Periodieke uitgave van de gemeente Riemst Afgiftekantoor 3770 Riemst P 004432 INFOWIJZER OVERLIJDEN wijzer Overlijden België-Belgique P.B. 3770 Riemst 12/3889 Heruitgave mei 2015 Maastrichtersteenweg 2 b, 3770 Riemst tel. 012 44 03 00 fax 012 44 03 09 gemeentebestuur@riemst.be www.riemst.be mei 2015 (heruitgave) Info-wijzer Overlijden 1
Tegen wil en dank moeten wij vroeg of laat afscheid nemen van iemand die ons erg dierbaar is. Uitgerekend op het moment dat we in ons diepste gevoel geraakt zijn, dringen zich toch een aantal beslissingen op. In de korte periode tussen het overlijden en de uitvaart moet er immers veel worden geregeld. Omdat velen zich pas achteraf realiseren dat het afscheid nemen van een geliefde anders had gekund, wensen wij je wat bruikbare informatie te geven. Deze brochure wil je niet alleen informeren over een aantal zakelijke wetenswaardigheden; zij wil je ook een emotioneel houvast en enkele goedbedoelde adviezen meegeven. Wij zijn inmiddels al aan onze 9de herziene editie toe. De redactie wordt verzorgd door Chris Notelaers, Evy Reynders en Jean Geelen. Wij hebben ons ook gebaseerd op de brochure Wat te doen wanneer uw partner overlijdt, een gezamenlijke uitgave van de Koning Boudewijnstichting en de Koninklijke Federatie van het Belgische Notariaat. Mocht je nog bepaalde vragen hebben over een aantal onderwerpen die niet erg duidelijk zijn of die wij misschien uit het oog hebben verloren, kan je contact nemen met de dienst Bevolking en Burgerlijke Stand in het gemeentehuis tel. 012 44 03 11. Voor het luik pensioenen ben je het best geholpen bij Tine Coenegrachts van het Sociaal Huis Riemst Paenhuisstraat 15 - tel. 012 44 09 22. Voor meer informatie over nalatenschappen en testament neem je best contact met een notaris (zie gouden telefoongids index vooraan blz. 1-16, gele blz. 57 - hoofdstuk 5845). Sommige begrafenisondernemers sturen tegenwoordig ook een nazorgconsulent(e) bij je langs. Die hebben als taak je wegwijs te maken in al de administratieve formaliteiten die je nog ná een overlijden dient te vervullen. namens het gemeentebestuur, Guido Vrijens Marina Pauly Mark Vos gemeentesecretaris schepen van burgemeester Sociale Zaken INHOUD Woordje vooraf 2 Zoek een bondgenoot 3 Dringende schikkingen 3 1. Vaststelling van de dood door de dokter 2. Contacteer een begrafenisondernemer 3. Rouwdrukwerk 4. Verzekering 5. Aangifte van overlijden 6. Contacteer de werkgever van de overledene 7. Wilsbeschikkingen overledene Financiële schikkingen 7 1. Deblokkering van spaarboekjes, effecten,... 2. Levensverzekering 3. Schuldsaldoverzekering 4. Ziekteverzekering Pensioenen 9 1. Overlevingspensioen 2. Achterstallig pensioen 3. Voorschot op pensioen Wezenbijslag 11 Voogdij minderjarige kinderen 12 Diverse 12 1. Studietoelagen 2. Huishuur 3. Uw echtgeno(o)t(e) overleed ten gevolge van een arbeidsongeval of beroepsziekte 4. Ongeval gemeen recht 5. Belastingen 6. Wat met de wagen 7. Aangifte overlijden bij toeleveringsbedrijven Nalatenschap/successieaangifte 15 namens het Sociaal Huis, Jean Geelen secretaris Katja Onclin voorzitter 2 Info-wijzer Overlijden mei 2015 (heruitgave)
INFOWIJZER OVERLIJDEN ZOEK EEN BONDGENOOT Als iemand overlijdt die je dierbaar is, aarzel dan niet om steun te zoeken bij degene(n) waarbij je je goed voelt. Familie, vrienden en kennissen kunnen je helpen de belangrijke periode tussen het overlijden en de uitvaart bewust en intens te beleven. Nodig één persoon uit die mensenkring uit, om je te begeleiden in het nemen van noodzakelijke en belangrijke beslissingen. Vraag iemand die je vertrouwen geniet, betrokken is, maar toch in staat is de zaken nuchter te bekijken om in alle rust en kalmte besprekingen te voeren. Alleen voel je je machteloos en kun je geneigd zijn het hele gebeuren uit de hand te geven. Na de begrafenis kan dit een gevoel van onvoldaanheid geven. Rond de overledene cirkelen vele mensen, mensen die emotioneel betrokken zijn en mensen die beroepshalve aanwezig zijn. Door familie, vrienden en kennissen word je in deze moeilijke periode echt gedragen. Bij een ongeval of een misdrijf kun je ook gratis terecht bij Slachtofferhulp - Rozenstraat 28, 3500 Hasselt - tel. 011 23 23 40 (let wel, niet bij een dodelijk arbeidsongeval); als het overlijden een gevolg is van zelfdoding, kun je voor passende steun ook gratis terecht bij de Zelfmoordlijn tel. 1813 (gratis-nr) - www.zelfmoord1813.be/nabestaanden - en tel. 02 649 95 55, alsook bij Similes - tel. 016 24 42 01 en 011 30 57 25. Van beroepsmensen moet je wel verlangen dat ze je als klant behandelen. Dat betekent met het nodige respect en de noodzakelijke duidelijkheid. Een overlijden moet door een geneesheer worden geconstateerd en bevestigd door een wettig attest. De ambtenaar van de Burgerlijke Stand van de gemeente maakt je wegwijs in de wettelijke verplichtingen die een overlijden met zich meebrengt en geeft je de noodzakelijke documenten. Voor een uitvaartplechtigheid kan je kiezen tussen een kerkelijke en een burgerlijke dienst. Van een kerkelijke voorgang(st)er of een pastorale werk(st)er mag je verwachten dat hij/zij zich voldoende kan inleven in het gebeuren. Zo dient hij/zij de betrokkene inspraak te geven in het verloop van de kerkelijke afscheidsviering en in de keuze van de te gebruiken teksten. Zie ook verder bij Burgerlijke of godsdienstige plechtigheid. DRINGENDE SCHIKKINGEN Ook al word je omringd door mensen die je op dat ogenblik graag in je nabijheid hebt, toch moet je in de volgende uren en komende dagen afspraken regelen met verschillende dienstverleners. De herinnering aan het afscheid zou een goede herinnering moeten zijn; één die zo weinig mogelijk verstoord wordt door zaken die anders verlopen dan je zelf wilde. Maak personen die wegens hun beroep bij de begrafenis zijn betrokken duidelijk dat je pas na overleg met je bondgenoot beslissingen neemt. Meest dringende schikkingen 1. Vaststelling van de dood door een dokter. De wet schrijft voor dat het overlijden offi cieel moet worden vastgesteld door een arts. Bij een overlijden in een ziekenhuis of op weg ernaar, zorgt het ziekenhuis voor een overlijdensattest. Is er sprake van een overlijden in de huiselijke kring of elders, moet een dokter de dood vaststellen. 2. Contacteer een begrafenisondernemer. In de praktijk doen we meestal een beroep op een begrafenisondernemer. Je bondgenoot kan je begeleiden bij de keuze van de begrafenisondernemer en bij het maken van de nodige afspraken. Belangrijke criteria van de begrafenisondernemer bij die keuze zijn: De ruimte die hij laat voor je eigen inbreng en de hulp die hij hierbij biedt. Zijn houding als respectvolle buitenstaander. De openheid over prijzen vooraf en de gedetailleerde rekening achteraf, ook m.b.t. tot de prijs van het eventuele werk van de nazorgconsulent(e) die je ná het overlijden komt wegwijs maken in al de formaliteiten die je nog dient te vervullen. Naast de organisatie van de uitvaartplechtigheid kan de begrafenisondernemer instaan voor de aangifte van het overlijden, het aanvragen van een grafconcessie, het drukken van doodsbrieven, de publicatie van een overlijdensbericht in de krant enz Voor de begrafenisondernemer is zoiets een routineklus; voor de nabestaanden een intiem gebeuren. Daarom is het vanzelfsprekend dat de familie overal inspraak in heeft en dat er met hun wensen rekening wordt gehouden. mei 2015 (heruitgave) Info-wijzer Overlijden 3
