In Vitro Fertilisatie (IVF)

In Vitro Fertilisatie (IVF)

Inhoud Algemene informatie Inleiding 1 Indicaties 1 Voorwaarden 1 Kans op succes 2 Psychische belasting 2 Tijdsinvestering 2 Duur behandeling 3 Aantal behandelingen 3 Afbreken behandeling 4 Kosten en verzekering 4 Wetenschappelijk onderzoek 4 Registratie van medische gegevens 6 Digitale IVF Poli Radboudumc 7 Voor de behandeling 7 Vooronderzoek 7 Adviezen voor de man 8 Adviezen voor de vrouw 9 Screening Stress en IVF 9 Behandeling 10 Schematisch overzicht 10 Medicijnen en injecties 12 Follikelpunctie 18 Plaatsing embryo( s) in de baarmoeder 20 Cryocontract 22 Periode na plaatsing van de embryo s 23

ICSI 25 Indicaties 25 Behandeling 25 Afwegingen bij keuze voor ICSI 25 Meer informatie 26 Film 26 Wachtlijst 26 Fiom 26 Patiëntenvereniging 26 Literatuur 26 Internet 28 IVF-team 28 Namen 28 Telefonisch spreekuur 28 Overige nummers 28 Fertiliteitslaboratorium 29 Plattegrond IVF afdeling 30 Kopie contract cryopreservatie 32 en 33 Overzicht afspraken IVF- ICSI- PESA- TESE behandeling 34 Adres E-mail en internet achterzijde omslag achterzijde omslag

Algemene informatie Inleiding In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten tot een IVF behandeling op de polikliniek Verloskunde en Gynaecologie van het Radboudumc. Bij u wordt een poging gedaan om een zwangerschap te realiseren door middel van in vitro fertilisatie (IVF). Deze methode heet ook wel reageerbuisbevruchting. Eicel en zaadcel worden buiten het lichaam (in vitro) bij elkaar gebracht om te proberen een bevruchting (fertilisatie) tot stand te brengen. Als dat lukt wordt de bevruch te eicel (embryo) in de baarmoeder geplaatst (embryo transfer). In 1978 werd Louise Brown geboren. Zij is het eerste kind waarvan de bevruchting door IVF tot stand kwam. In deze brochure vindt u informatie over de IVF behandeling. U kunt de brochu re thuis nog eens rustig doornemen. Heeft u vragen of problemen, nu, tijdens het onderzoek of tijdens de behandeling, dan kunt u deze altijd voorleggen aan uw behande lend arts of aan het IVF team. Indicaties Oorspronkelijk is IVF ontwikkeld als behandeling voor paren bij wie de onvruchtbaarheid werd veroorzaakt door aan twee kanten onherstelbaar afgesloten eileiders. Later bleek dat IVF ook bij andere vruchtbaarheidsproblemen een succesvolle behandeling kan zijn, zoals bij bepaalde vormen van mannelijke onvrucht baarheid, endometriose en onverklaarde onvruchtbaarheid. Voorwaarden Naarmate de leeftijd van een vrouw toeneemt, nemen de kansen op een zwangerschap af. Daarom is in het Radboudumc behandeling alleen mogelijk als de vrouw jonger is dan 42 jaar. Hiernaast is het belangrijk dat de uitslag van het hormoononderzoek (AMH/FSH) bij de vrouw goed is. Dit geeft aan of de eierstokken voldoende op de medicijnen zullen reageren. Tevens kan bij extreem over- of ondergewicht besloten worden af te zien van behandeling. 1

