Welkom Uitreiking KIVI-NIRIA Speurwerkprijs 2007 Innovatie in de praktijk: De Energieproducerende Kas Stef Huisman
Teelt groenbonte tropische bladplanten voor hydrocultuur Tot 2005 Meerdere locaties 2005 Bouw nieuw bedrijf van 2,5 ha gebied Bergerden Eb en vloed betonvloer + tafels + containers Inpassing EnergieProducerende Kas (EPK) op 5.530 m², waarvan ½ EPK en ½ Referentie
Kwekerij Stef Huisman en innovatie Aardbei planten koelen WarmteKracht nutsoptie Clusterconcept Bergerden EnergieProducerende Kas Verdere ontwikkeling? Veel gevraagde gast/gastheer/spreker
Glastuinbouwsector Nederland Status Leidend in de wereld Coöperatief Innovatief Bedreigingen Energie Kosten Imago
Energie en glastuinbouw Hoog energieverbruik hoge CO 2 uitstoot Grote afhankelijkheid van fossiele energie ruim 10% vh jaarlijkse aardgasverbruik in Ned Stijgende olie- en gasprijzen bedreigend voor concurrentiepositie; Grote energie-efficiency gerealiseerd Beperkte toepassing duurzame energie
Nieuwe initiatieven nodig brainstorm energie glastuinbouw Tuinbouwkas = broeikas = zonnecollector Concept Kas als Energiebron Kas sluiten kas koelen energie oogsten energie opslaan energie hergebruik EnergieProducerende Kas Van grootverbruiker fossiele energie naar gewaardeerd leverancier van duurzame energie
Concept EnergieProducerende Kas Sluiten kas en toepassing hoogisolerende kasbedekking Toepassing efficiënte warmtewisselaars Oogst, opslag en hergebruik warmte en koude in aquifers Zonnewarmte = 100 m 3 gas/m 2 Gebruiker: 40 C Warmte productie Elektra pompen etc. Warmtebehoefte kas Kleilaag Opslag in zandlaag (Aquifer)
Kwekerij Stef Huisman ontwikkelt mee 2002 : Ontwikkeling project technisch + financieel 2003: Concrete nieuwbouwplannen Kwekerij Stef Huisman 2004/2005: Ontwikkeling FWX-productie 2005: Nieuwbouw met daarin EnergieProducerende Kas 2005/2006: Realisatie EnergieProducerende Kas installatie Mei 2006: Officiële opening EnergieProducerende Kas
Een gezamenlijke inspanning Idee en initiatief Ontwerp en realisatie Uitvoering onderzoek Financiering
Doelstelling EnergieProducerende Kas Met zo min mogelijk fossiele brandstof (t.b.v de aandrijfenergie) zo veel mogelijk duurzame energie (zonne-energie) oogsten waarbij: netto energie overblijft Kasklimaat + teeltomstandigheden verbeteren er economisch rendabel kan worden geteeld Belangrijk = Optimale apparatuur
Voorontwerp door LekHabo Koeltoren Lexan ZigZag Beschaduwend scherm CO 2 ventilator gasturbine TSA TSA FiWiHEx FiWiHEx FiWiHEx FiWiHEx Nevelsproeiers Koude bronnen warme bronnen
Innovatieve componenten Fine Wire Heat Exchanger (FIWIHEX) Warmtewisselaar water-lucht met ventilator: Verbruikt minder primaire energie Zorgt voor luchtbeweging in de kas Efficiënt koelen, condenseren en verwarmen Levert een homogeen kasklimaat
Innovatieve ontwikkeling: Van rond naar lineair
verwacht energiegebruik en -levering Warmte overschot Energie producerende kas 300 MJ/m2 warmte levering 60 kwh/m2 elektriciteit = 216 MJ/m2 energie Startjaar was al bijna energieproducerend
Ervaringen tot nu toe 35 30 gem weektemperatuur oc energieprod kas referentiekas 25 20 15 25 30 35 40 45 50 weeknr Kasluchttemperatuur is prima beheersbaar
Schermgebruik levert forse beperking warmte-oogst 1500 1000 lichts om binnen [J/cm2] zonder s cherm energieprod kas referentiekas 500 0 0 5 10 15 20 25 weeknr
Resultaten: energiebalans aquifer 400 300 aquifervulling [MJ/m2] 1 okt 200 100 laden ontladen 28 mrt 0 laden -100 0 50 100 150 200 250 300 350 dagen vanaf 1 juni
Technische ervaringen Aanloopproblemen: bronklep geblokkeerd, lekkage leiding en ontluchten Zuurstoftoetreding en roest voorkomen Installatie eenvoudiger maken + inregelen Gelijktijdig ontvochtigen en verwarmen is complex Een warme bron op 20 C krijgen is moeilijk
Gesloten kas teelt Heeft invloed op: Temperatuurregime CO 2 niveau Schermen Luchtvochtigheid Gewasbescherming
Teelttechnische ervaringen Groei, kleur en hardheid planten boven verwachting (Semi-)gesloten telen opnieuw leren telen Doel 2007: Werken aan vermindering van het (schaduw)schermgebruik
EPK teelt en klimaat
Ervaringen innovatie proces Belangstelling = groot + divers Risico s afdekken = moeilijk punt Traject na opstart = zeer intensief Meerdere innovatietrajecten tegelijk doorontwikkeling FWX (technisch/productie) ontwikkeling tuinbouwsysteem ontwikkeling teeltmogelijkheden & teeltkennis
Verdere energie-ontwikkelingen? Hogere waardering voor WK producten elektra CO2 glastuinbouw benut alle WK (rest)producten + produceert schonere rookgassen Overschotwarmte oogsten belichting schermen Integratie biomassa met glastuinbouwlocaties goedkoper + schoner + optimale productbenutting Eerst semi gesloten telen
Welke kant gaat het op? Deltaplan energie met glastuinbouw rol? Glastuinbouw als grote speler op de energiemarkt Net-onbalans opvangen
Op termijn? Tuinbouwclustering doorontwikkelen laagwaardige warmte dichtbij benutten hoogwaardige warmte voor langere afstand Doorontwikkelen (semi) gesloten geconditioneerd duurzaam telen Nieuwe kassen / nieuwe kansen vormgeving vrij optimalisatie (nieuwe) productiemethodes integratie van (niet tuinbouw) functies inpassing in de omgeving