3. Rouwdrukwerk en rouwadvertentie. Voor rouwdrukwerk bestaan geen wettelijke verplichtingen. Rouwdrukwerk geniet bij De Post een voorkeursbehandeling en is daarom best herkenbaar. De drukkers hebben een catalogus met voorbeelden met aparte prijsvermelding voor alle drukwerk. Hiervan wordt eerst een proefdruk gemaakt; pas na goedkeuring ervan door de betrokkene(n) volgt de druk van de defi nitieve versie. De aantallen, de verspreiding en de verzending worden met de familie besproken. Laat de drukker zijn afspraken noteren: Het overlijdensbericht moet immers op tijd klaar zijn. Voor een herdenkingsprentje heb je meer tijd. Vraag ook best om de drukproeven even mogen door te nemen, om spijtige vergissingen te voorkomen. Drukkers en begrafenisondernemers hebben meestal de gewoonte om ongevraagd reclame onderaan het drukwerk te vermelden. Misschien kan je ook hierover best afspraken maken. Een rouwadvertentie brengt een groter publiek op de hoogte van een overlijden en bevat in verkorte versie dezelfde gegevens als het overlijdensbericht. De prijs van een advertentie wordt berekend op basis van de ingenomen bladruimte en is per cm te betalen. Ook hieronder plaatst de begrafenisondernemer veelal een reclame. Het zou wenselijk zijn indien hij u daarvoor toestemming vraagt. Het Belang van Limburg stelt standformaten voor en publiceert jaarlijks de tarieven. 4. Verzekering m.b.t. overlijden Alsmaar meer mensen sluiten een polis af voor een verzekering m.b.t. overlijden. Deze verzekering treft de nodige schikkingen zoals overeengekomen in de polis. 5. Aangifte van overlijden De aangifte van overlijden gebeurt door een meerderjarige persoon bij de ambtenaar van de Burgerlijke Stand van de gemeente waar het overlijden werd vastgesteld. Een medisch attest van overlijden moet worden voorgelegd, alsook de identiteitskaart, rijbewijs en het trouwboekje van de overledene. Hoewel er geen wettelijke termijn bestaat waarbinnen de aangifte moet gebeuren, raden wij je toch aan om dit zo spoedig mogelijk te doen. Hiervan wordt het Rijksregister dadelijk ingelicht en van daaruit wordt dit vrij snel doorgestuurd naar alle openbare besturen in ons land, o.m. ook naar de Kruispuntbank voor Sociale Zekerheid, zodat alle sociale zekerheidsorganen (in België!) hiervan vrij vlug kennis hebben. Toch is het raadzaam om een aantal uittreksels uit de akte van overlijden te vragen. Deze attesten heb je later nodig om allerhande administratieve formaliteiten te vervullen (regulariseren toestand bij het ziekenfonds, hospitalisatie- en overlijdensverzekering, mededeling overlijden bij bankinstellingen en buitenlandse sociale zekerheidsorganen, tussenkomst vragen van de schuldsaldoverzekering op lening huis, enz ). In de teksten van de inhoud van deze uitgave is trouwens ook altijd duidelijk vermeld wanneer je dit document dient voor te leggen. Als het overlijden buiten de gemeente Riemst heeft plaatsgevonden, krijgt het gemeentebestuur van Riemst hiervan later ook bericht om deze akte over te schrijven. De gemeente kan vervolgens een uittreksel uit de overlijdensakte afl everen. In de praktijk is het echter meestal de begrafenisondernemer die deze documenten opvraagt bij het gemeentebestuur. Indien het overlijden heeft plaatsgevonden in een ziekenhuis, gebeurt de aangifte meestal door de directie van dit ziekenhuis. In de meeste gevallen neemt ook hier de begrafenisondernemer de nodige initiatieven. Als het overlijden in het buitenland heeft plaatsgevonden, neem dan onmiddellijk contact met de Belgische diplomatieke of consulaire overheid ter plaatse. De contactgegevens (ook noodnumers) kan je verkrijgen op tel. +32 (0)2 501 82 27 onder de kantooruren of op +32 (0)2 501 81 11 (buiten de kantooruren altijd bereikbaar) - zie ook: http:// diplomatie.belgium.be/nl/diensten/ambassades_en_consulaten/belgische_ambassades_en_consulaten_in_het_ buitenland/. 6. Contacteer de werkgever van de overledene. De werkgever dient in het bezit te worden gesteld van een uittreksel uit de overlijdensakte. Hij zal dan zorgen dat de nog te betalen lonen of wedden, vergoedingen, premies, eindejaarstoelage, enz worden uitbetaald. Was de overledene bediende, zal zijn werkgever het vakantiegeld rechtstreeks aan de erfgenamen uitbetalen. Was de overledene een arbeid(st)er, moet het vakantiegeld worden aangevraagd bij de bevoegde dienst vakantiegeld. Ambtenaren en gepensioneerde ambtenaren hebben recht op een begrafenisvergoeding van de overheid waar zij tewerkgesteld waren. Deze vergoeding vraag je aan bij het tewerkstellend bestuur (als de ambtenaar nog in dienst is) of bij de Pensioendienst (indien hij al gepensioneerd is). 4 Info-wijzer Overlijden mei 2015 (heruitgave)
INFOWIJZER OVERLIJDEN 7. Wilsbeschikkingen overledene Je kan best nagaan of de overledene bepaalde wilsbeschikkingen heeft geuit of een geschrift heeft nagelaten met betrekking tot de begrafenis (plaats, kerkelijke of burgerlijke begrafenis, crematie, verloop van plechtigheid, enz ). Indien zo moet de inhoud ervan in de mate van het mogelijke uitdrukkelijk worden nageleefd. Zijn hierover mondelinge wensen kenbaar gemaakt, heb je de morele verplichting deze te eerbiedigen. Is er geen wilsuiting bekend, tref je de nodige schikkingen voor de begrafenis volgens eigen goeddunken. Enkele mogelijke wilsbeschikkingen Afstaan van organen of weefsel na de dood. De transplantatie van organen en weefsels van een overledene kan andere, levende mensen helpen/redden. De vraag naar gezonde organen overtreft evenwel in sterke mate het aanbod. In de regel kan men in België organen van elke overledene wegnemen om ze bij iemand in te planten, tenzij de overledene zich in zijn leven hiertegen uitdrukkelijk heeft verzet. Ook de familieleden in de 1ste graad (ouders en kinderen) kunnen zich hiertegen nog verzetten, behalve indien de overledene in zijn leven zijn uitdrukkelijke toestemming voor verwijdering heeft gegeven. Wie zich verzet of zijn uitdrukkelijke toestemming wil geven tot het wegnemen van organen of weefsels nà zijn dood, moet dit in zijn leven schriftelijk kenbaar maken. Hiervoor dient hij/zij bij de dienst Bevolking van de gemeente het formulier Wilsuitdrukking inzake wegneming en transplantatie van organen en weefsels na het overlijden aan te vragen en daar ingevuld af te leveren. Deze wilsuiting wordt opgenomen in het Rijksregister. De betrokkene wordt hiervan op de hoogte gebracht. Zowel het verzet als de uitdrukkelijke toestemming kunnen altijd worden herroepen. De organen mogen pas worden verwijderd nadat de dood door 3 artsen is vastgesteld. Afstaan van het lichaam voor de wetenschap Er is vooral behoefte aan lichamen in het kader van de opleiding van artsen maar ook voor wetenschappelijke doeleinden. De kennisgeving van deze wens dient te gebeuren in het leven van de betrokkene door middel van een document van een wetenschappelijke instelling naar keuze. Hiertoe neem je bij voorkeur contact op met één van de grote universiteiten van het land. Daar kun je de precieze modaliteiten onmiddellijk bespreken en kan alles nauwkeurig op papier worden gezet. Het is aangeraden dat je de nabestaanden inlicht over deze terbeschikkingstelling. Rekening houdend met de snelle overbrenging naar de universiteit is er weinig tijd voor afscheid en kan er alleen een herdenkingsdienst zonder lichaam plaatshebben. Na verloop van tijd volgt er een verplichte begrafenis of crematie waarbij alle kosten ten laste vallen van de nabestaanden. Concessie, teraardebestelling of crematie Kiest men voor een begrafenis dan heeft men de keuze tussen een teraardebestelling in de volle grond, in concessiegrond of in een grafkelder. Bij de keuze voor een crematie heb je volgende mogelijkheden: bijzetting van de urne in columbarium, grafkelder of urnekelder, het begraven van de urne, asverstrooiing of verstrooiing op zee of bewaring van de as op een andere plaats dan de begraafplaats. Je kan deze keuze laten opnemen in een testament of laten registreren door de ambtenaar van de Burgerlijke Stand. Deze wilsbeschikking moet worden uitgevoerd ná het overlijden en biedt bijvoorbeeld bij van onenigheid onder de nabestaanden een garantie dat iemands laatste wensen worden gerespecteerd. Bij het mondeling kenbaar maken van de wensen heb je deze garantie vanzelfsprekend niet. Als je in je leven niets hebt laten registreren, kan de familie - met voorrang van de huwelijkspartner of samenwonende - een aanvraag tot cremeren indienen via de begrafenisondernemer. Bij onenigheid onder de familieleden kan de rechtbank in kortgeding beslissen in welke vorm de begrafenis dient te gebeuren. mei 2015 (heruitgave) Info-wijzer Overlijden 5