Kans op succes Een succesvolle behandeling heeft als resultaat één of meer gezonde kinderen. Per gestarte behandeling is de kans op succes onge veer 25%. Bij plaatsing van ingevroren en ontdooide embryo s is dit ongeveer 25%. Het uiteindelijke succespercentage na een complete IVF behandeling (bestaande uit één of meerdere pogingen) is 40 à 50%. Psychische belasting Aan de feitelijke IVF behandeling gaat voor veel mensen een lange periode van ongewenste kinderloosheid vooraf. Vaak is dat een tijd van intensieve onderzoeken, behandelingen, operaties, spanningen en uiteindelijk een maandelijks optredende teleurstelling. Een IVF behandeling vraagt veel van u, zowel lichamelijk als geestelijk. Omdat u op veel momenten van de dag moet denken aan medicijnen, telefoontjes en controles in het ziekenhuis, wordt u continu herinnerd aan het al dan niet zwanger worden. Het nu of nooit kan heel sterk op de voorgrond komen. Voor velen is IVF de laatste kans om een eigen kind te krijgen. De periode na plaatsing van het embryo, als alles achter de rug lijkt te zijn, wordt vaak juist het zwaarst ge vonden. Een zwan gerschap is dan ge voelsmatig zelden zo dicht bij geweest. De teleurstel ling als een behandeling niet slaagt, is dan ook groot. Zeker als er al een aantal behan delingen mislukt zijn, is het steeds moeilijker deze te leurstel ling te verwerken. Mocht u het moeilijk hebben met de spanning rond de behandeling, dan kunt u altijd terecht bij de leden van het IVF team. U kunt een afspraak maken voor een persoonlijk gesprek met een arts of een verpleegkundige. Dit kan zowel vóór, tijdens als na de IVF behandeling. U kunt ook contact zoeken met de maatschappelijk werkster van het Radboudumc die veel ervaring heeft met het begeleiden van IVF paren: telefoonnummer 024-361 04 06. Tijdsinvestering Ook wat de tijdsinvestering betreft kan de behandeling een belasting voor u zijn. Bedenk van tevoren hoe u op uw werk uw afwezigheid kunt regelen. De echoscopiecontro les in het ziekenhuis zijn s ochtends tussen 08.15-11.00 uur, de punctie is wat later op de ochtend tussen 09.00-13.00 uur en de plaatsing van de embryo( s) is laat in de ochtend of s middags vanaf 14.00 uur. Alle behandelingen zijn poliklinisch. U kunt na afloop terug naar huis of naar het werk (dit laatste niet na een follikelpunctie). 2

Duur behandeling Een IVF behandeling duurt gemiddeld twee maanden, inclusief voor en nabehandeling. Tussen twee IVF behandelingen dient u een maand rust te nemen. De totale behandelcyclus is dus drie maanden. Ook voor plaatsing van ingevroren embryo s na een IVF behandeling wordt een maand rust geadviseerd. Uiteraard kunt u altijd een langere periode wachten tot de volgende behandeling. Na een volledige IVF behandeling kan de menstruele cyclus gedurende één of twee maanden ontregeld zijn. Aantal behandelingen Per IVF behandelcyclus is de kans op een zwangerschap even groot. Door meerdere behandelingen te ondergaan, wordt de kans groter. Het ligt daarom voor de hand bij elk paar een zo groot mogelijk aantal IVF behandelingen toe te passen. In de praktijk zijn er echter een aantal beperkende factoren: Soms is het niet zinvol door te gaan omdat uit eerdere behandeling(en) is gebleken dat de kans op succes zeer gering is. Indien bij de maximale dosering Menopur of Gonal F weinig reactie van de eierstokken optreedt (drie of minder follikels), zal geen volgende IVF behandeling plaatsvinden. Uit onderzoek is gebleken dat de vele stimulaties van de eierstokken in de eerste 10 jaar weinig risico met zich meebrengen. Op langere termijn is dit onbekend. Normaal gesproken worden, per zwangerschap, maximaal drie IVF behandelingen uitgevoerd. Of een eventuele vierde behandeling plaatsvindt hangt af van veel factoren. Dit besluit wordt tijdens een afspraak op de polikliniek met u besproken. (Een cyclus waarin embryo's die tijdens een eerdere IVF behandeling waren ingevroren, worden ontdooid en geplaatst, hoort bij die eerdere IVF behandeling en geldt niet als een volledige behandeling). Sommige paren verkiezen zelf na één of meerdere behandelingen niet door te gaan. Als u besluit definitief te stoppen met de IVF behandeling, wilt u dit dan schriftelijk aan het IVF team meedelen? 3

