Het had heel anders kunnen aflopen Hij is door het oog van de naald gekropen. Frans Meijaard van Duikshop Oktopussy in Wemeldinge is blij dat hij kan navertellen wat er in zijn vulstation gebeurde. Nadat de duikwereld enkele weken geleden al werd opgeschrikt door een dodelijk ongeluk vanwege een losschietende kraan, is het opnieuw misgegaan. Dit keer gelukkig zonder dat er slachtoffers zijn te betreuren. Op 7 oktober worden bij Duikshop Oktopussy in Wemeldinge 4 flessen aangeboden om te vullen. Van een van de flessen is de draaiknop kapot en het verzoek was deze te vernieuwen. Ondertussen worden de flessen gevuld tot 200 bar. Net toen Frans Meijaard op het punt stond deze fles dicht te draaien, gebeurde het. Met een enorme knal schiet de kraan van de fles. Frans vertelt: Je knippert even met je ogen en ziet dan de enorme ravage om je heen. Het plafond ligt beneden op de vloer in een warboel van isolatiemateriaal en andere zaken. Door de openstaande deur trekt de stofwolk weg en langzaam komt het besef terug. Ik kom tot de conclusie dat er lichamelijks niets geraakt is, alleen een beetje doof aan één oor door de drukgolf. En ook de klanten die iets verder op staan, mankeren niets en zijn alleen enorm geschrokken. De fles staat rechtop en de kraan ligt ernaast en zit nog vast aan de vulslang die ongeveer 30 cm langer geworden is. Dan is ook direct de oorzaak te zien. Het blijkt namelijk dat de (club) fles met herkeuring mrt2013 voorzien is van draad 3/4G terwijl de kraan M25x2 draad heeft. Dit grijpt natuurlijk niet goed in elkaar en is daardoor een tijdbom die elk moment kan afgaan. Frans vervolgt: Hier ben ik al 20-25 jaar lang bang voor geweest dat het ook mij eens zou kunnen gebeuren. Zo lang is het ongeveer geleden dat alle flesleveranciers hebben besloten om allemaal dezelfde draad M25x2 in hun flessen te gaan maken. Daarvoor waren er ook die 3/4 G gebruikten. En daar zit het probleem, want een kraan M25x2 past wel in een 3/4 G fles, en moet op het laatste deel nog een beetje vast gezet worden om hem dicht te krijgen. Ik heb het de afgelopen jaren al vaker gehoord dat er op deze wijze een kraan van fles is afgeschoten met meer of minder lichamelijk letsel. En zolang de flessen met 3/4 G in omloop blijven kan dit dus opnieuw gebeuren. Zeker omdat de kraan 3/4 G niet meer courant leverbaar is, en er steeds weer nieuwe duikers komen die niet van het bestaan van deze flessen met afwijkende draad afweten. Om definitief met dit probleem af te rekenen zouden deze flessen 3/4 G, die allen ouder dan 20 jaar zijn, niet meer voor herkeuring in aanmerking moeten komen. Via het keuringsbedrijf heeft Frans dit aan de toezichthouder de Dienst voor het Stoomwezen voorgelegd, maar hierop kreeg hij als antwoord dat men niet van plan is om hier uitvoering aan te geven. Men stelt dat een goedgekeurde fles met een goed gemonteerde kraan veilig is! Precies, maar zo komen we dus niet van het gevaar af. Frans roept iedereen binnen de duikwereld op om het volgende te doen: Controleer of je oude flessen met 3/4 G hebt. Dit staat altijd op een fles vermeld. Controleer of de juiste kraan gemonteerd is. Dit staat op de meeste kranen vermeld Laat deze fles niet meer herkeuren en verkoop ze niet verder.
Frans: Ik hoop dat iedereen die een oude fles met 3/4 G draad heeft zijn verantwoordelijkheid neemt en de fles niet meer laat keuren. Want zolang deze flessen in omloop blijven kan het weer opnieuw gebeuren dat er een verkeerde kraan gemonteerd wordt. En het mag niet zo zijn dat er nog meer slachtoffers kunnen vallen. Overigens geldt met directe ingang bij Duikshop Oktopussy het volgende: Zolang niet vaststaat dat dit daadwerkelijk gebeurt, kunnen alle flessen met 3/4 G draad alleen via onze vulautomaat zelf gevuld worden. Hetzelfde geldt voor flessen met klein conische draad W 19.8 Oktopussy verleent geen medewerking meer aan het ter herkeuring brengen van deze flessen. Ook collega Martijn Hanson van Duikcentrum de Grevelingen is erg geschrokken. Hij besloot na een eerder ongeval waarbij de eigenaar van een vulstation zwaargewond raakte, al bijna 2 jaar geleden flessen met klein-, grootkonische en 3/4 gas kranen niet meer te vullen, uit veiligheidsoverwegingen voor de klanten als het eigen personeel. Martijn Hanson: Het incident bij onze collega van Duikshop Oktopussy geeft aan dat ons gehanteerde beleid juist is en dit soort ongevallen voorkomt. Zeker gezien het aantal bezoekers in en rond het Duikcentrum, zijn wij ons bewust dat dergelijke ongevallen desastreuze gevolgen kunnen hebben. Als duikcentrum zien wij graag dat deze oude standaard van flessen met met klein-, grootkonische en 3/4 gas kranen, zo snel mogelijk uitgefaseerd wordt.
