AUTEURSRECHTEN EN FISCALITEIT pagina 1 1.) Auteursrechten, naburige rechten en loon. Analyse van het arrest van het Hof van Cassatie dd. 15 september 2014 Moeten naburige rechten onderworpen worden aan socialezekerheidsbijdragen voor werknemers volgens het Hof van Cassatie? Deze vraag diende het Hof van Cassatie te beantwoorden in haar arrest van 15 september 2014. De feiten waren de volgende : Volgens de RSZ moet een werkgever sociale lasten betalen op de naburige rechten die zij uitbetaalt aan haar acteurs (werknemers) voor de voorstellingen van de musical Les Misérables in de Stadsschouwburg van Antwerpen in 1998-1999. In een bijlage bij de arbeidsovereenkomsten hadden de partijen een overdracht van naburige rechten van de acteurs voorzien mits betaling van een maandelijks forfait voor de voorstellingen tijdens de periode van de arbeidsovereenkomst. Nadat de RSZ in eerste aanleg had gewonnen, maar verloren in beroep, stelde zij een beroep in cassatie in. Uit het cassatiearrest van september 2014 volgt dat de bedragen die in dit geval betaald worden aan een uitvoerend kunstenaar door zijn werkgever als tegenprestatie voor de overdracht van zijn naburige rechten op de prestatie die het voorwerp uitmaakt van de arbeidsovereenkomst een loon vormen in de zin van de sociale zekerheid van loontrekkende werknemers en bijgevolg dienen onderworpen te worden aan socialezekerheidsbijdragen. Dit is, op z n minst gezegd, een verrassende uitspraak. Hoe moet dit arrest nu uitgelegd worden? De bijdragen voor sociale zekerheid worden berekend op grond van het loon van de werknemer. De wet van 12 april 1965 betreffende de bescherming van het loon van werknemers verstaat onder loon: - Elke vergoeding in speciën ; - Elke fooi ; - Elke vergoeding in natura, doch waardeerbaar in geld die de werkgever gehouden is te betalen aan de werknemer ingevolge zijn dienst- betrekking, dat wil zeggen als tegenprestatie voor het werk waarvoor hij aange-
worven werd, namelijk waarvoor hij zich, met zijn werkgever, in een band van ondergeschiktheid bevindt (een fundamenteel bestanddeel van de arbeidsovereen- komst). pagina 2 Het Hof oordeelde dat de vergoeding die de door een arbeidsovereenkomst verbonden uitvoerende kunstenaar van zijn werkgever ontvangt, voor de overdracht van zijn vermogensrechten waartoe hij zich bij het sluiten van de arbeidsovereenkomst had verbonden, een tegenprestatie is voor de overdracht van rechten met betrekking tot een in uitvoering van de arbeidsovereenkomst geleverde prestatie. Die vergoeding is bijgevolg, in de regel, een voordeel waarop de werknemer ingevolge zijn dienstbetrekking recht heeft ten laste van zijn werkgever en maakt aldus deel uit van het loon op basis waarvan de socialezekerheidsbijdragen berekend worden. Deze interpretatie van de wet lijkt ons moeilijk te volgen, aangezien het Hof twee bronnen van inkomsten van de uitvoerende kunstenaar lijkt te vermengen. De naburige rechten die een uitvoerend kunstenaar ontvangt als tegenprestatie voor de overdracht van zijn rechten, zoals gedefinieerd door de auteurswet zijn geen tegenprestatie van een verbintenis in het kader van een arbeidsovereenkomst en maken geen fooi uit en nog minder een vergoeding in natura. Vergoedingen voor naburige rechten worden immers betaald als tegenprestatie voor de overdracht van die rechten aan een derde met het oog op de exploitatie van het werk of de prestatie. Kan de RSZ de toepassing van dit principe uitbreiden tot de overdracht van auteursrechten? Volgens onze advocate is er geen aanwijsbare reden om auteursrechten betaald in dezelfde omstandigheden door een werkgever aan een auteur- werknemer uit te sluiten. De impact van deze uitspraak kan met andere woorden worden uitgebreid naar auteurs- werknemers die een gelijkaardige overeenkomst met hun werkgever afsluiten. Is deze rechtspraak van toepassing op elke contractuele relatie tussen een werkgever en een auteur of uitvoerend kunstenaar? Als u wenst te genieten van het gunstregime van de auteursrechten en dus uw rechten niet wenst op te nemen in de berekening van de socialezekerheidsbijdragen van de RSZ, dan raden wij u na overleg met onze advocaat aan vanaf nu twee contracten met uw werkgever te ondertekenen: - een arbeidsovereenkomst - een overeenkomst voor de overdracht van rechten.
