Inleiding: Wettelijk kader Lokaal Sociaal Beleidsplan

Inleiding: Wettelijk kader Lokaal Sociaal Beleidsplan 1. Decreet Lokaal Sociaal Beleid Op 3 maart 2004 werd het decreet over het lokaal sociaal beleid goedgekeurd in het Vlaams Parlement, dat als doel heeft een maximale toegankelijkheid voor elke burger tot de economische, sociale en culturele rechten te garanderen. In het bijzonder gaat het hierover: - het recht op arbeid en op de vrije keuze van beroepsarbeid in het raam van een algemeen werkgelegenheidbeleid dat onder meer gericht is op het waarborgen van een zo hoog en stabiel mogelijk werkgelegenheidpeil, het recht op billijke arbeidsvoorwaarden en een billijke beloning, alsook het recht op informatie, overleg en collectief onderhandelen; - het recht op sociale zekerheid, bescherming van de gezondheid en sociale, geneeskundige en juridische bijstand; - het recht op een behoorlijke huisvesting; - het recht op de bescherming van een gezond leefmilieu; - het recht op culturele en maatschappelijke ontplooiing; - het recht op onderwijs, met eerbiediging van de fundamentele rechten en vrijheden. De toegang tot het onderwijs is kosteloos tot het einde van de leerplicht. Samen met de lokale besturen en de particuliere organisaties wil de Vlaamse Overheid de ongelijkheid in de toegang tot deze rechten wegwerken. Om deze doelstelling te bereiken, kregen de gemeentebesturen en OCMW s de opdracht gezamenlijk een Lokaal Sociaal Beleidsplan op te maken. 2. Uitvoeringsbesluit Lokaal Sociaal Beleidsplan Volgens het uitvoeringsbesluit dat door de Vlaamse Regering werd goedgekeurd op 24 februari 2006, dient het Lokaal Sociaal Beleidsplan volgende elementen te omvatten: - hoofdstuk 1. Omgevingsanalyse: deze analyse is gestoeld op onder meer de gegevens van de sociale conjunctuurbarometer; - hoofdstuk 2. Geïntegreerde visie op lokaal sociaal beleid: dit hoofdstuk beschrijft op welke wijze alle andere lokale beleidsplannen van het lokaal bestuur die implicaties hebben op het lokaal sociaal beleid, afgestemd worden op het Lokaal Sociaal Beleidsplan; - hoofdstuk 3. Meerjarenplan met betrekking tot de gewenste acties en inzet van de lokale middelen: dit hoofdstuk bevat minstens de volgende elementen: a) een verantwoording van de keuze van doelstellingen en acties; b) de te verwachten resultaten; - hoofdstuk 4. Taakverdeling en werkafspraken: dit hoofdstuk omvat de taakverdeling en werkafspraken; 1

- hoofdstuk 5. Betrokkenheid: dit hoofdstuk omvat de beschrijving van de betrokkenheid van bevolking en lokale actoren; - hoofdstuk 6. Ontwikkeling: in dit hoofdstuk wordt de ontwikkeling ten opzichte van vorig Lokaal Sociaal Beleidsplan aangegeven; - hoofdstuk 7. Sectorale planverlichtingen: in dit hoofdstuk kunnen de sectorale plannen opgenomen worden die het lokaal bestuur wenst te integreren in het Lokaal Sociaal Beleidsplan. Op deze wijze kan het lokaal bestuur voldoen aan de sectorale regelgeving en kan het gebruikmaken van alle gegevens die al in het Lokaal Sociaal Beleidsplan verwerkt werden. 3. Sociaal Huis Een belangrijk concept dat in het Lokaal Sociaal Beleidsplan uitgewerkt dient te worden, is het Sociaal Huis. In het decreet krijgt het Sociaal Huis drie verschillende functies mee: informatiefunctie, loketfunctie en doorverwijsfunctie. De informatiefunctie geeft aan het Sociaal Huis de opdracht om zo ruim mogelijk informatie te verstrekken over alle vormen van hulp- en dienstverlening binnen de eigen gemeente of stad. De loketfunctie sluit hierbij aan. Deze wordt gerealiseerd door het minimaal tot stand brengen van een gezamenlijk loket dat op een geïntegreerde wijze toegang verschaft tot de sociale dienstverlening van het lokaal bestuur. Tot slot geeft de doorverwijsfunctie aan dat er op lokaal vlak een netwerk van samenwerking moet gerealiseerd worden waardoor burgers en cliënten via doorverwijzing op een vlotte en terechte wijze terechtkomen waar ze vanuit hun vraag of nood het best gediend of geholpen kunnen worden. 2

Omgevingsanalyse 1. Werkwijze 1.1 Opmaak inventaris zorgaanbod In het verleden werden reeds een Informatiebrochure Brecht opgesteld en een Welzijnsgids als gebruikinstrumenten voor OCMW en gemeente, maar een aanvulling en actualisatie tot een volledige en actuele inventaris van het zorgaanbod in Brecht drong zich op. In februari 2006 werd een eerste versie van de inventaris opgestuurd naar de lokale actoren met de vraag het lokaal bestuur te helpen de lijst verder aan te vullen en te corrigeren waar nodig. Op basis van de ontvangen opmerkingen werd de inventaris aangepast en aangevuld. De definitieve versie hiervan is terug te vinden in bijlage. 1.2 Verzameling kwalitatieve gegevens De oplijsting van bestaande diensten geeft een duidelijk beeld over het aanbod van de sociale dienstverlening in Brecht, maar zegt niets over de verhouding van vraag en aanbod, zegt niets over eventuele leemtes die bestaan in de praktijk of de afstemming tussen de dienstverlenende organisaties, etc. Bijgevolg werden de lokale actoren vermeld in de opgestelde inventaris gevraagd naar hun beoordeling van het bestaande zorgaanbod in Brecht. In juni 2006 werd een eerste met de lokale actoren georganiseerd. Tijdens deze vergadering werd een groepsgesprek op gang gebracht rond de knelpunten die de lokale actoren ervaren op de verschillende beleidsdomeinen. De resultaten van deze bevraging werden opgenomen in de omgevingsanalyse. 1.3 Verzameling kwantitatieve gegevens Naast de kwalitatieve informatie werd ook cijfermateriaal verzameld over de gemeente Brecht met betrekking tot de verschillende beleidsdomeinen. Voor de verzameling van de kwantitatieve gegevens werden volgende bronnen geraadpleegd: - de sociale conjunctuurbarometer ter beschikking gesteld door de Vlaamse Regering 1 ; - het sociaal kompas ter beschikking gesteld door Provincie Antwerpen; - verschillende diensten van het lokaal bestuur; - resultaten van een enquête uitgevoerd onder Brechtse ouderen in samenwerking met de Vrije Universiteit Brussel, met als bedoeling een duidelijk zicht te krijgen op de toestand van de ouderen in Brecht zowel wat betreft de woon- en zorgsituatie, als op het vlak van vrije tijdsbesteding. 1 De volledige sociale conjunctuurbarometer voor Brecht ter beschikking gesteld door de Vlaamse Regering is terug te vinden in bijlage. 3

