Leisure Economisch Bureau Nederland Kasper Buiting +31 (0) 20 343 7684 Juli Minder Britse toeristen door Brexit Het aantal bezoekers dat vanuit het Verenigd Koninkrijk naar Nederland komt, neemt af door de effecten van de Brexit. Op lange termijn keert de groei terug. Bezoekers vanuit VK In 2015 bezochten 1,97 miljoen Britten Nederland met in totaal bijna 4,0 miljoen overnachtingen (CBS). Daarmee staat Nederland op de achtste plaats van meest populaire bestemmingen voor reizigers vanuit het VK. Uit de marketscan UK 2015 van het Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen (NBTC) blijkt dat 59% van de bezoeken vanuit het VK voor vakantiedoeleinden is, 36% voor zaken en 5% komt naar Nederland voor familiebezoek en overige redenen. De meeste bezoekers vanuit het VK komen met het vliegtuig (66%), waarvan de helft met een budgetmaatschappij. De rest komt met de auto via Duitsland en België (16%), bus (6%), ferry (5%) en de trein (4%). De Britten bezoeken Nederland vooral voor stedentrips, waarbij Amsterdam veruit de populairste bestemming is met 981.000 bezoekers in 2014. Britse bezoekers geven per dag meer uit dan de gemiddelde buitenlandse bezoeker (240 euro tegenover 213 euro). Aangezien zij vooral naar Nederland komen voor een kort bezoek, zijn de totale uitgaven per bezoek wel lager dan het gemiddelde (668 versus 726 euro). In totaal gaven bezoekers vanuit het VK in 2014 1,2 miljard euro uit in Nederland. In figuur 1 is het gerealiseerd aantal bezoekers in de afgelopen jaren weergegeven. Duidelijk te zien is dat de crisis van 2009 een negatieve invloed had op het aantal bezoekers. Van ruim 1,9 miljoen in 2007 daalde het aantal bezoekers tot iets meer dan 1,4 miljoen in 2009. Het herstel kwam langzaam op gang, maar vorig jaar kwam het aantal bezoekers met 1.967.000 bezoekers uit boven dat van 2007. Fig. 1: Aantal bezoekers (x1.000) vanuit VK 2006-2015 Bron: CBS, NBTC 2.200 2.000 1.800 1.600 1.400 1.200 1913 1409 Verwachtingen pre-brexit Het NBTC verwachtte voor de Brexit een continuering van de stijgende lijn. In de toekomstverkenning Toerisme in perspectief uit 2015 werden voor bijna 2 mln. bezoekers vanuit het VK verwacht. Dit aantal zou naar verwachting van het NBTC verder groeien tot ruim 2.1 mln. bezoekers in 2020. 1967 2006 2008 2010 2012 2014
Effecten van de Brexit op uitgaand toerisme VK naar Nederland Het stof van de Brexit moet nog neerdalen. Desalniettemin zijn er wel effecten en mogelijke effecten te benoemen die gevolg kunnen hebben voor het toerisme vanuit het VK naar Nederland: Verslechtering economie VK Het VK ondervindt zowel korte- als lange termijngevolgen van de Brexit. Op korte termijn zal onzekerheid zijn tol eisen: beurzen naar beneden, uitstel van investeringen en consumenten- en producentenvertrouwen in mineur. Voor de Brexit verwachtten wij een groei van de economie van het VK van 1,6% in en 2,5% in 2017. Nu verwachten wij dat het VK aan het einde van dit jaar in een recessie beland. In als geheel zal de economie met 1,5% groeien, maar in 2017 met slechts 0,5%. Dit heeft gevolgen voor de koopkracht en het vertrouwen van de Britse vakantieganger. Wisselkoers Euro/GBP (Pond) De Brexit heeft ervoor gezorgd dat het GBP in waarde is gedaald en dit maakt reizen vanuit het VK naar de EU duurder (zie figuur 2). De koers Euro/GBP staat ten tijde van schrijven op 0,835, waar de koers vorig jaar nog rond de 0,70-0,75 schommelde. Naar onze verwachting staat de koers eind dit jaar op 0,92. Overige effecten, zoals bijvoorbeeld: Blijft het VK onderdeel van het European Health Insurance Cardsysteem? Zo niet, dan stijgen de zorgkosten in het Europese buitenland. Kunnen de budgetmaatschappijen vrijelijk blijven vliegen tussen het VK en de EU? Na Brexit zullen er nieuwe afspraken gemaakt moeten worden. Hoe zit het met roamingkosten van mobiele telefoons? In Europees verband zijn daar