ZOOGDIERVERENIGING ZOEKT VRIJWILLIGERS Word ook actief voor onze zoogdieren! Gezocht: haas, konijn, ree, vos, egel en eekhoorn, bijzondere muizen zoals de hazelmuizen, bevers, bunzingen en boommarters en niet te vergeten de verschillende soorten vleermuizen. Zoogdiervereniging zet zich al sinds 1952 in voor alle zeventig soorten zoogdieren die in Nederland in het wild leven. Om dat goed te kunnen doen is veel onderzoek nodig: hoe gaat het met de verschillende soorten? Waar in Nederland komen ze voor en hoe kunnen we ze beter beschermen? Om dit soort vragen goed te kunnen beantwoorden hebben we uw hulp hard nodig. Als u die hulp wilt geven, zult u net als alle actieve vrijwilligers die zich al inzetten voor de zoogdieren, merken hoe leuk uw bijdrage aan het zoogdieronderzoek kan zijn. Foto: W. Overman
U kunt uw bijdrage op vele manieren leveren. Onder andere de volgende: Ogen en oren open houden Een mooie maar relatief eenvoudige wijze om uw bijdrage te leveren is om simpel gezegd uw ogen open te houden. Ziet u een konijn of haas, een egel of eekhoorn of misschien zelfs een bunzing of boommarter, of welk ander zoogdier dan ook, geef dat dan door aan ons. Dat kan door deze waarnemingen door te geven via www.telmee.nl of via het waarnemingsformulier dat u kunt downloaden op www.zoogdiervereniging.nl. Veel mensen geven meldingen door en hoe meer des te beter het zicht dat we krijgen op de verspreiding van zoogdieren. De Zoogdiervereniging stopt deze waarnemingen in een databank en maakt kaarten die in een Zoogdieratlas worden opgenomen. Zoogdieratlas.nl De Zoogdiervereniging wil de komende tijd in iedere provincie alle Nederlandse zoogdieren, van vleermuis tot otter, in kaart brengen en op internet zetten. Daarvoor hebben we uw hulp nodig! Iedereen die mee wil helpen, kan op www.zoogdieratlas.nl op zijn provincie klikken en kijken waar een dier al waargenomen is en waar dus de witte vlekken in de provincie zitten. Verder is er informatie te vinden over de Provinciale zoogdieratlas projecten. De levende zoogdieratlas is een digitale atlas in ontwikkeling. In een periode van 2 jaar willen we per provincie de verspreiding van de zoogdieren in beeld brengen. In 2011 moet het plaatje compleet zijn. En dan weten we ook beter hoe het met de verschillende soorten zoogdieren gaat en hoe ze het beste te beschermen zijn. Wat brengt de kat? Nog zo n mogelijkheid om in het leven van alledag uw bijdrage te leveren is door uw kat in de gaten te houden. Als deze een muisje te pakken heeft willen wij graag weten wat voor een het is. De prooien die uw kat mee naar huis brengt zeggen iets over de muizensoorten die bij u in de omgeving voorkomen. Er is een speciale plek op internet om de door uw kat meegebrachte zoogdieren door te geven: http://www.zoogdiervereniging.nl/ node/64 Foto: J. Kruissen
Jaarlijkse Tellingen Om in de gaten te houden hoe een soort zich ontwikkelt zijn er diverse meetnetten waarbij één of meerdere keren per jaar een vast traject of een vaste locatie wordt bezocht. Veel vrijwilligers werken hier enthousiast aan mee onder deskundige begeleiding. Waar nodig worden cursussen verzorgt om te zorgen dat u goed beslagen ten ijs komt. Wintertellingen vleermuizen Alle in Nederland voorkomende vleermuissoorten houden een winterslaap. Er zijn soorten die overwinteren in toegankelijke objecten zoals bunkers, (ijs)kelders en de Limburgse mergelgroeven. Vrijwilligers van de provinciale vleermuiswerkgroepen voeren de tellingen uit. Benodigde kennis: herkenning van diverse vleermuissoorten. Tijdsinspanning: per object één bezoek overdag in de periode 15 december t/m 15 februari. Uitvoering: individueel of in een kleine groep. Hulpmiddelen: zaklamp, verrekijker. Deelnemers krijgen een handleiding en formulieren. Er is een cursus beschikbaar. Foto: B. van Noort Zolders bezoeken Met name de warmteminnende vleermuizen zijn in de zomer op zolders van grotere gebouwen zoals kerken, kloosters, kastelen en landhuizen te vinden. Door deze te tellen worden de grijze grootoorvleermuis en de ingekorven vleermuis gevolgd. Daarnaast worden van de andere soorten op deze wijze verspreidinggegevens verzameld. Benodigde kennis: herkenning van diverse vleermuissoorten. Tijdsinspanning: per object één bezoek overdag in augustus, september of oktober. Uitvoering: 2 tot 4 personen. Hulpmiddelen: zaklamp, verrekijker en eventueel fotocamera. Deelnemers krijgen een handleiding en formulieren. Er is een cursus beschikbaar. Foto: W. Overman
