3. Vertraagd afvoeren van regenwater Alle verharding in een woonwijk bij elkaar zorgt er voor dat het regenwater snel wordt afgevoerd naar het oppervlaktewater. Als alle tuinen in Zoetermeer volledig verhard zouden worden is er + 100 hectare extra ruimte nodig om het overschot aan water te bergen. Dat is meer dan de helft van het Westerpark. Uw tuin kan dus echt helpen bij het bergen en vertraagd afvoeren van het regenwater. Inspiratie voor water 15
3.1 Open- en halfverharding Door meer gebruik te maken van open- of halfverharding wordt het water vertraagd afgevoerd. Open verharding laat gemakkelijk water door. Zoals een ruim gelegd klinkerpad waardoor het water tussen de steentjes langzaam kan weg zakken. Bovendien geeft een open- of half verharding grassen en kleine kruiden de kans zich te ontwikkelen. Dit zijn voornamelijk planten die betreding verdragen. Als uw tuin voor meer dan eenderde uit stenen en tegels bestaat, hebben planten in de zomer moeite om aan voldoende water te komen. Hoe minder gesloten de verharding is, hoe meer regenwater de plantenwortels bereikt. Door een gesloten verharding zal regenwater snel verdampen of via de straat wegstromen naar het riool. Er bestaan ook halfverhardingen die uit een losser materiaal bestaan. Grind, split en schelpen zijn materialen die veel voor halfverhardingen worden gebruikt en uw tuin een natuurlijker uiterlijk geven. Voordelen Een pad met een halfverharding hoeft u niet aan te vegen. Daarnaast heeft u minder last van algen groei. Door open- en halfverharding komt er meer water bij de planten, zodat die in droge tijden minder snel water nodig hebben en de groeiomstandigheden van uw beplanting aanmerkelijk verbetert. Tevens krijgt het water de kans de bodem in te zakken. Hierdoor helpt een open- of halfverharding mee bij het bergen van het water. Een open- of halfverharding brengt meer groen in uw tuin. Open verharding: Johan Vos Inspiratie voor water 16
Aanleg van open- of halfverharding Een pad of terras met open of halfverharding is makkelijk aan te leggen. Want in plaats van tegels kunt u open grastegels neer leggen. Of u legt de klinkertjes van het pad een stuk uit elkaar waardoor er meer ruimte ontstaat tussen de steentjes. Ook het aanbrengen van grind of schelpen is heel makkelijk. Door eerst een cunet te graven en een stuk worteldoek onder de halfverharding te gebruiken krijgt u een mooi pad. Een cunet is de uitgraving van waar het pad komt te liggen. Door lage banden te gebruiken zorgt u er voor dat de halfverharding wordt gescheiden van de grond. Ook in uw oprit kunt u gebruik maken van een open verharding. Door het gebruik van grastegels geeft u uw oprit een groen karakter. Uw auto staat gewoon op een oprit, maar is de auto weg dan is het een groen veldje. Tips voor aanleg en onderhoud Een halfverharding vraagt niet veel onderhoud. Door een keer het ongewenste plantengroei te verwijderen en te harken zorgt u dat het pad mooi blijft. U zult hooguit het pad een keer aan moeten vullen. Om ongewenste plantengroei tegen te gaan kunt u het beste antiworteldoek onder het grind, split of schelpen leggen. Kwel Kwel is het aan de oppervlakte komen van grondwater. Door een zwakkere plek in de bovengrond en/of door de druk van ondergrondse lagen wordt het water naar boven gedrukt.gemeente Zoetermeer heeft veel plekken waar kwel naar boven komt. Deze kwel is voedselrijk en bevat soms veel ijzerdeeltjes. Door deze ijzerdeeltjes krijgt het water een roestbruine kleur. Doordat er in Zoetermeer kwelwater aan het oppervlak komt en omdat de ondergrond uit klei bestaat kan het regenwater niet in de bodem infiltreren. Tegels met een ruime voeg: Johan Vos Parkeerplaats met open verharding: Johan Vos Inspiratie voor water 17
3.2 Groene daken Een groen dak is een dak dat voorzien is van een vegetatie of begroeiing. De begroeiing kan bestaan uit vetplanten, kruiden, mossen en grassen. Bij zwaardere dakconstructies kunnen zelfs complete daktuinen aangelegd worden. Voordelen Een groen dak zorgt voor een vertraagde afvoer van regenwater. Door het substraat en de planten wordt het water langer vastgehouden en gefilterd. Groene daken gaan langer mee! De dakbedekking komt door de begroeiing niet direct in contact met zon en regen. De levensduur van het dak wordt aanzienlijk verlengd doordat de UV straling de dakbedekking niet meer aantast. Een groen dak heeft ook een isolerende werking. Hierdoor bespaart u warmte in de winter, en is uw huis in de zomer koeler. Een natuurlijke isolatie! Begroeide daken maken uw wijk groener en geeft uw huis een aantrekkelijke aanblik, zuivert de lucht en biedt mogelijkheden voor natuur in de stad. Groene daken vangen regenwater op en zorgen ervoor dat het vertraagd wordt afgevoerd. Zo wordt de riolering minder belast en voorkomen we wateroverlast. Groene daken nemen allerlei stofdeeltjes op uit de atmosfeer en vormen als het ware een buffer tegen luchtvervuiling. Een groen dak is mooi om naar te kijken u zult versteld staan van de bloemen en vlinders die er op afkomen. Bruin blauwtje: Stefan Poot Grasdak: Johan Vos Inspiratie voor water 18