afspraken over gemaakt. In hoeverre blijven die gelden voor bezoekers uit het VK? Figuur 2: Wisselkoers Euro Pond 2006 2017 (Gerealiseerd gemiddelde 2007-; verwachtingen eind periode -2017) Bron: Eurostat, ABN AMRO 0,95 0,90 0,85 0,80 0,75 0,70 0,65 0,91 0,72 Verwachtingen bezoekersaantallen vanuit het VK Op lange termijn is er in de westerse wereld en het VK sprake van een toename van het toerisme. Dit zal ook het komende decennium naar alle waarschijnlijkheid doorzetten. De eerder genoemde effecten van Brexit temperen deze groei. Van de genoemde effecten zijn de eerste twee vanzelfsprekend het belangrijkst. Naar verwachting hebben de Britten post- Brexit minder te besteden (dan wanneer voor Bremain zou zijn gekozen) en zijn de kosten om te reizen naar Nederland ook hoger. Nu heeft Nederland het voordeel 0,92
dat er weinig alternatieven zijn voor vakantiegangers vanuit het VK. Allereerst geldt de verslechterde wisselkoers natuurlijk voor alle EU-landen. Bovendien is er voor de Britten geografisch gezien weinig keus. Het enige serieuze alternatief is in feite een vakantie in eigen land en over het algemeen zijn mensen weinig geneigd een buitenlandse vakantie in te ruilen voor een binnenlandse. Toch zullen de economische effecten hun tol eisen. We zagen in 2008 een krimp van de economie van het VK met een half procent en in 2009 een krimp van 4,2%. In datzelfde jaar was er een daling van de GBP/Euro -koers van 10-15%. Het Pond zou nu een vergelijkbare duikeling kunnen maken, maar de economie zal niet zo hard geraakt worden als toen. Sterker nog, op jaarbasis blijft de Britse economie zowel in als 2017 groeien, zij het dat de groei in 2017 aanzienlijk vertraagt. Toerisme Wij verwachten dat het aantal toeristen dit jaar vrijwel gelijk blijft of misschien licht daalt. De economische groei neemt dit jaar licht af door de Brexit en het GBP verliest aan waarde. Vooral dat laatste zal van invloed zijn, maar aangezien al voor de helft voorbij is, zal de impact op jaarbasis beperkt blijven. In 2017 zal het aantal toeristen licht afnemen. De wil om te reizen blijft, maar de dure Euro en de tegenvallende groei zullen hun wissel trekken. Op de langere termijn is het vooral van belang dat er niet teveel barrières komen voor toeristen. Mochten dergelijke effecten beperkt blijven en de economie van het VK na 2017 weer op een normaal groeipad komen, dan groeit ook het toerisme vanuit het VK weer. Zakenreizen De Global Business Travel Association (GBTA) voorspelde (pre-brexit) een jaarlijkse groei van de zakelijke reismarkt van het VK van 4%. De GBTA stelt dat de onzekerheid van de Brexit ervoor kan zorgen dat zakelijke reizen geannuleerd worden. De zakelijke reismarkt wordt sowieso beïnvloed door conjuncturele schommelingen. De GBTA stelt dan ook dat als het toerisme in een milde recessie terechtkomt, zal het binnenlands en buitenlands reisverkeer van het VK geraakt worden (GBTA juli ). Totaal Wij verwachten dat het aantal reizigers vanuit het VK zowel dit jaar als volgens jaar licht krimpt, om in 2018 weer te groeien. Dit jaar zal de neergang beperkt blijven en uitkomen op ongeveer 1.950.000. Volgend jaar daalt het aantal reizigers tot net onder 1,9 miljoen reizigers. Op termijn keert de langjarige stijging weer terug. Veel hangt af van de afspraken die gemaakt worden tussen de EU en het VK. Het nieuwe groeipad is te zien in figuur 3 met in 2020 bijna 2 miljoen bezoekers vanuit het VK. Fig. 3: Aantal bezoekers (x 1.000) vanuit VK 2013-2020 Bron: CBS, NBTC, ABN AMRO 2.200 2.100 2.000 1.900 1.800 1.700 1.600 1680 1967 Economisch effect Door de Brexit komen er waarschijnlijk minder bezoekers vanuit het VK naar Nederland in de komende periode. Na 2018 zal het aantal weer groeien, maar blijft het achter bij het pre-brexit- 2120 1980 2013 2014 2015 2017 2018 2019 2020 pre-brexit post-brexit