Gemeentelijk tariefreglement op de begraafplaatsen - VOLLE GROND: een begraving van lijkkisten of urnen in volle, niet-geconcedeerde grond is gratis maar slechts voor één persoon mogelijk. - CONCESSIE: een concessie of gekochte grond wordt aangekocht voor een bepaald aantal jaren (voorzien door het gemeentereglement). In dit geval ben je ervan verzekerd dat de grafzerk blijft staan voor de duur van de aangekochte periode. Deze periode begint te lopen vanaf de datum dat het schepencollege de concessie toekent. Echtelingen (of familieleden) kunnen meestal wel bij elkaar worden begraven In Riemst werd het tarief hiervoor bepaald op 300 euro voor 30 jaar. - GRAFKELDER: een geprefabriceerde grafkelder kun je aankopen voor maximaal 4 personen. We hebben het dan over de begraving van maximaal 2 lijkkisten, boven elkaar gelegen, waarbij max. 2 urnen worden bijgeplaatst. De concessie voor een grafkelder bedraagt 30 jaar en kost 650 euro. - BEGRAVEN VAN DE URNE: de begravingen van urnen in volle grond zijn gratis. Begravingen van urnen in geprefabriceerde urnekelders en in columbaria kosten 500 euro voor een periode van 30 jaar. - ASVERSTROOING: een asverstrooiing is gratis evenals de ter beschikking gestelde herdenkingsplaatjes - en gebeurt meestal op de strooiweide van de gemeente. - KINDERGRAVEN: kinderen jonger dan 7 jaar worden gratis begraven. - MEENEMEN VAN URNE: de asse van een afgestorvene hoeft niet meer per se te worden uitgestrooid of bijgezet in een columbarium. De wet laat de nabestaanden immers toe om de urne mee naar huis te nemen, uit te strooien of te begraven op een andere plaats dan de begraafplaats. Voorwaarden: de nabestaanden van de 1ste graad dienen deze wil vóór de crematie schriftelijk kenbaar te maken of de overledene heeft dit in zijn wilsverklaring opgenomen. 6 Info-wijzer Overlijden mei 2015 (heruitgave) - ALGEMEENHEDEN : > Alle vermelde tarieven worden met 200 % verhoogd voor personen vreemd aan de gemeente maar die in Riemst een concessie wensen te krijgen. Dit geldt niet voor personen die in de laatste 25 jaren ten minste 10 jaar waren ingeschreven in ons bevolkings- of vreemdelingenregister. Voor wie verhuisd is wegens een verblijf in een rusthuis, een verzorgingstehuis of een psychiatrische instelling, gelden dezelfde tarieven als voor de inwoners van Riemst. > Tenzij de overledene anders heeft beschikt of zijn/ haar verwanten zich ertegen verzetten, heeft eenieder het recht om op het graf van zijn/haar verwante of vriend een grafteken te laten plaatsen zonder evenwel afbreuk te doen aan het recht van de concessiehouder. > Het is niet toegelaten grafstenen of andere gedenktekens te plaatsen die door hun vorm, afmetingen, opschriften of aard van de materialen de reinheid, gezondheid, veiligheid en rust op de begraafplaats kunnen verstoren. Voor meer informatie over de vermelde prijzen en regelingen kan je terecht bij de dienst Bevolking Maastrichtersteenweg 2 b, 3770 Riemst tel. 012 440 311.
INFOWIJZER OVERLIJDEN Burgerlijke of godsdienstige plechtigheid Zowel een kerkelijke als een burgerlijke plechtigheid, een begrafenis of een crematie, kunnen zeer persoonsgericht verlopen. Hierbij zal de persoonlijkheid van de overledene centraal staan. Een en ander wordt vergemakkelijkt indien de overledene zelf duidelijke wensen over zijn afscheid en zeker over zijn uitvaart of begrafenis kenbaar heeft gemaakt. De nabestaanden kunnen op deze uitvaart tot uiting brengen wat de overledene voor hen heeft betekend, nog betekent en zal blijven betekenen. Voor bijkomende inlichtingen hierover kan je terecht bij de verantwoordelijke van je parochie. Bij burgerlijke begrafenissen komt meer en meer een ritueel rond de dood op gang. Meer info hierover verkrijg je bij het huisvandemens (voorheen Centrum voor Morele Dienstverlening) Klokkestraat 4 bus 1, 3740 Bilzen - tel. 089 30 95 60 bilzen@demens.nu Het testament Iedereen sterft en moet zijn bezit nalaten, hoe futiel of immens het ook is. Ook je lichaam behoort tot je eigen bezit. Dan is het ook normaal dat iemand zelf kan beslissen wat er met zijn of haar lichaam na het overlijden gebeurt. Voor wie bijzondere wensen heeft na zijn dood, van welke aard ook, kan het opmaken van een testament nuttig of zelfs van groot belang zijn. Een testament wordt best opgemaakt bij een notaris (zie gouden telefoongids index vooraan blz. 1-16, gele blz. 57 - hoofdstuk 5845), want hiervan wordt nadien ook altijd melding gedaan aan het Centraal Register der Testamenten (C.R.T) - Huis der Notarissen - Bergstraat 30-32, 1000 Brussel - tel. 02 505 08 11 (= algemeen oproepnummer). Na een overlijden kan daar gemakkelijk worden nagegaan of er wel ooit een offi cieel testament werd opgemaakt. Deze inlichtingen worden je thans GRATIS verstrekt. Let wel, enkel de inhoud van het laatste testament is geldig. De prijs voor het opmaken van een notarieel testament bedraagt momenteel om en bij de 365 euro (BTW inbegrepen). FINANCIELE SCHIKKINGEN 1. Deblokkering van spaarboekjes, effecten, enz Een van de belangrijkste instanties die je moet contacteren, is je bank. Wellicht hebben je partner en jezelf één of meerdere bankrekeningen: persoonlijke rekeningen op zijn/haar naam, of gemeenschappelijke rekeningen van je beiden. Misschien zijn er ook spaarboekjes, eff ectendossier, een kluis De erfgenamen van de overledene moeten alle bankinstellingen informeren waarbij de overledene klant was. Niet iedereen is helemaal op de hoogte van de bankzaken van zijn/haar partner. Zodra de bank van een overlijden op de hoogte is, moet deze alle tegoeden van de betrokkene en van de wettige echtgenoot of echtgenote (ongeacht het huwelijksstelsel) blokkeren en een eventuele kluis verzegelen. Eventuele volmachten die je partner aan anderen heeft gegeven, zijn niet langer geldig. De bank moet een lijst met al deze tegoeden opstellen en overmaken aan de Administratie van de Vlaamse Belastingdienst Erfbelasting die zich met de successie bezighoudt. Later wordt op basis van deze lijst nagekeken of alles is opgenomen in de aangifte van de nalatenschap. Door de blokkering wordt ook vermeden dat er nog sommen worden afgehaald zonder de toestemming van alle erfgenamen van je partner. De rekeningen kunnen gedeblokkeerd worden zodra de bank offi cieel op de hoogte is van de wettige erfgenamen van de overledene. Hiervoor is nodig: een attest van erfopvolging, afgeleverd door de ontvanger van het bevoegde registratiekantoor. Voor onze gemeente is dit het Registratiekantoor van Tongeren 1 - Verbindingsstraat 26, 3700 Tongeren - tel. 02 577 84 20 open van 8.00 u. tot 12.00 u.). Doe vooraf best navraag welke documenten je moet meenemen en wie hiervoor dient mee te komen. Zo n attest is slechts tegen bepaalde voorwaarden voldoende (er mag geen testament of huwelijkscontract zijn, evenmin een schenking tussen echtgenoten of een samenlevingscontract, en er mogen geen handelsonbekwame erfgenamen zijn). Het attest kan je ook online aanvragen. OF een akte van erfopvolging, opgemaakt door de notaris. Indien een attest van erfopvolging niet voldoet, moet je een beroep doen op de notaris (zie gouden telefoongids index vooraan blz. 1-16, gele blz. 57 - hoofdstuk 5845). mei 2015 (heruitgave) Info-wijzer Overlijden 7
