen van GM + Met voeding mee Wanneer? Voeding net voor GM onderbroken Met de voeding mee 1 à 2 uur van de voeding te scheiden Spoelen tussen Spoelen voor 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 Aantal opmerkingen bij het toedienen Maalox Lasix - Furosemide Zoroxin - Norfloxacine Tegretol - Carbamazepine Ciproxine - Ciprofloxacine 0 1 2 3 4 5 6 Aantal keer getroffen 19
Toediening - Problemen Toediening - Problemen Via voedingskatheter Spoelen van de sonde Met voeding mee Nuchter Literatuur: Spoelen vóór, tussen en nà elke GM toediening Reductie van interacties Spoelen na Spoelen tussen Spoelen voor 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 Aantal opmerkingen bij het toedienen Voor en na: 15 à 30 ml water Tussen: 10 à 15 ml water Problematiek: Vloeistofrestrictie 20
CONCLUSIE 1. In praktijk nog heel wat opmerkingen 2. Rol apotheker beperkt zich vaak tot levering 3 Weinig informatie / praktische richtlijnen beschikbaar in de literatuur TOEKOMST Opleiding Interactie apotheek MPI Organisatorische veranderinen 21
Opleiding verzorgend personeel Weinig kennis over GM en hun toediening Grotere alertheid Minder problemen Interactie apotheek MPI Apotheker nauwer betrekken Laten weten welke patiënten sonde hebben Kan zo problemen detecteren Niet pletbare GM merken Op geregelde tijdstippen langskomen 22
Organisatorische veranderingen Aanleggen databanken frequent toegediende GM Sondetoediening aanduiden op VS Niet pletbare GM beter onderscheiden van andere Een uniform geneesmiddelbeleid per leefgroep Conclusie In praktijk nog heel wat opmerkingen Nood aan opleiding en organisatorische veranderingen Rol apotheker beperkt zich vaak tot levering Uitbreiden Weinig informatie beschikbaar in de literatuur Nood aan onderzoek 23
BEDANKT VOOR DE AANDACHT Dank in het bijzonder aan: Het verzorgend personeel van de leefgroepen & de instellingsarts 24