2-2-206 Tijdreeksanalyse in de praktijk Inleiding Vanuit het oogpunt van een consultant Waarom een tijdreeksmodel gebruiken? Waarom geen grondwatermodel? 2 Koen van der Hauw NHV Symposium januari 206 Wat kun je er in de praktijk mee? Wanneer is tijdreeksanalyse praktisch bruikbaar? Hoeveel moet je weten? Ervaringen hiermee vanuit een adviesbureau Waarom gebruiken we tijdreeksanalyse? Weinig kennis nodig van systeem 3 4 Eenvoudig kalibreren Snel resultaten Als de focus vooral op de tijdreeks zelf ligt Vaak vooraf aan numerieke grondwatermodellering voor validatie 5 6.4 Results of series B36H0242c_ + lineaire trend Prediction Observations Trendanalyse Groundwater level (m-ref).2 0.8 0.6 0.4 0.2.2 0.8 0.6 0.4 0.2 Ouddorp_prec -0.2-0.4-0.6 0. 0-0. -0.2 Vlissingen_evap Linear_trend (5/0/90-28/2/2) 992 995 998 200 2004 2007 Date
2-2-206 7 8 Trendanalyse Invloedsbepaling Verlengen tijdreeksen 9 Efficiënt werken 0 Controles Efficiënt werken Controles Kennis nodig van omgeving, bijvoorbeeld inzicht in niet-lineairiteit Modelverificatie: Pasvorm voldoende, bijvoorbeeld: EVP > 70%, RMSE < 0,2m Relatie verklarende invloed en stijghoogte significant: M0-2 σ M0 > 0 Geen autocorrelatie van innovaties (witte ruis) Residuen normaal verdeeld Gemodelleerde verklarende reeksen onderling niet gecorreleerd Meetreeksen voldoende lang en met voldoende meetwaarden: N > MU 2 Plausibiliteit Verdampingsfactor realistisch Drainagebasis realistisch Modelresultaat volgens verwachting qua geohydrologie Modelvalidatie: Model presteert goed op validatiereeks 2
2-2-206 Controles 3 4 MenyanthesToolbox: voorbeeld resultaat Workum, Fryslân 60m-mv 800.000 m3/j 5 Geohydrologische analyse 8 Analytische benadering maximale invloedsafstand met formule de Glee op basis van REGIS 0,0 500,0 000,0 500,0 2000,0 2500,0 3000,0 0,00 0,02 verlaging (m) 0,04 0,06 0,08 0,0 Fr. verlaging (m) Wvp. verlaging (m) 0,2 0,4 0,6 afstand tot beregeningsput (m) 3
2-2-206 9 (automatische) beoordeling Workum, Fryslân 2 22 Artikel J. v.d. Gaast en H. Massop: Hoe nauwkeurig is de grondwatertrap op buislocaties te bepalen, Stromingen (2005), nr. 4. Groot aantal lange tijdstijghoogtereeksen (> 30 jaar) uit DINOloket na controle, correctie uitbijters: 240 lange tijdreeksen Laatste 3 jaar gebruikt als korte meetreeks : GxG direct op de meetreeks bepaald TRA-modellen maken, reeks verlengen en GxG bepalen 0.2 gemiddelde afwijking: TRA + extra controles alleen voordeel voor GHG B34A023-3 jaar kalibratie/meting_ B34A023 - volledig_ 0 9.8 9.6 9.4 9.2 990 995 2000 2005 200 205 Date 23 absolute gem. afwijking: TRA en extra controles klein voordeel 24 TRA+controles: vooral beter bij onregelmatige meetreeksen lineaire en niet-lineaire modellen: weinig verschil tussen conclusies 4
2-2-206 25 26 Concluderend: hoeveel moet je weten? Vragen? Lage drempel met Menyanthes risico op verkeerde conclusies 27 Voor vragen en opmerkingen kunt u contact opnemen met: 28 Inzicht in werking tijdreeksanalyse EN geohydrologie is gewenst Koen van der Hauw Niet spreken over (statistisch) significant als niet voldaan aan statistische voorwaarden voor significantie T +3 88 8 54 73 E koen.vanderhauw@grontmij.nl Leer programmeren voor databewerking, bijvoorbeeld Excel VBA NHV TRA discussiemiddagen: www.nhv.nu/inhoudelijke-kennis-en-themas/werkgroep-tijdreeksanalyse 5