Wat blijft er mogelijk als de banktegoeden geblokkeerd zijn? Slechts tegen bepaalde voorwaarden kan je geld van de rekening(en) halen: de bank kan betalingen verrichten voor kosten die ontegensprekelijk uit de nalatenschap voorkomen (ziekenhuisfacturen, begrafeniskosten, ) echtgenoten of wettelijk samenwonenden kunnen bij het overlijden van hun partner gemakkelijk een voorschot krijgen op hun deel van het saldo van de geblokkeerde rekeningen. Deze bevrijdende betaling mag niet meer bedragen dan de helft van dat saldo, met een maximum van 5.000 euro. Wie toch meer afhaalt, riskeert ernstige sancties. overschrijvingen op de rekening(en) blijven altijd mogelijk. je kan ook een nieuwe rekening openen op je naam; die zal niet worden geblokkeerd. Op het moment dat de bank de tegoeden vrijgeeft, moeten alle erfgenamen in persoon of via volmacht aanwezig zijn. Woont een van de erfgenamen in het buitenland, komen de tegoeden pas vrij na toestemming van het Registratiekantoor Tongeren 1 - Verbindingsstraat 26, 3700 Tongeren - tel. 02 577 84 20. Voordat een kluis kan worden gedeblokkeerd, moet er van de inhoud een offi ciële inventaris worden opgemaakt. Dat gebeurt door ofwel een medewerker van de bank of een notaris (zie gouden telefoongids index vooraan blz. 1-16, gele blz. 57 - hoofdstuk 5845). De Vlaamse Belastingdienst Erfbelasting moet hiervoor wel worden uitgenodigd. De inventaris moet worden ondertekend door de erfgenamen en eventueel door de Afgevaardigde van de Vlaamse Belastingdienst Erfbelasting als die daadwerkelijk aanwezig is. Wanneer de sleutel van de kluis onvindbaar of de code onbekend is, wordt een beroep gedaan op een slotenmaker, hetgeen bijkomende kosten met zich meebrengt. 2. Levensverzekering Indien de overledene een levensverzekering had afgesloten, moet je de verzekeringsmaatschappij dadelijk op de hoogte brengen van het overlijden; je dient de maatschappij een uittreksel uit de akte van overlijden te bezorgen. 3. Schuldsaldoverzekering Een schuldsaldoverzekering wordt afgesloten om te voorkomen dat leningsschulden, aangegaan vóór het overlijden van de ontlener en niet helemaal afgelost op het ogenblik van het overlijden, voort zouden moeten aangezuiverd worden. De meeste hypothecaire leningen (bijv. voor bouw of aankoop van woning, grond) zijn gedekt door zo n verzekering. Trouwens, de meeste kredietmaatschappijen eisen van de ontlener een schuldsaldoverzekering. Bij overlijden van de ontlener betaalt dus niet de overlevende echtgeno(o)te, maar de verzekeringsmaatschappij het overblijvend schuldsaldo aan de kredietvennootschap. Indien de overledene zo n schuldsaldoverzekering had, moet je dadelijk de kredietmaatschappij informeren over het overlijden en moet je de maatschappij een uittreksel uit de overlijdensakte bezorgen. 4. Ziekteverzekering Je dient best zo spoedig mogelijk het ziekenfonds een overlijdensakte te bezorgen om eventueel je ziekenboekje aan te passen en je eigen inschrijving te regelen, bijv. als je weduw(naar)e bent geworden (eventueel aansluiting: Vlaamse Zorgkas ). Je kunt ook best de - blauwe - Europese Ziekteverzekeringskaart - E.Z.V.K. van de overledene aldaar inleveren. Aan deze instelling bezorg je best ook een nieuw rekeningnr. en dit m.b.t. tot achterstallige bedragen die eventueel nog aan de erfgename(n) dienen uitbetaald te worden (bijv. te veel betaalde vrijwillige bijdragen + eventueel gespaard bedrag voorhuwelijkssparen). Begrafenisvergoeding Indien de overledene een wedde of een pensioen heeft ontvangen ten laste van de Staat, wordt - bij wijze van begrafenisvergoeding - nog 1 maand wedde of pensioen uitgekeerd. Voor hogere pensioenen en wedden is het bedrag evenwel begrensd. Bijkomende inlichtingen: Pensioendienst van de Federale Overheidssector - Victor Hortaplein 40 bus 30, 1060 Brussel (tel. Pensioenlijn nr. 1765 - gratis nr.). Hier wordt altijd het nationaalnr. of rijksregisternr. gevraagd {dit laatste bestaat uit 11 cijfers de eerste 6 (afgekorte) geboorte-datum in omgekeerde volgorde}. Dit vind je op de keerzijde van de identiteitskaart en op het klevertje van de ziekteverzekering; indien nodig kun je dit ook opvragen bij de dienst Bevolking in het gemeentehuis. Verhoogde tegemoetkoming Wanneer je bruto-inkomen niet hoger ligt dan 16.965,47 euro, verhoogd met 3.140,77 euro per persoon ten laste, kan je aanspraak maken op de voorkeursregeling voor ziekteverzekering. Die bestaat eruit dat je een hoger percentage van de tarieven voor geneeskundige verzorging verkrijgt. Je ziekenfonds zal je hierover verder inlichten. Bovenvermelde bedragen kunnen worden aangepast 8 Info-wijzer Overlijden mei 2015 (heruitgave)
INFOWIJZER OVERLIJDEN PENSIOENEN 1. Overlevingspensioen 1.1. De overledene genoot al een rustpensioen. A. Als loontrekkende of zelfstandige In dat geval wordt het overlevingspensioen ambtshalve (= zonder nieuwe aanvraag) toegekend. Tegenwoordig wordt een overlijden meestal via het Rijksregister en de Kruispuntbank voor Sociale Zekerheid aan de bevoegde dienst bekendgemaakt. Het is wel aangeraden om eventueel de buitenlandse instellingen die instaan voor de betaling van sociale uitkeringen in te lichten over het overlijden. Voor bijkomende inlichtingen over uitbetalingen kan je terecht bij de Rijksdienst voor Pensioenen - tel. 02 529 30 02. Hier wordt het nationaalnr. of rijksregisternr. gevraagd {dit laatste bestaat uit 11 cijfers de eerste 6 (afgekorte) geboortedatum in omgekeerde volgorde}. Dit vind je op de keerzijde van de identiteitskaart en op het klevertje van de ziekteverzekering. Indien nodig kan je dit ook verkrijgen bij de dienst Bevolking in het gemeentehuis. B. Als staatsambtenaar Hier moet je het overlevingspensioen aanvragen bij de Pensioendienst van de Federale Overheidssector - Victor Hortaplein 40 bus 30, 1060 Brussel tel. Pensioenlijn nr. 1765 + code 6151 gratis nr. fax 02 558 60 10 - cc@ pdos.fgov.be http://pdos.fgov.be/pdos/forms/index.htm Bij de aanvraag volgende documenten voegen: uittreksel overlijdensakte brevetnummer(s) en nationaal nummer van de overledene (zie hoger). Het pensioen gaat in op de 1 ste dag van de maand volgend op het overlijden. Tegenwoordig wordt een overlijden meestal ook via het Rijksregister en de Kruispuntbank voor Sociale Zekerheid aan deze diensten bekendgemaakt. Korte tijd ná het overlijden ontvang je dan meestal van de Pensioendienst van de Federale Overheidssector speciale formulieren om dit pensioen aan te vragen en ook de begrafenisvergoeding. 1.2. De overledene genoot geen rustpensioen (*) A. Als loontrekkende of zelfstandige In dat geval moet de langstlevende echtgeno(o)te het overlevingspensioen aanvragen bij het Sociaal Huis (vraag naar Tine Coenegrachts). Ook een gevolmachtigde kan die aanvraag indienen. Het is daarom best om na te gaan wanneer en waar de overledene tijdens zijn leven tewerkgesteld was. Hiervoor kan je terecht bij de Dienst Loopbaanbeheer - tel. nr. 1765 gratis - met vermelding van het nationaal nummer (zie hoger). De aanvraag gaat in vanaf de 1ste dag van de maand van het overlijden. Vergeet niet om na de ontvangst van je beslissing onmiddellijk het formulier model 74 (toegelaten arbeid) of model 74 bis (vervangingsinkomens bijv. werkloosheidsuitkeringen) terug te sturen naar de instelling die de beslissing heeft genomen. Zolang dit niet is gebeurd, wordt geen (achterstallig) pensioen uitbetaald. Gedurende een tijdspanne van 12 maanden is het wel toegelaten om 2 sociale uitkeringen te cumuleren bijvoorbeeld werkloosheidsuitkeringen of ziekengeld met overlevingspensioen; dit kan later wel gevolgen hebben in verband met eventueel verschuldigde belastingen. Dit kan ook het geval zijn als er belangrijke achterstallen uitbetaald worden van een buitenlands pensioen (bijv. uit Nederland). In beide gevallen kan je dan best overwegen om één of meer voorafbetaling(en) te doen. Hierover kan je alle informatie verkrijgen op het nr. 02 576 40 40 (Zie ook http://fi nancien.belgium.be/nl/particulieren/belastingaangifte/voorafbetalingen/ Voor bijkomende inlichtingen over uitbetalingen kan je terecht bij de Rijksdienst voor Pensioenen - tel. 02 529 30 02. Hier wordt altijd het nationaalnr. of rijksregisternr. ge-vraagd {dit laatste bestaat uit 11 cijfers de eerste 6 (afgekorte) geboortedatum in omgekeerde volgorde}. Dit vind je op de keerzijde van de identiteitskaart en op het klevertje van de ziekteverzekering. Indien nodig kan je dit ook verkrijgen bij de dienst Bevolking in het gemeentehuis mei 2015 (heruitgave) Info-wijzer Overlijden 9