Hazelmuizen in Limburg Hazelmuizen komen in Nederland alleen voor in Zuid-Limburg. Ze zijn goed waar te nemen door te zoeken naar de nesten die ze in de struiken maken. De tellingen moeten zoveel mogelijk elk jaar op dezelfde wijze plaatsvinden en op dezelfde plek worden uitgevoerd. Het tellen van de nesten vindt overdag plaats, in vastgestelde trajecten met name langs bosranden. Benodigde kennis: instructie vooraf nodig. Tijdsinspanning: tweemaal in de periode 15 september t/m 15 november overdag een vast traject aflopen. Uitvoering: individueel of in een kleine groep. Hulpmiddelen: meetlint, GPS. Deelnemers krijgen een handleiding, kaarten en formulieren. Foto: D. Wansink Braakballen pluizen De prooiresten uit de braakballen geven een indicatie over de aanwezige muizen en spitsmuizen in de directe omgeving van de uil. Jaarlijks worden op meer dan 400 plaatsen braakballen door vrijwilligers van kerkuilenwerkgroepen verzameld, maar nieuwe locaties zijn altijd welkom. Naast nieuwe braakballocaties is natuurlijk vooral het pluizen van de braakballen belangrijk om te weten welke muizen erin voorkomen. Braakballen pluizen is leuk om te doen, snel te leren en het levert veel gegevens op! Benodigde kennis: eenvoudig te leren. Tijdsinspanning: afhankelijk van de ervaring en de grootte van de te pluizen partij. Uitvoering: individueel of in een groep. Hulpmiddelen: loep, pincet, tandenborstel, schuifmaat, tabellen, en formulier. Deelnemers krijgen begeleiding en determinatietabellen. Er zijn schedels en kaakjes van de verschillende soorten beschikbaar om te vergelijken. Foto: P. van Hoof
Bever / Otter Na de eerste herintroducties van de bever in 1988 in De Biesbosch en meerdere uitzettingen later wordt de bever nu ook steeds vaker buiten de kerngebieden van de uitzetlocaties (Biesbosch, Gelderse Poort, Natuurpark Lelystad, Limburg) gesignaleerd. Aan de hand van sporenonderzoek wordt geprobeerd de verspreiding van de bever in Nederland in beeld te brengen. Jaarlijks wordt er in de winter een landelijke beversporendag georganiseerd. In de zomer kunnen er observaties bij holen en burchten worden uitgevoerd om een beeld van het aantal dieren te krijgen en te achterhalen in hoeverre de dieren zich hebben voortgeplant. De Beverwerkgroep Nederland (BWN) gaat binnenkort ook een rol spelen in de ottermonitoring buiten de uitzetgebieden (Wieden/Weerribben/Rottige Meenthe), met name het rivierengebied. Benodigde kennis: eenvoudig te leren. Tijdsinspanning: voor beversporen een dag(deel) aan het eind van de winter, begin maart. Uitvoering: individueel of in een groep. Hulpmiddelen: verrekijker, eventueel een kano of een bootje om de oevers langs te varen. Deelnemers krijgen een handleiding, kaarten en formulieren. Foto: D. Wansink Vleermuizen in Langbroekerwetering De Zoogdiervereniging en de Vereniging Natuur en Milieu Wijk bij Duurstede zijn door de Provincie Utrecht gevraagd om gedurende de periode 2007-2010 de vleermuizen in het Langbroekerwetering gebied in de Provincie Utrecht in kaart te brengen. Vrijwilligers kunnen in het zomerseizoen op diverse avonden actief meehelpen naar het zoeken van vliegroutes en verblijfplaatsen in de dorpen in of aan de rand van het onderzoeksgebied. Ook worden de baltsterritoria van de soorten in kaart worden gebracht. Op diverse avonden wordt uitleg gegeven over vleermuizen, hun biotoop en waarnemingsmethoden. Tijdens het inventariseren van de vleermuizen in het gebied, gaan er deskundigen mee. Een unieke gelegenheid dus om met vleermuisonderzoek te beginnen en te leren omgaan met een batdetector. Ook gevorderde vleermuisonderzoekers kunnen meedoen. Benodigde kennis: soortherkenning met batdetector. Tijdsinspanning: gemiddeld minimaal 2 avonden per maand gedurende zomerseizoen. Uitvoering: in een groep of individueel bij voldoende ervaring. Hulpmiddelen: batdetector, GPS, en formulieren zijn aanwezig. Foto: J. Dekker
