5 0 0 2 261493 omslag.indd 1 JAARVERSLAG A D R E S Neuhuyskade 94, 2596 XM Den Haag E - M A I L info@advocatenorde.nl W E B S I T E www.advocatenorde.nl NAAM 06-04-2006 11:32:35
JAARVERSLAG JAARVERSLAG REDACTIE EN EINDREDACTIE Neuhuyskade 94 2596 XM Den Haag CONCEPT EN VORMGEVING Postbus 30851 Haagsblauw, Den Haag 2500 GW Den Haag FOTOGRAFIE Tel. 070 335 35 35 Aveq Groep, Den Haag Fax 070 335 35 31 Jiri Büller E-mail info@advocatenorde.nl 261493 omslag.indd 2 www.advocatenorde.nl DRUK www.balienet.nl TDS printmaildata, Schiedam 06-04-2006 11:32:35
OP EN OVER DE DREMPEL De balie bevindt zich in een overgangsperiode. Na jaren van relatieve rust en groei, is onze toekomst ongewis. Niet alles zal na het verschijnen van het rapport van de Commissie Advocatuur bij het oude blijven, zoveel is wel zeker. Het kabinet zal eerst een standpunt innemen over het rapport van de commissie. Daarna zullen de beraadslagingen in het parlement een aanvang nemen. Het is niet waarschijnlijk dat het proces van politieke besluitvorming nog in 2006 tot een afronding zal komen. De Algemene Raad houdt de vinger aan de pols. Niet alleen politiek, ook maatschappelijk staat de advocatuur sterk in de belangstelling. Publiek, media, partners in het rechtsbedrijf, belanghebbende organisaties, toezichthouders als het Bureau finan- cieel toezicht en de Nederlandse Mededigingsautoriteit (NMa): men heeft het over ons. Laatstgenoemde heeft in 2005 een inventarisatie opgesteld, die in 2006 openbaar gemaakt zal worden. Mogelijk zal de bemoeienis van de NMa gevolgen hebben voor de advocatuur, in de vorm van enigerlei liberalisering van de advocatenmarkt. Last but not least: ook Europa laat zich ten aanzien van de advocatuur steeds vaker gelden. De rol en positie van de advocatuur staan ook ter discussie onder advocaten zelf. Tijdens de Zoo-bijeenkomsten en de jaarlijkse Ordevergadering debatteerden we het afgelopen jaar met 1 overgave over de toekomst van het beroep. In het College van Afgevaardigden werd op het scherp van de snede gediscussieerd, bijvoorbeeld over het toezicht in het kader van de antiwitwasregelgeving (Wid en Wet MOT) en het verstrekken van informatie uit strafdossiers. Over het laatste onderwerp wel zelfs met zitten en opstaan hoofdelijk gestemd. Ook in de Algemene Raad was stemmen soms noodzakelijk om tot besluiten te komen, bijvoorbeeld over de reactie op het verbod van het no cure no pay-experiment door de minister van Justitie. Ook over het in te nemen standpunt inzake het procesmonopolie is in de Algemene Raad gestemd. Het debat zal de komende periode alleen maar in intensiteit toenemen. De Algemene Raad gaat opnieuw het land in, deze keer om het rapport van de Commissie Advocatuur met de leden te bespreken. En uiteraard heeft het College van Afgevaardigden het laatste woord als het gaat over het beleid van de Algemene Raad. Staand op de drempel liggen grote uitdagingen in het verschiet. Uitdagingen om te innoveren en tijdig in te spelen op maatschappelijke en economische veranderingen, tot behoud van een goed functionerende en bloeiende advocatuur. In 2006 wordt ook een drempel gepasseerd. De Permanente Opleiding bestaat tien jaar. In 1996 werd begonnen met dit inmiddels onmisbare kwaliteitsinstrument. Op 8 juni aanstaande wordt het jubileum gevierd met een speciale Opleidingsdag. In dit jaarverslag lopen we alvast een beetje op deze feestelijke gebeurtenis vooruit. Zes docenten uit verschillende opleidingstrajecten van de Orde leggen kort en bondig uit waarom ze zijn gaan doceren. Ook geven ze hun visie op mogelijke aanpassingen of verbeteringen in de opleiding van advocaten. U vindt hun bijdragen verspreid door dit jaarverslag. Els Unger 261493 Binnenwerk.indd 1 06-04-2006 11:01:11
2 261493 Binnenwerk.indd 2 Jaarverslag 2005 06-04-2006 11:01:12
INHOUD Algemene Zaken DOSSIER DOCENT - ARNOUT LOUTER Opleiding DOSSIER DOCENT - JOB KNOESTER Rechtspraktijk en Communicatie DOSSIER DOCENT - PETRA VAN KAMPEN Beroeps- en Gedragsregels DOSSIER DOCENT - HENK GROOTVELD Gefinancierde Rechtshulp DOSSIER DOCENT - JAN VAN DE VENIS Wetgevingsadvisering DOSSIER DOCENT - MICHELLE DE RIJKE 4 10 12 16 18 24 26 34 36 40 42 54 Financiën en Beheer 56 De Balie in cijfers 60 Samenstelling Algemene Raad en Portefeuilleverdeling 62 Samenstelling van het Bureau 63 Specialisatieverenigingen 64 261493 Binnenwerk.indd 3 3 06-04-2006 11:01:12
