Wethoudersoverleg Sociaal Domein Onderdeel : Jeugd Agendapunt : 8 Nummer : 13.0004484 Onderwerp: Toekomstbestendige Samenwerkingsindex Gooi & Vechtstreek Bijlagen: n.v.t. Inleiding: Deze notitie gaat over voorstellen die gedaan worden om het gebruik van de Verwijsindex te bevorderen. De Verwijsindex is een digitaal samenwerkingsmiddel waar professionele hulpverleners jongeren melden waar zorgen over zijn. De jongeren die gesignaleerd worden in de Verwijsindex zijn in de leeftijd tot en met 23 jaar. Met dit voorstel is in beeld gebracht op welke wijze de Verwijsindex door de jaren heen is gebruikt en de relatie van de Verwijsindex met de Jeugdwet. Op grond van deze informatie is een voorstel geformuleerd om te komen tot een toekomstbestendige Samenwerkingsindex; die door organisaties zo optimaal mogelijk wordt gebruikt.tot en met 2014 een procescoördinator van 8 uur per week ( 15.000 per jaar) aan stellen. Gevraagde beslissing: Instemmen om tot en met 2014 een procescoördinator van 8 uur per week aan te stellen. 1
Toekomstbestendige Samenwerkingsindex Gooi & Vechtstreek; de Verwijsindex nr. 13.0004484 April 2013 Samenvatting: Deze notitie gaat over voorstellen die gedaan worden om het gebruik van de Verwijsindex te bevorderen. De Verwijsindex is een digitaal samenwerkingsmiddel waar professionele hulpverleners jongeren melden waar zorgen over zijn. De jongeren die gesignaleerd worden in de Verwijsindex zijn in de leeftijd tot en met 23 jaar. Met dit voorstel is in beeld gebracht op welke wijze de Verwijsindex door de jaren heen is gebruikt en de relatie van de Verwijsindex met de Jeugdwet. Op grond van deze informatie is een voorstel geformuleerd om te komen tot een toekomstbestendige Samenwerkingsindex; die door organisaties wordt gebruikt! 1) Inleiding: Sinds 2009 zijn de gemeenten in regio Gooi & Vechtstreek aangesloten op de landelijke Verwijsindex. De Verwijsindex is een elektronisch samenwerkingsinstrument tussen professionele hulpverleners om het hulpverleningsproces rondom jongeren in de leeftijd van 0-23 jaar beter te stroomlijnen en om aan elkaar te laten weten wie er berokken is bij een cliënt. Hulpverleners doen dit door de cliënt te melden in de Verwijsindex. De melding kan leiden tot een 'match' met een andere professional (ook landelijk) die zorg- of jeugdhulp biedt aan dezelfde jongeren. Binnen vijf werkdagen legen de professionals contact met elkaar en stemmen de aanpak af. Doel van de Verwijsindex is informatie-uitwisseling, risicosignalering en ketenhulpverlening te verbeteren. De procesregisseurs hebben ten aanzien van de Verwijsindex de rol van procesmanager, dit betekent een controlerende en signalerende functie, ook wordt het gebruik van de Verwijsindex in alle overleggen en contacten met organisaties gepromoot. 2) Meldingen Verwijsindex en samenstelling: In 2009 is een regiocoördinator benoemd voor de inhoudelijk en technische implementatie van de Verwijsindex. Vanuit MULTISignaal (het verantwoordelijk software bedrijf ivoor het beheer en onderhoud van de Verwijsindex) zijn toentertijd trainingen verzorgd rond het gebruik van de Verwijsindex. De rol van de regiocoördinator was beperkt tot het opzetten van de Verwijsindex maar niet het werken aan draagvlak en verdere doorontwikkeling van de Verwijsindex. Anno 2013 hebben 11 organisaties het samenwerkingsconvenant Verwijsindex Noord-Holland ondertekend. Het melden van een cliënt in de Verwijsindex vindt plaats met