De juiste kraan op je fles? Een kraan die van een fles schiet. de gevolgen zijn niet te overzien. Hoe zit het met jouw kraan? Juist schroefdraad? Goed onderhouden? Kortom, hier valt niet mee te spotten. De duikfles. Normaal gesproken kijk je er zelf misschien één keer per jaar naar en laat je er eens in de vijf jaar naar kijken. En afhankelijk of hij dan wel of niet inwendig wordt schoongemaakt, blijft het voor de meeste duikers daarbij. Kennelijk kan er dus weinig mis mee zijn. Of gaan we daar een beetje te gemakkelijk van uit? Een jaarlijkse visuele inspectie op corrosie (zowel inwendig als uitwendig), putinslagen en andere onvolkomenheden doen we allemaal wel en de meeste duikers houden zich ook aan de verplichte vijfjaarlijkse hydrostatische keuring door de inspecteurs van het Stoomwezen. Vaak zien jij en zij niets en zijn er dus ook geen problemen. Met de fles is dus niets aan de hand. Maar wat vaak vergeten wordt, is dat er op de fles ook nog een ander onderdeel gekoppeld of beter gezegd geschroefd wordt: de kraan. En die kraan is nu precies de oorzaak van veel problemen en ongevallen. Het komt helaas in de praktijk nog (te) vaak voor dat er een verkeerde kraan op de fles gemonteerd wordt. Niet elke kraan past op elke fles. Elke kraan heeft een standaard schroefmaat (de huidige voor perslucht is M25x2) en ook elke perslucht- of duikfles heeft een standaard schroefmaat (ook M25x2 voor duikflessen). De enige juiste combinatie is dus een fles en kraan met beide M25x2 en gelukkig voor ons duikers staat dit vaak op zowel de kraan als op de fles aangegeven. Maar zeg eens eerlijk, wie heeft daar wel eens naar gekeken? Dat is dus precies waar de verschillende duikscholen, duikwinkels en persluchtvulstations zich zorgen over maken. Het is de laatste tijd weer een paar keer voorgekomen dat er bij (of net na) het vullen een kraan uit een fles schoot. En
geloof me, als er 232 bar (of soms zelfs meer) druk op staat, wil je daar niet in de buurt zijn. Waarom een kraan uit een fles schiet? Eigenlijk is dat heel simpel: de kraan past gewoon niet op de fles. Zo op het oog lijkt het allemaal wel goed te zitten, maar als je er met een vergrootglas naar kijkt, zie je dat de schroefdraad van de kraan zich aan de schroefdraad van de fles aangepast heeft. De fles is meestal van staal en de kraan van messing. En ook hier wint de sterkste, het staal dus. Het lijkt dus of de kraan goed op de fles zit, maar in werkelijkheid zit je eigenlijk met een nog onafgeschoten projectiel. Hoe kan het gebeuren dat er een verkeerde kraan op een fles zit? Simpelweg heeft dat te maken met het feit dat flessen lang meegaan, langer dan kranen plus het feit dat er vroeger voor de verschillende flessen verschillende afmetingen schroefdraad waren. Een fles kon G3/4 (driekwart gas) schroefdraad hebben. Net als de huidige M25x2 is dat een rechte draad. G3/4 schroefdraad is wat fijner en iets groter van doorsnede, maar door het geringe verschil met een M25x2 is het met een beetje kracht geen probleem om een M25x2 kraan in een G3/4 fles te draaien. Overigens moet je NOOIT kracht gebruiken, maar dat terzijde. In het geval van een M25x2 kraan in een G3/4 duikfles is de kans groot dat de kraan bij een druk van 180 bar uit de duikfles knalt. Het kan soms jaren goed gaan, maar dan ineens boem. Naast deze verschillende schroefdraden waar fouten mee gemaakt kunnen worden (en zelfs ons duikers is dat niet vreemd), bestaan er ook oude flessen met conische aansluiting. Deze zie je vooral bij dubbel zevens en oude brandweerflesjes. Vaak worden ze te koop aangeboden op sites als Marktplaats als iemand weer eens zijn zolder heeft opgeruimd. Conische kranen moeten op een speciale manier worden vastgezet. Hun aansluiting is zo klein dat een zogenoemde klein conische kraan in een M25x2 fles valt zonder dat er enige kans is dat iemand denkt dat het past. Hier kan het gelukkig dus niet echt mis gaan. Maar als het wel mis gaat, berg je dan maar. Als je het niet zelf ooit mee hebt gemaakt, kijk dan eens naar onderstaand filmpje op YouTube men heeft onder gecontroleerde omstandigheden de kraan van een fles afgetikt en het effect is dan toch wel heel groot. Kun je je voorstellen wat er van een duikschool, duikwinkel of persluchtvulstation overblijft als daar een fles op zo n manier gaat ronddansen? Geen wonder dus dat vulstations niet alleen maar naar de keuringsdatum kijken, maar ook steeds meer of de juiste kraan wel op de juiste fles zit. Je wilt het toch niet op je geweten hebben dat jij diegene bent wiens duikfles een winkel vernielt of nog erger, fysiek leed veroorzaakt? Zelf kun je hier natuurlijk ook iets aan doen: controleer of op kraan en fles dezelfde schroefdraad vermeld staat. Is dat niet zo of heb je twijfels, ga dan naar een expert, maar vul de fles in ieder geval niet! En voor de duikers met oude duikflessen, er zijn uiteraard ook nog nieuwe kranen te koop voor jullie type schroefdraad. Wellicht wordt de aankoop van de goedkope oude duikfles dan wat duurder, maar het is wel zo veilig.
En als laatste nog een tip in het kader van juiste kraan op juiste fles en weet wat je koopt. Als je een kraan tegenkomt die geschikt is voor 300 bar kan deze, mits de schroefdraad passend is, gemonteerd worden op een 232 bar fles. Besef wel dat 300 bar-kranen zijn gemaakt voor DIN en niet voor INT en dat de beugels voor een INT-aansluiting er dus niet om heen passen Misschien kun je dan toch maar beter een 232 bar-kraan kopen met de juiste schroefdraad, want inserts of adapters aanpassen, dat werkt niet.