Wat doet de Arbeidsinspectie?

Wat doet de Arbeidsinspectie?

Inhoud 2 De Arbeidsinspectie in het kort 4 Wanneer heeft u met de Arbeidsinspectie te maken? 6 Missie en werkwijze Arbeidsinspectie 7 Toezicht op de naleving van wetten en regels 12 Andere belangrijke taken van de Arbeidsinspectie 15 Meer weten? WAT DOET DE ARBEIDSINSPECTIE? 1

De Arbeidsinspectie in het kort De Arbeidsinspectie (AI) staat midden in de samenleving. Het werkterrein van de AI omvat alle bedrijven en commerciële- en niet-commerciële instanties in Nederland. De AI maakt deel uit van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en houdt o.a. toezicht op de naleving van de wetten op het terrein van de arbeids- en minimumloonbescherming, arbeidsmarktfraude en arbeidstijden. De belangrijkste taken van de AI zijn: Er via inspecties en controles op toezien dat werkgevers en werknemers zich aan de arbeidsbeschermende wetten en regels houden. Het doel hiervan is: bescherming van werknemers tegen veiligheids- en gezondheidsrisico s op het werk. Het opsporen en tegengaan van de inzet van illegale arbeid (illegale tewerkstelling), met als doel: bestrijding van oneerlijke concurrentie en misstanden op de arbeidsmarkt. Het houden van toezicht op bedrijven die bij een ernstig bedrijfsongeval een ramp zouden kunnen veroorzaken die ook de omgeving zwaar kan treffen. Het gaat hier om bedrijven waar het Besluit Risico s Zware Ongevallen van toepassing is. Het onderzoeken van meldingen van ernstige arbeidsongevallen. Het onderzoeken van klachten van werknemers over hun arbeidsomstandigheden. 2 WAT DOET DE ARBEIDSINSPECTIE?

Belangrijke wetten en besluiten waar de AI toezicht op houdt zijn: de Arbeidsomstandighedenwet, de Wet arbeid vreemdelingen, de Arbeidstijdenwet, de Wet Minimumloon, het Besluit Risico s Zware Ongevallen. Het inzetten van sancties bij overtredingen De AI grijpt meteen in wanneer er bij een inspectie of onderzoek een of meer overtredingen wordt aangetroffen. Afhankelijk van de ernst van de overtreding zet de AI daarbij in zwaarte verschillende sancties in, variërend van een offi ciële waarschuwing tot een boete of proces-verbaal (zie verder onder: Overtredingen van de wetgeving op pagina 11). Vestigingen De AI heeft een hoofdkantoor in Den Haag en regionale vestigingen in Groningen, Amsterdam, Utrecht, Rotterdam, Arnhem en Roermond. Als werkgever of werknemer heeft u meestal met een van de regionale vestigingen te maken. Welke vestiging dat is, hangt af van het vestigingsadres van uw onderneming. Op het kaartje op pagina 17 kunt u globaal zien in welk gebied u valt. WAT DOET DE ARBEIDSINSPECTIE? 3

Wanneer heeft u met de Arbeidsinspectie te maken? In de volgende situaties heeft u met de Arbeidsinspectie te maken: Tijdens inspecties, onderzoeken en controles in uw bedrijf of instelling. Hierbij wordt gecontroleerd of u zich aan de arbeidsbeschermende weten regelgeving houdt (zie hiervoor); Bij de opsporing en bestrijding van illegale arbeid en arbeidsmarktfraude; Voor het melden van klachten over uw arbeidsomstandigheden. (zie verder pagina 12); Voor het melden van ernstige arbeidsongevallen in uw bedrijf of instelling (zie verder pagina 13); Bij het onderzoeken van meldingen. Voor het aanvragen van vergunningen, vrijstellingen of ontheffi ngen in het kader van de Arbeidstijdenwet. Tijdens het verrichten van (monitoring)onderzoeken in uw bedrijf of instelling. Hierbij wordt bijvoorbeeld onderzoek gedaan naar de uitwerking van nieuwe of gewijzigde wetten en regels, of naar nieuw of gewijzigd toezicht- en handhavingsbeleid. 4 WAT DOET DE ARBEIDSINSPECTIE?

