Toezeggingen Aan: Raadsleden CC: Leden van het college, DT Van: College van burgemeester en wethouders Opsteller: J.G. Roelfes Datum: 24-05-2016 Betreft: Mobiele bereikbaarheid Portefeuillehouder: mevrouw L.A.M. Kompier Afstemming: ja Vraagsteller: Dhr. R. Joling (PvdA) Vraag: In de raadsvergadering van 19 april 2016 heeft de voorzitter toegezegd dat het rapport van het Agentschap Telecom betreffende de bereikbaarheid van 112 zou worden toegezonden zodra deze door het Agentschap ter beschikking wordt gesteld. Antwoord: Het rapport Mobiele bereikbaarheid 112 Concept van het Agentschap Telecom dateert van 21 april 2016 en is inmiddels door het Agentschap ons toegezonden en als bijlage bij deze toezegging toegevoegd. In dit onderzoek heeft het Agentschap naar aanleiding van de berichten in de media extra aandacht aan de situatie in de gemeente Vlagtwedde besteed. Op basis van dit onderzoek concludeert het Agentschap dat er een dekking van nagenoeg 100% is, maar daarbij is in slechts een beperkt gebied onderzoek gedaan. Aanstaande woensdag (25 mei 2015) vindt er in het gemeentehuis in Sellingen overleg met de regiodirectie van de KPN plaatst. Daarbij wordt onder andere gesproken over het verbeteren van de mobiele bereikbaarheid door het bijplaatsen van een zendmast ten oosten van Ter Apel.
Mobiele bereikbaarheid 112 Groningen CONCEPT Colofon Aan Belanghebbende Van Agentschap Telecom Nummer 1.0 Datum 21 april 2016 Leden Copyright Agentschap Telecom 2016
Inhoud 1 ONDERZOEK EN DRIVE TESTS... 4 1.1 ALGEMEEN... 4 1.2 ONDERZOEKSGEBIEDEN... 4 1.3 DRIVE TESTS... 5 2 RESULTATEN... 6 2.1 HET ANTENNEREGISTER... 6 2.2 SUCCESVOLLE OPROEPEN... 7 2.2.1 Drive test 8 februari 2016... 7 2.2.2 Drive test 23 maart 2016... 8 2.3 VERBINDINGSOPBOUWTIJDEN... 9 2.3.1 Drive test 8 februari 2016... 10 2.3.2 Drive test 23 maart 2016... 10 3 SAMENVATTING EN CONCLUSIE... 11 Pagina 2 van 11
Inleiding In 2014 heeft minister Kamp een onderzoek aangekondigd naar de mobiele bereikbaarheid van het alarmnummer 112. Het hieruit voortkomende onderzoek is uitgevoerd door TNO, de Nederlandse Organisatie voor toegepastnatuurwetenschappelijk onderzoek, en het agentschap. Uit de resultaten kwam naar voren dat van alle testoproepen 99% geslaagd is. Hoewel noodoproepen al bij zeer lage signaalsterktes mogelijk zijn, bleek dat 112- oproepen ook bij een goede mobiele dekking kunnen mislukken. TNO constateert op basis van het onderzoek dat er geen fundamenteel 112-dekkingsprobleem bestaat. Wel is het succes van een mobiele noodoproep afhankelijk van verschillende factoren, zoals het soort toestel, netwerkdekking en bebouwing. Het agentschap constateerde dat vooral in natuurgebieden de slagingskans van een mobiele noodoproep kleiner is. De minister heeft tijdens een algemeen overleg toegezegd dat het agentschap ondersteuning zal bieden aan regionale en lokale overheden. Dit betekent dat het agentschap kennis en expertise inbrengt én waar nodig metingen uitvoert. In gebieden waar de kans op een succesvolle noodoproep lager is dan 99% krijgen burgers verder via de regionale media extra informatie om de slagingskans te verbeteren. Zo kan verplaatsen of veranderen van houding de bereikbaarheid verbeteren. Ook komt er vanaf 2016 een nieuwe Europese richtlijn voor de gevoeligheid van mobiele telefoons. Het agentschap heeft uren begroot om de door de minister toegezegde ondersteuning te bieden en dit onderzoek in de provincie Groningen is daar mede een resultaat van. De aanleiding voor de provincie Groningen om ondersteuning te verzoeken komt overigens voort uit het onderzoeksrapport 1. De daarin opgenomen kaart indiceert in deze provincie een beperkt aantal gebieden met een lagere verbindingskans wat voor het provinciebestuur een reden was om ondersteuning aan te vragen. Zie ook afbeelding 1. 1 Zie ook http://www.agentschaptelecom.nl/sites/default/files/at_rapport_bereikbaarheid_1-1-2.pdf Pagina 3 van 11