Afbreken behandeling Na elke stap is het mogelijk dat de behandeling gestaakt moet worden. Hiervoor kunnen verschillende redenen zijn: Ondanks goede stimulatie van de eierstokken worden geen of te weinig eiblaasjes geproduceerd. Dit gebeurt altijd in overleg met u. Bij stimulatie groeien te veel eiblaasjes en er bestaat risico op overstimulatie. Het lukt niet om uit de eiblaasjes eicellen te verkrijgen. Kosten en verzekering Op de afdeling Voortplantingsgeneeskunde behandelen wij paren in het kader van hun kinderwens. Er wordt tijdens ieder consult aanwezigheid van beide partners gewenst, ook om te waarborgen dat beide partners achter de kinderwensbehandeling staan. Beide partners krijgen een rekening van de consulten en/of behandelingen. Ook als er geen behandeling of onderzoek is verricht, zal er een rekening van het consult worden gedeclareerd, de rekening van patiënte en partner worden door onze financiële administratie doorgestuurd naar de ziektekostenverzekering. Ten aanzien van het vergoeden van de kosten van een IVF behandeling door de verzekeraar bestaat geen uniforme situatie. Het paar zal bij de eigen verzekeraar moeten nagaan welk bedrag vergoed wordt. Voor degenen die de behandeling zelf moeten betalen: het tarief voor een IVF behandeling ligt ongeveer tussen de 2.000,00 en 2.500,00. De kosten voor de medicijnen liggen tussen de 1.000,00 en de 2.000,00, afhankelijk van de gebruikte dosering. Deze bedragen zijn een indicatie, hieraan kunnen geen rechten ontleend worden. Wetenschappelijk onderzoek en kwaliteitscontroles met resterend lichaamsmateriaal Resterende zaadcellen De polikliniek en het laboratorium zijn onderdeel van een academisch ziekenhuis. Dit betekent dat er naast patiëntenzorg ook wetenschappelijk onderzoek wordt verricht. Dit onderzoek kan bijvoorbeeld leiden tot een beter inzicht in, of een verbetering van, onze methoden. Een belangrijke bron voor het uitvoeren van dergelijk onderzoek zijn zaadcellen die overblijven na diagnostiek of behandeling. Daarnaast worden dit soort zaadcellen ook gebruikt voor kwaliteitscontroles en onderwijs. Deze 4

controles doen we binnen ons laboratorium, maar ook er buiten. Zo helpen wij bijvoorbeeld mee met het verzamelen van zaadcellen voor een organisatie die de kwaliteit van laboratoria controleert. Het is voor u belangrijk te weten dat er wettelijke regelingen zijn voor het gebruik van resterende zaadcellen. Ook is het goed te weten dat deze resterende zaadcellen nooit gebruikt worden om bevruchtingen mee uit te voeren. De zaadcellen die naar andere laboratoria gaan worden zelfs eerst dusdanig bewerkt dat ze niet meer in staat zijn tot bevruchting. Ook is de donor van de gebruikte zaadcellen anoniem gemaakt, zodat de zaadcellen niet langer tot een persoon herleidbaar zijn. Wanneer wij van plan zijn om resterende zaadcellen te gaan gebruiken voor wetenschappelijk onderzoek, dan zullen wij u daarover informeren. In sommige gevallen kan het onderzoek niet direct plaatsvinden en worden de zaadcellen eerst voor kortere of langere tijd opgeslagen. Ook hierover wordt u geïnformeerd. Daarna vragen wij u of u bereid bent om uw resterende zaadcellen voor onderzoek ter beschikking te stellen. Zo ja, dan vragen wij u daarvoor een handtekening te zetten. Zolang de zaadcellen niet gebruikt zijn kunt u deze toestemming altijd herroepen, zonder opgave van reden. Indien de overeengekomen bewaartermijn is verstreken of wanneer bekend is dat de donor is overleden, zal het materiaal niet worden gebruikt en worden vernietigd. Voor kwaliteitscontroles en onderwijs gelden andere regels. Wettelijk gezien hoeven wij u hiervoor niet om toestemming te vragen. Mocht u echter bezwaar hebben tegen een dergelijk gebruik dan kunt u dat aangeven bij uw behandelend arts. Deze maakt een aantekening in uw status en geeft uw bezwaar door aan het laboratorium. Overig lichaamsmateriaal In het kader van uw behandeling zal het voorkomen dat lichaamsmateriaal, zoals bloed en urine, wordt afgenomen voor testen om de aard van uw aandoening vast te stellen. Soms wordt een deel van dat materiaal bewaard. Het kan zijn dat dit later wordt gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek, kwaliteitscontroles of het inwerken van nieuwe medewerkers. Deze materialen zijn niet herleidbaar tot een individu; de onderzoeker weet niet van wie deze materialen afkomstig zijn. Als u bezwaar heeft tegen anoniem gebruik van lichaamsmateriaal voor wetenschap- 5