ALGEMENE ZAKEN Op 4 mei 2005 werd de Commissie Advocatuur geïnstalleerd door minister Donner van Justitie. Het rapport van de commissie, waar door de balie met spanning naar is 4 uitgekeken, hield de gemoederen in het verslagjaar al flink bezig. Andere zaken die in 2005 speelden waren onder meer de rechterlijke dwaling in de zaak van de Schiedammer Parkmoord, anti-witwasmaatregelen en het nieuwe verbod van de Orde op het verstrekken van strafdossiers aan de pers. 261493 Binnenwerk.indd 4 Jaarverslag 2005 06-04-2006 11:01:13
A D V O C A AT B I J H E T POLITIEVERHOOR De discussie over de geruchtmakende rechter- lijke dwaling in de zaak van de Schiedammer Parkmoord heeft naar het oordeel van de Alge- ten hoorzitting gehouden, en onder meer de Algemene Raad gehoord. De Algemene Raad heeft hiertoe tevoren een position paper opgesteld en aan de commissie gezonden. De volgende onderwerpen kwamen daarin aan mene Raad opnieuw aangetoond hoe belang- de orde: geheimhoudingsplicht en verscho- het verhoor door de recherche kan bijwonen. cesmonopolie, klacht- en tuchtrecht, kwaliteit, rijk het is dat de advocaat van meet af aan Video-opname van verhoren is niet genoeg, want dat kan leiden tot discussies over begin en einde van de opname, en eerder beginnen respectievelijk doorlopen van het verhoor. De Algemene Raad is ervan overtuigd dat aanwezigheid van de raadsman bij het poli- tieverhoor de mate van waarheidsvinding zal verhogen. Aanwezigheid bij het verhoor versterkt de belangrijke positie van de raads- man bij het vooronderzoek en kan tunnelvisie bij opsporings- en vervolgingsinstanties voorkomen. Hoewel sommige opsporingsdiensten er nu al geen bezwaar tegen hebben de advocaat nog voor het eerste verhoor te bellen en uit te nodigen, is er bij grote delen van het opspo- ringsapparaat kennelijk sprake van koudwatervrees. De Algemene Raad heeft het College van Procureurs-Generaal in de evalu- atie van de Schiedamse moordzaak daarom met klem verzocht een experiment toe te ningsrecht, regelgeving en mededinging, probestuursstructuur, no cure no pay en eigen- dom en samenstelling van het bestuur van advocatenkantoren. De position paper is gepubliceerd op de website van de Orde. Op 9 november organiseerde de commissie een werkconferentie voor genodigden onder wie leden van de Algemene Raad over de mogelijke gevolgen van de introductie van De Algemene Raad is ervan overtuigd dat aanwezigheid van de raadsman bij het politieverhoor de mate van waarheidsvinding zal verhogen 5 staan met de advocaat bij het politieverhoor, eventueel beperkt tot bepaalde ernstige mis- drijven. De Algemene Raad heeft in januari meer marktwerking in de juridische dienst- 2006 hetzelfde pleidooi gehouden in een brief verlening. Naar aanleiding van deze werkcon- Tweede Kamer in verband met de parlemen- sie bij brief van 21 november nader commen- aan de Vaste Commissie voor Justitie van de taire behandeling van de evaluatie. C O M M I S S I E A D V O C AT U U R De Commissie Advocatuur werd op 4 mei door de minister van Justitie geïnstalleerd. Het is de commissie niet gelukt voor eind 2005 rapport uit te brengen, zoals in de opdracht stond. Dat was ook niet te verwachten, gelet op het groot aantal moeilijke vraagstukken dat ter advisering is voorgelegd. De commissie heeft op 18 oktober een beslo- 261493 Binnenwerk.indd 5 ferentie heeft de Algemene Raad de commistaar geleverd op het tijdens die conferentie besproken essay More Power to the Consumer van de wetenschappers N. Huls en Z. Laclé. Uiteraard heeft de Algemene Raad de balie in de gelegenheid gesteld te beraadslagen over de aan de commissie opgedragen taak. Dit is gebeurd in vijf zogenoemde Zoo-bijeenkom- sten (in dierentuinen, in elk ressort één). De verslagen van deze bijeenkomsten zijn aan de commissie gezonden. De Algemene Raad zal veel aandacht beste- 06-04-2006 11:01:13
