Vlaamse woonzorgcentra

Vlaamse woonzorgcentra Een stand van zaken na 3 jaar inspectiewerk Toelichting bij het rapport door Stef Van Eekert

Aanpak Wegwijs Toelichting per thema Besluit

Wegwijs Eerst iets over de terminologie WZC: WoonZorgCentrum, verzamelterm voor alle rusthuizen ROB: rustoord voor bejaarden. Term uit de RIZIV financiering. Voor elke ROB-bed krijgt de voorziening een bepaald zorgforfait. In principe bedoeld voor bewoners met een laag zorgprofiel. RVT: rust en verzorgingstehuis. Term uit de RIZIV financiering. Voor elke RVT-bed krijgt de voorziening een hoger zorgforfait. Bedoeld voor bewoners met een hoog zorgprofiel. Hogere eisen op het vlak van personeel, zorg en infrastructuur

Wegwijs Cijfergegevens beleidsrapport WZC-inspecties periode 2009-2011 Totaal aantal inspecties uitgevoerd in WZC 1.706 Aantal voorzieningen waarvan gegevens zijn opgenomen in beleidsrapport 717 95% sector Geïnspecteerde VZ volgens beheersvorm Openbaar Privé vzw Totaal 211 135 371 717 Onaangekondigde inspecties 658 Aangekondigde inspecties 59 Totaal 717 Geïnspecteerde VZ volgens erkenningsvorm ROB/WZC RVT Totaal 124 593 717 Geïnspecteerde VZ volgens schaalgrootte <60 61-120 >120 Totaal 226 335 156 717 Geïnspecteerde VZ volgens regelgeving Ouderendecreet WZC-decreet Totaal 124 593 717 VZ met erkenning NAH 14

Basis- en focusmodules Jaar Basismodules Focusmodules 2009 2010 2011 Profiel en aantal bewoners Infrastructuur Logistiek Personeelsformatie Zorgpraktijk en -dossiers Zorgcontinuïteit Bejegening (o.b.v. rondgang) Inspraak Klachtenbehandeling Klachtenanalyse Evaluatie dienstverlening Kwaliteitsplanning Voeding Preventiebeleid Opname- en ontslagbeleid Facturatie en geldbeheer Kwaliteitsplanning Zorgpraktijk en -dossiers: aandacht voor fixatie en medicatiebeheer

Profiel en aantal bewoners Zorgprofielen B: 36% C: 17% CD: 46% CC: 0,13% Bewoners 2009-2011: 61.615 RVT statuut 57% Overige 1,7% ROB statuut 41% O: 35% A: 36% B: 13% C: 6% CD: 10% Aandachtspunt 45% populatie: bewoners met dementie Aandachtspunt WZC (ROB + RVT) zijn in grote mate verzorgingstehuizen geworden, met een aandeel van 70% zwaar zorgbehoevenden. In WZC zonder RVT: 29% zwaar zorgbehoevenden

Profiel en aantal bewoners Zorgprofielen Hoge zorggraad (70% van de bewoners zijn zwaar zorgbehoevend) WZC zijn dus in grote mate verzorgingstehuizen geworden Hoog % personen met dementiesyndroom (45%) Hebben nood aan extra zorg, veiligheidsmaatregelen en begeleiding.

Aandachtspunt Een aantal van deze tekorten kunnen nochtans opgelost worden zonder structurele, ingrijpende werken. Infrastructuur Kleine tekorten Geen bereikbaar oproepsysteem Niveauverschillen in voorziening Geen wastafel tweepersoonskamer (na 85) Geen handgrepen in gem. Geen gemeenschappelijk sanitair Geen koelkast op de kamer Geen handgrepen in gemeenschappelijk Onvoldoende beveiliging Geen ongehinderd zicht vanuit kamers Verlichting niet bedienbaar vanuit bed Sanitaire cel niet aangepast Oproepsysteem niet in alle kamers/lokalen Geen aangepaste zonnewering 12% 12% 13% 14% 17% 18% 18% 19% 24% 24% 25% 27% 30% 0% 10% 20% 30% 40%

Infrastructuur Structurele tekorten Meer dan 2 bedden per kamer Netto-opp eenpersoonskamer te klein Onvoldoende eet- en zitkamers Geen eet- en zitkamer per leefgroep 6% 6% 7% 10% Geen geacclimatiseerde leefruimte 14% Geen sanitair in kamer 17% 0% 5% 10% 15% 20%