1 Onderzoek en drive tests 1.1 Algemeen Dit onderzoek is qua systematiek op eenzelfde wijze uitgevoerd als het grootschalige onderzoek naar de mobiele bereikbaarheid van het nummer 112 van eind 2014, begin 2015. Hiervan zijn de resultaten tijdens het overleg van de commissie voor Economische Zaken d.d. 30 april 2015 besproken. Namens het kabinet waren minister Kamp (Economische Zaken) en minister Van der Steur (Veiligheid en Justitie) aanwezig. Door het uitvoeren van zogenaamde drive-tests, waarbij vanuit een voertuig met een viertal mobiele telefoons continu geautomatiseerde 112 oproepen gedaan worden, wordt vastgesteld wat het percentage succesvolle oproepen bedraagt. Er zijn op dit moment drie mobiele operators die een landelijk dekkend spraaknetwerk exploiteren waarop 112 oproepen mogelijk zijn: KPN, Vodafone en T- Mobile. Drie van de vier telefoons zijn uitgerust met een simkaart van één van die operators, het vierde toestel is zonder simkaart gebruikt. Het is in Nederland namelijk mogelijk om zonder simkaart toch een 112 noodoproep te doen. Verder zijn tegelijkertijd met een zogenaamde netwerkscanner de kwaliteit en de radiotechnische eigenschappen van de verschillende netwerken en afzonderlijke oproepen gemeten en geregistreerd. 1.2 Onderzoeksgebieden In het rapport at_rapport_bereikbaarheid_1-1-2.pdf van 1 april 2015 wordt in hoofdstuk 3 een grafisch overzicht gegeven van de gecombineerde dekkingsoverzichten van de hierboven genoemde providers. Met deze kaart worden de gebieden in Nederland zichtbaar gemaakt waarvan de verbindingswaarschijnlijkheid met de 112 Alarmcentrale lager is dan 99%. In de navolgende afbeelding volgt een uitsnede van deze kaart voor de provincie Groningen. Pagina 4 van 11
Afbeelding 1: Provincie Groningen en uitsnede dekkingsoverzichtkaart 1.3 Drive tests Op 8 februari 2016 en op 23 maart 2016 hebben de drive tests plaatsgevonden. De drive test van 23 maart is feitelijk een aanvulling op de drive test van 8 februari gelet op de behoefte om meer inzicht te krijgen in de mobiele bereikbaarheid van het nummer 112 in de gemeente Vlagtwedde. Dit naar aanleiding van recente media-aandacht in deze gemeente. Pagina 5 van 11
2 Resultaten 2.1 Het antenneregister Alvorens er metingen zijn verricht is er een ruimtelijke analyse gemaakt op basis van de gegevens van het antenneregister (GSM/UMTS versie 20160120). Zo wordt er een indruk verkregen van de aanwezige lokale mobiele infrastructuur. In de navolgende afbeeldingen wordt dat weergegeven. De meetrouten zijn tevens afgebeeld in deze afbeeldingen (blauwe lijn). Afbeelding 2: Visualisatie antenneregister (versie 20160120) en meetroute d.d. 8 februari 2016 Pagina 6 van 11
Afbeelding 3: Visualisatie antenneregister (versie 20160120) en meetroute d.d. 23 maart 2016 2.2 Succesvolle oproepen De resultaten van de twee drive tests zijn individueel geanalyseerd en hierna beschreven. 2.2.1 Drive test 8 februari 2016 Op 8 februari 2016 is in het oostelijke deel van de provincie Groningen een route van ruim 100 km gereden. De route voerde voornamelijk door buitengebieden. In totaal zijn er 720 oproepen gedaan. De totale meettijd bedroeg 2 uur en 45 minuten. De oproepen zijn gedaan met vier via reguliere aankoopkanalen aangeschafte mobiele telefoons zoals ook zijn gebruikt in het landelijke onderzoek, voorzien van abonnementen van respectievelijk KPN, Vodafone en T-Mobile. Het vierde toestel was niet met een simkaart uitgerust. Verder is tijdens de metingen geregistreerd via welke technologie (RAT, Radio Access Technology) de verbindingen tot stand zijn gekomen en of dit via een nationale of buitenlandse netwerkoperator is gebeurd: Pagina 7 van 11