den aan een zorgvuldige bespreking van het last op de advocatuur leggen. De kosten van de leden van de Orde en het College van 280.000 euro begroot. Dat zijn voornamelijk rapport van de Commissie Advocatuur met Afgevaardigden. Zo hoopt de Algemene Raad de minister van Justitie, kabinet en het parle- ment van een binnen de balie breed gedragen standpunt over het rapport van de commissie te kunnen voorzien. De Algemene Raad heeft met het oog op het kosten die samenhangen met de uit te voeren audits. De Algemene Raad en het College van Afgevaardigden hebben hiertoe niettemin zelfstandig en zonder externe aandrang of pressie besloten, om zo een duidelijk signaal af te geven dat de Orde de (financiële) integri- verschijnen van het rapport van de Commissie teit van de advocaat van cruciaal belang acht. kabinet daarover en de hierop volgende parle- AFGEVEN VAN KOPIEËN STRAF- Advocatuur, de standpuntbepaling van het mentaire bespreking, zijn aandacht opnieuw DOSSIERS AAN DE PERS leden. Die inspanningen worden in 2006 geïn- van Afgevaardigden op 1 december heeft inge- gericht op het leggen van contacten met Kamer- De Algemene Raad is verheugd dat het College tensiveerd. De Algemene Raad laat zich hierbij stemd met een aanpassing va n Gedragsregel sinds september door een lobbyist bijstaan. Vanzelfsprekend betekent de aanpassing van Gedragsregel 10 niet dat advocaten de pers niet meer te woord zouden mogen staan 6 het eigen toezichtstelsel zijn voor 2006 op 10 (zie ook het hoofdstuk Beroeps- en gedrags- regels). De hoofdregel is nu dat advocaten geen kopie van het strafdossier aan de pers verstrekken. Openbaar Ministerie en politie kennen ook regels over een terughoudend persbeleid. De advocaat heeft weliswaar een geheel andere taak en verantwoordelijkheid dan deze twee spelers in het rechtsbedrijf, maar voor één ding dienen zij alle drie te waken: trial by media. Dat laatste kan schadelijk zijn voor een faire, onpartijdige rechterlijke beoordeling. Een tweede doelstelling van de aanpassing W E T I D E N T I F I C AT I E B I J D I E N S TVERLENING EN WET MELDING ONGEBRUIKELIJKE TRANSACTIES In het verslagjaar is in samenwerking met de lijke levenssfeer van de onder meer in proces- sen-verbaal genoemde aangevers, getuigen en slachtoffers of nabestaanden. toezichthouder Wid/Wet MOT, het Bureau Vanzelfsprekend betekent de aanpassing van zelf te organiseren toezichtstelsel ontworpen. niet meer te woord zouden mogen staan. Financieel Toezicht (BFT), een door de Orde Het stelsel sluit aan bij het bestaande systeem van de Centrale Controle op de Verordeningen Gedragsregel 10 niet dat advocaten de pers GEHEIMHOUDING EN AFLUISTEREN (CCV), aangevuld met steekproefsgewijs uit VAN TELEFOONGESPREKKEN ordening ten grondslag, die op 1 december deringen gemaakt. Een door de Nederlandse gesteld (zie ook het hoofdstuk Beroeps- en aangespannen en door de Orde gesteund te voeren kantooraudits. Hieraan ligt een ver- door het College van Afgevaardigden is vastgedragsregels). De Algemene Raad onderkent dat deze wetten en het toezicht op hun naleving een forse 261493 Binnenwerk.indd 6 van regel 10 is de bescherming van de persoon- Op dit punt zijn in het verslagjaar geen vor- Vereniging van Strafrechtadvocaten (NVSA) kort geding teneinde Justitie te verbieden gesprekken op te nemen indien bekend is dat daaraan een advocaat heeft deelgeno- Jaarverslag 2005 06-04-2006 11:01:13
men, behoudens in het geval de advocaat nietigingsregels. Het komt herhaaldelijk voor afgewezen. De Haagse voorzieningenrech- niet worden vernietigd, maar gewoon in het zelf verdachte is is bij vonnis van 15 maart ter vond niet dat Justitie in strijd met de geldende regelgeving (artikel 126aa Wetboek van Strafvordering en uitvoeringsregels) had gehandeld. De NVSA heeft een bodemproce- dure aangekondigd. Van hoger beroep tegen het vonnis in kort geding is afgezien. De meermalen door de Algemene Raad met het College van Procureurs-Generaal bespro- ken mogelijkheid van het automatisch afbreken van de opname zodra een systeem van num- mer- of zelfs stemherkenning een advocaat detecteert, is door de minister van Justitie in een brief aan de Tweede Kamer van 3 november 2005 resoluut van de hand gewezen. De Vaste Commissie voor Justitie van de Tweede Kamer heeft desalniettemin opdracht gege- ven tot een deskundigenonderzoek naar de technische mogelijkheden van nummer- en dat getapte gesprekken met geheimhouders dossier worden gevoegd. Ook in 2005 is hier- van weer gebleken. Een schrijnend voorbeeld is vervat in het vonnis van de Rotterdamse rechtbank van 10 oktober. De getapte gesprek- ken met de raadsman waren niet ter toetsing aan de officier van justitie voorgelegd. Terecht is dit door de rechtbank