pelijk onderzoek, kunt u dat melden aan de behandelend arts. Deze maakt een aantekening in het medisch dossier waardoor nader gebruik is uitgesloten. Voor onderzoek van de tot de persoon herleidbaar lichaamsmateriaal is altijd uw uitdrukkelijke toestemming nodig. De behandelend arts zal een dergelijke vraag met u bespreken en daarover uitleg geven. Als de uitkomsten van onderzoek met herleidbaar materiaal daartoe aanleiding geven, zal de behandelend arts u daarover informeren. De beslissing om herleidbaar materiaal ter beschikking te stellen is uiteraard aan u. Registratie van medische gegevens Onder verantwoordelijkheid van de Stichting Landelijke Infertiliteit Registratie (LIR) worden medische persoonsgegevens verzameld van vrouw, man en eventueel kind. Zo krijgen we meer inzicht in de behandelingen en de resultaten, met als uiteindelijk doel het verbeteren van de kwaliteit van ons werk. Wij vinden dat een goede zaak en werken hieraan dan ook mee. Graag willen wij uw toestemming hiervoor vragen. Als u besluit, om welke reden dan ook, geen toestemming te geven, heeft dit vanzelfsprekend geen invloed op uw behandeling. Bij uw overweging is het belangrijk te beseffen dat een zo volledige mogelijke registratie waardevol is voor het uiteindelijke doel, het verbeteren van de kwaliteit van ons werk. De Stichting LIR is en blijft ervoor verantwoordelijk dat de gegevens alleen voor de genoemde doelen worden gebruikt en optimaal worden beveiligd. Op basis van de Wet Bescherming Persoonsgegevens kunt u Stichting LIR altijd verzoeken om inzage te krijgen in uw persoonsgegevens of het verwijderen daarvan. Meer informatie kunt u krijgen van uw behandelend arts of rechtstreeks van de Stichting LIR. De Stichting LIR is opgericht door de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG) en wordt gesubsidieerd door het College voor Zorgverzekeringen (CVZ) en wordt geadviseerd door de patiëntenvereniging Freya. Adres: Stichting LIR Rembrandtlaan 44 3723 BK Bilthoven Telefoon: 030-229499 6

Voor de behandeling Vooronderzoek Voor de eerste behandeling zijn poliklinisch al een aantal onderzoe ken verricht: Zaadonderzoek bij de man. Voor dit onderzoek moet, op afspraak, zaad worden ingeleverd bij het Fertiliteitslaboratorium. (Afspraak maken op werkdagen tussen 8.30-11.00 uur, secretariaat 024-361 47 88 keuze 1, keuze 2. Inleveren zaadmonster op werkdagen tussen 8.00-11.30 uur). Bloedonderzoek naar leverontsteking (hepatitis B en C) en aids (HIV) bij man en vrouw. Deze testen worden gedaan in verband met mogelijke conse quen ties voor u en uw kind. Bovendien bepaalt de uitslag van de hepatitis B- en C-test of eventueel invriezen van embryo's kan plaatsvinden. Bij besmetting met HIV zal er geen behandeling worden uitgevoerd. Op indicatie hormoononderzoek bij de vrouw. Bloedprikken kan alleen op werkdagen op de polikliniek Voortplantingsgeneeskunde tussen 8.30-16.30 uur. Soms worden één of meerdere van de hierboven genoemde onderzoeken voor een behandeling herhaald. Dit is het geval als het vorige onderzoek langer dan een jaar geleden is verricht of als er andere redenen zijn, bijvoorbeeld koorts. Koorts kan namelijk de kwaliteit van het zaad beïnvloeden. Als een onderzoek moet worden herhaald krijgt u dit te horen bij de aanmelding voor de behandeling. Adviezen voor de man Voor een succesvol verloop van de IVF behandeling is het mede van groot belang dat de kwaliteit van het sperma (zaad) optimaal is. Hiertoe zijn de volgende zaken van belang: Zorg ervoor dat de koelende functie van het scrotum niet wordt belemmerd. U kunt het best ruimzittende onderbroeken en broeken dragen. Als u in de drie maanden voorafgaand aan de IVF behandeling koorts heeft gehad, meldt u dit dan bij het IVF team. De kwaliteit van het zaad kan hierdoor tijdelijk ernstig verminderd zijn. Uit onderzoek blijkt dat roken en alcoholgebruik de kwaliteit van het zaad vermindert. Wij adviseren u dan ook dringend te stoppen met roken en te minderen met alcoholgebruik. 7