Infrastructuur Onderscheid maken tussen: Relatief kleine ingrepen (oproepsystemen, steunen, ), met uiteraard impact op bewoners. ZI vraagt daar aandacht voor Structurele tekorten 6% nog 3- of 4 persoonskamers 9% van de kamers nog geen sanitaire cel 3% van de voorzieningen nog geen enkele kamer met sanitaire cel Deadline: 2019

Thematische bespreking Personeelsformatie Redenen personeelsnorm niet conform Onvoldoende kine/ergo/logo 5% Onvoldoende dagelijks verantwoordelijke 6% Onvoldoende hoofdverpleegkundigen 6% Onvoldoende reactiveringspersoneel Onvoldoende deskundigen animatie/activatie Onvoldoende verpleegkundigen 8% 9% 9% Onvoldoende verpleegkundigen (RVT) 17% 0% 5% 10% 15% 20%

Personeelsformatie Bijkomende analyse verplegend personeel Totaal verpleegkundigen volgens erkenningsvorm ROB/WZC RVT Totaal effectief 367,07 7.891,44 8.258,51 vereist 259,07 7.453,07 7.712,13 % verschil t.o.v. vereist 41,7% 5,9% 7,1% Aandachtspunt Het moet mogelijk zijn dat een bewoner zorgomkadering krijgt volgens zijn profiel en niet volgens erkenningsvorm van de voorziening. Aandachtspunt Sectorbrede surplus neemt niet weg dat er individuele tekorten zijn. Totaal verpleegkundigen volgens beheersvorm Openbaar Privé VZW Totaal effectief 3.110,99 925,30 4.222,22 8.258,51 vereist 2.718,83 970,30 4.023,00 7.712,13 % verschil t.o.v. vereist 14,4% -4,6% 5% 7,10%

Personeelsformatie Bijkomende analyse verzorgend personeel Totaal verzorgenden volgens erkenningsvorm ROB/WZC RVT totaal effectief 684,72 12.734,77 13.419,49 vereist 388,6 8.197,70 8.586,30 % verschil t.o.v. vereist 76,20% 55,30% 56,30% Totaal verzorgenden volgens beheersvorm Openbaar Privé VZW totaal effectief 5.075,39 1.476,92 6.867,17 13.419,49 vereist 3.026,73 1.113,87 4.445,70 8.586,30 % verschil t.o.v. vereist 67,7% 32,6% 54,5% 56,3%

Personeelsformatie Bijkomende analyse aantallen zorgpersoneel 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% min -60- -40- -20-0- +0- +20- +40- +60- +80- >100 >200 0% 100% 80% 60% 40% 20% 20% 40% 60% 80% 100% % % openbaar 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 17,0%29,1%35,4%12,1% 4,4% 1,9% 0,0% privé 0,0% 0,0% 0,8% 2,5% 10,7% 0,8% 52,1%13,2% 9,9% 4,1% 4,1% 0,8% 0,8% VZW 0,0% 0,0% 0,0% 0,8% 4,1% 0,0% 23,5%39,5%18,2% 6,6% 3,3% 3,3% 0,6%

. Naast de verplichte disciplines is er ook personeel extra in dienst (o.a.): o administratief personeel - in 68% van de voorzieningen o andere (niet gespecifieerd door inspecteur) - in 50% van de voorzieningen o logistiek personeel - in 42% van de voorzieningen o maatschappelijk werker - in 29% van de voorzieningen o hoofd bewonerszorg in 15% van de voorzieningen o kwaliteitscoördinator - in 10% van de voorzieningen Verhoudingsgewijs heeft de openbare sector het meest bijkomend personeel in niet verplichte disciplines in dienst, gevolgd door de VZW-sector. De privésector heeft het minst bijkomende disciplines in dienst.

