De dag van de Punctie: Inleiding. Kans dat de punctie doorgaat. Voorbereiding

Transcriptie

1 De dag van de Punctie: Inleiding Met de punctie wordt bedoeld het aanprikken en leegzuigen van de follikels. Men noemt de punctie ook wel follikelaspiratie (follikel = eiblaas = de met vocht gevulde holte waarin zich de eicel bevindt; aspiratie = opzuigen). Lichamelijk gezien is de punctie het vervelendste onderdeel van de gehele behandeling. Helaas is de punctie noodzakelijk om te eicellen te verkrijgen. Het is een spannend moment voor zowel de vrouw als de man. Aangezien moeilijk te voorspellen is hoe u zich na afloop zult voelen, raden we aan voor die dag geen andere afspraken te maken. Kans dat de punctie doorgaat Het oogsten van de eicellen moet plaatsvinden voordat de spontane ovulatie plaatsvindt. Na de ovulatie bevinden de eicellen zich in de buikholte en daar zijn ze niet meer te vinden. De tussentijdse controles (echo-onderzoeken en bloedonderzoeken) zijn er vooral op gericht om het meest geschikte moment van de punctie te bepalen. Vlak voor de punctie wordt nog een echo-onderzoek gedaan. Als hierbij blijkt dat het grootste deel van de follikels al is verdwenen, (een kans van minder dan 1%) wordt in de regel geen punctie verricht. Voorbereiding Onthoudingsperiode. Hoewel hierover wel verschil van mening bestaat, zijn er aanwijzingen dat de kwaliteit van het sperma beter is na maximaal 2 à 3 dagen onthouding (dus de laatste zaadlozing 2 à 3 dagen voor de dag van de punctie), doch niet langer dan 5 dagen tevoren. Het beste is om gedurende een langere tijd te zorgen voor een min of meer regelmatige zaadlozing en onthouding aan te houden vanaf de dag voor de Pregnyl injectie Nuchter komen? Op de ochtend van de punctie hoeft u niet nuchter te komen.u mag een licht ontbijt gebruiken Kleding. Trek bij voorkeur een T-shirt met korte mouwen aan. Draagt u een kledingstuk met lange mouwen let er dan op dat dit, zonder te knellen, tot boven de elleboog opgetrokken kan worden. Dit in verband met het infuusnaaldje dat in een ader van de elleboogsplooi wordt gebracht voor de toediening van de medicatie. Aanmelding. Een half uur voor aanvang van de punctie dient de partner zich te melden bij het IVF-laboratorium voor de sperma-productie. Zorg ervoor dat er voldoende stickers (van vrouw en man) in uw bezit heeft. Het sperma wordt door masturbatie verkregen en opgevangen in een steriel plastic potje. Voor de sperma-productie is een speciale ruimte bij het IVF-laboratorium beschikbaar. U kunt er ook voor kiezen het sperma thuis te produceren. Zorg ervoor dat het semenpotje op lichaamstemperatuur vervoerd wordt. De reisafstand tot het ziekenhuis mag dan niet langer dan een half uur bedragen.

2 Voor de punctie zelf hoeft u zich niet aan te melden. U kunt plaatsnemen in de wachtkamer van de IVF-afdeling en wordt opgeroepen. Pijnstilling Het is moeilijk te voorspellen of u de punctie al dan niet pijnlijk zult vinden. Dat hangt van een aantal zaken af: hoe gespannen u bent, hoeveel zenuwweefsel er zich ter plaatse bevindt, waar de eierstokken liggen, hoeveel follikels er aangeprikt moeten worden, hoe groot de follikels zijn etc. Bij de punctie wordt gebruik gemaakt van 3 verschillende medicamenten: Rapifen, Dormicum en Pethidine. Rapifen. Dit is een kortwerkende, maar erg krachtige pijnstiller met een beetje kalmerend effect. Ongeveer een uur voor de punctie slikt u 1000 mg paracetamol (of Paracod = paracetamol + codeïne). Voorafgaand aan de punctie wordt een infuusnaaldje in een ader in de elleboogsplooi gebracht. Hierdoor wordt de medicatie toegediend. Tijdens de ingreep worden regelmatig bloeddruk, hartslag en zuurstofgehalte van het bloed gecontroleerd. Dormicum. Dit is een sederend (kalmerend/slaapverwekkend) middel. Ongeveer een uur voor de punctie slikt u 1000 mg paracetamol (of Paracod = paracetamol + codeïne). Voorafgaand aan de punctie wordt een infuusnaaldje in een ader in de elleboogsplooi gebracht. Hierdoor wordt een kleine hoeveelheid Dormicum direct in de bloedbaan toegediend. Dit geeft meestal het gevoel alsof u een borreltje teveel op heeft (draaierig, rustig, een beetje onverschillig). Pethidine. Dit is een pijnstiller uit de morfinegroep. De injectie wordt een half uur voor de punctie toegediend in de bilspier. Voor dit middel wordt gekozen als u lastige bloedvaten heeft of als de positie van de eierstokken deze aanpak wenselijk maakt. Na afloop van de punctie wordt u op een brancard gelegd en naar de, naast de punctiekamer gelegen, uitslaapkamer gebracht om de medicijnen te laten uitwerken. Bij het afspreken van de punctie wordt door het behandelteam de voor u meest geschikte vorm van pijnstilling voorgesteld. Zeker als u zelf al ervaring heeft opgedaan bij een eerdere IVF-behandeling kunt u aangeven of deze aanpak goed bevallen is of dat u voor andere medicatie kiest. Narcose. Op medische indicatie (zeer zeldzaam) kan het nodig zijn de punctie onder algehele anesthesie (narcose) uit te voeren. De punctie vindt dan op de operatie-afdeling plaats. U wordt voor een dagopname opgenomen op de verpleegafdeling. De punctie zelf De punctie vindt plaats in de echokamer. De echokop wordt voor de punctie steriel ingepakt en voorzien van een naaldgeleider. Met behulp van een stippellijn op het beeldscherm worden de follikels via de vagina aangeprikt en leeggezogen. De inhoud van de follikels wordt opgevangen in glazen flesjes die in een warmhoudblok van 37oC staan.