B. Als staatsambtenaar Hier moet je het overlevingspensioen + begrafenisvergoeding best zo spoedig mogelijk aanvragen via de personeelsdienst van het bestuur waar de overledene tot juist voor zijn overlijden nog in dienst was. Bij de aanvraag wordt best een uittreksel van de overlijdensakte gevoegd met vermelding van zijn rijksregisternr. {dit laatste bestaat uit 11 cijfers de eerste 6 (afgekorte) geboortedatum in omgekeerde volgorde}. Dit vind je op de keerzijde van de identiteitskaart en op het klevertje van de ziekteverzekering. Het pensioen gaat in op de 1ste dag van de maand volgend op het overlijden. Indien de overledene ooit een politiek mandaat heeft uitgeoefend (burgemeester, schepen of voorzitter Sociaal Huis) kan je een overlevingspensioen aanvragen bij het bestuur waar hij/zij het laatst een mandaat uitoefende. Ook bij een uitsluitende tewerkstelling in het buitenland moet je een overlevingspensioen aanvragen bij het Sociaal Huis (vragen naar Tine Coenegrachts). Voor bijkomende inlichtingen over een pensioen uit Nederland kan je terecht bij de volgende diensten: Sociale Verzekeringsbank S.V.B Graadt van Roggenweg 400 Postbus 18002 NL 3501 CA Utrecht tel. 00 31 30 26 49 030 fax 00 31 30 26 49 009. Stichting Bureau voor Belgische Zaken Rat Verleghstraat 2 Postbus 90151 NL 4800 RC Breda tel. 00 31 76 54 85 840. Gegevens over je loopbaan (wel best altijd je geboortedatum opgeven) kan je verkrijgen bij: Sociale Verzekeringsbank - Kantoor Verzekeringen Administratie - Van Heuven Goedhartlaan 1 - Postbus 357, NL 1180 BA Amstelveen tel. 00 31 20 656 53 52. Inlichtingen over het verkrijgen van bijkomend (overlevings)pensioen van een of meerdere particuliere (bedrijfs)pensioenfonds(en) uit Nederland - waarvoor de werkgever betaald heeft kun je vernemen bij de Stichting Pensioenbeheer - Pensioenregister Beheersorganisatie - Postbus 785 - NL 1180 AT Amstelveen tel. 00 31 20 751 28 70 - info@stichtingpensioenregister.nl (wel best altijd geboortedatum vermelden) Belangrijke opmerking! De regering is bezig om het overlevingspensioen eerlang volledig om te vormen tot een tijdelijke overgangsuitkering omdat het overlevingspensioen mensen niet aanzet om een job te zoeken. Je kan nu namelijk slechts heel beperkt bijverdienen, wil je het overlevingspensioen niet verliezen. Verder zou de transitieuitkering ook toegekend worden aan personen die een partner verliezen waarmee ze wettelijk samenwoonden, terwijl de regeling nu enkel en alleen beperkt is tot gehuwden. Na afl oop van de overgangsuitkering en bij gebrek aan een baan komt er onmiddellijk een recht op werkloosheidsuitkering, zonder wachttijd en met een aangepaste en vroegtijdige begeleiding. Bijkomende inlichtingen over heel deze nieuwe regelgeving kun je verkrijgen op het nr. gratis tel. nr. 1765 Pensioenlijn en bij de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (R.V.A.) - tel. 02 515 41 11. Hier wordt steeds het nationaalnr. of rijksregisternr. gevraagd {dit laatste bestaat uit 11 cijfers de eerste 6 (afgekorte) geboortedatum in omgekeerde volgorde}. Dit vind je op de keerzijde van de identiteitskaart en op het klevertje van de ziekteverzekering. Je kunt deze ook opvragen bij de dienst Bevolking in het gemeentehuis. 2. Achterstallig pensioen Indien de overledene al een pensioen genoot, worden de onbetaald gebleven achterstallen van de maand van het overlijden enkel aan de overlevende echtgeno(o)te uitgekeerd. Andere mogelijke rechthebbende erfgenamen komen hiervoor niet in aanmerking. Als er achterstallen zijn verschuldigd van maanden vóór het overlijden, worden deze: ambtshalve (= automatisch) uitbetaald aan de overlevende echtgeno(o)te of, mocht deze er niet meer zijn, in volgende orde aan de: > kinderen met wie de gerechtigde leefde op het ogenblik van het overlijden; > persoon die de hospitaalkosten betaalde; > persoon die de begrafeniskosten betaalde op aanvraag binnen de zes maanden ná het overlijden aan andere personen. Deze aanvraag moet je richten aan de Rijksdienst voor Pensioenen - Zuidertoren, 1060 Brussel, op een vastgesteld document. De burgemeester moet de juistheid van de erop vermelde inlichtingen bevestigen. 3. Voorschot op pensioen Wanneer het pensioen op zich laat wachten waardoor je eventueel in fi nanciële moeilijkheden komt, neem je best even contact met Tine Coenegrachts van het Sociaal Huis van Riemst tel. 012 44 09 22. Je krijgt dan probleemloos een terugvorderbaar voorschot uitbetaald. 10 Info-wijzer Overlijden mei 2015 (heruitgave)
INFOWIJZER OVERLIJDEN WEZENBIJSLAG Als één van de ouders overlijdt, krijgen de kinderen die kinderbijslag genieten een wezenbijslag uitbetaald (tot 25 jaar in België en tot 18 jaar in Nederland). Hierbij wordt het volgende onderscheid gemaakt: 1. stelsel loontrekkenden: de wezenbijslag moet je aanvragen bij de kas die de gewone kinderbijslag uitbetaalt. 2. stelsel zelfstandigen: de wezenbijslag moet je aanvragen bij de Sociale Verzekeringskas waar je als zelfstandige bent aangesloten. Indien de overlevende echtegeno(o)te echter als loontrekkende tewerkgesteld is of een vervangingsinkomen geniet, kan je de wezenbijslag aanvragen via de kas van de laatste werkgever. 3. overheidsdienst: de wezenbijslag moet je aanvragen bij de Rijksdienst voor Kinderbijslag voor Werknemers Dienst Speciale Rechten Trierstraat 70, 1040 Brussel tel. 02 237 21 11. 4. Grensarbeiders in Nederland: indien de vader vroeger in België als loontrekkende werkzaam was, dien je de wezenbijslag aan te vragen bij het kinderbijslagsfonds van de laatste werkgever in België. Als de overleden vader nooit in België heeft gewerkt, wordt de kinderbijslag betaald door de Raad van Arbeid van het district van de werkgever uit Nederland. Het lijkt ons eveneens raadzaam om laten na te gaan of je recht kan laten gelden op Belgisch wezengeld als gevolg van de arbeidsprestaties van de moeder. Meer weten? Sociale Verzekeringsbank, Laurentiusplein 8, Postbus 1244, NL 6040 KE Roermond tel. 00 31 475 36 80 20. Deze aanvraag dien je best zo snel mogelijk in te dienen bij het kinderbijslagfonds dat de kinderbijslag uitbetaalde. Om het aanvraagformulier te verkrijgen, neemt je best telefonisch contact. Welke documenten dien je bij de aanvraag te voegen? uittreksel uit de overlijdensakte bij adoptie: een homologatieafschrift van de adoptieakte(n) dat je gratis afgeleverd moet worden bij de Rechtbank van Eerste Aanleg - Limburg, Afdeling Tongeren Sectie Jeugd - Piepelpoel 10, 3700 Tongeren - tel. 012 39 95 60 - ofwel het beschikkend gedeelte ervan dat je kan verkrijgen in het gemeentehuis. Vergeet zeker niet het dossiernummer te vermelden! VOOGDIJ MINDERJARIGE KINDEREN Ná het overlijden van een ouder komt de voogdij over de minderjarige en niet-ontvoogde kinderen van rechtswege aan de overlevende ouder toe. Je kan enkel in zeer bepaalde gevallen op eigen verzoek hiervan worden ontslagen, bijv. indien je ernstig ziek of ouder dan 65 jaar bent. Feitelijk behelst de opdracht van de voogd in zekere mate de voortzetting van de ouderlijke taak: de zorg over de persoon van de