2. Geografische beschrijving Brecht De gemeente Brecht is gelegen in het Noorden van de provincie Antwerpen. Brecht wordt begrensd door 8 gemeenten namelijk Wuustwezel en Hoogstraten in het noorden, Rijkevorsel in het oosten, Malle, Zoersel, Schilde in het zuiden en Schoten, Brasschaat in het westen. Brecht bestaat sinds de fusie van 1976 uit drie deelgemeenten namelijk Brecht, Sint Lenaarts en Sint- Job-in- t-goor. Men onderscheidt hierin een zevental woonkernen om te beginnen de oude kernen van de 3 bovengenoemde deelgemeenten, namelijk Brecht Centrum, Sint Lenaarts en Sint-Job-in- t-goor / Brecht Zuid. Overbroek en Klein Veerle zijn dan twee kleinere kernen (kerkdorpen of wijken). Daarnaast zijn er nog twee andere woongebieden met recreatief karakter, namelijk Rommersheide en het woonpark-en recratiegebied Hoge Heide / De Merel. De administratieve bevolkingsverdeling over de 3 deelgemeenten Brecht, Sint-Job-in- t-goor en Sint- Lenaarts is respectievelijk 49%, 27% en 24%. Op basis van andere dan administratieve criteria (geografisch en/of socio-culturele criteria) komen we evenwel tot een sterk verschillend beeld. Met als criteria de geografische situering, de omvang en de dichtheid van de bevolking krijgen we eerder het volgende beeld van Brecht. De grootste bevolkingsconcentratie bevindt zich in en om Sint- Job-in- t-goor (Brecht Zuid: 54%) (de wijk Rommersheide/De Vijvers en de wijk Hoge Heide geteld bij Sint- Job-in- t-goor). Een tweede kern rond Brecht (19%) en Sint Lenaarts / Klein Veerle (24%) (Brecht Noord) en tenslotte vind je een heel wat kleinere kern in Overbroek (3%). De totale oppervlakte van Brecht bedraagt 901,84km², de gemiddelde bevolkingsdichtheid bedroeg 286,54 in 2005. Op het gebied van mobiliteit heeft Brecht wel een aantal troeven: - de E19 Antwerpen Breda de gemeente snel bereikbaar via twee afritten (Brecht Centrum, Sint-Job-in- t-goor) - Het kanaal Schoten Dessel doorloopt de drie deelgemeenten in een grote bocht van het zuiden naar het oosten. - De Lijn (60) verbindt de gemeente met Antwerpen en Hoogstraten, zowel met een sneldienst via de autoweg, als met een gewone lijn. Sint-Job-in- t-goor wordt bovendien bediend door een aparte lijn (42). De Lijn legt ook schoolvervoer in tussen Brecht en Malle, waar veel Brechtse jongeren middelbaar onderwijs volgen. - De aanleg van een HST-station nabij de afrit van Brecht-centrum zal van Brecht op termijn vermoedelijk een verkeersknooppunt maken. Ondanks de 26.464 inwoners heeft de gemeente Brecht slechts een beperkt voorzieningenniveau. Dit uit zich ondermeer in de afwezigheid van een middelbare school, een ziekenhuis, etc. Daarnaast moet ook rekening gehouden worden met volgende bijkomende factoren: - de relatief grote onderlinge afstanden tussen de kernen; - de tweedeling tussen Sint-Job-in- t-goor en Brecht-Zuid enerzijds en Brecht Centrum en Sint- Lenaarts anderzijds; - het explosieve karakter van de bevolkingsgroei. 4

3. Demografisch profiel van de Brechtenaar 3.1 Bevolkingsaangroei Bevolkingsaangroei 1600 1400 Aantal 1200 1000 800 600 400 Inwijking Uitwijking Geboorten Overlijdens 200 0 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Totaal Jaartal Bron: www.aps.vlaanderen.be Vlaanderen: 3,02 Prov. Antwerpen (mediaan): 4,51 Essen Hoogstraten Kalmthout Wuustwezel Baarle-Hertog Ravels Merksplas -5,39-0,00 0,01-3,02 3,03-4,51 Stabroek Kapellen Brasschaat Brecht Rijkevorsel Arendonk Turnhout Oud-Turnhout Beerse Malle Vosselaar Mol 4,52-6,00 6,01-9,00 Antwerpen Schoten Schilde Zoersel Lille Kasterlee Retie Dessel 9,01-13,77 Zwijndrecht Wijnegem Wommelgem Zandhoven Vorselaar Borsbeek Ranst Mortsel Boechout Edegem Hemiksem Hove Aartselaar Schelle Kontich Lint Lier Nijlen Grobbendonk Herentals Herenthout Olen Geel Meerhout Balen Bornem Sint-Amands Niel Boom Rumst Puurs Willebroek Duffel Sint-Katelijne-Waver Berlaar Heist-op-den-Berg Hulshout Putte Westerlo Herselt Laakdal Mechelen Bonheiden Aantal inwoners: gemiddelde jaarlijkse evolutie per 1000 inwoners (1995...2004) Bron: www.provant.be 2 2 De legende van de kaarten ter beschikking gesteld door provincie Antwerpen is terug te vinden in bijlage.

Aantal inwoners: index 1995=100 130 125 120 115 110 105 100 95 90 85 1995 2000 2005 2010 2015 2020 2025 Jaar BRECHT Vlaanderen Mediaan Provincie Bron: www.provant.be In de periode 1996 2005 is het aantal inwoners in Brecht sterk gestegen, van 23.597 in 1996 tot 26.464 in 2005. De jaarlijkse procentuele toename voor de periode 1995-2004 bedraagt 12,09% in Brecht, wat zeer hoog is in vergelijking met het gemiddelde voor heel Vlaanderen (3,02%). Volgens de prognoses voor de komende 15 jaar zal deze tendens zich sterk blijven verder zetten. De sterke stijging van het aantal inwoners is het gevolg van een geboorteoverschot enerzijds en een sterk positief migratiesaldo anderzijds. De natuurlijke bevolkingsaangroei (geboorteoverschot) wordt bepaald door het verschil tussen het geboortecijfer en het sterftecijfer. In 2005 werden er ten opzichte van 1996 836 inwoners meer geregistreerd, louter als gevolg van een geboorteoverschot. Het migratiesaldo is de tweede factor die de bevolkingsgroei bepaalt. Het migratiesaldo wordt bekomen uit het verschil van de immigraties (inwijking) en de emigraties (uitwijking). Qua migraties kende Brecht over de periode 1996-2005 een inwijkingoverschot van 1.986 personen. 6

3.2 Samenstelling van de bevolking Vlaanderen: 36,21 Prov. Antwerpen (mediaan): 29,66 Essen Hoogstraten Kalmthout Wuustwezel Baarle-Hertog Ravels 23,45-26,00 26,01-28,00 28,01-29,66 29,67-32,36 32,37-36,21 36,22-44,00 44,01-54,47 Bornem Sint-Amands Merksplas Rijkevorsel Stabroek Kapellen Brecht Arendonk Turnhout Oud-Turnhout Beerse Brasschaat Malle Vosselaar Retie Antwerpen Schoten Schilde Zoersel Lille Kasterlee Dessel Wijnegem Zwijndrecht Vorselaar Wommelgem Zandhoven Borsbeek Ranst Grobbendonk Mortsel Boechout Herentals Olen Geel Edegem Nijlen Hemiksem Hove Herenthout Aartselaar Schelle Kontich Lint Meerhout Lier Niel Berlaar Westerlo Boom Duffel Rumst Heist-op-den-Berg Laakdal Hulshout Puurs Willebroek Sint-Katelijne-Waver Putte Herselt Mol Balen Mechelen Bonheiden Alleenstaanden en éénoudergezinnen: percentage huishoudens (1 jan 2004) Bron: www.provant.be Vlaanderen: 2,70 Prov. Antwerpen (mediaan): 0,81 Essen Hoogstraten Kalmthout Wuustwezel Baarle-Hertog Ravels Merksplas 0,33-0,60 0,61-0,81 0,82-1,50 Stabroek Kapellen Brasschaat Brecht Rijkevorsel Arendonk Turnhout Oud-Turnhout Beerse Malle Vosselaar Mol 1,51-2,70 2,71-5,00 Antwerpen Schoten Schilde Zoersel Lille Kasterlee Retie Dessel 5,01-9,18 Zwijndrecht Wijnegem Wommelgem Zandhoven Vorselaar Borsbeek Ranst Mortsel Boechout Edegem Hemiksem Hove Aartselaar Schelle Kontich Lint Lier Nijlen Grobbendonk Herentals Herenthout Olen Geel Meerhout Balen Bornem Sint-Amands Niel Boom Rumst Puurs Willebroek Duffel Sint-Katelijne-Waver Berlaar Heist-op-den-Berg Hulshout Putte Westerlo Herselt Laakdal Mechelen Bonheiden Inwoners met vreemde nationaliteit andere dan buurland (NL, F, L, D, GB): percentage (1 jan 2005) Bron: www.provant.be 7