3 Hoe vaak geprikt moet worden hangt af van het aantal follikels en hun ligging ten opzichte van elkaar. Wanneer de follikels dicht bij elkaar liggen is het vaak mogelijk om met één prik door de vaginawand meerdere follikels leeg te maken. Alle follikels, zowel de grote als de kleine, moeten worden aangeprikt en leeggezogen. Direct na de punctie worden de flesjes met follikelvocht door de IVF-verpleegkundige van een naamsticker van de vrouw voorzien en vervolgens naar het IVF-laboratorium gebracht. Ongeveer een half uur na de punctie kunt u bij het IVF-laboratorium gaan informeren hoeveel eicellen er zijn gevonden en of de spermakwaliteit voldoende is. Pas als het IVF-laboratorium groen licht heeft gegeven en u, mevrouw, zich goed voelt, mag u naar huis. Nazorg Na afloop van de punctie is er als regel gering vaginaal bloedverlies (een inlegkruisje is toereikend) en menstruatie-achtige buikpijn. Mocht u napijn hebben dan mag u uitsluitend paracetamol gebruiken. Het is van belang rust te nemen. Luister naar uw lichaam! Onderneem alleen die activiteiten die uw buik u toestaat. Na de punctie krijgt u een punctieverslag mee. Hierop staat welke medicijnen u nog moet gebruiken (injecties Pregnyl 1500 IE of vaginale capsules Utrogestan ) en hoe u contact kunt hebben met het laboratorium om te horen of de bevruchting is gelukt en zo ja wanneer en hoe laat de terugplaatsing is gepland. Gedurende een week dient u zich dagelijks te wegen en te temperaturen. Tevens moet u de eerste week na de punctie veel (tenminste 2 liter per dag) en gevarieerd drinken. De dag na de punctie Kans dat de bevruchting lukt. Het streven is om één of meer bevruchte eicellen te verkrijgen die zich blijven delen in steeds meer cellen. In de eerste plaats is hierbij van belang het aantal (rijpe) eicellen dat bij de punctie wordt verkregen. Het aantal eicellen, maar ook hun kwaliteit, verschilt per persoon maar ook per poging en neemt af bij het ouder worden. Een andere belangrijke factor is de kwaliteit van het sperma. Het aantal zaadcellen en de kwaliteit van hun beweeglijkheid spelen een belangrijke rol bij de bevruchting. Ook dit wisselt per persoon en per poging. In 2013 ontstonden er bij 86% van de IVF-pogingen en 95% van de ICSI-pogingen één of meerdere embryo s. Van alle verkregen eicellen liet bij IVF-pogingen bijna 50% zich bevruchten, terwijl bij ICSI-behandelingen bijna 70% van de geïnjecteerde eicellen de volgende dag tekenen van bevruchting toont. De bevruchting zelf. De eicellen die in het follikelvocht worden gevonden, worden in een kweekbakje (petrischaaltje) gedaan. In het petrischaaltje bevindt zich de kweekvloeistof. De kweekschaaltjes worden in de broedstoof bewaard. Hierin worden de omstandigheden waaronder de natuurlijke bevruchting en eerste delingen plaatsvinden zo goed mogelijk nagebootst.