Dringend raden wij u aan niet meer dan twee glazen alcohol per dag te drinken en overmatig gebruik, bijvoorbeeld in het weekend, te vermijden. Blowen en drugs zijn giftig voor de zaadcellen. Het is wenselijk een periode van onthouding in acht te nemen van twee à drie dagen voorafgaand aan het zaadonderzoek en voor de punctie. Het tijdstip van de laatste zaadlozing moet echter niet te lang geleden zijn omdat ook dit de kwaliteit van het zaad niet ten goede komt. Het zaad wordt verkregen door masturbatie. Een condoom mag niet worden gebruikt omdat dit zaaddoden de materialen bevat. Voor de zaadlozing de penis niet met zeep wassen, ook dit is slecht voor de zaadcellen. In het eerste deel van de zaadlozing zitten de meeste zaadcellen, let er dus op dat dit deel niet verloren gaat. Soms is het nodig het zaad op te vangen in een vloeistof, dit hoort u van uw arts. Zorg er altijd voor dat het potje en eventuele onderzoeksformulieren voorzien zijn van een sticker met uw naam. Het zaad moet binnen een uur na productie worden ingeleverd op het laboratorium. Extreme warmte en koude tijdens het transport moet u vermijden. Adviezen voor de vrouw Uit onderzoek blijkt dat roken en alcoholgebruik de kans op zwangerschap verlaagt. Wij adviseren u dan ook dringend te stoppen met roken en matig te zijn met alcohol. Vanzelfsprekend wordt ook het gebruik van drugs en blowen afgeraden. Door de Gezondheidsraad wordt aan alle vrouwen die zwanger willen worden, geadviseerd foliumzuur (B11) te gebruiken (tabletten van 0,4 of 0,5 mg.). Foliumzuur helpt defecten aan de neurale buis bij het kind (zoals open ruggetje) te voorkomen en tevens kan het bepaalde hartafwijkingen voorkomen.. U start met het gebruik van foliumzuur op het moment dat u zich aan meldt. Als de IVF behandeling slaagt gaat u door met het gebruik tot een zwangerschapsduur van 10-12 weken. Het recept krijgt u toegestuurd als u zich aanmeldt voor behandeling. Een te hoog of te laag gewicht (BMI < 18 of BMI > 30) geeft minder kans op zwangerschap. Bovendien geeft het meer kans op problemen 8

tijdens de zwangerschap en problemen voor de baby. Meer informatie hierover vindt u in de folder Overgewicht en kinderwens. Screening Stress en IVF Een IVF behandeling is belastend, niet alleen lichamelijk, maar ook psychisch. Wij willen paren ook in emotioneel opzicht zo goed mogelijk ondersteunen. Daarvoor hebben wij een korte vragenlijst ontwikkeld die wij Screening Stress en IVF noemen. Deze vragenlijst krijgt u per post thuis gestuurd met het verzoek deze in te vullen. Uw antwoorden op de vragen geven informatie over wat de IVF behandeling in emotioneel opzicht voor u kan betekenen. Op basis daarvan adviseren wij u of begeleiding van ons psychosociaal team gewenst is. U kunt de vragenlijst terugsturen in de bijgevoegde antwoordenvelop. Vervolgens krijgt u de uitslag van de screening schriftelijk thuis gestuurd. Wanneer uit uw antwoorden blijkt dat u baat zou kunnen hebben bij begeleiding van het psychosociaal team, zal een van de medewerkers contact met u opnemen. U bent geheel vrij om al dan niet op het aanbod van extra zorg in te gaan. Behandeling Een IVF behandeling bestaat uit een aantal stappen. Deze stappen staan hieronder beschreven. Schematisch overzicht Afspraak op het gezamenlijk spreekuur (GA) Indien u aan de beurt bent voor de behandeling, krijgt u een afspraak voor het gezamenlijke pre-ivf spreekuur per post thuis gestuurd. Dit is een afspraak met twee IVF verpleegkundigen voor een spuitinstructie en een rondleiding, met in totaal zes paren. In sommige gevallen zal dit een individuele afspraak zijn, bijvoorbeeld in geval van taalproblemen of op persoonlijk verzoek. Tijdens deze afspraak krijgt u te horen of en hoe u zich mag aanmelden bij de volgende menstruatie. U krijgt een herhaalrecept van de pil mee. Aanmelden op één van de eerste dagen van de menstruatie Als u te horen heeft gekregen dat u zich mag aanmelden voor een behandeling start u op de eerste dag van de menstruatie met de pil en u neemt op de eerste dag van uw menstruatie contact op met 9