De Brechtse bevolking bestaat uit 9.800 private huishoudens. Een kwart van het aantal private huishoudens bestaat uit alleenstaanden en éénoudergezinnen, wat laag is in vergelijking met het gemiddelde voor Vlaanderen (36,21%). Bij ongeveer 80% van de éénoudergezinnen is het gezinshoofd een vrouw. Wanneer we het aantal alleenstaanden zonder kinderen bekijken, kan vastgesteld worden dat de vrouwen licht in de meerderheid zijn. Beide conclusies zijn normaal te noemen vergeleken met de tendensen voor gans Vlaanderen. Het totaal aantal vreemdelingen bedraagt 4,1% van de Brechtse bevolking. 3,4% van de totale Brechtse bevolking bestaat uit inwoners met vreemde nationaliteit buurland. Bijgevolg maken de overige nationaliteiten slechts een klein aandeel (0,7%) van de bevolking uit. Dit percentage is laag te noemen, zeker in vergelijking met het gemiddelde voor gans Vlaanderen (2,7%). 8

3.3 Indeling van de bevolking volgens leeftijd 3.3.1 Indeling volgens leeftijdsklassen 1400 Bevolkingspiramide 1200 Mannen Vrouwen 1000 Aantal 800 600 400 200 0 0 4 5 9 10 14 15 19 20 24 25 29 30 34 35 39 40 44 45 49 50 54 55 59 60 64 65 69 70 74 75 79 80 84 85 89 90 94 95-99 0-104 Leeftijd Bron: Dienst burgerzaken Brecht (2005) 0-19 jarigen, in procent van de inwoners (1 jan) 35 30 25 20 15 1995 2000 2005 2010 2015 2020 2025 Jaar BRECHT Vlaanderen Mediaan Provincie Bron: www.provant.be

20-39 jarigen, in procent van de inwoners (1 jan) 35 30 25 20 15 1995 2000 2005 2010 2015 2020 2025 Jaar BRECHT Vlaanderen Mediaan Provincie Bron: www.provant.be 40-59 jarigen, in procent van de inw oners 35 30 25 20 1995 2000 2005 2010 2015 2020 2025 Jaar BRECHT Vlaanderen Mediaan Provincie Bron: www.provant.be 10

60-79 jarigen, in procent van de inwoners 30 25 20 15 10 1995 2000 2005 2010 2015 2020 2025 Jaar BRECHT Vlaanderen Mediaan Provincie Bron: www.provant.be 80+ jarigen, in procent van de inwoners 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 1995 2000 2005 2010 2015 2020 2025 Jaar BRECHT Vlaanderen Mediaan Provincie Bron: www.provant.be 11

0-19 jarigen 20-39 jarigen 40-59 jarigen 60-79 jarigen 80+ jarigen Percentage inwoners Brecht 24,94% 25,41% 31,12% 15,90% 2,62% Vlaams gemiddelde percentage inwoners 22,22% 26,24% 28,74% 18,58% 4,21% Bron: www.provant.be Er kan gesteld worden dat Brecht een relatief jonge bevolking heeft. Zo is 31% van de bevolking jonger dan 25 jaar. Het aandeel van de bevolking in de leeftijdscategorieën 0-19 jaar en 20-39 jaar zal de komende jaren sterk dalen. Deze daling zal in Brecht opmerkelijk sterker zijn dan de gemiddelde daling voor Vlaanderen. Het percentage van de bevolking dat behoort tot de leeftijdscategorie 40-59 jaar bedraagt 31,12 % in Brecht en ligt reeds boven het gemiddelde voor Vlaanderen. Deze leeftijdsgroep zal de komende jaren sterk in grootte blijven toenemen. De omvang van deze groep zal een hoogtepunt bereiken tussen 2010 en 2015. Het aantal 60+ ligt in Brecht momenteel beduidend lager dan het Vlaams gemiddelde. Naar de toekomst toe wordt voorspeld dat het aandeel aan 60+ onder de Brechtse bevolking zal blijven toenemen, en zal stijgen tot boven het gemiddelde voor Vlaanderen tussen 2015 en 2020. Ongeveer 5% van de bevolking is ouder dan 75, dit aandeel neemt jaarlijks toe. Ongeveer 1% van de bevolking is ouder dan 85. In beide leeftijdsklassen zijn de vrouwen sterker vertegenwoordigd dan de mannen, wat een normale tendens is in vergelijking met Vlaanderen. De leeftijdscategorie 80+ zal in Brecht de komende jaren blijven toenemen, maar blijft onder het Vlaamse gemiddelde. 12

3.3.2 Verhoudingen tussen de verschillende leeftijdsklassen Hieronder worden een aantal indexen weergegeven die de huidige verhouding van het aantal jongeren respectievelijk het aantal ouderen ten aanzien van de 20-59 jarigen in Brecht weergeeft. Vlaanderen: 41,46 Prov. Antwerpen (mediaan): 39,29 Essen Hoogstraten Kalmthout Wuustwezel Baarle-Hertog Ravels Merksplas 25,79-33,00 33,01-36,00 36,01-39,29 39,30-41,46 41,47-45,00 45,01-51,83 Bornem Sint-Amands Rijkevorsel Stabroek Kapellen Brecht Arendonk Turnhout Oud-Turnhout Beerse Brasschaat Malle Vosselaar Retie Antwerpen Schoten Schilde Zoersel Lille Kasterlee Dessel Wijnegem Zwijndrecht Vorselaar Zandhoven Wommelgem Borsbeek Ranst Grobbendonk Mortsel Boechout Herentals Olen Geel Edegem Nijlen Hemiksem Hove Herenthout Aartselaar Schelle Kontich Lint Meerhout Lier Niel Berlaar Westerlo Boom Duffel Rumst Heist-op-den-Berg Laakdal Hulshout Puurs Willebroek Sint-Katelijne-Waver Putte Herselt Mol Balen Mechelen Bonheiden Grijze druk (2005) Bron: www.provant.be Vlaanderen: 49,90 Prov. Antwerpen (mediaan): 49,73 Essen Hoogstraten Kalmthout Wuustwezel Baarle-Hertog Ravels Merksplas 39,49-45,00 45,01-47,50 47,51-49,90 49,91-55,00 55,01-62,71 Bornem Sint-Amands Rijkevorsel Stabroek Kapellen Brecht Arendonk Turnhout Oud-Turnhout Beerse Brasschaat Malle Vosselaar Retie Antwerpen Schoten Schilde Zoersel Lille Kasterlee Dessel Wijnegem Zwijndrecht Vorselaar Zandhoven Wommelgem Borsbeek Ranst Grobbendonk Mortsel Boechout Herentals Olen Geel Edegem Nijlen Hemiksem Hove Herenthout Aartselaar Schelle Kontich Lint Meerhout Lier Niel Berlaar Westerlo Boom Duffel Rumst Heist-op-den-Berg Laakdal Hulshout Puurs Willebroek Sint-Katelijne-Waver Putte Herselt Mol Balen Mechelen Bonheiden Grijze druk (2015) Bron: www.provant.be