Network Provider RAT GOOD BLOCKED NL NWO GSM 255 2 NL NWO UMTS 444 1 Buitenlandse NWO GSM 1 3 Buitenlandse NWO UMTS 0 14 Totaal 700 20 Succesvol 97,14% Tabel 1: Resultaten per technologie en netwerksoort Uit bovenstaande tabel blijkt dat 17 (3+14) oproepen via een buitenlandse NWO niet tot stand zijn gekomen. Uit een diepere analyse blijkt dat dit oproepen betreft die via de simloze mobiele telefoon hebben plaatsgevonden. Hierbij dient opgemerkt te worden dat simloze oproepen via Duitse mobiele netwerken te allen tijde in deze Duitse netwerken worden geblokkeerd. Dit is een keuze van de Duitse wetgever. Als we de resultaten hiervoor corrigeren dan krijgen we de volgende eindresultaten: Network Provider RAT GOOD BLOCKED NL NWO GSM 255 2 NL NWO UMTS 444 1 Buitenlandse NWO GSM 4 0 Buitenlandse NWO UMTS 14 0 Totaal 717 3 Succesvol 99,58% Tabel 2: Resultaten per technologie en netwerksoort na correctie 2.2.2 Drive test 23 maart 2016 Op 23 maart 2016 is in het zuidelijke deel van de gemeente Vlagtwedde een route van ruim 21 km gereden. In totaal zijn er 412 oproepen gedaan. De totale meettijd bedroeg 1 uur en 35 minuten. De oproepen zijn gedaan met vier via reguliere aankoopkanalen aangeschafte mobiele telefoons zoals eerder zijn gebruikt in het landelijke onderzoek, voorzien van abonnementen van respectievelijk KPN, Vodafone en T-Mobile. Het vierde toestel was niet met een simkaart uitgerust. Verder is tijdens de metingen geregistreerd via welke technologie (RAT, Radio Access Technology) de verbindingen tot stand zijn gekomen en of dit via een nationale of buitenlandse netwerkoperator is gebeurd: Pagina 8 van 11
Network Provider RAT GOOD BLOCKED NL NWO GSM 143 1 NL NWO UMTS 266 0 Buitenlandse NWO GSM 0 0 Buitenlandse NWO UMTS 0 2 Totaal 409 3 Succesvol 99,27% Tabel 3: Resultaten per technologie en netwerksoort Uit bovenstaande tabel blijkt dat 3 oproepen niet tot stand zijn gekomen. Een tweetal is niet tot stand gekomen via een buitenlandse NWO. Uit een diepere analyse blijkt dat dit oproepen betreft die via de simloze mobiele telefoon hebben plaatsgevonden. Hierbij dient opgemerkt te worden dat simloze oproepen via Duitse mobiele netwerken te allen tijde in deze Duitse netwerken worden geblokkeerd. Dit is een keuze van de Duitse wetgever. Network Provider RAT GOOD BLOCKED NL NWO GSM 143 1 NL NWO UMTS 266 0 Buitenlandse NWO GSM 0 0 Buitenlandse NWO UMTS 2 0 Totaal 411 1 Succesvol 99,76% Tabel 4: Resultaten per technologie en netwerksoort na correctie 2.3 Verbindingsopbouwtijden Tijdens de metingen is ook de tijd gemeten die benodigd is voor het tot stand komen van de verbinding. Binnen de standaarden voor mobiele telefonie geldt dat een opbouwtijd tussen de 0 en 3 seconden uitstekend is, tussen 3 en 6 seconden goed, tussen 6 en 10 seconden redelijk en tussen 10 tot 15 seconden slecht. Er is niet direct een eenduidige oorzaak te noemen waarom de opbouw van een telefoongesprek langer kan duren. Een veelheid van factoren kan hier een rol spelen. De sterkte van het signaal ter plaatse, de netwerkinstellingen en de softwareinstellingen in de telefoon zijn de belangrijkste factoren. Wat wel bekend is dat moderne mobiele telefoons continu verbonden zijn met het internet. Op het moment dat een spraakoproep binnenkomt of de gebruiker zelf een gesprek wil starten moet de telefoon eerst omschakelen naar een 2G of 3G spraakkanaal. In veel gevallen zijn op één netwerk opstelpunt (mast) 2G, 3G en 4G gecombineerd beschikbaar, waardoor het omschakelen snel kan gebeuren. Maar soms moet de telefoon voor een 2G of 3G verbinding eerst op zoek naar een ander opstelpunt van het netwerk om een spraakverbinding op te bouwen. Het afschakelen van de dataverbinding via een 4G netwerk en het opbouwen van een spraakverbinding (circuit switched fall back) via een 2G of 3G netwerk kan dan meer tijd kosten. De resultaten van de twee drive tests zijn individueel geanalyseerd en hierna beschreven. Pagina 9 van 11