aangemerkt als een grove veronachtzaming van het verdedigings- belang, leidend tot niet-ontvankelijkheid van het Openbaar Ministerie. Ondanks toezeggingen van het College van Procureurs-Generaal en de leiding van de poli- tie om nogmaals te wijzen op de vernietigingsregels, is de Algemene Raad er mede op grond van berichten uit de strafrechtadvoca- tuur nog altijd niet van overtuigd dat deze steeds worden nageleefd. stemherkenning. C I V I E L E C A S S AT I E A D V O C AT U U R soonsgegevens in april een onderzoek begon- sie-neleman over de toekomstige inrichting Daarnaast is het College bescherming pernen naar de naleving van genoemd art. 126aa. In 2004 verscheen het rapport van de commisen kwaliteitswaarborging van de civiele cas- Dit is een vervolg op een eerder onderzoek satieadvocatuur. Op verzoek van de minister verschoningsrecht van de advocaat. uitgebracht over dat rapport. In het advies door het College naar het waarborgen van het Als dit alles niet tot wezenlijke wijzigingen leidt, dan moet worden overwogen of de pijlen niet scherper op de regelgeving zelf dienen van Justitie heeft de Algemene Raad advies zet de Algemene Raad uiteen dat hij zich na aanvankelijke aarzelingen toch met de aanbevelingen van de commissie-neleman kan ver- te worden gericht. Art. 4 van het uitvoerings- enigen. Dat wil zeggen dat de Algemene Raad ringsambtenaar die kennisneemt van moge- van toelatingsvereisten voor civiele cassatie- besluit (Stb. 1999, 548) bepaalt dat de opspolijk door het verschoningsrecht beschermde gesprekken, de officier van justitie hiervan in kennis stelt. Die laatste moet dan vaststellen of het inderdaad om beschermde gesprekken gaat. Zo ja, dan beveelt de officier de vernietiging. De beoordeling of een gesprek onder het verschoningsrecht valt, ziet de Algemene Raad echter liever in handen van de onafhankelijke rechter, in dit geval de rechter-commissaris. In het vorige jaarverslag klaagde de Algemene Raad bovendien al over onvoldoende naleving door politie en Openbaar Ministerie van de ver- 261493 Binnenwerk.indd 7 7 de wenselijkheid onderkent van een stelsel advocaten. Dit stelsel moet naar de mening van de Algemene Raad zo licht mogelijk zijn om een closed shop te voorkomen. Een en ander vereist wetswijziging, en een nader uit te werken systeem van kwaliteits- eisen en toezicht daarop. In overleg met de president en enkele leden van de (plaats- vervangend) procureur-generaal bij de Hoge Raad wordt een en ander uitgewerkt. Het is de bedoeling om in 2006 een gemeenschap- pelijk voorstel aan de minister van Justitie aan te bieden. 06-04-2006 11:01:13
A D V O C AT E N E N H U N E V E N T U E L E BETROKKENHEID BIJ CRIMINALITEIT In november heeft de Algemene Raad een bijeenkomst gehouden met vertegenwoordi- gers van de Stichting Maatschappij, Veiligheid en Politie, Openbaar Ministerie en politie over het thema betrokkenheid van advocaten bij criminaliteit. Aanleiding was een rapport van genoemde stichting, waarin op die mogelijke betrokkenheid werd ingegaan. Naar het oordeel van de Algemene Raad gaf dit rapport en ook eerdere rapporten, onder meer van onderzoekers van de VU blijk van De Algemene Raad neemt stelling tegen de telkens herhaalde suggestie dat advocaten op uitgebreide schaal bij georganiseerde criminaliteit betrokken zouden zijn 8 vooringenomenheid. De Algemene Raad sluit de ogen niet voor het feit dat advocaten soms in kwetsbare posities terecht kunnen komen en dat een enkeling over de schreef gaat, maar neemt stelling tegen de telkens herhaalde suggestie dat advocaten op uitgebreide schaal bij georganiseerde criminaliteit betrokken zouden zijn. Er zijn namelijk geen harde gegevens bekend over die betrokkenheid. Telkens als een rapport met een dergelijke insinuerende strekking verschijnt, of in de media generalisaties worden geuit, tracht de Algemene Raad dit beeld te corrigeren. Er wordt contact gelegd met de boodschapper of er worden brieven gestuurd. Ook in het parlement wordt soms gericht actie ondernomen. Naar aanleiding van een door de Tweede Kamer op 10 maart gehouden algemeen overleg over de bestrijding van georganiseerde criminaliteit, met inbegrip van mogelijke betrokkenheid van geheimhou- ders zoals advocaten, heeft de Algemene Raad de Tweede Kamer precies laten weten welke preventieve regelgeving er nu al bestaat, en op welke wijze de Nederlandse Orde en de lokale Ordes toezicht houden op de naleving van die regels. Overigens spreekt het vanzelf dat ook de Algemene Raad vindt dat tegen advocaten die zich willens en wetens met criminaliteit inlaten, hard moet worden opgetreden. 261493 Binnenwerk.indd 8 Jaarverslag 2005 06-04-2006 11:01:14