WAT DOET DE ARBEIDSINSPECTIE? 5

Missie en werkwijze Arbeidsinspectie De missie van de Arbeidsinspectie luidt: De Arbeidsinspectie bevordert door middel van handhaving de naleving van de wetgeving op het terrein van veiligheid en gezondheid op het werk (arbeidsbescherming) en bestrijdt illegale tewerkstelling. Daarbij wordt prioriteit gegeven aan de aanpak van misstanden. De AI levert relevante informatie over de naleving op deze terreinen aan de beleidsmakers en draagt daarmee bij aan het inzicht in de werking en vergroting van de effectiviteit van het overheidsbeleid. De meeste inspecties van de AI worden in projecten uitgevoerd. De inspectieprojecten worden vooraf in de jaarplannen en op de internetsite van de AI aangekondigd. Het onderzoeken van klachten van werknemers en van meldingen van ernstige arbeidsongevallen, geschiedt op basis van de van toepassing zijnde wet- en regelgeving en is aan zorgvuldige procedures gebonden. Follow up De inspectieresultaten worden in projectverslagen vastgelegd, op het Internet gepubliceerd en met de betreffende werkgevers- en werknemersorganisaties besproken. De branches worden zo gestimuleerd om zelf actief met arboverbeterplannen en maatregelen aan de slag te gaan. Het publiek en de pers worden in staat gesteld om kennis te nemen van de situatie binnen de geïnspecteerde branches. 6 WAT DOET DE ARBEIDSINSPECTIE?

Toezicht op de naleving van wetten en regels Toezicht op de Arbeidsomstandigheden- en Arbeidstijdenwet Alle inspecteurs van de arbeid hebben opsporingsbevoegdheid. Zij hebben zowel strafrechtelijke als bestuurlijke bevoegdheden (zie ook onder overtreding van de wetgeving op pagina 11). Het zwaartepunt van de inspecties ligt bij branches waar misstanden en/of hoge veiligheids- en gezondheidsrisico s voor werknemers worden verwacht. Voor branches waar dit niet het geval is wordt doorgaans een veel lagere inspectiefrequentie gehanteerd. De inspecteur controleert op de werkplek of er een veilig en gezond werkklimaat is voor alle werknemers. Als dit niet zo is, wordt tevens nagegaan of er door de werkgever voldoende en actief beleid op het terrein van de arbeidsomstandigheden- en arbeidstijdenwet wordt gevoerd. Als er een ondernemingsraad of medezeggenschapsorgaan is, nodigt de inspecteur een vertegenwoordiging hiervan uit om met de inspectie mee te lopen. De resultaten van de inspectie worden ter plaatse met de betrokkenen doorgesproken. Afhankelijk van het inspectieresultaat krijgt de werkgever dan te horen of er wel of geen overtredingen zijn aangetroffen, welke overtredingen moeten worden opgeheven en of er nog meer maatregelen nodig zijn. De werkgever wordt tevens medegedeeld binnen welke termijn een en ander moet zijn opgelost en wat de eventuele sanctie is. WAT DOET DE ARBEIDSINSPECTIE? 7

Toezicht op de Wet Arbeid Vreemdelingen (illegale tewerkstelling) Het tewerkstellen van illegale arbeidskrachten gaat ten koste van legale arbeidskrachten. Deze komen daardoor moeilijker of niet aan werk en worden vaak afhankelijk van een uitkering. Bovendien worden illegale arbeidskrachten veelal onderbetaald, zijn hun arbeidsomstandigheden vaak slecht en worden sociale premies en belasting ontdoken. Dit leidt dan tot oneerlijke concurrentie ten opzichte van bonafide werkgevers, wat maatschappelijk zeer ongewenst is. Hierom verbiedt de Wet arbeid vreemdelingen (WAV) nadrukkelijk aan werkgevers en particulieren om vreemdelingen, die geen vrije toegang hebben tot de Nederlandse arbeidsmarkt, zonder geldige tewerkstellingsvergunning voor zich te laten werken. Tijdens controles vragen de inspecteurs van de Arbeidsinspectie aan de op het werk aanwezige personen om zich te legitimeren. Hiermee stellen zij vast of de werkgever of particuliere opdrachtgever voor deze personen over tewerkstellingsvergunningen moet beschikken. Als dit zo is, gaat de AI na of de werkgever of opdrachtgever hier inderdaad over beschikt. Is dit niet het geval, dan is sprake van illegale tewerkstelling, wat als een ernstige overtreding wordt beschouwd en met hoge boetes wordt bestraft; 8000,- per illegaal tewerkgestelde (particuliere opdrachtgevers betalen 4000,- betalen per illegaal tewerkgestelde). De AI kan bij werkgevers zo nodig ook inzage vorderen in de (personeels)administratie. Veel van de controles vinden plaats binnen zogenaamde interventieteams. De Arbeidsinspectie werkt dan onder andere samen met de Politie, het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) en de Belastingdienst. Behalve illegale tewerkstelling, worden zwart werken en illegaliteit gecontroleerd. Door opeenstapeling van de verschillende boetes, kunnen deze nog hoger oplopen. De AI onderzoekt ook tips van derden, die wijzen op overtreding van de Wet Arbeid Vreemdelingen. Meer informatie over vreemdelingen en werk vindt u op onze website: www.arbeidsinspectie.nl of in de brochure: Wat u moet weten over vreemdelingen en werk. Op pagina 15 leest u hoe u deze brochure kunt aanvragen. 8 WAT DOET DE ARBEIDSINSPECTIE?