De grijze druk is de verhouding van het aantal ouderen (60+) t.o.v. de potentiële beroepsbevolking. Hoe groter de grijze druk, hoe groter de groep ouderen t.o.v. de bevolkingsgroep van 20 tot 59 jaar. Brecht kent een grijze druk van 32,8%, en scoort hiermee ongeveer 8% lager dan het Vlaams gemiddelde. Ook de grijze druk die in Brecht verwacht wordt in 2015 (43,50%) blijft 5% onder de gemiddelde grijze druk (48,60%) die in Vlaanderen verwacht wordt. De interne vergrijzing geeft het aantal 80+ aan ten opzichte van het aantal 60+. De interne vergrijzing geeft m.a.w. weer hoeveel hoogbejaarden er zijn in de groep van ouderen. In Brecht is de interne vergrijzing toegenomen de laatste jaren, maar blijft onder het gemiddelde voor Vlaanderen. De afhankelijkheidsratio geeft de verhouding weer tussen het aantal 0-19 jarigen plus het aantal 60+ en de actieve bevolking (20-59 jarigen). Ook deze verhouding ligt in Brecht onder het Vlaams gemiddelde. De groene druk is de verhouding van het aantal jongeren (-20 jarigen) tot de potentiële beroepsbevolking (20-59 jaar) (per 100). Het is een indicatie voor de verhouding tussen de toekomstige (op langere termijn) en de huidige beroepsbevolking. In welke mate zullen met andere woorden de 20 tot 59-jarigen worden vervangen? Hoe hoger dit cijfer, hoe groter de groep jongeren. In Brecht bedraagt de groene druk 44,12%. Dit wil dus zeggen dat er in Brecht per 100 inwoners op beroepsactieve leeftijd 44,12 jongeren zijn onder de 20 jaar. Dit cijfer ligt hoger dan het Vlaams gemiddelde. De familiale zorgindex geeft de verhouding weer van het aantal 80+ ten opzichte van de bevolking van 50- tot 59-jarigen. De familiale zorgindex geeft m.a.w. aan hoeveel hoogbejaarden er zijn in verhouding tot de bevolking die er normaliter de zorg voor moet dragen. In Brecht bedraagt de familiale zorgindex 20,32%. 14

4. Financieel profiel van de Brechtenaar 4.1 Gemiddeld inkomen Vlaanderen: 19551 Prov. Antwerpen (mediaan): 20052 Essen Hoogstraten Kalmthout Wuustwezel Baarle-Hertog Ravels Merksplas 15813,00-18000,00 18000,01-18800,00 18800,01-19551,00 19551,01-20052,00 20052,01-21200,00 21200,01-23000,00 23000,01-25798,00 Bornem Sint-Amands Rijkevorsel Stabroek Kapellen Brecht Arendonk Turnhout Oud-Turnhout Beerse Brasschaat Malle Vosselaar Retie Antwerpen Schoten Schilde Zoersel Lille Kasterlee Dessel Wijnegem Zwijndrecht Vorselaar Zandhoven Wommelgem Borsbeek Ranst Grobbendonk Mortsel Boechout Herentals Olen Geel Edegem Nijlen Hemiksem Hove Herenthout Aartselaar Schelle Kontich Lint Meerhout Lier Niel Berlaar Westerlo Boom Duffel Rumst Heist-op-den-Berg Laakdal Hulshout Puurs Willebroek Sint-Katelijne-Waver Putte Herselt Mol Balen Mechelen Bonheiden Gemiddeld inkomen per verbruikseenheid (2002) Bron: www.provant.be Belastbaar netto inkomen (prijzen 2004): gemiddelde per verbruikseenheid 27.000 26.000 25.000 24.000 23.000 22.000 21.000 20.000 19.000 18.000 17.000 16.000 15.000 14.000 13.000 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Jaar BRECHT Vlaanderen Mediaan Provincie Bron: www.provant.be

Uit analyse van de inkomens in de gemeente Brecht (2002) blijkt dat het gemiddeld inkomen per aangifte ongeveer 300 euro lager ligt dan het gemiddelde van het Vlaams gewest. Het mediaaninkomen en het gemiddeld inkomen per inwoner liggen echter hoger dan dit van het Vlaams gewest. Het gemiddeld inkomen per verbruikseenheid houdt bij de vergelijking van inkomens ook rekening met de gezinssamenstelling, wat nodig is om de levensstandaard te kunnen vergelijken. Het gemiddeld inkomen per verbruikseenheid bedraagt in Brecht 20.496 euro (2002), wat hoger is dan het Vlaams gemiddelde. Vlaanderen kent per verbruikseenheid een gemiddeld inkomen van 19.551 euro. 4.2 Kritisch inkomen Met het vastleggen van de laagste bodemuitkeringen, geeft de wetgever de norm aan waaronder een bestaanszeker leven en een maatschappelijke integratie niet mogelijk geacht worden. Op dit laagste vangnet van sociale bescherming kan men beroep doen als men niet over de nodige bestaansmiddelen beschikt en als de mogelijkheid niet bestaat om aanspraak te maken op de rechten van de sociale zekerheid of andere regelingen. De regeling leefloon vormt samen met het vervangingsinkomen voor personen met een handicap en de inkomensgarantie voor ouderen de waarborg van een basisinkomen. 4.2.1 Leefloners Vlaanderen: 0,62 Prov. Antwerpen (mediaan): 0,27 Essen Hoogstraten Kalmthout Wuustwezel Baarle-Hertog Ravels Merksplas 0,09-0,20 0,21-0,27 0,28-0,40 Stabroek Kapellen Brasschaat Brecht Rijkevorsel Arendonk Turnhout Oud-Turnhout Beerse Malle Vosselaar Mol 0,41-0,62 0,63-1,00 Antwerpen Schoten Schilde Zoersel Lille Kasterlee Retie Dessel 1,01-1,93 Zwijndrecht Wijnegem Wommelgem Zandhoven Vorselaar Borsbeek Ranst Mortsel Boechout Edegem Hemiksem Hove Aartselaar Schelle Kontich Lint Lier Nijlen Grobbendonk Herentals Herenthout Olen Geel Meerhout Balen Bornem Sint-Amands Niel Boom Rumst Puurs Willebroek Duffel Sint-Katelijne-Waver Berlaar Heist-op-den-Berg Hulshout Putte Westerlo Herselt Laakdal Mechelen Bonheiden Leefloners: percentage van de 18-64 jarigen (2004) Bron: www.provant.be 16

2002 2003 2004 2005 2006 Aantal begunstigde leefloners 84 76 90 88 78 Bron: sociale dienst OCMW Brecht Het aantal begunstigde leefloners kende lichte schommelingen de afgelopen jaren maar is vrijwel een constante te noemen. In 2004 bestond 0,23% van de Brechtse bevolking tussen 18 en 64 jaar uit leefloners. Dit is een zeer laag percentage vergeleken met het Vlaams gemiddelde. 4.2.2 Gewaarborgd inkomen voor bejaarden of inkomensgarantie voor ouderen De inkomensgarantie voor ouderen (IGO) wordt sinds 1 juni 2001 toegekend aan (een groot deel van) de voormalig gerechtigden op een gewaarborgd inkomen voor bejaarden (GIB) wanneer de regeling van de IGO gunstiger is voor de betrokkene. De andere blijven het GIB ontvangen. Voor de duidelijkheid worden ze hieronder samengeteld. Vlaanderen: 5,55 Prov. Antwerpen (mediaan): 3,89 Essen Hoogstraten Kalmthout Wuustwezel Baarle-Hertog Ravels 1,47-2,51 2,52-3,20 3,21-3,89 3,90-4,70 Stabroek Kapellen Brasschaat Brecht Merksplas Rijkevorsel Arendonk Turnhout Oud-Turnhout Beerse Malle Vosselaar Mol 4,71-5,55 5,56-7,00 Antwerpen Schoten Schilde Zoersel Lille Kasterlee Retie Dessel 7,01-8,74 Zwijndrecht Wijnegem Wommelgem Zandhoven Vorselaar Borsbeek Ranst Mortsel Boechout Edegem Hemiksem Hove Aartselaar Schelle Kontich Lint Lier Nijlen Grobbendonk Herentals Herenthout Olen Geel Meerhout Balen Bornem Sint-Amands Niel Boom Rumst Puurs Willebroek Duffel Sint-Katelijne-Waver Berlaar Heist-op-den-Berg Hulshout Putte Westerlo Herselt Laakdal Mechelen Bonheiden Gewaarborgd inkomen bejaarden of inkomensgarantie: gemiddeld percentage >=65 jarigen (2002...2004) Bron: www.provant.be Het aantal mensen met een inkomensgarantie voor ouderen bedroeg tussen 2002 en 2004 gemiddeld 154. 4,52% van de Brechtenaren ouder dan 65 ontving dus een inkomensgarantie, wat lager ligt dan het Vlaams gemiddelde. 17