N AT I O N A L E E N I N T E R N AT I O N A L E C O N TA C T E N De Algemene Raad neemt deel aan de belang- Ook met de juridische faculteiten, zuster- verenigingen, de Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak en met algemeen maat- rijkste bijeenkomsten van de bestaande inter- schappelijke organisaties als het Verbond contacten die hij bilateraal met buitenlandse Nederland werd regelmatig overlegd. nationale advocatenorganisaties, naast de balies onderhoudt. Het blijft van groot belang met andere balies ervaringen uit te wisse- len. Er zijn ontwikkelingen die internationaal worden beschouwd als bedreigend voor de advocatuur. De sluipende aantasting van het beroepsgeheim is daarvan een voorbeeld, of dat nu is door anti-witwasmaatregelen (in de Europese Unie) of door verscherpte wetgeving ter voorkoming van ondernemingsfraude (in de VS, de Sarbanes Oxley-wet). De Commissie Advocatuur zal overigens ook over dit onderwerp adviseren. Wat de Europese Unie betreft hecht de Alge- mene Raad bijzonder belang aan het lidmaat- schap van de CCBE, de koepel van EU-balies. van Verzekeraars, Consumentenbond en MKB De Algemene Raad steekt verder veel tijd en energie in het onderhouden van contacten met de eigen leden. Uiteraard gebeurt dit via de vier vergaderingen per jaar van het vertegenwoordigend orgaan, het College van Afgevaardigden, maar ook door de periodie- ke vergaderingen met de negentien dekens, werkbezoeken van de Algemene Raad aan de raden van toezicht (minstens vier per jaar), bijeenkomsten met vertegenwoordigers van grote, middelgrote en kleine kantoren, de wetgevingsadviescommissies van de Orde en de adjunct-secretarissen van de raden van toezicht (twee maal per jaar). De CCBE weet effectief te lobbyen bij de INTERVENTIES paraat. tig bij overheden van landen waar de men- pese integratie toenemende invloed heeft geïntervenieerd wanneer advocaten worden Commissie en het Brusselse ambtenarenap- Het is duidelijk dat de voortschrijdende Euroop de advocatuur en op de regelgeving. De Algemene Raad refereert hier slechts aan de aandacht van de Eurocommissaris mededin- ging en nationale mededingingsautoriteiten voor mogelijke onnodig mededinging belemmerende bepalingen in de nationale verorde- ningen en gedragsregels. De Algemene Raad zal in 2006 de totale Orderegelgeving daarop screenen, en dor hout obsolete regels verwijderen. Overigens blijkt uit Europees onderzoek dat de regeldruk en regeldicht- heid als gevolg van de regelgeving van de vergeleken met andere EU-lidstaten beperkt zijn. 9 De Algemene Raad intervenieert regelma- senrechten worden geschonden. Er wordt belemmerd in de uitvoering van hun werk- zaamheden. Het gaat om ernstige situaties waarbij sprake is van bedreiging, gevangenhouding of marteling. In 2005 intervenieerde de Algemene Raad bij autoriteiten in Guatemala, Nepal, Turkije, Tunesië, Colombia en Syrië. Ook was de Orde medeondertekenaar van een brief aan de minister van Economische Zaken, die deel- nam aan de World Summit on Information Society in Tunesië. In de brief werd de minister gewezen op de ernstige schendingen van de mensenrechten in dat land. Onverminderd intensief waren de contacten met overheidsorganisaties, zoals de Raad voor de rechtspraak, het College van ProcureursGeneraal, de departementen (met name Justitie) en de Raden voor Rechtsbijstand. 261493 Binnenwerk.indd 9 06-04-2006 11:01:14
DOSSIER DOCENT 261493 Binnenwerk.indd 10 Jaarverslag 2005 06-04-2006 11:01:20