het telefonisch spreekuur van het secretariaat. Het aanmelden voor IVF/ICSI/Cryo kan op werkdagen tussen 8.30-11.00 uur op telefoonnummer 024-361 47 88 keuze 1, daarna keuze 4. Mocht u in het weekend gaan menstrueren dan start u op de eerste dag van de menstruatie met de pil en kunt u op de eerstvolgende werkdag bellen. Bij het aanmelden stelt de secretaresse u nog enkele vragen die van belang zijn voor de behandeling (eerste dag menstruatie, verloop van de cyclus, overig medicijngebruik, of de man koorts had etc.). Indien aanvullend onderzoek nodig is, krijgt u hiervoor een aanvraagformulier thuisgestuurd (bloedonderzoek, zaadonderzoek). U krijgt de benodigde recepten, onderzoeksformulieren, een afsprakenoverzicht en een informatie overzicht met telefoonnummers toegestuurd. Het is mogelijk dat door drukte de behandeling een maand uitgesteld moet worden. Start van Decapeptyl Tussen de 14 de en 21 e dag van de cyclus start u met het gebruik van Decapeptyl spuitjes, 0.1 mg per dag op een vast tijdstip tussen 16.00 en 24.00 uur. De pil en Decapeptyl spuitjes overlappen 4 dagen. Ongeveer de 14e dag van het Decapeptylgebruik In sommige gevallen komt u voor een uitgangsecho. Als de echoscopie goed is en als de menstruatie is begonnen of heeft plaatsgevonden tijdens het Decapeptylgebruik, start u met het gebruik van Menopur of Gonal F. U start op de afgesproken datum zoals vermeld op het afsprakenoverzicht (zie voorbeeld afsprakenoverzicht achterin de folder) met de afgesproken dosering, (zoals vermeld op het afsprakenoverzicht), dagelijks op een vast tijdstip tussen 16.00-24.00 uur. U blijft doorgaan met de Decapeptylspuitjes 0,1 mg per dag op een vast tijdstip tussen 16.00-24.00 uur. De 9e of de 10e dag van Menopur / Gonal F gebruik Op deze dag krijgt u een echo om te kijken naar de rijping van de eiblaasjes. Daarna, volgens afspraak, zult u nog enkele malen een echo krijgen en soms zal er ook bloed geprikt worden voor de hormoonbepaling. 10

Twee dagen voor punctie krijgt u tussen 11.00-15.00 uur een telefoontje van de echoscopist. Wilt u eraan denken door te geven op welk nummer u die dag te bereiken bent? - Geen Menopur / Gonal F meer deze dag. - Geen Decapeptyl meer deze dag. - Op de afgesproken tijd s avonds 10.000 E (eenheden) Pregnyl spuiten (36 uur voor de punctie). - U hoort tevens het tijdstip van de punctie. Dag van de punctie - Normaal ontbijten (minimaal licht ontbijt); - Ongeveer dertig minuten voor de punctie zaad inleveren op het IVF laboratorium (op de poli kliniek Verloskunde/Gynaecologie; Voortplantingsgeneeskunde - Utrogestan vaginale tabletten: start dag van de punctie twee x twee tabletten volgens schema, daarna tot aan de dag van de zwangerschapstest drie keer daags twee tabletten. Twee dagen na de punctie s Middags tussen 11.00-15.00 uur krijgt u een telefoontje over de bevruchting en of de plaatsing van de embryo( s) doorgaat en hoe laat deze plaatsvindt. Drie dagen na de punctie Plaatsing van de embryo( s) in de baarmoeder. De 15 e dag na de plaatsing Op deze dag kunt u een zwangerschapstest doen zoals afgesproken. Medicijnen en injecties In een normale cyclus komt meestal één eicel tot volledige rijping. Bij IVF is het nodig meerdere eicellen te laten rijpen zodat de kans op zwanger schap groter wordt. Hiertoe gebruikt de vrouw medicijnen. Deze medicijnen worden toegediend volgens onderstaand schema. Omdat niet precies te voorspellen is hoe uw eierstok ken op de medicij nen reageren staat tevoren niet vast hoe lang u ze moet gebruiken. Daarnaast is het mogelijk dat om andere redenen van het schema wordt afgeweken. De medicijnen Decapeptyl, Menopur, Gonal F en Pregnyl worden via injecties onder de huid (subcutaan) toege diend. Bedenk vóór de behandeling wie de benodigde injecties gaat toedie nen. U of uw partner kunt zelf leren spuiten; één van de verpleegkundigen kan hierbij helpen. Het zelf leren spuiten heeft 11

als voordeel dat u niet afhanke lijk bent van anderen. Decapeptyl In de maand voorafgaand aan de eigenlijke IVF behandeling start u met Decapeptyl. Dit medicijn onderdrukt de eigen hormoonactiviteit waardoor de kans op een verstoring bij de rijping van eiblaasjes (follikels) zo klein mogelijk is. Hoewel IVF niet wordt genoemd als indicatie in de bijsluiter van Decapeptyl, wordt het veel gebruikt tijdens IVF behandelingen. Vanaf ongeveer de 21 e dag van de cyclus gebruikt u eenmaal daags een injectie van 0,1 mg Decapeptyl op een vast tijdstip tussen 16.00-24.00 uur. De exacte datum van het star ten met Deca pep tyl staat op het af spraken over zicht dat u na aanmelden toegestuurd krijgt. Tijdens het gebruik van Decapeptyl tr e edt een menstru a- tie op. Op ongeveer de 14 e dag van Decapeptylgebruik wordt in sommige gevallen een echoscopie gemaakt. Decapeptyl wordt geleverd in een verpakking van zeven voorgevulde injectiespuiten. Een spuit bevat precies de juiste dagdosering. (Decapeptyl dient in de koelkast bewaard te worden). Voorbereiding Haal de Decapeptyl ongeveer een half uur voor het spuiten uit de koelkast. Was uw handen. Verwijder de witte beschermfolie en neem de spuit uit de plastic verpakking. Verwijder de luchtbel in de spuit niet. Door deze luchtbel wordt de volledige hoeveelheid Decapeptyl toegediend. Injectie Desinfecteer (ontsmet) de huid. Haal het grijze dopje van de naald. Neem een huidplooi van de onderbuik tussen duim en wijsvin ger. Steek de naald geheel loodrecht in de huidplooi (onder een hoek van ± 90 ). Spuit de inhoud vervolgens langzaam in. Trek spuit en naald met een snelle beweging terug uit de huid. Breng eventueel een pleister op de prikplaats aan. Aandachtspunten De Decapeptylinjectie wordt eenmaal per dag toegediend op een vast tijdstip tussen 16.00-24.00 uur. 12