4.2.3 Tegemoetkoming aan personen met een handicap Het is belangrijk op te merken dat niet alle personen met een handicap in de regeling van de tegemoetkomingen aan personen met een handicap zitten. Deze regeling is een bijstandsregeling voor mensen met geen of een laag inkomen. Binnen de sociale zekerheid zijn er andere regelingen voor personen met een handicap (uitkeringen in ziekteverzekering, sector arbeidsongevallen, fonds voor beroepsziekten, private verzekeringen die uitkeringen voorzien bv.. na een ongeval). De inkomensvervangende tegemoetkoming (IVT) wordt toegekend aan de persoon met een handicap van wie is vastgesteld dat zijn/haar lichamelijke of psychische toestand het verdienvermogen heeft verminderd tot een derde of minder van wat een gezonde persoon door het uitoefenen van een beroep op de algemene arbeidsmarkt kan verdienen. Bij de berekening van de tegemoetkoming wordt rekening gehouden met de inkomsten van de persoon met een handicap, alsook van de persoon met wie hij/zij een huishouden vormt. De integratietegemoetkoming wordt toegekend aan de persoon met een handicap bij wie een gebrek aan of een vermindering van zelfredzaamheid werd vastgesteld en die daardoor bijkomende kosten heeft om zich in het maatschappelijke leven in te passen. Tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden is de integratietegemoetkoming voor personen ouder dan 65 jaar. In 2005 ontvingen 160 Brechtenaren een inkomensvervangende tegemoetkoming, 242 een integratietegemoetkoming en 206 een tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden. 4.3 Schuldenlast In het kader van schuldbemiddeling treffen we bij de sociale dienst van het OCMW verschillende vormen van begeleiding aan zoals het bemiddelen met een schuldeiser, het bekomen van een afbetalingsregeling of het werkelijk gaan beheren van de inkomsten en uitgaven van de cliënt om zo de cliënt te begeleiden naar een gezond inkomsten-uitgavenpatroon. 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Aantal bemiddelingen bij schuldeisers 94 75 66 74 81 68 71 86 Bron: Sociale dienst OCMW Brecht (2006) 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Aantal cliënten in budgetbegeleiding 17 46 56 4 11 4 13 3 Bron: Sociale dienst OCMW Brecht (2006) 18

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Aantal cliënten in budgetbeheer 79 88 86 75 70 74 72 67 Bron: Sociale dienst OCMW Brecht (2006) Het aantal dossiers waarbij schuldbemiddeling, in welke vorm dan ook, noodzakelijk is, vertoont een stijgende tendens. Dit is voornamelijk te wijten aan kredietproblemen, het toenemend aantal echtscheidingsproblematieken en situaties van inkomensval ten gevolge van bv. ziekte, verlies van job, De daling van het aantal cliënten in budgetbegeleiding is te verklaren door het feit dat steeds meer cliënten nood hebben aan minder vrijblijvende vormen van schuldbemiddeling zoals budgetbeheer en zelfs een collectieve schuldenregeling. Het dalend aantal cliënten in budgetbeheer lijkt in tegenstelling met bovenstaande stelling, maar is te verklaren door het sterk stijgend aantal cliënten dat wordt doorverwezen naar een advocaat voor een collectieve schuldenregeling. 4.4 Kansarmoede Het inkomen kan slechts gedeeltelijk gehanteerd worden als indicator voor armoede en sociale uitsluiting. Immers armoede is een multidimensioneel gegeven en is meer dan een gebrek aan financiële middelen. Armoede is een netwerk van sociale uitsluitingen op verschillende maatschappelijke domeinen. En dan zijn we aanbeland bij de sociale grondrechten: werk, huisvesting, onderwijs, maatschappelijke en culturele ontplooiing, hulp- en dienstverlening en gezondheid. 19

5. Omgevingsanalyse volgens beleidsdomeinen 5.1 Wonen HET RECHT OP HUISVESTING IS VOOR IEDERE BELG VASTGELEGD IN ART 23. VAN DE GRONDWET. DIT GRONDRECHT WORDT CONCRETER GEREGELD IN HET DECREET HOUDENDE DE VLAAMSE WOONCODE (15/07/1997) EN HET KAMERDECREET VAN 1997. DEZE HEBBEN ALS UITGANGSPUNT DAT ELKE WONING AAN ELEMENTAIRE NORMEN INZAKE VEILIGHEID, GEZONDHEID EN WOONKWALITEIT MOET VOLDOEN. ARTIKEL 3 VAN DE WOONCODE STELT DAT IEDEREEN RECHT HEEFT OP MENSWAARDIG WONEN. DAARTOE MOET DE BESCHIKKING OVER EEN AANGEPASTE WONING, VAN GOEDE KWALITEIT, IN EEN BEHOORLIJKE WOONOMGEVING, TEGEN EEN BETAALBARE PRIJS EN MET WOONZEKERHEID WORDEN BEVORDERD. 5.1.1 Kwantitatieve gegevens 5.1.1.1 Woningen: verkoop en eigendom Vlaanderen: 26,16 Prov. Antwerpen (mediaan): 19,69 Essen Hoogstraten Kalmthout Wuustwezel Baarle-Hertog Ravels 12,93-16,00 16,01-19,69 19,70-23,00 23,01-26,16 26,17-33,00 33,01-40,00 40,01-45,44 Bornem Sint-Amands Merksplas Rijkevorsel Stabroek Kapellen Brecht Arendonk Turnhout Oud-Turnhout Beerse Brasschaat Malle Vosselaar Retie Antwerpen Schoten Schilde Zoersel Lille Kasterlee Dessel Wijnegem Zwijndrecht Vorselaar Zandhoven Wommelgem Borsbeek Ranst Grobbendonk Mortsel Boechout Herentals Olen Geel Edegem Nijlen Hemiksem Hove Herenthout Aartselaar Schelle Kontich Lint Meerhout Lier Niel Berlaar Westerlo Boom Duffel Rumst Heist-op-den-Berg Laakdal Hulshout Puurs Willebroek Sint-Katelijne-Waver Putte Herselt Mol Balen Mechelen Bonheiden Huurders: percentage (2001) Bron: www.provant.be 20

Gemiddelde verkoopprijs per m2 van een perceel bouwgrond Gemiddelde verkoopprijs van een appartement Gemiddelde verkoopprijs van een kleine en middelgrote woning Gemiddelde verkoopprijs van een grote woning 1995 45,98 64.576,26 93.092,45 159.838,40 1996 48,88 58.120,69 83.198,02 151.289,12 1997 44,87 71.761,03 85.563,95 173.384,17 1998 46,46 89.979,45 82.532,40 167.008,45 1999 58,88 94.161,70 97.954,13 189.452,39 2000 63,13 97.791,68 102.948,32 215.193,17 2001 75,08 99.039,83 102.863,10 215.769,14 2002 86,75 98.975,27 124.408,64 241.320,39 2003 106,42 135.413 130.075 231.546 2004 110 163.713 123.497 263.713 Bron: http://aps.vlaanderen.be/statistiek/cijfers Gemiddelde verkoopprijs Kostprijs 300.000,00 250.000,00 200.000,00 150.000,00 100.000,00 50.000,00 0,00 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Jaartal Kleine woning Grote woning Appartement Bron: http://aps.vlaanderen.be 21