Ar no ut Lou ter 30 jaa r De Jon ge Pe ter s Re mm eli nk Ad voc at en ge dr ag sre ch t/ de cla rer en / Jaarver s 05 ge fin an cie rd e rec ht shu lp NAAM LEEFTIJD WERKZAAM BIJ g la rd e v a eo n ds 0 contact met de mensen van de afdeling Opleiding. Op een gegeven moment werd mij s g la gevraagd of ik les zou willen geven in de Beroepsopleiding. Daar heb ik ja op gezegd. rd e v a eo n ds dat is nu geloof ik anders. Lesgeven is erg leuk om te doen. Het houdt je fris, je wordt gedwongen om over de materie na te denken. Van het relatief geringe leeftijdsverschil tussen mij en de stagiaires heb ik geen last. Het gaat toch om ervaring en overwicht. Inmiddels heb ik wel een cursus didactiek gevolgd. Dat was nuttig, want lesgeven is natuurlijk niet mijn vak. Ik sta, mede door mijn docentschap, tussen de jonge en de oudere generatie advo- DOSSIER DOCENT Naar een curriculum vitae of cijferlijst werd in die dagen niet gevraagd, Nederlan vocaten 2 0 Ad a ar Ik was actief in de Stichting Jonge Balie Nederland. Zodoende kwam ik regelmatig 5 Jin ver Nederlan vocaten 2 0 Ad DOCEERT caten in. De oudere generatie heeft vaak traditionele en behoorlijk verheven denkbeelden over de advocatuur. Zij beschouwen de advocatuur als een officium nobile en praten nog in termen van de eer van de stand. De jonge generatie is veel commerciëler ingesteld. Ik vraag mij wel eens af of de Algemene Raad en het College van Afgevaardigden, waar de stoelen veelal worden bezet door de oudere garde, zich bewust zijn van deze generatiekloof. Onderdeel van het cursusmateriaal is de navolgende casus: stel, je hebt twee jaar volstrekt vruchteloos geprocedeerd voor een cliënt; is er dan reden om de nota te matigen? Het merendeel van de oudere generatie zal hoogstwaarschijnlijk aanleiding zien om te matigen, de jongere generatie ziet daar in eerste instantie helemaal geen brood in. Totdat ik ze voorhoud dat je die cliënt misschien nog eens in je kantoor wilt terugzien. Dan begrijpen ze het ineens wél. Matigen om commerciële redenen, eureka! Het is belangrijk dat deze verschillende werelden naar elkaar toegroeien. Wat daarbij zou kunnen helpen is het verminderen van de omzetdruk bij stagiaires. Natuurlijk, een advocatenkantoor is een bedrijf, maar ik vind dat je stagiaires daar niet te veel mee lastig mag vallen. Het belang van een goede opleiding dient voorop te staan. 261493 Binnenwerk.indd 11 06-04-2006 11:01:22
OPLEIDING Het afgelopen jaar stond in het teken van een betere kwaliteitswaarborging van het cursusaanbod. Dit had betrekking op zowel de Permanente Opleiding als de Voortgezette Stagiaire Opleiding. 12 Daarnaast werd de besluitvorming omtrent de beoogde wijzigingen in de Beroepsopleiding afgerond. In 2007 gaat de Beroepsopleiding-nieuwe-stijl van start: een meer normerend examen en meer aandacht voor vaardigheden, in het bijzonder het gedragsrecht. 261493 Binnenwerk.indd 12 Jaarverslag 2005 06-04-2006 11:01:22
VERNIEUWING BEROEPSOPLEIDING De portefeuille Opleiding heeft in 2005 de besluitvorming rond de gewijzigde opzet van Haag (+50%), Den Bosch (+65%), Haarlem (+100%) en Utrecht (+68%) meer stagiaires hebben aangetrokken. In de arrondissemen- de Beroepsopleiding (BO) afgerond. De exa- ten Middelburg (-60%) en Zutphen (- 66%) is beperkt aantal herkansingen. Daarnaast komt flink afgenomen. Het arrondissement Assen mens in de BO worden normerend, met een het accent in het onderwijs te liggen op de vaardigheden, met meer aandacht voor het gedragsrecht. De nieuwe opzet wordt begin 2007 ingevoerd. Doel van de nieuwe opzet is om sneller duidelijkheid te hebben over de vraag of de advo- caat-stagiaire de Beroepsopleiding haalt of niet. Bovendien moet de BO de uniforme toets van de kwaliteit van de afgestudeerde rechtenstudent worden, als tegenwicht voor de vele varianten van rechtenstudies die onder de universitaire Bachelor-Master structuur zijn ontstaan. Afgelopen jaar heeft de portefeuille Opleiding de Citogroep gevraagd de examens en de examenprocedure van de BO te onderzoeken. Dit heeft geresulteerd in een positief rapport het aantal startende stagiaires daarentegen beschikt procentueel over de meeste stagiai- res, afgezet tegen het aantal reeds zittende advocaten in dat arrondissement. Tot slot de aantallen stagiaires per universi- teit. Als het aantal stagiaires afkomstig van de beide Amsterdamse universiteiten bij elkaar Wat ten opzichte van verleden jaar opvalt is dat de grote kantoren veel meer stagiaires hebben aangenomen 13 van de Citogroep, met suggesties voor verbe- teringen. De Examencommissie is samen met de portefeuille Opleiding doende die verbeteringen door te voeren. A N A LY S E I N S T R O O M S T A G I A I R E S Het aantal stagiaires (Beroepsopleiding + Compactcursus) dat in het verslagjaar met de Beroepsopleiding is gestart, 981, vertoont een stijgende