2.3.1 Drive test 8 februari 2016 In tabel 5 zijn de resultaten opgenomen van de gemeten verbindingsopbouwtijden. 39,6% van de geslaagde oproepen kwam tot stand tussen de 0 en 3 seconden, 57,6% tussen 3 en 6 seconden, 2,4% tussen de 6 en 10 seconden en in 0,3% van de gevallen was de opbouw tussen 10 en 15 seconden. In 1 geval (0,1%) is gebleken dat de verbinding met de 112 centrale weliswaar tot stand kwam, maar dat de opbouwtijd langer was dan 15 seconden. Network Provider RAT Excellent (0-3 sec) Good (3-6 sec) Fair (6-10 sec) Bad (10-15 sec) Poor (> 15 sec) NL NWO GSM 35 207 11 1 1 NL NWO UMTS 242 196 6 0 0 Buitenlandse NWO GSM 0 0 0 1 0 Buitenlandse NWO UMTS 0 0 0 0 0 Percentage 39,6% 57,6% 2,4% 0,3% 0,1% Tabel 5: Verbindingsopbouwtijd per technologie en NWO 2.3.2 Drive test 23 maart 2016 In tabel 6 zijn de resultaten opgenomen van de gemeten verbindingsopbouwtijden. 52,6% van de geslaagde oproepen kwam tot stand tussen de 0 en 3 seconden, 44,7 % tussen 3 en 6 seconden, 2,4% tussen de 6 en 10 seconden en in 0% van de gevallen was de opbouw tussen 10 en 15 seconden. In 1 geval (0,2%) is gebleken dat de verbinding met de 112 centrale weliswaar tot stand kwam, maar dat de opbouwtijd langer was dan 15 seconden. Network Provider RAT Excellent (0-3 sec) Good (3-6 sec) Fair (6-10 sec) Bad (10-15 sec) Poor (> 15 sec) NL NWO GSM 28 109 5 0 1 NL NWO UMTS 187 74 5 0 0 Buitenlandse NWO GSM 0 0 0 0 0 Buitenlandse NWO UMTS 0 0 0 0 0 Percentage 52,6% 44,7% 2,4% 0,0% 0,2% Tabel 6: Verbindingsopbouwtijd per technologie en NWO Lange opbouwtijden zijn in het geval van een 112 oproep praktisch gezien ongewenst. Abonnees hebben dan waarschijnlijk al opgehangen in de veronderstelling dat een verbinding niet slaagt. Tijdens de metingen is ook gebleken dat de individuele netwerkinstellingen van invloed kunnen zijn op de opbouwtijden. Bijvoorbeeld: een van de bepalende instellingen is hoe lang een toestel vastgehouden wordt in het eigen netwerk voordat het gaat zoeken naar een ander netwerk. Deze instellingen kunnen per netwerk verschillen. Pagina 10 van 11
3 Samenvatting en conclusie In het kader van technische ondersteuning, zoals toegezegd door de minister tijdens een algemeen overleg, heeft het agentschap twee onderzoeken uitgevoerd in de provincie Groningen. Op 8 februari 2016 is gedurende circa 2 uur en 45 minuten en over een route van circa 100 kilometer, 720 maal het nummer 112 gebeld. Na analyse en correctie blijkt dat 717 oproepen tot stand zijn gekomen en daarmee is 99.58 % van de oproepen succesvol. Verder is vastgesteld dat 99,6% van de oproepen een uitstekende tot acceptabele verbindingsopbouwtijd had. In geval van een noodsituatie zal een gemiddelde beller na ongeveer tien seconden concluderen dat er geen bereik is en ophangen. Zo bezien kent ruim 0.4% procent (0,3% + 0,1%) van de geslaagde oproepen een opbouwtijd van meer dan 10 seconden. Op 23 maart is gedurende 1 uur en 35 minuten en over een route van circa 21 kilometer, 412 maal het nummer 112 gebeld. Na analyse en correctie blijkt dat 411 oproepen tot stand zijn gekomen en daarmee is 99.76 % van de oproepen succesvol. Verder is vastgesteld dat 99,8% van de oproepen een uitstekende tot acceptabele verbindingsopbouwtijd had. In geval van een noodsituatie zal een gemiddelde beller na ongeveer tien seconden concluderen dat er geen bereik is en ophangen. Zo bezien kent ruim 0.2% procent van de geslaagde oproepen een opbouwtijd van meer dan 10 seconden. Er is niet direct een eenduidige oorzaak te noemen waarom de opbouw van een telefoongesprek langer kan duren. Een veelheid van factoren kan hier een rol spelen. De sterkte van het signaal ter plaatse, de netwerkinstellingen en de softwareinstellingen in de telefoon zijn de belangrijkste factoren. Tot slot is het is van belang om op te merken dat de Duitse mobiele netwerken geen simloze oproepen toestaan. Dit betekent dat indien een simloze mobiele telefoon verbonden is met een Duits mobiel netwerk de (Duitse) 112 centrale niet bereikt kan worden. Pagina 11 van 11