minderjarige, de opvoeding, het beheer van zijn goederen en zijn vertegenwoordiging in burgerlijke zaken. Ter inlichting: voogdij over volle wezen De langstlevende van de ouders kan bij testament of in een verklaring voor de vrederechter iemand als voogd aanduiden die deze taak op zich neemt. Werd hierover niets bepaald, komt het aan de vrederechter toe om iemand aan te duiden. openvallen van nalatenschap Bij toepassing van de nieuwe voogdijwetgeving dient de overlevende ouder in 1ste instantie de nalatenschap namens de minderjarige kinderen te aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving (die dient opgemaakt te worden door een notaris - zie gouden telefoongids index vooraan blz. 1-16, gele blz. 57 - hoofdstuk 5845) of eenvoudig te verwerpen. Zowel de aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving als de eenvoudige verwerping van de nalatenschap is enkel mogelijk na bijzondere machtiging van de vrederechter; nà de ontvangst hiervan dient hierover nog een verklaring afgelegd te worden bij de Rechtbank van Eerste Aanleg; hiervan wordt aldaar nog een akte opgesteld. Het is eveneens aangewezen dat je vraagt of hiervan een bericht van bekendmaking dient te worden gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad zodat de mogelijke schuldeisers zich binnen de 3 maanden kenbaar kunnen maken. Voor de publicatie dien je echter zelf in te staan en kan je contact opnemen met de Drukkerij van het Belgisch Staatsblad, Dienst Aankondigingen - Antwerpsesteenweg 53, 1000 Brussel - tel. 02 552 23 19. Met vragen kan je best terecht bij de Griffi e van het Vredegerecht Tongeren-Voeren - Kielenstraat 22 - Bus 5, 3700 Tongeren tel. 012 39 95 80 - fax 012 39 95 90 en bij de Rechtbank van Eerste Aanleg van Limburg (Burgerlijke Griffi e), Afdeling Tongeren - Piepelpoel 10, 3700 Tongeren - tel. 012 33 99 46, alsook bij een notaris - zie gouden telefoongids index vooraan blz. 1-16, gele blz. 57 - hoofdstuk 5845). Doe bij 2 voornoemde griffi es (eventueel bij het notariaat) vooraf telkens goed navraag welke documenten je eventueel moet meenemen. Bij de Rechtbank van Eerste Aanleg dien je niet alleen een overlijdensakte voor te leggen, maar ook een getuigschrift van woonst (volledig adres van de overledene op datum van overlijden); dat document kan je verkrijgen bij de dienst Bevolking in het gemeentehuis. mei 2015 (heruitgave) Info-wijzer Overlijden 11
DIVERSE 1. Studietoelagen Om het recht op een studietoelage te bepalen, houdt de Dienst voor Studietoelagen rekening met het gezinsinkomen van 2 jaar terug. Als je gezinssituatie echter verandert wegens een overlijden, moet je dit meedelen aan de Dienst voor Studietoelagen. Die houdt dan rekening met het vermoedelijke inkomen van het jaar waarvoor de toelage werd aangevraagd. Inlichtingen hierover kan je verkrijgen bij het secretariaat van de onderwijsinstelling of bij het ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - Departement Onderwijs, Dienst voor Studietoelagen - Hendrik Consiencegebouw, Koning Albert II-laan 15, 1210 Brussel - tel. 02 553 86 64 of bij VAC Hasselt - Hendrik van Veldekegebouw - Koningin Astridlaan 50 (bij het station), 3500 Hasselt enkel op maandag- en woensdagnamiddag van 13.30 u. tot 16.30 u. (persoonlijk gesprek met een afgevaardigde), alsook bij de Vlaamse Info-lijn 1700 (= gratis oproepnr.). Er bestaat al een recht op een studietoelage vanaf het kleuteronderwijs. Een rechtsgeldige aanvraag kan je in principe indienen van 1 augustus tot uiterlijk 1 juni en dit al voor een kind dat les volgt in het kleuteronderwijs. 2. Huishuur Het huurcontract kan niet automatisch worden beëindigd door het overlijden van de huurder of de verhuurder en is dus geen oorzaak van opzegging. Als de huurder overlijdt, worden zijn rechten en verplichtingen overgedragen op zijn erfgenamen. Hetzelfde geldt voor de eigenaar. De erfgenamen op hun beurt kunnen de overeenkomst pas beëindigen door naleving van de gewone opzeggingsmodaliteiten, precies zoals de huurder of de verhuurder had kunnen doen. Indien een clausule in de huurovereenkomst vermeldt dat de huurovereenkomst automatisch wordt ontbonden bij overlijden, is deze clausule dus nietig. Alleen de vrederechter kan de ontbinding uitspreken. 3. Je echtgeno(o)t(e) of kind overleed als gevolg van een arbeidsongeval of beroepsziekte (zie ook laatste alinea : 4. Ongeval gemeen recht). In dat geval voorziet de arbeidsongevallen- en beroepsziektenwetgeving volgende tegemoetkomingen: een vergoeding voor de begrafeniskosten (30 x gemiddeld dagloon); betaling onkosten hulpdiensten en eventueel verblijf in het ziekenhuis de overbrenging van het stoff elijk overschot naar de plaats waar de familie het wenst te laten begraven; een schadevergoeding in de vorm van renten aan: > de overlevende echtgeno(o)te(e): de rente is gelijk aan 30 % van het basisloon van het slachtoffer; > de kinderen: zij ontvangen een rente ten minste tot hun 18 jaar en zolang zij gerechtigd zijn op kinderbijslagen; deze rente bedraagt 15 % van het basisloon. 12 Info-wijzer Overlijden mei 2015 (heruitgave) De renten van de overlevende echtgeno(o)t(e) en van de kinderen mogen samen niet meer dan 75 % van het basisloon bedragen. Wanneer in een gezin een kind overlijdt aan de gevolgen van een arbeidsongeval (ook op de weg van en naar het werk) hebben de ouders in bepaalde gevallen tot 25 jaar (maandelijks) recht op 20 % van zijn/haar loon. Dit wordt hen uitgekeerd als een soort rente door de arbeidsongevallenverzekeraar van de werkgever. Bijkomende inlichtingen hierover kan je verkrijgen bij het Fonds voor Arbeidsongevallen Idalie II - Troonstraat 100 1050 Brussel - tel. 02 506 84 11. Bij beroepsziekte moet de aanvraag gebeuren bij het Fonds voor Beroepsziekten Sterrekundelaan 1, 1030 Brussel tel. 02 226 62 11. Belangrijke opmerking: voor het overheids- en onderwijzend personeel (in ons land), is zowel voor de arbeidsongevallenwetgeving als voor de beroepsziekten een speciale regelgeving van toepassing (wet van 3 juli 1967). Deze loopt nagenoeg parallel met die van de privéregelgeving voor werknemers. Doe verder navraag bij de dienst Personeel of bij het Kabinet van de minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid - Financietoren - Kruidtuinlaan 50/175 1000 Brussel tel. 02 528 69 00. Bij een dodelijk arbeidsongeval wordt soms ook door een Fonds voor Bestaanszekerheid vergoedingen uitgekeerd (in het privé-stelsel; geldt niet voor zelfstandigen en grensarbeid/st/er/s). Nuttige adressen: Fonds voor Bestaanszekerheid van de Werklieden uit het Bouwbedrijf Koningsstraat 132 - bus 1-1000 Brussel - tel. 02 209 65 65 Fonds voor Bestaanszekerheid van de Werklieden uit de Metaalverwerkende Nijverheid Galerie Ravenstein 27/7, 1000 Brussel - tel. 02 504 97 60 Sociaal Fonds Transport en Logistiek - de Smet De Nayerlaan, 115 1000 Brussel - tel. 02 424 30 80 Waarborg en Sociaal Fonds voor de bedienden uit de voedingsnijverheid - Grote Markt 10, 1000 Brussel tel. 02 513 13 32 Fonds voor Bestaanszekerheid voor de stoff ering en de houtbewerking - Hof-ter-Vleest Dreef 5 bus 2, 1070 Brussel tel. 02 556 25 50 Sociaal fonds voor het Garagebedrijf - Jules Bordetlaan, 164 1140 Evere - tel. 02 778.62.00 Sociaal fonds voor Uitzendkrachten - Havenlaan 86 c/302, 1000 Brussel tel. 02 203 60 95 Sociaal Fonds voor de baksteenindustrie, Kartuizersstraat, 19 - bus 19, 1000 Brussel - tel. 02 511 25 81 Fonds voor Bestaanszekerheid van de bewakingsdiensten - Jean-Baptiste Janssenstraat 43-45, 1080 Brussel - tel. 02 528 89 90 Sociaal Fonds voor de schoonmaak- en ontsmettingsondernemingen, Nerviërslaan 117/48 bis, 1000 BRUSSEL - tel. 02 738 77 40