inachtneming van de geldende privacy wet- en regelgeving. De professionele hulpverlener heeft bij het maken van een melding de identificatiegegevens (BSN) van de cliënt nodig en verdere vermeldt hij de datum, tijd en de contactgegevens van de meldende instantie. Bij het maken van een melding in de Verwijsindex wordt de inbreuk op de persoonlijke levenssfeer afgewogen tegen het belang van de geestelijke, lichamelijke of maatschappelijke gezondheid van de jeugdige, waarbij het belang van de jeugdige voorop staat. Het aantal meldingen laat door de jaren heen een stijgende lijn, namelijk: 313 in 2010, 711 in 2011 en 1022 in 2012. 85% van de meldingen is afgegeven door BJZ en AMK. De overige 15% van de meldingen zijn afkomstig van het RBL, VERSA, JGZ, MEE en William Schrikker Groep. In de bijlage is het aantal afgegeven meldingen per organisatie opgenomen. 2
Een punt van aandacht is de stijgende lijn die hoofdzakelijk afkomstig is door de meldingen die worden afgegeven van Bureau Jeugd Zorg (BJZ) en het Advies Meldpunt Kindermishandeling (AMK). Het aantal meldingen vanuit Vangnet Jeugd, Jeugd Gezondheidzorg (JGZ) en Versa laten een dalende trend zien. Het is een zorgelijke ontwikkeling dat BJZ en AMK 85% van de meldingen heeft afgegeven. Dit is een teleurstellende constatering aangezien de Verwijsindex een instrument is waar professionele hulpverleners elkaar sneller kunnen vinden rondom een cliënt en dan blijkt dat organisaties die aan het eind van de hulpverlenersroute zitten melden. En dan blijkt ook nog dat de match in 95% van de meldingen met de Raad voor de Kinderbescherming is. 3) Evaluatie gebruik Verwijsindex: Uit de cijfers rond het aantal meldingen in de Verwijsindex is te herleiden dat een meerderheid van de organisaties weinig meldingen afgeeft. Ook is er een dalende trend te zien waardoor de kans op een match in een vroeg stadium beperkt is. Maar waarom maken organisaties beperkt gebruik van de Verwijsindex om signalen door te geven? Tijdens het instellingsoverleg, dit is het overleg waar de procesregisseurs bij zitten en de organisaties die werken met de Verwijsindex, is meerdere keren de teleurstelling van het niet-melden aan de orde geweest. Onderzoeker M. van Eck heeft het gebruik van de Verwijsindex geëvalueerd (onderzoek: afstemming, samenwerking en casusregie in de regio Gooi en Vechtstreek, 2012), daarnaast er is er door het Ministerie van VWS een evaluatie gedaan naar het landelijk gebruik van de Verwijsindex (evaluatie Verwijsindex risicojongeren, 2012). De evaluatie van M. van Eck laat zien dat professionals, naast het ontbreken van heldere verwachtingen en het ervaren van de nodige drempels, geen succesvolle voorbeelden kunnen noemen van samenwerking die ontstaan zijn door de Verwijsindex. Ook het ontbreken van het onderwijs of het aansluiten van andere zorg- en hulpverleners wordt als gemis ervaren waardoor de keten niet compleet is. In het onderzoek van VWS (2012) staat dat professionals niet het gevoel hebben dat een melding in de Verwijsindex veel meerwaarde heeft. Professionals ervaren dat contact onderling, op lokaal niveau bijvoorbeeld tijdens casusoverleggen, een zinvollere manier van afstemming is dan contact te leggen via de Verwijsindex. Een duidelijke meerwaarde wordt dus niet ervaren. Uit beide evaluaties komt naar voren dat meldingsbevoegde organisaties een aantal drempels ervaren bij het melden, namelijk: inbreuk privacy, ouders angstig voor registratie in systeem