lijn ten opzichte van de voorjaarsen najaarscyclus in 2003 (890 stagiaires) en beide cycli in 2004 (944 stagiaires). Het aantal stagiaires in de BO zal in 2006 naar verwach- wordt opgeteld (UvA: 68 en VU: 34), dan levert Amsterdam wederom het grootste aantal stagiaires aan. Utrecht volgt op een tweede plaats (89) en wordt gevolgd door Groningen (75) en Leiden (74). De Amsterdam Nyenrode Law School en de Open Universiteit sluiten de lijst met beide 2 stagiaires. De Open Univer- siteit doet het met dit aantal beduidend min- der goed dan verleden jaar, toen 12 stagiaires aan de slag gingen. ting nog verder toenemen. VSO/PO advocaten) vergeleken met 2004 veel meer ging van het cursusaanbod voor de Voortge- bijna een kwart van het totaal aantal starten- te Opleiding (PO) nader vorm gekregen. In Wat opvalt is dat de grote kantoren (>60 stagiaires hebben aangenomen. In 2005 werd de stagiaires aangenomen bij de grote kanto- ren, tegen een aandeel van 18% in 2004. De aantallen per arrondissement laten zien dat met name kantoren in de arrondissemen- ten Assen (+50%), Dordrecht (+80%), Den 261493 Binnenwerk.indd 13 Afgelopen jaar heeft de kwaliteitswaarbor- zette Stagiaire Opleiding (VSO) en Permanende eerste plaats zijn de erkenningscriteria voor opleidingsinstellingen aangescherpt en vervat in nieuwe regelgeving. Voorts is het Meldpunt VSO/PO op de website van de Orde operationeel geworden. Via dit Meldpunt 06-04-2006 11:01:23
VER DELI NG CU RSUSA AN B OD PER HO OFDGEB I ED I N 2005 HO OFDGEB I ED A ANTAL PERC ENTAGE % 3.092 79 - Beroepsvaardigheden 642 16 - Management/Organisatie 208 5 - Juridisch TOTA AL 3.942 VER DELI NG CU RSUSA AN B OD PER M A AN D I N 2005 M A AN D 14 A ANTAL PERC ENTAGE % Januari 194 5 Februari 235 6 Maart 329 8 April 405 10 Mei 335 9 Juni 437 11 Juli 65 1 Augustus 37 1 September 378 10 Oktober 435 11 November 669 17 December 423 11 TOTA AL 3.942 worden beoordelingen van advocaten over sussen op de website van de Orde uitgebreid, behandeld. Het doel is de kwaliteit van de een cursus kan zoeken. gevolgde cursussen en opleidingsinstellingen opleidingen, en de organisatie daarvan, waar mogelijk te verbeteren. Daarnaast is als sluitstuk van het kwaliteits- systeem de verplichte Audit VSO/PO voor alle door de Orde erkende opleidingsinstel- lingen ingevoerd. De Audit VSO/PO betreft een periodieke controle op de kwaliteit van het cursusaanbod, de cursusorganisatie, de cursusadministratie en de tevredenheid van zodat een advocaat via meerdere rubrieken Tot slot is dit jaar een nieuwe versie van de databank VSO/PO ingevoerd. Met behulp van deze nieuwe databank kan het cursusaanbod nader geanalyseerd worden op: - verdeling cursusaanbod per hoofdgebied; - verdeling cursusaanbod per maand; - marktaandeel van de grootste cursusaanbieders. de cursisten. Tevens is dit najaar de methode voor het zoeken van geregistreerde VSO-en/of PO-cur- 261493 Binnenwerk.indd 14 Jaarverslag 2005 06-04-2006 11:01:23
ED VAN LIERE Voorts is het Meldpunt VSO/PO op de website van de Orde operationeel geworden. Via dit Meldpunt worden beoordelingen van advocaten over gevolgde cursussen en opleidingsinstellingen behandeld portefeuillehouder Opleiding N u de besluitvorming omtrent de veranderde opzet van de examinering in de Beroepsopleiding (BO) is afgerond en het aangepaste curriculum wordt ingevoerd, for- muleert de Portefeuille Opleiding nieuwe beleidsdoelstellingen voor 2006 en 2007. Deze hebben betrekking op een nadere invulling van de stage en een meer geprononceerde rol voor de patroon. Reeds eerder werd de markt voor het cursusaanbod in de Voortgezette Stagiaire Opleiding (VSO) geliberaliseerd, zij het omringd door randvoorwaarden. De Orde beoogt hiermee een gestructureerde weg naar vakbekwaamheid te bieden. Daarnaast beschikken de diver- se Raden van Toezicht over autonome bevoegdheden ten aanzien van de stage. Deze bevoegdheden zien op de stage in het algemeen en de opleiding in het bijzonder. Harmonisatie, gericht op het standaardiseren van de opleidingsverplichtingen, is één van de gemeenschappelijke uitgangspunten. 