Boommarter Het inventariseren van de boommarter begint met het kiezen van een bosgebied. Vervolgens het gebied leren kennen en het in kaart brengen van geschikte holle bomen. Om aan te tonen dat in het bosgebied boommarters zitten kan het jaar rond naar sporen worden gezocht. Door het vinden van nestbomen kan aan worden getoond of de boommarters zich voortplanten Naast het zoeken naar sporen en uitwerpselen wordt bij het onderzoek door leden van de Werkgroep Boommarter Nederland gebruik gemaakt van een boomcamera waarmee zonder de dieren te verstoren in het hol kan worden gekeken en bijvoorbeeld kan worden vastgesteld of er jongen aanwezig zijn. Benodigde kennis: eenvoudig te leren. Tijdsinspanning: intensief (afhankelijk van grootte van het onderzoeksgebied), verkenning gebied voor geschikte bomen in winter, voor vaststellen nestbomen 4 controles in de periode half maart t/m half juni en sporen zoeken hele jaar rond. Uitvoering: individueel of in een kleine groep. Hulpmiddelen: verrekijker, kaartmateriaal, GPS. Deelnemers krijgen instructie, handleiding en formulieren. Foto: B. Achterberg Inventariseren dassenburchten Zowel de aantallen als het leefgebied van de das zijn de afgelopen decennia toegenomen in Nederland. Er is een goed beeld van de verspreiding van de das in de gebieden waar ze al langer voorkomen. De Zoogdiervereniging wil graag weten hoe het staat met het voorkomen van de das aan de rand van het bekende verspreidingsgebied en waar en hoe snel de das zijn verspreiding uitbreidt. Het vaststellen van de aanwezigheid van dassen gebeurt aan de hand van het inventariseren van dassenburchten. Benodigde kennis: eenvoudig te leren. Tijdsinspanning: Dassensporen zijn het hele jaar door te vinden. De beste periode om op zoek te gaan is februari t/m april. Uitvoering: individueel of met zijn tweeën. Hulpmiddelen: Deelnemers krijgen een handleiding, kaartmateriaal en formulieren. Foto: D. Wansink
Meedoen? Meldt u aan bij de Zoogdiervereniging. U ontvangt dan alle benodigde informatie. Deelnemers aan tellingen ontvangen tweemaal per jaar de Telganger. Hierin staan alle resultaten, nieuwtjes en wetenswaardigheden over monitoring van zoogdieren. Nieuwe vrijwilligers ontvangen gratis de topografische inventarisatie atlas voor flora en fauna van Nederland. Zoogdiervereniging Oude Kraan 8 6811 LJ Arnhem 026-3705318 vrijwilligers@zoogdiervereniging.nl www.zoogdiervereniging.nl Binnen de Zoogdiervereniging zijn diverse werkgroepen actief. De werkgroepen zijn ingedeeld naar soort, regio of thema en is er de veldwerkgroep die (veld)activiteiten georganiseerd. Kijk op http://www.zoogdiervereniging.nl/node/65 voor de werkgroepen en contactpersonen. Wanneer heeft u voor het laatst een wild zwijn gezien? De Zoogdiervereniging roept 2010 uit tot het 'Jaar van het Wild Zwijn'. Het wild zwijn volgt de egel op en is gekozen omdat het dier wel wat positieve aandacht kan gebruiken. Het wild zwijn is één van de indrukwekkendste dieren die je in een deel van de Nederlandse bossen zomaar tegen kunt komen. Officieel mogen de wilde zwijnen maar in twee gebieden voorkomen maar de laatste jaren worden ze ook daarbuiten gezien. Met de juiste maatregelen is het wild zwijn wat de Zoogdiervereniging betreft welkom in veel meer gebieden! Wild zwijn gezien? Meld het ons op www.telmee.nl
Foto: R. Strijker Help mee de zoogdieren te beschermen U kunt ook aan de kennis en bescherming van zoogdieren bijdragen door lid te worden van de Zoogdiervereniging. Leden van de Zoogdiervereniging ontvangen het tijdschrift Zoogdier en kunnen gratis of met korting meedoen aan verenigingsactiviteiten. Lid worden kan door de contributie over te maken op rekening 203737 t.n.v. Zoogdiervereniging of door aanmelding via www.zoogdiervereniging.nl Abonnement Zoogdier 18,- per jaar (of 2,- per maand) Abonnement Zoogdier en Lutra 30,- per jaar (of 3,- per maand) www.zoogdiervereniging.nl