4 Het sperma van de partner wordt bewerkt. Door deze bewerking worden de beste zaadcellen (wat betreft beweeglijkheid en vorm) geselecteerd. Vroeg in de middag worden de zaadcellen bij de eicel(len) gevoegd of, in geval van ICSI, in de rijpe eicellen geïnjecteerd. Daarna is het afwachten of de bevruchting lukt en of de bevruchte eicel zich blijft doordelen. De volgende ochtend worden alle eicellen nagekeken om te zien of er bevruchting heeft plaatsgevonden. De eicellen die abnormaal bevrucht zijn (waar niet één maar twee zaadcellen in zijn binnengedrongen) worden verwijderd en de eicellen die de gebruikelijke tekenen van bevruchting missen worden apart gehouden. De dag na de punctie krijgt u te horen of de bevruchting gelukt is. Heeft er bevruchting plaatsgevonden dan wordt door de medewerker van het IVF-laboratorium meteen een afspraak voor een terugplaatsing gemaakt. Zijn er nog geen tekenen van bevruchting te zien, of zijn de tekenen van bevruchting bij slechts één eicel aanwezig, dan wordt u gevraagd de volgende dag terug te bellen. De terugplaatsing Hoeveel dagen na de punctie? Als regel wordt de terugplaatsing 3 dagen na de follikelpunctie uitgevoerd. Hoeveel embryo's worden er teruggeplaatst? Een embryo dat zich volgens schema ontwikkelt bestaat 2 dagen na de punctie uit 4 cellen en 3 dagen na de punctie uit 8 cellen. Op de dag van de terugplaatsing wordt beoordeeld welke embryo s zich het best ontwikkeld hebben. Hierbij wordt gekeken naar de gelijkmatigheid van de celdeling, de delingssnelheid, de aanwezigheid van fragmentatie (kleine korreltjes naast de cellen), en de ontwikkeling van het embryo in de dagen ervoor. Het aantal embryo s dat wordt teruggeplaatst is afhankelijk van 1. de leeftijd van de vrouw 2. betreft het de 1e, de 2e of 3e poging? Sinds 1 januari 2013 mag van de overheid bij paren waarvan de vrouw jonger dan 38 jaar is bij de 1e en 2e poging per keer één embryo worden teruggeplaatst. Bij de 3e poging kan er in overleg gekozen worden voor terugplaatsing van 2 embryo s. Bij paren waarvan de vrouw 38 jaar of ouder is mag vanaf de 1e poging gekozen worden voor terugplaatsing van 2 embryo s. Wij adviseren bij de 1e poging ongeacht de leeftijd van de vrouw één embryo te laten terugplaatsen. Soms zijn er medische redenen om nooit meer dan 1 embryo terug te plaatsen. Denk daarbij aan een afwijkende vorm van de baarmoeder of een eerdere zwangerschap die in een (extreme) vroeggeboorte is geëindigd. Mocht dit voor u gelden dan heeft de IVF-arts/gynaecoloog dit tijdens het intake-gesprek gemeld. De terugplaatsing zelf. Vlak voor de terugplaatsing zal één van de laboratoriummedewerkers u uitleggen hoe de bevruchting en embryo-ontwikkeling is verlopen. Zij kunnen u vertellen wat de kwaliteit van de embryo s is en welk embryo voor terugplaatsing in aanmerking komt.

5 De terugplaatsing gebeurt op de gynaecologische stoel in de ruimte naast het IVF-laboratorium en is waarschijnlijk het beste te vergelijken met het maken van een uitstrijkje. De terugplaatsing wordt gedaan onder geleide van een echo via de buik. Om goed beeld te krijgen is een halfvolle tot volle blaas nodig. Bovendien strekt de gevulde blaas de baarmoeder een beetje waardoor het traject dat door de terugplaatsslangetjes afgelegd moet worden minder bochtig wordt. Dit vergemakkelijkt over het algemeen de terugplaatsing. De procedure: Met een echo via de buik wordt de baarmoeder in beeld gebracht. Het speculum wordt ingebracht en de baarmoedermond schoongeveegd. Op geleide van het echobeeld wordt een dun slangetje (de buitencatheter) via de baarmoederhals tot in de baarmoederholte gebracht. Het terug te plaatsen embryo wordt door de laboratoriummedewerker in een nog dunner slangetje (de binnencatheter) opgezogen en deze binnencatheter wordt via de buitencatheter tot in de baarmoeder-holte gebracht. Het embryo wordt met een zeer kleine hoeveelheid vloeistof in de baarmoederholte gespoten. Dit is te zien op het beeldscherm van het echo-apparaat. De catheters worden teruggetrokken en onder de microscoop wordt gekeken of er niets in de catheter is achtergebleven. Blijkt het embryo nog in de binnencatheter te zitten dan wordt de procedure herhaald. Als de catheter leeg is, wordt het speculum verwijderd. Daarna blijft u nog 5-10 minuten liggen. Na een voorspoedige terugplaatsing is er over het algemeen geen bloedverlies. Moet er iets langer met de buitencatheter naar de goede weg gezocht worden dan kan er een heel klein beetje bloedverlies zijn. Bloedverlies na de terugplaatsing is niet afkomstig uit de baarmoederholte en is derhalve niet nadelig voor de kans van slagen. Wat gebeurt er met embryo's die niet teruggeplaatst worden? Wanneer er na de terugplaatsing nog embryo s van goede kwaliteit overblijven worden deze, zo mogelijk, voor u ingevroren. Voor aanvang van de eerste IVF of ICSI-poging heeft u het zogenaamde cryo-contract ondertekend. Als er na de terugplaatsing nog embryo s over zijn krijgt u, als regel binnen 3 weken, schriftelijk bericht of er, en zo ja hoeveel, embryo s voor u zijn ingevroren. Deze ingevroren embryo s kunnen na een eventuele zwangerschap of na het mislukken van de poging, worden ontdooid en teruggeplaatst (in geval de embryo s het invries/ontdooiproces hebben overleefd). Powered by TCPDF (