en de angst dat relatie tussen de professional met jeugdige schade kan oplopen. Uit het onderzoek van VWS (2012) blijkt dat de meldingsbevoegde organisaties niet altijd kennis van elkaars werkzaamheden hebben en niet goed weten wanneer een melding opportuun is. Bij het laatste instellingsoverleg is de suggestie gedaan om het geen Verwijsindex meer te noemen maar Samenwerkingsindex. Dit heeft een positieve klank en laat meteen zien waar het voor staat. Resum evaluatie Uit de evaluatie kwamen de volgende niet geprioriteerde beperkingen van de Verwijsindex; professionele hulpverleners melden niet omdat het overbodig gevonden wordt ze weten elkaar wel te vinden is wat vaak gezegd wordt; geef de Verwijsindex een andere naam bv Samenwerkingsindex dat straalt meteen uit waarom er gemeld moet worden; praktische beperkingen zoals: inbreuk privacy, ouders angstig voor registratie in systeem en de angst dat relatie met jeugdige schade kan oplopen; onduidelijkheid over de criteria wanneer er gemeld moet worden. niet alle professionele jeugdhulp instellingen die met cliënten werken zijn aangesloten. 3
4) Verwijsindex en de Jeugdwet: Gemeenten worden in de Jeugdwet (deze treedt naar verwachting per 1 januari 2015 inwerking) verplicht om te werken met de Verwijsindex (Jeugdwet 10.3.2). Om het uitgangspunt n gezin n plan n consulent waar te kunnen maken is in de Jeugdwet een functionaliteit toegevoegd aan de Verwijsindex: de gezinsfunctionaliteit. Hiermee weten professionele hulpverleners van elkaars betrokkenheid bij andere jeugdigen binnen eenzelfde gezin (Jeugdwet 10.3.2.1). Daarnaast is de Verwijsindex aangesloten op het GBA, hiermee worden gezinnen die zijn verhuisd eerder gesignaleerd. Voor een integrale benadering van het sociale domein en de samenhang met de overige transities is de Verwijsindex bij uitstek verbindend omdat het keten-overstijgend is en per definitie de beleidsterreinen jeugd, welzijn, veiligheid en onderwijs kan verbinden. Voor de uitvoering van de transitie Jeugd hebben de gemeenten gekozen voor het regiemodel Jeugdhulp 2015. Door het omarmen van het regiemodel sturen gemeenten sterk op de regie door een centrale rol te nemen in het traject van vraag naar het bepalen van een passend aanbod. Hierbij is het uitgangspunt dat het oplossen van het probleem samen met de jeugdige en het gezin gebeurd ( n gezin n plan n consulent). Binnen dit model kan de Verwijsindex worden ingezet als matchopvolging en om inhoudelijk thema s op transparante wijze te bespreken en te sturen op effectiviteit door middel van casusoverleggen op lokaal als regionaalniveau. Als er veel matches zijn, vinden organisaties elkaar eerder waardoor in een vroeg stadium hulp kan worden geboden en mogelijk zwaardere zorg voorkomen kan worden. Van een goed functionerende Verwijsindex gaat een preventieve werking vanuit en wordt de toegang naar zorg eerder benaderd. Ook zal de Verwijsindex mede vormgeven aan de invulling van de lokale (casus)overleggen waardoor diverse signalerings-overleggen (Vangnet Jeugd, 12-, 12+, casus overleggen, enz.) worden samengevoegd of gereorganiseerd. 