Neem elke dag een andere injectieplaats in de onderbuik. Geef alle gebruikte spuiten aan het einde van de behandeling af bij de apotheek of bij de gemeente (bij het chemisch/risicovol afval). U krijgt bij de aanmelding een recept voor de medicijnen die u bij de apotheek kunt afhalen. Menopur Dit medicijn zorgt ervoor dat er meerdere eicellen tot rijping komen. Afhankelijk van de uitslag van een eventuele uitgangsecho en of u een menstruatie heeft gehad, kunt u op de datum van het afsprakenoverzicht starten met Menopur injecties. Voor instructie voor het toedienen van Menopur kunnen wij u verwijzen naar de website: www.ferringfemale.com en kiezen voor het product Menopur. Vervolgens gebuikt u de RVG code: RVG 24536. U kunt dan de prikinstructie bekijken voor het gebruik van Menopur en de prikinstructievideo. Aandachtspunten De Menopur injectie wordt eenmaal per dag toegediend op een vast tijdstip tussen 16.00-24.00 uur. Geef alle gebruikte naalden en ampullen aan het einde van de behandeling af bij de apotheek of bij de gemeente (bij het chemisch/ risicovol afval). Overig materiaal kan bij het gewone huisafval. U krijgt bij de aanmelding een recept voor de medicijnen en de spuitbenodigdheden die u bij de apotheek kunt afhalen. Gonal F Dit medicijn zorgt ervoor dat meerdere eicellen tot rijping komen. Afhankelijk van de uitslag van een eventuele uitgangsecho en of u een menstruatie heeft of heeft gehad, kunt u op de datum van het afsprakenoverzicht starten met Gonal F injecties. Bij Gonal F worden voorgevulde pennen van 300 E en 900 E gebruikt. Als u met Gonal F injecties start, moet u Decapeptyl 0,1 mg blijven gebrui ken tot aan de Pregnylinjectie. Beide injecties moeten dagelijks op een vast tijdstip tussen 16.00-24.00 uur worden toegediend. Gonal F blijft u anderhalf tot twee weken spuiten. 13

Gonal F wordt voorgeschreven in voorgevulde pennen met 300 of 900 IE. Voorbereiding Haal de benodigde Gonal F pen ongeveer een half uur voor het spuiten uit de koelkast. Was uw handen. Desinfecteer het uiteinde van de pen en het rubber voordat de naald bevestigd wordt. Verwijder het beschermlaagje van de naald en draai deze met het beschermkapje stevig vast op de pen. Verwijder de buitenste en binnenste beschermkap van de naald en houd de pen vast met de naald naar boven. Tik zachtjes met een vinger tegen de patroonhouder totdat er een druppel vloeistof uit de naald komt. Indien geen druppel uit de naald komt, draai dan de instelknop van de doseerschaal 1 streepje (1 klik) en druk op witte injectieknop. Zodra er een druppel vloeistof uit de naald komt is de pen klaar voor het injecteren. Draai de doseringsknop tot de zwarte pijl wijst op de gewenste dosis (zoals is voorgeschreven). Wanneer u zich realiseert dat de verkeerde dosis is ingesteld kunt u op dit moment de dosis opnieuw instellen. Het is belangrijk dat u de ingestelde dosis controleert voordat u verder gaat met de volgende stap. Wanneer de dosis is ingesteld, trekt u de injectieknop zo ver mogelijk uit. Als de injectieknop is uitgetrokken kan de dosis niet meer worden aangepast. Controleer m.b.v. de controleschaal (rode cijfers en liggende pijl) op de injectieknop of de juiste dosis is geladen. De geladen dosis ziet u op het laatste zichtbare teken (rode liggende pijl) op de controleschaal. Injectie Desinfecteer (ontsmet) de huid. Haal de plastic beschermhoes van de naald. Neem een huidplooi van het bovenbeen of de onderbuik tussen duim en wijsvinger. Steek de naald recht in de huidplooi (onder een hoek van ± 90º). Duw de witte injectieknop volledig in. Trek pen met naald met een snelle beweging terug uit de huid. Breng zo nodig een pleister op de prikplaats aan. 14