De duur van de overeenkomst voor de overdracht van rechten wordt best niet gebonden aan de arbeidsduur. De arbeidsovereenkomst verwijst best evenmin naar de rechtsoverdracht. Het gaat dan om twee afzonderlijke contracten die handelen over verschillende en autonome onderwerpen. pagina 3 Heeft deze rechtspraak gevolgen op het vlak van werkloosheidsuitkeringen? Met betrekking tot de werkloosheid bevestigt dit arrest dat om het plafond te bepalen van auteursrechten (of naburige rechten) die een werkzoekende kan ontvangen zonder vermindering van zijn werkloosheidsuitkeringen, er geen rekening dient gehouden te worden met de rechten die uitgekeerd worden als tegenprestatie voor de overdracht van auteursrechten op een werk (of prestatie) gecreëerd in het kader van een arbeidsovereenkomst. Ter herinnering: de werkloosheidsuitkering wordt verminderd wanneer de begunstigde ervan inkomsten ontvangt die voortvloeien uit de uitoefening van een artistieke activiteit die een bepaald plafond overschrijden. Om dat plafond te berekenen wordt geen rekening gehouden met het inkomen voortvloeiend uit een statutaire tewerkstelling of uit een activiteit die onderworpen is aan de sociale zekerheid van de loontrekkenden. Dit nieuwe arrest van het Hof van Cassatie inzake sociale zekerheid bevestigt nogmaals dat de aard van de inkomsten geen belang speelt voor de berekening van het plafond, zodat ook naburige of auteursrechten ontvangen voor een in uitvoering van de arbeidsovereenkomst verrichte artistieke activiteit niet in aanmerking worden genomen voor de toepassing van de berekening van het plafond.
2.) Auteursrechten en roerende voorheffing pagina 4 De inkomsten uit de overdracht van auteursrechten worden tot een bepaald bedrag gekwalificeerd als roerende inkomsten. Deze inkomsten zijn onderworpen aan een gunstig fiscaal regime. Na aftrek van forfaitaire kosten wordt hierop slechts 15% roerende voorheffing ingehouden. De geïndexeerde bedragen van het inkomstenjaar 2014, aanslagjaar 2015 zijn de volgende: Inkomsten Belastbare Forfaitaire Belastingtarief categorie kostenaftrek roerend 50 % 15% 0 > 15.220 euro 15.221 > 30.440 euro 30.441 > 57.080 euro > 57.080 euro beroeps procentueel kostenforfait, afhankelijk van inkomsten roerend 25% 15% roerend geen 15% procentueel kostenforfait, afhankelijk van inkomsten gaande van 25 tot 50%
3.) De verhouding tussen de vergoeding voor prestatie en de vergoeding voor de overdracht van rechten: de FOD Financiën licht toe in een recente circulaire en enkele rulings pagina 5 Als je een artistieke opdracht aanneemt, zal je naast je vergoeding voor de prestatie ook een deel in auteursrechten ontvangen als tegenprestatie voor de overdracht van rechten. Hoe de verhouding tussen beide vergoedingen (prestatie auteursrechten) moet worden bepaald, is niet altijd duidelijk. De FOD Financiën heeft in een recente circulaire enkele richtlijnen meegegeven. De circulaire stelt dat de splitsing tussen auteursrechten en beroepsinkomsten op basis van de bepalingen in de overeenkomst tussen de partijen moet worden uitgevoerd. Dat houdt dus in dat: - de partijen een schriftelijke overeenkomst moeten afsluiten en - de vergoeding voor de overdracht van rechten duidelijk in deze overeenkomst moet worden opgenomen. De circulaire stelt verder dat als er geen overeenkomst werd opgesteld of geen duidelijke vergoeding voor de overdracht van rechten werd voorzien in de overeenkomst, de rechten geacht worden gratis overgedragen te zijn. In dat geval kan het gunstig fiscaal regime niet worden toegepast. Deze problematiek kwam eveneens aan bod in een aantal rulings van de FOD Financiën. Hierbij gaat het om specifieke situaties waarop de FOD Financiën de fiscale wetgeving toepast. Deze casussen kunnen als richtlijn gelden in het bepalen van de verhouding tussen beroepsinkomsten en auteursrechten. Houd er echter rekening mee dat deze verhouding geval per geval moet worden bepaald en elke casus dus verschillend is! Enkele recente rulings: - - De vergoeding voor de overdracht van auteursrechten die een protocol van collectieve arbeidsovereenkomst tussen bepaalde persbedrijven en beroepsjournalisten en stagiairs in loondienst voorschrijft, kunnen worden gekwalificeerd als roerende inkomsten voor zover zij niet meer bedragen dan 25% van het totale toegekende financiële bedrag (vóór RSZ). Auteurs die de rechten op hun artikels overdragen of in licentie geven aan een VZW kunnen de bedragen die ze hiervoor krijgen integraal kwalificeren als roerende inkomsten, op voorwaarde dat de VZW niet als tussenpersoon optreedt tussen een persbedrijf en haar werknemers en de artikels vrij en spontaan op de website van de VZW terechtkomen.
- - Een auteur schrijft artikels voor een website van een bvba en de overeenkomst voorziet, naast zijn loon, in een vergoeding voor de overdracht van rechten in de vorm van 10% toegekend op de door de bvba met de artikels gerealiseerde omzet. De artikels worden beschermd door het auteursrecht en deze vorm van vergoeding wordt dan ook als roerend inkomen aanvaard. De door lesgevers gecreëerde werken in de vorm van geschreven teksten, PowerPointpresentaties, syllabussen, enz. worden beschermd door het auteursrecht. De helft (50%) van de totale vergoeding die deze lesgevers krijgen van externe ondernemingen en organisatoren van studiedagen en congressen voor het geven van voordrachten, presentaties en demonstraties wordt aangemerkt als een roerend inkomen en heeft dus betrekking op de eenmalige overdracht van de rechten op de door hen gecreëerde werken. pagina 6