INFOWIJZER OVERLIJDEN Fonds voor Bestaanszekerheid van het Gas- en Elektriciteitsbedrijf, Ravensteingalerij 3 bus 9, 1000 BRUSSEL - tel. 02 500 85 85 Zie ook : http://www.werk.belgie.be/erkenningendefault.aspx?id=520 Secretariaat van de vakbond waarbij de overledene was aangesloten. Sommige van deze fondsen keren (ook bij een gewoon overlijden) soms ook nog een of meer vergoedingen uit, bijv. eindejaarspremie, syndicale premie, een jaarlijks vakantiegeld en ook het opgespaarde kapitaal in het stelsel van de 2de pensioenpijler; eventueel ook bij langdurige ziekte en/of invaliditeit (al of niet met overlijden als gevolg). Bevraag je hierover! 4. Ongeval gemeen recht Als de overledene slachtoff er werd van een ongeval waarvoor een 3de persoon aansprakelijk was, moet je een eis tot schadeloosstelling tegen deze persoon indienen. Heb je een uitgebreide polis Rechtsbijstand (zie ook Familiale Verzekering)? Vraag dan dadelijk aan je eigen verzekeringsmaatschappij of zij je belangen kan behartigen voor wat de vordering tot schadevergoeding betreft. Is zo n polis niet voorhanden, is het aanbevolen om een advocaat aan te stellen. Als je minvermogend bent, kan je vragen om gratis rechtsbijstand door een Pro Deo-advocaat. Het meest eenvoudige is om hiervoor even langs te komen bij de Juridische Dienst van het Sociaal Huis. Mevr. Nele Penders, onze juriste, is elke donderdag van 13.00 u. tot 16.00 u. in het Sociaal Huis bereikbaar. Meestal zal de verzekeringsmaatschappij van de tegenpartij een bedrag als schadeloosstelling voorstellen. Je moet dan goed nagaan of je dit bedrag als voldoende beschouwt. Voor zo n schadevergoeding bestaan immers geen vaste tarieven. Men houdt o.m. rekening met de leeftijd van het slachtoff er, de vermindering van het huidig inkomen, het wegvallen van toekomstige inkomsten, morele schade, enz. Voor die redenen, maar ook omdat het om hoge bedragen kan gaan, is degelijke juridische voorlichting en bijstand nodig. Indien er in der minne geen vergelijk kan worden getroffen, moet je eis voor de rechtbank worden gebracht. Bij een dodelijk ongeval - al of niet ten gevolge van het werk - kan de bankinstelling aan de erfgenamen de som kwijtschelden, indien de zicht(spaar)rekening een negatief saldo vertoont. Als dat saldo positief is, zal de som die nog op deze rekening staat verdubbeld worden. Hiervoor moest wel een speciale schuldsaldoverzekering bestaan (klein bedrag per jaar dat van de rekening werd afgenomen). Doe voor verdere formaliteiten best onmiddellijk navraag bij je bankinstelling; let wel, de aanvraag moet wel binnen de 30 dagen ná het overlijden gebeuren. 5. Belastingen Indien het overlijden voor 30 juni (datum dat de aangiften van de belastingen moeten binnen zijn) gebeurt, is het wenselijk dat de datum van overlijden wordt vermeld op de aangifte en dat je een overlijdensakte meestuurt. In de loop van het daaropvolgend jaar krijg je 2 aangiften toegestuurd. De ene heeft betrekking op de periode vanaf 1 januari tot aan de datum van overlijden; de tweede op de resterende periode (tot 31 december). Sinds het aanslagjaar 2002 kan de langstlevende echtgeno(o)te voor het jaar waarin de andere echtgeno(o) t(e) overlijdt, kiezen tussen een belasting als alleenstaande of als gehuwde (dit kan in bepaalde gevallen voordeliger zijn). Voor bijkomende inlichtingen kan je terecht bij de Controle der Belastingen Tongeren 2 Verbindingsstraat 26, 3700 Tongeren tel. 02 577 83 30. 6. Wat met de wagen? Er kunnen 3 situaties ontstaan: A. Het voertuig kan ná het overlijden best zo vlug mogelijk (in principe binnen de 4 maan-den) ingeschreven worden op naam van de weduwe(naar), wettelijk samenwonende partner of één van de inwonende kinderen. Sinds 16 november 2010 werden geleidelijk aan de nieuwe Europese nummerplaten in gebruik genomen waardoor er 2 thans mogelijkheden ontstaan zijn: 1 het voertuig is nog voorzien van een oude nummerplaat; dan zal de Dienst voor Inschrijving van Voertuigen (DIV) een nieuwe plaat + inschrijving(kenteken)bewijs toekennen (prijs: 30 euro - te betalen aan de postbode). 2 het voertuig is al voorzien van een (Europese) plaat en dan mag deze (oude plaat) behouden blijven. In beide gevallen is de procedure dezelfde als die voor de aankoop van een tweedehands voertuig. De afl evering van een nieuw inschrijvingsbewijs bedraagt 26 euro. Nu zijn er opnieuw 2 mogelijkheden : 1 je vult een inschrijvingsformulier voor het gebruikt voertuig in op naam van de weduwe(naar) of van de wettelijk samenwonende partner. 2 je vult dergelijk formulier in op iemand van de inwonende kinderen. Dit formulier kan je verkrijgen bij de garagist, de verzekeringsbemiddelaar, het station voor technische controle of bij de Dienst voor Inschrijving van Voertuigen (DIV). De autonummerplaat van de overledene wordt op het formulier ingevuld. Voorts wordt - naargelang van het geval - hierop vermeld: Overlijden van de titularis Overdracht op naam van de echtgeno(o)te of samenwonende partner, ofwel (eventueel mag er in bijkomende nota vermeld worden) Overdracht voertuig - ouder op kind of Overdracht voertuig overleden - kind op ouder mei 2015 (heruitgave) Info-wijzer Overlijden 13
De stempel van de technische controle (Steenweg op Luik 350, 3870 HEERS - tel. 078 059053) die voor de daarop aangegeven periode - doorgaans 2 maanden - geldig is, MOET aangebracht worden indien het over de vervanging van een oude nummerplaat gaat, maar een herschouwing van het voertuig is niet vereist (neem naar de technische keuring ook al de nodige bewijsstukken mede die vereist zijn bij de herinschrijving van een voertuig - zie verder). Op dit formulier moet ook de zegel van de verzekeraar komen. Samen met het inschrijvingsformulier moet je volgende documenten versturen naar de Federale Overheidsdienst van Verkeerswezen - D.I.V. Atrium Center - Vooruitgangstraat 56, 1210 Brussel - tel. 02 277 30 50 of naar de D.I.V., Industrieterrein Kolmen 1214, 3570 ALKEN (Tel. 02/277.30.50); - het inschrijvingsbewijs (dat eventueel bestaat uit 2 delen) van het voertuig op naam van de overledene; - een gelegaliseerd afschrift van de huwelijks- en overlijdensakte, eventueel bewijs (samenstelling van het gezin) bij wettelijke samenwoonst of geboorteakte van het inwonend kind, recentelijk afgeleverd door het betrokken gemeentebestuur. Doorgaans krijg je deze documenten kosteloos als je laat weten dat het vereist is om sociale reden. Dit (deze) afschrift(en) moet(en) duidelijk vermelden dat de aanvrager de echtgeno(o)t(e) was van de overledene of als partner er wettelijk mee samenwoonde - eventueel zijn/haar kind. Een fotokopie van de huwelijks- en overlijdensakte, inschrijving bevolkingsregister/geboorteakte wordt NIET aanvaard. Wie deze procedure niet strikt volgt, zal ondervinden dat de aanvraag wordt teruggezonden, en dat deze procedure opnieuw op de juiste manier dient te gebeuren. Als het voertuig wordt ingeschreven op naam van iemand van de gezinsleden of van de wettelijk samenwonende partner, moet deze wel (opnieuw) een taks van ingebruikstelling betalen (deze wordt berekend op de ouderdom van de wagen). Bijkomende inlichtingen hierover en ook over de verschuldigde verkeersbelasting: gratis nr. 1700 van de Vlaamse Infolijn; je kunt ook langsgaan bij Loketten Verkeersbelasting Vlaanderen - Hendrik Vanveldekegebouw - Koningin Astridlaan 50 (in de buurt van het station), 3500 Hasselt - openingstijden van 9.00 u. tot 12.00 u. en van 13.00 u. tot 16.00 u. (donderdag tot 18.00 u.). B. Indien de erfgename(n) de autonummerplaat niet wens(t) en te behouden, kan (kunnen) die ze onmiddellijk voor schrapping overmaken aan de Dienst voor Inschrijving van Voertuigen (adres zie hoger). Opgelet! Indien de nummerplaat onmiddellijk teruggestuurd wordt, gaan er wel problemen ontstaan om later een geldig keuringsbewijs voor het voertuig te verkrijgen bij de technische controle; hiervoor is in principe immers een geldige