5) Toekomst Verwijsindex: De Verwijsindex kan alleen succesvol zijn als alle hulpverleners die werken met een cliënt dit ook daadwerkelijk melden en er uniform mee om gaan. Dus weten wanneer er gemeld moet worden en weten wat ze tegen de cliënt zeggen als ze een melding maken. Een veel gehoorde klacht van de professionele jeugdhulpverleners was dat ze het melden van hun cliënt in de Verwijsindex lastig vonden in verband met de bescherming van de persoonsgegevens. Hier is aan voldaan doordat dit is opgenomen in de Jeugdwet. Ook het gebruiken van de gezinsfunctionaliteit is bij de Jeugdwet mogelijk gemaakt omdat uit ervaring is verkregen dat er bij n gezin vaak meerdere zorg- en professionele hulpverleners aanwezig zijn. Op grond van de evaluatie is de ambitie om te komen tot een Verwijsindex die de volledige jeugdketen; welzijn, onderwijs, veiligheid en werk en inkomen, dekt (zij ondertekenen het samenwerkingsconvenant). De meldingen waarbij een match is worden op de agenda gezet van de lokale (casus)overleggen. Om dit te verduidelijken wordt hieronder een beschrijving van het doel van de Verwijsindex, de acties en het resultaat beschreven. Doel: 1) zo goed mogelijk afstemmen van vraag en aanbod, 2) doorloop- en wachttijd beperken en 3) de beschikbare middelen zo effectief en efficiënt mogelijk inzetten. Actie: Nagaan wat nodig is om de regie op de jeugdketen (tussen organisaties) en op casusniveau te realiseren. 4
Resultaat: Afstemming van processen en capaciteit waardoor vraag-aanbod; doorloop en wachttijd voor klant zoveel mogelijk wordt beperkt. 6) Voorstel realisatie ambitie: Om de punten uit de evaluatie uit te kunnen voeren én om te onderzoeken wat de rol van de Verwijsindex in relatie tot de Jeugdwet is, en dan met name de betekenis voor de toegang, wordt voorgesteld een regiocoördinator aan te stellen. De ambitie om het gebruik en daarmee de effectiviteit van de Verwijsindex te verhogen wordt gerealiseerd door de volgende voorwaarden: - draagvlak en acceptatie Verwijsindex door de gebruikers - doorlopende training in het gebruik en adviesvaardigheid van de verwijsindex - eenduidige meldcriteria en kennis van elkaars werkzaamheden - de meldingsbevoegde organisaties dienen de volledige jeugdketen (zorg, onderwijs, justitie en werk en inkomen) te overlappen - regionaal afpreken dat de verplichting tot melden in de Verwijsindex lokaal in de subsidierelatie wordt meegenomen. Deze voorwaarden kunnen gecreëerd worden als gemeenten een actieve rol vervullen binnen de implementatie van de Verwijsindex. Door actief, regionaal en coördinerend in te zetten op de Verwijsindex wordt voorkomen dat kinderen doorglijden naar zwaardere zorg. De aan te stellen procescoördinator kent het werkveld en draagt zorg voor onder andere de uitbreiding van het aantal meldingsbevoegde organisaties (zoals scholen en jeugdzorginstellingen), afstemming tussen hulpverleners, evaluatie van de gedane meldingen in de Verwijsindex, voorlichting en trainen van organisaties als het gaat om implementatie en gebruik en borging van de Verwijsindex binnen de eigen organisatie. De regiocoördinator zal worden aangestuurd door de procesregisseurs en valt onder de verantwoordelijkheid van het transitieteam Jeugd. Voorstel: Tot en met 2015 een procescoördinator van 8 uur per week ( 15.000 per jaar) aan stellen. 5
Financiele paragraaf Inwoneraantal 1-1-2012 percentage subsidiebedrag 2013 subsidiebedrag 2014 Blaricum 9040 3,7% 277 554 Bussum 32551 13,3% 997 1.994 Hilversum 85488 34,9% 2.618 5.236 Huizen 41553 17,0% 1.272 2.544 Laren 11347 4,6% 347 694 Muiden 6465 2,6% 198 396 Naarden 17157 7,0% 525 1.050 Weesp 18018 7,4% 552 1.104 Wijdemeren 23297 9,5% 713 1.426 244.916 100,0% 7.500 15.000 april 2013 Auteurs; Dennus Ligter Yvonne Troost 6
Bijlage meldingen verwijsindex 7
8