scenario. Als wij ervan uitgaan dat de gemiddelde uitgaven per persoon ongeveer gelijk blijven, dan nemen de totale uitgaven van Britten in Nederland in met 30 miljoen af. Volgend jaar is het effect groter met ruim 90 miljoen minder uitgaven dan in het pre-brexitscenario. In totaal kan de derving aan inkomsten oplopen tot 400 miljoen in 2020. Bronnen: ABN AMRO: FX Weekly-BOE kondigt verruiming aan, juli ABTA / Deloitte: What Brexit might mean for UK travel, CBS Statline Eurostat GBTA: Global Business Travel Spend Topped Record- Breaking $1.2 Trillion USD in 2015, Will Reach $1.6 Trillion by 2020, Office for national statistics: International Passenger Survey (IPS) The Independent: How Brexit will affect British tourism, juni NBTC: Marketscan United Kingdom 2015, 2015 NBTC: Toerisme in perspectief, The Telegraph: What leaving the EU could cost travellers, juni
Economisch Bureau Nederland Contactgegevens ABN AMRO Economisch Bureau Nederland: Aandachtsgebied Telefoonnummer: E-mailadres: Jacques van de Wal (hoofd) Algemeen 020 628 0499 jacques.van.de.wal@nl.abnamro.com Kasper Buiting Zakelijke Dienstverlening 020 343 7684 kasper.buiting@nl.abnamro.com Casper Burgering Industrie (w.o. industriële materialen) 020 383 2693 casper.burgering@nl.abnamro.com Nadia Menkveld Transport & Logistiek 020 628 6441 Nadia.menkveld@nl.abnamro.com Frank Rijkers Agrarisch, Food, Agrarische grondstoffen 020 628 6437 frank.rijkers@nl.abnamro.com Sonny Duijn Retail, TMT 020 343 7535 Sonny.duijn@nl.abnamro.com Hans van Cleef Olie & Gas 020 343 4679 hans.van.cleef@nl.abnamro.com Madeline Buijs Bouw, Real Estate 020-383 8201 madeline.buijs@nl.abnamro.com Nico Klene Macro-economie 020-625 4204 nico.klene@nl.abnamro.com Philip Bokeloh Woningmarkt, Macro-economie 020-383 2657 philip.bokeloh@nl.abnamro.com Theo de Kort Informatieanalist, Autoretail 020 628 0489 theo.de.kort@nl.abnamro.com Volg ons ook op Twitter: @ABNAMROeconomen Disclaimer This document has been prepared by ABN AMRO. It is solely intended to provide financial and general information on economics. The information in this document is strictly proprietary and is being supplied to you solely for your information. It may not (in whole or in part) be reproduced, distributed or passed to a third party or used for any other purposes than stated above. This document is informative in nature and does not constitute an offer of securities to the public, nor a solicitation to make such an offer. No reliance may be placed for any purposes whatsoever on the information, opinions, forecasts and assumptions contained in the document or on its completeness, accuracy or fairness. No representation or warranty, express or implied, is given by or on behalf of ABN AMRO, or any of its directors, officers, agents, affiliates, group companies, or employees as to the accuracy or completeness of the information contained in this document and no liability is accepted for any loss, arising, directly or indirectly, from any use of such information. The views and opinions expressed herein may be subject to change at any given time and ABN AMRO is under no obligation to update the information contained in this document after the date thereof. Before investing in any product of ABN AMRO Bank N.V., you should obtain information on various financial and other risks and any possible restrictions that you and your investments activities may encounter under applicable laws and regulations. If, after reading this document, you consider investing in a product, you are advised to discuss such an investment with your relationship manager or personal advisor and check whether the relevant product considering the risks involved- is appropriate within your investment activities. The value of your investments may fluctuate. Past performance is no guarantee for future returns. ABN AMRO reserves the right to make amendments to this material. ABN AMRO,