15 Advocaten worden volgens het huidige systeem na beëdiging voor- waardelijk op het tableau ingeschreven. Na succesvolle afronding van de BO volgt een onvoorwaardelijke inschrijving, ongeacht de overige verplichtingen gedurende de stage. De portefeuille neemt initiatieven om dit omslagpunt te verleggen naar het einde van de stage. Dit past beter in het systeem van kwaliteitsborging, aangezien de onvoorwaardelijke inschrijving dan kan samenvallen met het uitreiken van de stageverklaring. Anders gedefinieerd: BO-certificaat + stageverplichtingen = Stageverklaring = vakbekwaam. De Orde kan op deze wijze dan het beleid voor de gehele stage formuleren, terwijl de Raden van Toezicht een beter gemarkeerde taak krijgen bij het toezicht op de naleving en het handhaven van alle geüniformeerde verplichtingen. Het patronaat, in feite een leerling-gezelverhouding, is naar de over- tuiging van de portefeuille het effectiefste opleidings- en ontwikkelingsinstrument voor jonge advocaten. Enkele Raden van Toezicht blijken voornemens te zijn cursussen voor nieuwe patroons verplicht voor te schrijven. Hierbij is harmonisatie eveneens van belang, hetgeen de portefeuille in gestructureerd overleg met de Raden ondersteunt. Na de stage kan via de Permanente Opleiding het onderhoud van de vakbekwaamheid gewaarborgd blijven. Ook op dit terrein formuleert de Orde het beleid. De plaatselijke dekens zien toe op de naleving van de landelijke verplichtingen. Zo is sprake van een sluitend systeem. 261493 Binnenwerk.indd 15 06-04-2006 11:01:24
DOSSIER DOCENT 261493 Binnenwerk.indd 16 Jaarverslag 2005 06-04-2006 11:01:29
NAAM Job Kn oes ter 37 jaa r No let Ad voc at en str af pro ces rec ht LEEFTIJD WERKZAAM BIJ s 05 Jaarver Nederlan vocaten 2 0 Ad Jaarver g la s g la Op het station liep ik een jaar of vijf geleden Pieter Smits tegen het lijf, hij werkt bij rd e v a eo n ds Hij vroeg mij of ik geen belangstelling had om les te geven. Dat kwam goed uit, want dat wilde ik eigenlijk al lange tijd. Ik ben een vakidioot, en wil mijn kennis en enthousiasme dolgraag overdragen. Dat laatste, het overdragen van mijn enthousiasme voor het vakgebied, is de laatste jaren niet gemakkelijker geworden. Het contingent stagiaires dat afkomstig is van grote kantoren lijkt toe te nemen. Dat geldt ook voor advocaten in dienstbetrekking. Voor veel van hen is het strafrecht een moetje. Naar mijn stellige overtuiging moet de Orde hier wat aan doen. Er moet meer diffe- DOSSIER DOCENT de afdeling Opleiding. Ik ken hem nog van de Jonge Balie, wij zijn generatiegenoten. Nederlan vocaten 2 0 Ad 05 rd e v a eo n ds DOCEERT rentiatie in de Beroepsopleiding komen. Ik snap eigenlijk niet waarom al die advocaten cq adviseurs, althans zij die nooit procederen, op de grote kantoren zo nodig advocaat moeten worden, laat staan dat ik begrijp waarom ze onderwezen moeten worden in het strafrecht. Het gaat ook uit van een verkeerde gedachte: generalisten bestaan allang niet meer. Het hindert ook in het geven van onderwijs: de echte strafpleiters in wording willen vooral praktische informatie waar ze wat mee kunnen, veel anderen zijn alleen maar geïnteresseerd in het halen van het tentamen. Dat gaat wringen. Ik maak me soms zorgen over het aanzien van de advocatuur. Het is niet aardig om te zeggen, maar er zijn dramatisch slechte advocaten. Sommigen hebben veel te weinig kennis en ervaring. Anderen zijn soms onbeschoft, arrogant of juist onderdanig naar de rechterlijke macht. Ik schaam me er soms voor. Ik weet wel, er zijn ook slechte rechters en slechte officieren van justitie, maar toch. Gelukkig zijn er ook positieve ontwikkelingen. Het aanzien van de advocatuur is lange tijd sterk beïnvloed door steeds hetzelfde groepje advocaten. Dat begint gelukkig te veranderen. Een nieuwe, sociaal bewogen generatie breekt zo langzamerhand door in de media. 261493 Binnenwerk.indd 17 06-04-2006 11:01:29
RECHTSPRAKTIJK E N C O M M U N I C AT I E De Orde liet in het verslagjaar onderzoek uitvoeren naar de kwaliteit van advocaten onder rechters, officieren van justitie, Raden voor Rechtsbijstand, zakelijke cliënten en branche- en 18 consumentenorganisaties. Ook werkten 2758 advocaten mee aan het onderzoek. Het rapport kwam in december gereed. Uit het rapport blijkt dat de advocatuur serieus aan de slag is met de introductie van kwaliteitsinstrumenten, zoals bijvoorbeeld periodieke audits, opleidingsplannen voor advocaten, een klachtenregeling voor cliënten en deelname aan samenwerkingsverbanden. 261493 Binnenwerk.indd 18 Jaarverslag 2005 06-04-2006 11:01:29