Aanleg van een groen dak Ook u kunt van uw dak een groen dak maken, hierdoor de levensduur van uw dak verlengen en uw wijk groener maken. Een schuurdak of garagedak, maar ook het dak van uw huis kan een vegetatiedak worden. Voor een groen dak zijn verschillende varianten mogelijk: Mossedum en kruidendak Sedum is een geslacht van vele soorten vetplanten. Voor groene daken wordt vaak muurpeper (Sedum acre) en wit vetkruid (Sedum album) gebruikt. Deze vetplantjes zijn zeer goed aangepast aan hete, droge standplaatsen ze slaan namelijk vocht op in hun bladeren, ook huislook (Sempervivum tectorum) wordt soms toegepast. Deze plantjes hebben een dunne substraatlaag (kleikorrels) nodig van 3 cm. Een Sedumdak kan gecombineerd worden met mos en is zeer onderhoudsarm. Kruidendaken hebben al meer variatie in plantengroei. Sedum soorten, kruiden en mossen kunnen door elkaar gebruikt worden. Het Sedum kan hierbij gecombineerd worden met lavendel, tijm en brunel. Ook voor deze variant is een dunne laag substraat voldoende. Grasdaken Dit type dak bestaat hoofdzakelijk uit verschillende grassoorten. Deze variant heeft een dikkere laag substraat nodig. Een plat dak een laag van 8 cm, en een hellend dak heeft een laag van 15 cm nodig. Een groen dak bestaat uit verschillende lagen. Boven op de gewone dakbedekking komt een extra rubberfolie om te voorkomen dat de wortels schade aanbrengen aan de dakconstructie. De tweede laag is een filter en water bergende- en drainerende laag en bestaat uit grove drainage korrels. Sempervivum tectorum Inspiratie voor water 19
Deze laag zorgt er voor dat het teveel aan water wordt afgevoerd, maar ook dat er voldoende water wordt vastgehouden. De derde laag (het substraat) is nodig voor de opslag van voedingsstoffen, de watervoorziening van de planten, zuurstof en verankering van de wortels. De laatste laag is de vegetatie laag. Om de lagen op hun plek te houden kunt u bijvoorbeeld kippengaas over de lagen spannen. Dit voorkomt het wegwaaien of afspoelen. Tips voor aanleg en onderhoud Voordat u een dakbegroeiing gaat aanbrengen moet u een paar dingen weten: Kan het dak het extra gewicht van de begroeiing en substraat dragen? Wat is de hellingshoek van het dak? Laat uw dakconstructie testen door een deskundig bedrijf voordat u een vegetatiedak aanlegt. Laat u goed informeren over welke dakbegroeiing het beste mogelijk is in uw situatie. Er zijn complete Sedum-rollen te koop die u gemakkelijk op uw dak kan leggen. Onderhoud aan het groene dak is erg belangrijk. Wanneer er ongewenste planten op het dak komen moeten die worden verwijderd. Groen dak met de hele wijk: Johan Vos Inspiratie voor water 20
Daktuin moet stad groener maken Van een verslaggeefster AMSTERDAM - Amsterdammers moeten meer het dak op, als het aan de gemeente ligt. De daken in de stad blijven grotendeels ongebruikt, terwijl de stad op de grond woekert met de schaarse ruimte. Om dat te bewerkstelligen heeft de Dienst Ruimtelijke Ordening van de gemeente onderzoek gedaan. Daaruit is een Handleiding Daktuinen voortgekomen, die ervoor moet zorgen dat Amsterdam het tuingenot naar een hoger niveau tilt. In vergelijking met andere steden in Europa gaan de Amsterdammers nog niet uit hun dak van een tuin op grote hoogte. Zo heeft Stuttgart, in oppervlakte vergelijkbaar met Amsterdam, 1,2 miljoen vierkante meter aan daktuinen. De hoofdstad heeft maar 100.000 vierkante meter, becijferde de gemeentelijke Dienst Ruimtelijke Ordening. Woordvoerder Allard Jolles: ''Mensen vergeten wel eens dat de Arena ook een daktuin is. Er wordt daar gevoetbald op het dak van de parkeergarage. Het gaat in de rest van Amsterdam natuurlijk niet om zulke grote projecten, maar daktuinen hebben zeker voordelen.'' Zo komt door de 'verstening' van de stad het regenwater gelijk in de riolering terecht. ''Als je een daktuin hebt, zou je die met regen kunnen bewateren. Dan verdampt het, of het komt in een gefilterde versie alsnog in de riolering terecht. Je zou het water ook kunnen verzamelen en er het toilet mee doorspoelen bijvoorbeeld,'' aldus Jolles. Het is de bedoeling dat met de nieuwe handleiding dakbeheerders, woningbouwverenigingen en medewerkers van stadsdelen zien wat de mogelijkheden zijn. Meer kennis zou de populariteit van de daktuin vergroten, is de gedachte. Het Parool, 09-06-2004 Inspiratie voor water 21