Vlaanderen: 117082,47 Prov. Antwerpen (mediaan): 123269,90 Essen Hoogstraten Kalmthout Wuustwezel Baarle-Hertog Ravels Merksplas Rijkevorsel Stabroek Kapellen Brecht Arendonk Turnhout Oud-Turnhout Beerse Brasschaat Malle Vosselaar 94683,28-110000,00 Retie Antwerpen Schoten 110000,01-117082,47 Schilde Zoersel Lille Kasterlee Dessel 117082,48-123269,90 Wijnegem Zwijndrecht Vorselaar 123269,91-130000,00 Wommelgem Zandhoven Borsbeek Ranst 130000,01-160000,00 Grobbendonk Mortsel Boechout Herentals Olen Geel 160000,01-205655,75 Edegem Hove Nijlen Hemiksem Herenthout Aartselaar Schelle Kontich Lint Meerhout Lier Niel Berlaar Westerlo Bornem Boom Duffel Rumst Heist-op-den-Berg Laakdal Hulshout Puurs Willebroek Sint-Katelijne-Waver Sint-Amands Putte Herselt Mol Balen Mechelen Bonheiden Verkochte appartementen en kleine en middelgrote woningen: gemiddelde verkoopprijs in Euro (2004) Bron: www.provant.be Slechts 15% van de woningen in Brecht wordt gehuurd, wat een zeer lage score is in vergelijking met het Vlaams gemiddelde (26%). In 2001 werd 83,2% van de woningen in Brecht bewoond door de eigenaar. De verkoopprijs van appartementen is in 2004 verdubbeld tegenover in het jaar 1995 en heeft de gemiddelde verkoopprijs van kleine en middelgrote woningen overstegen. De gemiddelde verkoopprijs voor appartementen en kleine en middelgrote woningen bedraagt 137.541 euro in Brecht en ligt hiermee boven het Vlaams gemiddelde (117.082 euro). Er werden geen cijfers bekomen over de gemiddelde huurprijs op de private markt. Toch tonen de lange wachtlijsten bij sociale huisvestingsmaatschappijen aan dat het voor een aanzienlijk deel van de Brechtse bevolking financieel onhaalbaar is een woning te huren op de private markt. 22

5.1.1.2 Ouderdom en comfort van de woningen Verdelingen woningen volgens bouwjaar 12,6 10,1 17,6 3,7 3,2 6,6 14,4 11,1 10,8 voor '19 19-'45 46-'61 62-'70 71-'80 81-'90 91-'95 96 of later onbekend Bron: www.provant.be (gemeentelijk woondossier Brecht) Vlaanderen: 30,07 Prov. Antwerpen (mediaan): 23,98 Essen Hoogstraten Kalmthout Wuustwezel Baarle-Hertog Ravels 12,87-14,00 14,01-20,00 20,01-23,98 23,99-27,00 27,01-30,07 30,08-36,23 36,24-43,71 Bornem Sint-Amands Merksplas Rijkevorsel Stabroek Kapellen Brecht Arendonk Turnhout Oud-Turnhout Beerse Brasschaat Malle Vosselaar Retie Antwerpen Schoten Schilde Zoersel Lille Kasterlee Dessel Wijnegem Zwijndrecht Vorselaar Wommelgem Zandhoven Borsbeek Ranst Grobbendonk Mortsel Boechout Herentals Olen Geel Edegem Nijlen Hemiksem Hove Herenthout Aartselaar Schelle Kontich Lint Meerhout Lier Niel Berlaar Westerlo Boom Duffel Rumst Heist-op-den-Berg Laakdal Hulshout Puurs Willebroek Sint-Katelijne-Waver Putte Herselt Mol Balen Mechelen Bonheiden Woningen met hoogstens klein comfort: percentage (2001) Bron: www.provant.be In 2001 3 was 29,94% van de woningen slechts voorzien van hoogstens klein comfort, wat overeenkomt met het Vlaams gemiddelde (30,07%). Vergeleken met de omringende gemeenten, is het percentage woningen met hoogstens klein comfort hoog te noemen. 1 op de 5 woningen in Brecht werd gebouwd vóór 1961 en is dus ouder dan 40 jaar. 3 Deze gegevens zijn afkomstig uit de resultaten van de meest recente Algemene socio-economische enquête (als opvolger van 10-jaarlijkse algemene volks- en woningtelling), georganiseerd door FOD Economische zaken, die dateert van 2001. 23

Ouderen geven aan dat zij zo lang mogelijk in de eigen woning / omgeving willen blijven wonen. Doch geeft bijna de helft van de ouderen aan dat hun woning op een ernstige manier onaangepast is. De gemiddelde ouderdom van de woning van de Brechtse senior is 36 jaar. 5.1.1.3 Sociale huisvesting Wie niet terecht kan op de private markt, is aangewezen op de sociale woningmarkt. In vergelijking met de rest van de provincie Antwerpen, wordt slechts een klein percentage van de Brechtse huishoudens gehuisvest in een sociale woning. De lange wachtlijsten bij huisvestingsmaatschappijen tonen echter aan dat er nog een grote behoefte is aan sociale huurwoningen. Door de gemeenteraad werd in de zitting van oktober 2006 goedkeuring verleend aan de ruimtelijke uitvoeringsplannen voor de Kapelakker in Sint-Lenaarts en de Leeuwerik in Sint-Job-in- t-goor. In de Leeuwerik in Sint-Job-in- t-goor wordt een inbreidingsproject gepland. In de woningprogrammatie wordt geopteerd voor een gedeeltelijke aansnijding van het gebied voor sociale woningbouw, sociale verkavelingen en ouderenhuisvesting in twee fases namelijk van 2003 tot 2007 en fase 2 van 2008 tot 2012. In totaal zullen over de twee fases bij benadering 36 sociale huurwoningen gerealiseerd worden door de bouwmaatschappij De Voorkempen, 32 sociale koopwoningen door Arro, 53 sociale kavels door Igean Dienstverlening en 50 bejaardenwoningen in samenwerking met het OCMW. In de Kapelakker zullen bij benadering 20 sociale huur-en koopwoningen voorzien worden door de sociale bouwmaatschappij De Voorkempen en 8 sociale kavels gecreëerd worden door Igean Dienstverlening. Vlaanderen: 5,39 Prov. Antwerpen (mediaan): 3,65 Essen Hoogstraten Kalmthout Wuustwezel Baarle-Hertog Ravels Merksplas 0,00-1,50 1,51-3,65 3,66-5,39 5,40-7,50 7,51-11,00 11,01-16,61 Bornem Sint-Amands Rijkevorsel Stabroek Kapellen Brecht Arendonk Turnhout Oud-Turnhout Beerse Brasschaat Malle Vosselaar Retie Antwerpen Schoten Schilde Zoersel Lille Kasterlee Dessel Wijnegem Zwijndrecht Vorselaar Wommelgem Zandhoven Borsbeek Ranst Grobbendonk Mortsel Boechout Herentals Olen Geel Edegem Nijlen Hemiksem Hove Herenthout Aartselaar Schelle Kontich Lint Meerhout Lier Niel Berlaar Westerlo Boom Duffel Rumst Heist-op-den-Berg Laakdal Hulshout Puurs Willebroek Sint-Katelijne-Waver Putte Herselt Mol Balen Mechelen Bonheiden Huishoudens in sociale woning: percentage (2005) Bron: www.provant.be Op 31/12/2006 bedroeg het aantal sociale huurwoningen 254 in Brecht. 2,42% van het totaal aantal woningen bestaat uit sociale huurhuizen en appartementen. 24