nummerplaat nodig. C. Indien de wagen door de erfgename(n) verkocht wordt, dient de nummerplaat voor (defi nitieve) schrapping best pas opgestuurd te worden naar de Dienst voor Inschrijving van Voertuigen (adres zie hoger) binnen de 4 maanden nadat deze voor de wagen een geldig keuringsbewijs (heeft) hebben verkregen bij de technische keuring. De nieuwe eigenaar heeft dat immers nodig om een geldige inschrijving van het voertuig te verkrijgen bij de Dienst voor Inschrijving van Voertuigen. Belangrijke opmerkingen : als een overdracht van een voertuig gebeurt naar aanleiding van een overlijden en hierdoor een nieuwe nummerplaat diende uitgereikt te worden, heeft (hebben) de erfgename(n) eventueel recht op terugbetaling van het gedeelte van de te veel betaalde verkeersbelasting op basis van de oude nummerplaat. Hierover krijgt (krijgen) deze wel een bericht van uitwissing van de plaat toegezonden. Bijkomende inlichtingen: (gratis nr. 1700 - zie hoger) ; ook is het mogelijk dat er voor de betrokkene(n) het recht kan ontstaan op een terugbetaling van een zeker gedeelte van de al betaalde verzekeringspremie bij tijdelijke (= schorsing) stopzetting ervan; hiervoor dien je wel het bewijs dat je ontvangt van de (tijdelijke/defi nitieve) uitwissing (schrapping) van de nummerplaat aan de verzekeringsmaatschappij toe te sturen; het inschrijvingsbewijs (eventueel bestaande uit twee delen) mag enkel en uitsluitend aan de Dienst voor Inschrijving van Voertuigen worden overgemaakt om van deze instantie een nieuwe inschrijving voor het voertuig te verkrijgen; het gelijkvormigheidsattest en het keuringsbewijs (eventueel LPG-attest) moeten altijd in de wagen blijven (worden immers ook gevraagd op de technische keuring); bovendien dienen hierin ook altijd een inschrijvingsboekje (eventueel voertuigdeel) en verzekeringsbewijs aanwezig te zijn. Vanzelfsprekend dienen deze vereiste documenten alle geldig te zijn en overeen te stemmen met zowel de technische kenmerken van de wagen als met de nummerplaat ervan; wanneer je een nieuwe (Europese) nummerplaat ontvangt, moet je de oude naar eerder genoemde dienst terugsturen - binnen de 4 maanden - voor de schrapping ervan ; breng, indien nodig, ook de gegevens van je nieuwe inschrijving van de wagen best dadelijk ter kennis van de wegenwacht, zodat je bij pech onmiddellijk probleemloos technische bijstand kunt verkrijgen; bij de (her)inschrijving van een voertuig is sinds 1 september 2013 de regelgeving ingevoerd dat het inschrijvingsboekje van de wagen thans uit 2 delen bestaat: het 1ste : voertuigdeel moet zich altijd in de wagen bevinden en het 2de : thuisdeel moet thuis zorgvuldig bewaard worden. Bij de eigendomsoverdracht van een voertuig kan het dat met de wagen naar de technische keuring moet gegaan worden; daar dienen beide delen voorgelegd te worden. Deze moeten ook mee toegestuurd worden naar de Dienst Inschrijving voor Voertuigen om van deze instantie een nieuwe inschrijving voor de wagen te kunnen verkrijgen. 14 Info-wijzer Overlijden mei 2015 (heruitgave)
INFOWIJZER OVERLIJDEN Wij vermelden er nog even bij dat het rijbewijs van de overledene zo vlug mogelijk moet worden ingeleverd bij het gemeentebestuur. Indien de overledene een parkeerkaart en/of een BTWverminderingskaart had, dien je die terug te sturen naar de instelling die ze heeft uitgereikt. Bijkomende inlichtingen: Directie-Generaal Personen met een handicap - Finance Tower Kruidtuinlaan 50 B150-1000 Brussel - gratis tel. nr. 0800 98 799 Controle BTW (Tongeren 1) - Verbindingsstraat 26, 3700 Tongeren - tel. 02 57 782 90 7. Aangifte overlijden bij toeleveringsbedrijven Het is aan te bevelen dat de maatschappijen waarvan je regelmatig rekeningen ontvangt in kennis worden gesteld van het overlijden (toesturen van fotokopie overlijdensakte) zodat de namen en (eventueel) adressen worden aangepast. Wij zetten de belangrijkste even op een rijtje: WATER Vlaamse Maatschappij voor Watervoorziening Runkstersteenweg 208, 3500 Hasselt tel. 02 238 96 99 ELECTRICITEIT + GAS Infrax Trichterheidestraat 8, 3500 Hasselt tel. 078 35 30 20 KABELTELEVISIE + INTERNET zie laatste factuur TELEFOON Proximus Maastrichterstraat 94, 3700 Tongeren tel. 0800 22 800 Neem ook contact op met De Post (Postkantoor Riemst - Tongersesteenweg 4 a, 3770 Riemst - tel. 02 201 23 45) om af te spreken dat de briefwisseling voor de overledene bezorgd wordt aan iemand van de erfgenamen. NALATENSCHAP/ SUCCESSIEAANGIFTE Het staat je vrij om de nalatenschap te weigeren of te aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving. Dit kan het geval zijn als je vreest dat de schulden hoger zijn dan de activa. Aarzel dan niet om advies te vragen aan je notaris - zie gouden telefoongids index vooraan blz. 1-16, gele blz. 57 - hoofdstuk 5845. De aangifte van de nalatenschap is een wettelijke verplichting die de overheid in staat moet stellen de erfgenamen van de overledene erfenisrechten te laten betalen, de kadastrale documentatie laten bij te werken en indien nodig bij de nieuwe eigenaar(s) de onroerende voorheffi ng (grondbelasting) te laten innen. Alle wettelijke erfgenamen en algemene legatarissen (= personen die in een testament als algemeen erfgenaam zijn aangeduid) moeten zo n aangifte doen bij de Vlaamse Belastingdienst Erfbelasting - Vaartstraat 16, 9300 Aalst - tel. 1700 (= gratis nr. Vlaamse infolijn). Zij kunnen dat ieder afzonderlijk, maar meestal wordt één gezamenlijke aangifte opgesteld. Je hebt hiervoor 4 maanden de tijd (als je partner in het buitenland woonde nog iets langer). Hoewel het niet verplicht is een beroep te doen op een notaris - zie gouden telefoongids index vooraan blz. 1-16, gele blz. 57 - hoofdstuk 5845 - kan zijn gespecialiseerde kennis een grote hulp zijn in deze toch wel ingewikkelde materie. Bij onvoldoende aangifte kan er je binnen de 2 jaar na het indienen van de aangifte een tekortschatting (meerwaarde) worden opgelegd plus een boete. Wanneer je afstand doet van de erfenis (bijvoorbeeld omdat er veel schulden zijn) hoef je geen aangifte in te dienen. In de aangifte worden zowel de activa als de passiva van je partner opgesomd. Activa: alle eigen goederen van de overledene (bijv. kledij, ); zijn/haar aandeel van de huwelijksgemeenschap, indien je met gemeenschap van goederen bent gehuwd (bijv. woonhuis, banktegoeden, auto s, meubelen, ); het kapitaal van zijn/haar levensverzekering; de schenkingen die je partner in de laatste 3 jaar voor het overlijden heeft gedaan. daarnaast moeten er, tegen bepaalde voorwaarden, goederen worden aangegeven die zich niet (meer) in de nalatenschap bevinden. Denk aan levensverzekeringen die door de overledene zijn afgesloten ten gunste van de langstlevende of niet-geregistreerde schenkingen die zijn gebeurd in de 3 jaren voor het overlijden. Passiva de uitvaartkosten alle schulden die bestaan op het ogenblik van het overlijden (bijv. kosten van de laatste ziekte, saldo van kredieten en leningen, facturen van elektriciteit, Successierechten De verschuldigde successierechten moeten binnen de 2 maanden na de verplichte aangiftedatum betaald zijn. Een gespreide betaling kan, maar dan wordt er wel 7 % interest aangerekend. Voor onroerende goederen treedt er na 5 jaar verjaring in, voor fi nanciële zaken na 10 jaar. Sinds 1 januari 2007 is de gezinswoning vrijgesteld van successierechten, hetgeen natuurlijk niet wil zeggen dat ze niet meer verschuldigd zijn. Alle relevante informatie over de Vlaamse successierechten vind je op http://www.vlaanderen.be/nl/gezin-welzijn-en-gezondheid/ overlijden-en-erfenis/successierechten-erfbelasting mei 2015 (heruitgave) Info-wijzer Overlijden 15
Info-wijzer Overlijden mei 2015 (heruitgave) Verantwoordelijke uitgever: Marina Pauly, schepen bevoegd voor Communicatie Walenweg 20, 3770 Riemst