Personeelsformatie Gekende problematiek van tekort aan verpleegkundigen (17%). Globaal gezien geen tekort volgens de norm, maar slecht verdeeld. Reëel risico: geen verpleegkundige permanentie mogelijk. Voorzieningen leveren heel wat inspanningen m.b.t. extra personeel: ondersteunend, staf, maar vooral extra verzorgend personeel Opvallend: tekorten in animatie, ondanks subsidiëring

Thematische bespreking Zorgdossiers Redenen niet naleving normen Geen instemming met zorgplan 26% Ontbrekende elementen in zorgdossier Zorgplannen: onvoldoende instructies Toegediende zorg: onvoldoende geregistreerd en afgetekend 37% 37% 47% Betekent niet dat zorg niet geleverd is. Betekent wel dat zorgdossier onvoldoende benut wordt als intern communicatiemiddel. 0% 10% 20% 30% 40% 50%

Thematische bespreking Zorgdossiers Belangrijke basis voor professionele zorg, hulpmiddel voor goed gedocumenteerde en gestructureerde zorg, maakt evaluatie en opvolging op hoger niveau mogelijk 1/4 e voorzieningen: elektronisch dossier

Thematische bespreking Zorgpraktijk Redenen niet naleving normen Geen correcte medicatiebedeling vastgesteld 3% Onvoldoende hulp vastgesteld/ Onvoldoende hulp bij baden 7% Onvoldoende correcte opvolging medische richtlijnen 20% Onvoldoende veiligheid bewoner/ Producten onbeheerd achtergelaten 29% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35%

Thematische bespreking Zorgpraktijk Moeilijk om een volledig beeld van te krijgen vandaar belang indicatoren project Resultaten: 29% opmerkingen over veiligheid (onbeheerd achterlaten van medicatie, fixatie, ) zie ook populatie 7% vaststellingen over onvoldoende zorg strikte opvolging nodig 21% uitvoering door niet gekwalificeerd personeel zie ook personeel

Thematische bespreking Zorgcontinuïteit Onvoldoende personeelsleden 's nachts 1,3% Geen gekwalificeerd personeel nacht 2% Onvoldoende personeel voor hulp en oproepen 6% Geen verpleegkundige permanentie RVT 12% 0% 2% 4% 6% 8% 10% 12% 14%

Redenen niet conform Thematische bespreking Preventiebeleid Geen specifiek plan bij infectie Geen registratie aantal incontinente personen RVT Geen specifieke maatregelen Procedures handhygiëne en afzonderen bij besmettingsgevaar RVT 3% 4% 4% 5% Geen registratie valincidentie RVT Geen registratie nosocomiale infecties RVT Geen registratie ligwonden RVT 11% 17% 18% Geen preventiebeleid 31% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35%

Thematische bespreking Preventiebeleid Aandachtspunten preventiebeleid Geen andere informatieverstrekking handhygiëne Geen gebruik powerpointpresentatie 3% 4% Geen vorming handhygiëne Vorming niet voor alle betrokken personeel Geen afspraken in arbeidsreglement Geen affiches handhygiëne 8% 10% 11% 12% Geen folders voor bewoners handhygiëne Geen effectieve handhygiëne 18% 19% Onvoldoende middelen handhygiëne 25% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30%

Preventiebeleid Ondanks campagnes nog heel wat opmerkingen Permanente aandacht nodig

Kwaliteitsbeleid Hele weg afgelegd sinds 1997! Kritische bedenkingen: Als procedures aanwezig zijn, dat betekent nog wel niet dat ze gevolgd worden. Q-handboek blijkt niet altijd een werkinstrument. Omgekeerd: er is niet altijd een verband tussen beschikken over een procedure en naleven van de norm Voor ZI: nadruk op opvolgen van kwaliteit op resultaatsniveau, zelfevaluatie en kwaliteitsplanning

Detailanalyse Conclusies Voorzieningen zonder RVT erkenning hebben het op verschillende punten moeilijker om aan de regelgeving te voldoen In mindere mate hebben ook kleinschalige voorzieningen het moeilijk om aan alle regelgeving te beantwoorden. Privésector scoort minder op een aantal punten: tekorten aan verpleegkundigen, animatie, continuïteit van zorg, preventiebeleid, overschrijding capaciteit

Zorginspectie Nog meer risicogestuurd inspecteren: i.f.v. risico s (thema s) die het rapport aangebracht heeft en in die voorzieningen waar het nodig is 80% van de voorzieningen geen opvolgingsinspectie vraagt, de opvolging gebeurt administratief 13 % van de voorzieningen is een bijkomende opvolgingsinspectie nodig om na te gaan of ze effectief werk maken van remediëring en bij 7 % daarvan is een frequente (meermaals per jaar) opvolging nodig omdat ze onvoldoende of onvoldoende snel werk maken van remediëring en er risico bestaat op onverantwoorde zorg voor de bewoner. Cfr. SAR-advies over (o.a.) toezicht in de WZC: transparantie, gele/rode kaart