Aandachtspunten De Gonal F injectie wordt eenmaal per dag toegediend op een vast tijdstip tussen 16.00-24.00 uur. Geef alle gebruikte naalden en pennen aan het einde van de behandeling af bij de apotheek of bij de gemeente (bij het chemisch/ risicovol afval). Overig materiaal kan bij het gewone huisafval. U krijgt bij de aanmelding een recept voor de medicijnen en de spuitbenodigdheden die u bij de apotheek kunt afhalen. Pregnyl Pregnyl bevordert de eirijping en loslating van eicellen in de eiblaasjes, waardoor het juiste moment voor de punctie bepaald kan worden (± 36 uur na de Pregnylinjectie). Pregnyl wordt geleverd in een ampul hormoonpoeder en een ampul oplosvloeistof. Pregnyl dient in de koelkast bewaard te worden en mag na klaarmaken maximaal 24 uur in de koelkast bewaard worden. Het mag niet langer dan een uur buiten de koelkast gehouden worden Voorbereiding Was uw handen. Zet de te injecteren medicijnen (ampul poeder en bijbehorend oplos middel) klaar. Breek de benodigde ampullen open (met een gaasje erachter om uw vinger te beschermen). Doe de dikste naald (beige hulsje) op de spuit. Raak daarbij het metalen gedeelte niet aan. Zuig het oplosmiddel op en spuit dit voorzichtig in de ampul met Pregnylpoeder. Zuig de oplossing op in de spuit. Haal de dikke naald van de spuit af. Plaats de kleine dunne naald (grijs hulsje) op de spuit. Raak daarbij het metalen gedeelte niet aan. Bij eventuele luchtbellen tikt u voorzichtig te gen het spuitje. Verwijder de lucht uit de spuit en vul de naald met vloeistof totdat u een kleine druppel aan de naaldpunt ziet verschijnen. Plaats de plastic hoes om de injectienaald. Bewaar het kant en klare medicijn in de koelkast Injectie Haal de Pregnyl ongeveer een half uur voor het spuiten uit de koelkast. Desinfecteer (ontsmet) de huid. 15

Haal de plastic beschermhoes van de naald. Neem een huidplooi van het bovenbeen of de onderbuik tussen duim en wijsvinger. Steek de naald recht in de huidplooi (onder een hoek van 90 ). Spuit de inhoud van de spuit langzaam onder de huid. Trek spuit en naald met een snelle beweging terug uit de huid. Wrijf de injectieplaats goed na met een gaasje. Breng zo nodig een pleister op de prikplaats aan. Aandachtspunten De Pregnylinjectie wordt volgens afspraak toegediend. De Pregnyl is opgelost 24 uur in de koelkast houdbaar. Geef alle gebruikte naalden aan het einde van de behandeling af bij de apotheek of bij de gemeente (bij het chemisch/risicovol afval). Ampulresten kunnen in de glascontainer, overig materiaal kan bij het gewone huisafval. U krijgt bij de aanmelding een recept voor de medicijnen en de spuitbenodigdheden die u bij de apotheek kunt afhalen. Echoscopie Om te zien hoe uw eierstokken op de medicijnen reageren, vindt regelmatig een echoscopie plaats. Zo kan bijvoorbeeld worden gecontroleerd of er voldoen de eiblaasjes rijpen, of de rijping goed verloopt en of zich cystevorming voordoet (ophoping van vocht in de eierstok). In totaal komt u twee tot zesmaal voor een echoscopie naar de polikliniek. De eerste controle door middel van echoscopie vindt plaats op ongeveer de negende dag van Menopur / Gonal F ge bruik. Hierna wordt telkens, aan de hand van de uitslag van de echoscopie, bepaald wanneer u weer terug moet komen. Een echoscopie vindt plaats via de schede. Voor het onderzoek is het nodig dat u een lege blaas heeft. De rijping van eiblaasjes verloopt goed als: Er voldoende eiblaasjes groter dan 15 mm zijn. De eiblaasjes groot genoeg zijn. Het baarmoederslijmvlies voldoende dik is. De echoscopie wordt verricht op de IVF afdeling van de polikliniek. U hoeft zich niet te melden, u wordt vanzelf uit de IVF wachtkamer geroepen. 16