Slechts 2,36% van de Brechtse huishoudens woont in een sociale huurwoning, wat een zeer laag percentage is vergeleken met het gemiddelde voor Vlaanderen (5,39%). 5.1.1.4 Aanbod gemeente & OCMW Onder bepaalde voorwaarden kan het OCMW aan een cliënt een financiële tegemoetkoming voor huishuur toekennen in de vorm van een huurtoelage. In 2006 werden 17 huurtoelages toegekend. Daarnaast kan onder bepaalde voorwaarden een installatiepremie aan een cliënt worden toegekend, die bestaat uit een éénmalige financiële steun, bedoeld om zich in de woning te installeren. Het OCMW heeft eveneens een aantal woningen (14) ter beschikking die als tussentijdse oplossing verhuurd worden aan cliënten, beperkt in tijd, tot de cliënt zelf een definitieve oplossing heeft gevonden. De inwoners van Brecht kunnen bij de dienst grondgebiedzaken van de gemeente terecht voor de aanvraag van bouw- en verbouwpremies. 5.1.2 Kwalitatieve gegevens: sterkten en zwakten uit en met lokale actoren 5.1.2.1 Sterkten / kansen: - De recent goedgekeurde plannen voor uitbreiding sociale huisvesting. - Brecht heeft een vrij jonge bevolking. Bijgevolg is er dus nog relatief veel tijd om iets te doen aan wonen voor ouderen. 5.1.2.2 Zwakten / bedreigingen: - Tekort aan betaalbare huurwoningen. - Tekort aan betaalbare koopwoningen. - Onaangepastheid huisvesting ouderen. - Onvoldoende spreiding van woonprojecten voor ouderen over de verschillende deelgemeenten. - Tekort aan sociale woonvoorzieningen lange wachtlijsten bij sociale woningmaatschappijen. - Er is de afgelopen jaren weinig initiatief genomen op gebied van sociale bouwgronden. - Te weinig aangepaste voorzieningen en begeleiding voor mindervaliden (fysisch/mentaal). - Gebrek aan communicatie rond mogelijke premies i.v.m. bouwen en verbouwen. - Brecht heeft een vrij jonge bevolking. Bijgevolg is er dus nog veel tijd om iets te doen aan wonen voor ouderen. We moeten echter oppassen dat we de zaken niet te ver vooruit schuiven. 25

5.2 Werken VOLGENS DE BELGISCHE GRONDWET HEEFT IEDERE BELG HET RECHT OP ARBEID EN OP DE VRIJE KEUZE VAN BEROEPSARBEID. ARBEID VORMT VOOR DE MEESTE MENSEN EEN BELANGRIJK STRUCTUREREND GEGEVEN. HET LEVERT DE BELANGRIJKSTE BRON VAN INKOMEN EN SOCIALE ZEKERHEID, MAAR HET HEEFT OOK IMPACT OP HET SOCIAAL EN MENTAAL WELZIJN. SOCIALE UITSLUITING OP DE ARBEIDSMARKT KAN DUS EEN BELANGRIJKE STORENDE FACTOR VORMEN IN DE DEELNAME VAN MENSEN AAN HET MAATSCHAPPELIJK GEBEUREN. 5.2.1 Kwantitatieve gegevens 5.2.1.1 Bevolking op beroepsactieve leeftijd In Brecht behoorden in 2003 16.492 personen tot de bevolkingsgroep op beroepsactieve leeftijd. Dit is de potentiële actieve bevolking. De beroepsbevolking omvat zowel de werkenden als de niet-werkende werkzoekenden, en bestond in Brecht uit 11.811 personen in 2003. 5.2.1.2 Werkgelegenheid Vlaanderen: 87,64 Prov. Antwerpen (mediaan): 66,50 Essen Hoogstraten 31,88-40,00 40,01-55,00 55,01-66,50 66,51-77,50 77,51-87,64 87,65-100,00 100,01-125,00 125,01-174,07 Bornem Sint-Amands Ravels Baarle-Hertog Kalmthout Wuustwezel Merksplas Rijkevorsel Stabroek Kapellen Brecht Arendonk Turnhout Oud-Turnhout Beerse Brasschaat Malle Vosselaar Retie Antwerpen Schoten Schilde Zoersel Lille Kasterlee Dessel Wijnegem Zwijndrecht Vorselaar Wommelgem Zandhoven Borsbeek Ranst Grobbendonk Mortsel Boechout Herentals Olen Geel Edegem Nijlen Hemiksem Hove Herenthout Aartselaar Schelle Kontich Lint Meerhout Lier Niel Berlaar Westerlo Boom Duffel Rumst Heist-op-den-Berg Laakdal Hulshout Puurs Willebroek Sint-Katelijne-Waver Putte Herselt Mol Balen Mechelen Bonheiden Werkbalans: werkgelegenheid in procent van de beroepsbevolking (2003) Bron: www.provant.be Wanneer men de beroepsbevolking in verhouding plaatst tot de totale werkgelegenheid in een gemeente, bekomt men de werkbalans (werkgelegenheidsgraad) voor die gemeente. De werkbalans geeft met andere woorden aan in welke mate de werkgelegenheid in een 26

gemeente zou volstaan voor de beroepsbevolking wonend in een gemeente. In 2003 bedroeg de werkbalans 54% in Brecht, wat zeer laag is vergeleken met het Vlaams gemiddelde (87%). De totale werkgelegenheid in Brecht bedroeg 6.378 arbeidsplaatsen in 2003. 5.2.1.3 Werkzaamheidsgraad De werkzaamheidsgraad geeft het aantal werkenden weer per 100 inwoners tussen 18 en 64 jaar. Een hoge werkzaamheidsgraad betekent m.a.w. dat veel mensen een job invullen. De werkzaamheidsgraad is de afgelopen jaren gestegen in Brecht tot 68,2% in 2005. Dit wil zeggen dat er per 100 inwoners op beroepsactieve leeftijd 68 werkenden zijn in Brecht. 5.2.1.4 Werkloosheid Werkloosheidsgraad 9,00% 8,00% 7,00% 6,00% 5,00% 4,00% 3,00% Werkloosheidsgraad Brecht Werkloosheidsgraad Vlaanderen 2,00% 1,00% 0,00% 2002 2003 2004 2005 2006 Bron: http://arvastat.vdab.be (2006) Werkloosheid naar geslacht 120% 100% 80% 60% 40% Percentage NWWZ vrouwen Percentage NWWZ mannen 20% 0% Brecht Gemiddelde Vlaanderen Bron: http://arvastat.vdab.be (2006) 27

Werkloosheid naar leeftijdsklasse 60% Percentage niet-werkende werkzoekenden 50% 40% 30% 20% 10% < 25 jaar 25 tot 40 jaar >= 40 jaar 0% 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Jaartal Bron: http://arvastat.vdab.be (2006) Categorie leeftijdsklassen >= 40 jaar naar geslacht en studieniveau 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Percentage NWWZ Laaggeschoolde mannen Middengeschoolde mannen Hooggeschoolde mannen Laaggeschoolde vrouwen Middengeschoolde vrouwen Hooggeschoolde vrouwen Bron: http://arvastat.vdab.be (2006) 28

Werkloosheid naar werkloosheidsduur Percentage NWWZ 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% < 1 jaar 1 tot 2 jaar >= 2 jaar 0% 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Jaartal Bron: http://arvastat.vdab.be (2006) Categorie werkloosheidsduur >= 2 jaar naar geslacht en studieniveau 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Percentage NWWZ Laaggeschoolde mannen Middengeschoolde mannen Hooggeschoolde mannen Laaggeschoolde vrouwen Middengeschoolde vrouwen Hooggeschoolde vrouwen Bron: http://arvastat.vdab.be (2006) 29

Niet-werkende werkzoekenden naar studieniveau 450 400 350 300 250 200 150 100 50 Aantal laaggeschoolde NWWZ Aantal middengeschoolde NWWZ Aantal hooggeschoolde NWWZ 0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Bron: http://arvastat.vdab.be In 2006 bedroeg de werkloosheidsgraad 5,81% in Brecht, wat laag te noemen is in vergelijking met het Vlaams gemiddelde (7,75%). Gelet op het feit dat zowel de werkbalans als de werkloosheidsgraad laag zijn in Brecht, kan worden gesteld dat vele Brechtenaren in andere streken tewerkgesteld worden. Het vrouwelijke aandeel onder de Brechtse niet-werkende werkzoekenden ligt hoger dan het gemiddelde in Vlaanderen. Bekijken we de groep niet-werkende werkzoekenden op basis van leeftijd, dan zie we dat het aandeel van de 40 plussers enorm is toegenomen de afgelopen jaren. Bijna 50% van de werklozen is ouder dan 40 jaar. Ongeveer 1 op de 5 werklozen is jonger dan 25 jaar. Bij nadere analyse van de niet-werkende werkzoekenden >=40 jaar, blijkt dat bijna 40% van deze groep bestaat uit laaggeschoolde vrouwen. Nog eens 20% wordt gevormd door middengeschoolde vrouwen. Ongeveer een vierde van de niet-werkende werkzoekenden >= 40 jaar bestaat uit laaggeschoolde mannen. Wanneer we de periode 2001-2006 bekijken, stellen we vast dat het aantal langdurige werklozen sterk is gestegen sinds 2004. De samenstelling van de groep langdurig werklozen vertoont ongeveer dezelfde kenmerken als de groep niet-werkende werkzoekenden >=40 jaar: namelijk de laag- en middengeschoolde vrouwen vormen ongeveer 60% van de groep, ongeveer een vierde van de groep bestaat uit laaggeschoolde mannen. Het aandeel laaggeschoolden geeft aan welk deel van het totaal aantal niet-werkende werkzoekenden een diploma van maximum lager secundair of de 2 e graad secundair onderwijs heeft. Deze groep is in de periode 2001-2005 sterk gestegen. In 2005 bestond 51% van de totale groep niet-werkende werkzoekenden uit laaggeschoolden. In 2006 is het aantal niet-werkende werkzoekende laaggeschoolden lichtjes gedaald als gevolg van een algemene daling van het aantal werklozen. Hierbij kan opgemerkt worden dat zowel het aandeel van vrouwen als van jongeren sterk is toegenomen onder de laaggeschoolde niet-werkende werkzoekenden. 30

5.2.1.5 Vrijwilligerswerking Wanneer we spreken over tewerkstelling bij ouderen, dan hebben we het voornamelijk over vrijwilligerswerk. Uit de resultaten van de ouderenenquête blijkt dat het percentage van Brechtse ouderen actief als vrijwilliger laag ligt ten opzichte van de andere gemeenten waar de enquête onder ouderen werd uitgevoerd. Anderzijds geeft een groot aantal van de ondervraagde ouderen aan interesse te hebben in vrijwilligerswerk, dus er is mogelijk nog een groot potentieel aan vrijwilligers aanwezig onder de Brechtse ouderen. 5.2.1.6 Aanbod gemeente & OCMW Gemeente en OCMW Brecht nemen samen deel aan de Werkwinkel, die werd uitgebouwd volgens het één loket concept. De burger kan met al zijn of haar vragen over werkgelegenheid terecht op één adres. Bovendien werken de aanwezige organisaties nauw samen om hun cliënt sneller aan een job te helpen. Zo tracht de Werkwinkel werk dichterbij te brengen. Cliënten kunnen bij het OCMW terecht voor hulp bij het zoeken naar werk. Binnen de dienst van arbeidsbegeleiding kan een toename vastgesteld worden van het aantal begeleidingsdossiers, enerzijds door een toename van het aantal langlopende dossiers en anderzijds door een toename in het aantal nieuwe dossiers. In de aangeboden arbeidsbegeleiding aan de cliënten komen vooral inschrijvingen bij VDAB en bespreking van de randvoorwaarden aan bod. Onder randvoorwaarden worden transportmogelijkheden van cliënt, regeling van kinderopvang, enz. verstaan. Een belangrijk aspect in de zoektocht naar een aangepaste job is het ondersteunen van de cliënt bij het solliciteren naar een job. Dit gaat van het schrijven van een CV, opvolgen van mogelijke vacatures via WIS en plaatselijke kranten tot bemiddeling bij werkgevers. In de arbeidsbegeleiding wordt er ook rekening gehouden met de mogelijkheden vanuit de bestaande situatie van de cliënt. Niet voor elke cliënt is het haalbaar om als onmiddellijk doel een inschakeling in de reguliere arbeidsmarkt voorop te stellen. Het is voor bepaalde cliënten interessant om eerst beperkte werkervaring op te doen via PWA of een bijkomende opleiding te volgen. Voor sommige cliënten is er immers een zeer beperkt werkaanbod omwille van leeftijd, gezondheidstoestand, werkattitude, enz. Bedrijven en zelfstandigen kunnen met al hun vragen i.v.m. overheidssteun, wetgeving op handelsvestigingen, problemen van opstartende en gevestigde ondernemers, etc. terecht bij de ambtenaar van lokale economie van de gemeente Brecht. 5.2.2 Kwalitatieve gegevens: sterkten en zwakten uit en met lokale actoren 5.2.2.1 Sterkten / kansen - Mensen vinden goed de weg naar de Werkwinkel, dus goede bekendheid en goede werking van dit initiatief onder de Brechtse bevolking. - Er is een goede samenwerking tussen de beschermde werkplaatsen en de gemeente Brecht. - Er is mogelijk nog een groot potentieel aan vrijwilligers aanwezig onder de Brechtse bevolking. - De aanleg van een HST-station nabij de afrit van Brecht-Centrum zal van Brecht op termijn een verkeersknooppunt maken, waarop de Lijn kan inspelen. 31

5.2.2.2 Zwakten / bedreigingen - Gebrek aan openbaar vervoer Noord-Zuid is een grote belemmering bij de zoektocht naar werk. - Bereikbaarheid van beschermde werkplaatsen. - Gebrek aan dagbezigheden voor mindervaliden. - Gebrek aan begeleiding en ondersteuning van jobcoaches voor sociaal zwakkeren. - Onvoldoende kennis van tewerkstellingsmaatregelen bij werkzoekenden en werkgevers. - Onvoldoende kennis rond mogelijkheden kinderopvang bij betrokken actoren. - Lage tewerkstellingsmogelijkheden in Brecht (voor laaggeschoolden). - De komst van de HST in Brecht zal een grote druk met zich meebrengen. 32

5.3 Gezondheid en zorg ART. 23 VAN DE GRONDWET KENT AAN ALLE BELGEN EEN RECHT OP GENEESKUNDIGE BIJSTAND EN EEN RECHT OP DE BESCHERMING VAN DE GEZONDHEID EN VAN EEN GEZOND LEEFMILIEU TOE. WE BESCHOUWEN GEZONDHEID NIET ALLEEN ALS DE AFWEZIGHEID VAN ZIEKTE OF GEBREK, MAAR OOK ALS EEN SITUATIE VAN VOLLEDIG FYSIEK, PSYCHISCH EN SOCIAAL WELBEVINDEN. VANUIT DIT BREDE PERSPECTIEF NEMEN WE OOK VOLGEND ZORGAANBOD OP ONDER DIT THEMA: - KINDEROPVANG - OUDERENZORG (INCLUSIEF AANGEPASTE WOONVORMEN VOOR OUDEREN) - THUISZORG 5.3.1 Kwantitatieve gegevens 5.3.1.1 Gezondheid In de gemeente Brecht werken heel wat mensen op zelfstandige basis in deze sector. Brecht telt momenteel: - 18 kinesitherapeuten - 15 huisartsen - 13 zelfstandige verpleegkundigen - 9 tandartsen en 1 tandartsenpraktijk - 7 andere doctors in de geneeskunde/specialisten - 6 apotheken - 2 diëtisten - 2 gynaecologen - 2 osteopaten - 2 podologen - 2 psychotherapeuten - 1 logopedistenpraktijk - 1 psychiater De vertegenwoordiging in de gemeentelijke adviesraad voor gezondheid en welzijn zien we enkel vanuit de huisartsen en zelfstandige verpleegkundigen (en enkel omdat ze lid zijn van een andere vereniging, bijvoorbeeld ziekenzorg, het rode kruis). Ziekenhuizen zijn er niet op Brechts grondgebied. We hebben wel ziekenhuizen in de buurgemeenten Malle en Brasschaat. Verder weg hebben we grotere ziekenhuizen in Antwerpen en Turnhout. De bereikbaarheid met het openbaar vervoer van deze ziekenhuizen is niet evident. Patiënten zijn daarom vaak aangewezen op ander vervoer (familie, vrienden, handicar, mindermobielencentrale, ) Voor doorverwijzing naar gespecialiseerde instellingen (psychiatrische en psychologische hulpverlening, centra voor algemeen welzijnswerk, ) moet vaak doorverwezen worden naar instanties buiten de gemeente. Deze doorverwijzing vergroot in sommige gevallen om de stap hiernaar te zetten. 33