WAT DOET DE ARBEIDSINSPECTIE? 9

Toezicht op het Besluit Risico s Zware Ongevallen (Major Hazard Control) Bij bepaalde bedrijfsactiviteiten worden grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen toegepast en/of op- of overgeslagen. Wanneer een of meer van die gevaarlijke stoffen onbedoeld vrijkomt, kan dit een heftige brand, explosie, of het vrijkomen van giftige wolken veroorzaken. Het gevolg kan zijn: grote schade aan mensen, gebouwen en omgeving (o.a. installaties, fabrieken, kantoren, woningen, infrastructuur, natuur en milieu). De bedrijfsvoering, de processen, het onderhoud en de technische en organisatorische voorzieningen bij dit soort bedrijven dienen zodanig te zijn ingericht, dat de kans op zo n ramp tot een minimum wordt beperkt. Het management van een dergelijk risicovol bedrijf is hier eerstverantwoordelijke. Omdat de gevolgen van een ramp zeer ingrijpend kunnen zijn, heeft vanzelfsprekend ook de overheid verantwoordelijkheid als het om het voorkomen of zoveel mogelijk beperken van rampen gaat. De overheid hanteert daarom een specifi eke wetgevingsreeks voor dit soort risicobedrijven, te weten: - het Besluit Risico s Zware Ongevallen 1999 (BRZO 99), - de Regeling Risico s Zware Ongevallen 1999 (RRZO 99) - de Aanvullende Risico-Inventarisatie en Evaluatie (ARIE), volgens hoofdstuk 2, afdeling 2, artikel 9.34 van het Arbobesluit. (Ten aanzien van de arbeidsveiligheid en -gezondheid van werknemers is deze wetgeving gekoppeld aan artikel 6. van de Arbeidsomstandighedenwet). De Arbeidsinspectie heeft de wettelijke taak om toezicht te houden op de naleving van deze specifieke wetgeving. Dit geschiedt via inspecties en uitgebreide beoordeling van processen, organisatorische- en technische maatregelen en veiligheidsrapporten. De AI werkt hierbij samen met hulpverleningsinstanties, plaatselijke en regionale overheidsorganisaties en andere toezicht- en inspectiediensten. Alle bedrijven die met grote hoeveelheden gevaarlijk stoffen werken of deze op grote schaal op- of overslaan, worden periodiek door de AI geïnspecteerd. 10 WAT DOET DE ARBEIDSINSPECTIE?

Overtredingen van de wetgeving Wanneer de inspecteur tijdens inspecties overtredingen waarneemt, gaat hij meteen tot handelen over. De ernst van de overtreding(en) bepaalt hoe de AI optreedt. Dit kan zijn: - het geven van een offi ciële waarschuwing, - het geven van een bevel tot onmiddellijke stillegging van het werk, of van de betreffende werkzaamheden, - het stellen van een eis tot naleving van de wet, - het opleggen van een bestuurlijke boete, - het aanzeggen van een proces-verbaal (strafrechtelijk). De sanctie(s) en de voorgeschreven maatregel(en) worden altijd schriftelijk door de AI bevestigd. De AI controleert altijd in een volgende inspectie of de vereiste maatregelen zijn genomen. Als dat niet het geval is, worden nieuwe sancties (dwangmaatregelen) ingezet. De sancties zullen dan zwaarder zijn. WAT DOET DE ARBEIDSINSPECTIE? 11

Andere belangrijke taken van de Arbeidsinspectie Het onderzoeken van klachten van werknemers over hun arbeidsomstandigheden Klachten over arbeidsomstandigheden kunnen bij de Arbeidsinspectie worden ingediend als de werkgever zich niet aan de wettelijke voorschriften van de arbo- of arbeidstijdenwet houdt en het niet mogelijk was om in onderling overleg met deze werkgever de problemen op te laten lossen. Klachten en tips zijn belangrijke signalen voor de AI. Deze kunnen behalve van de werknemer zelf, ook van anderen komen. Bijvoorbeeld van een collega, een familielid of -relatie, een vertegenwoordiger van een vakbond, een (rechts)hulpverlener of het medezeggenschapsorgaan. Elke serieuze klacht van een (direct) belanghebbende, die betrekking heeft op de wetgeving die door de Arbeidsinspectie wordt gecontroleerd, wordt door de AI onderzocht. Anonimiteit wordt daarbij, voorzover dat binnen het vermogen van de AI ligt, ge waar borgd. Als de AI tijdens het onderzoek overtredingen waarneemt, worden dwangmaatregelen ingezet (zie verder onder: overtredingen). De klager krijgt altijd bericht over het al of niet in behandeling nemen, over de voortgang of de uitkomst van het klachtonderzoek. 12 WAT DOET DE ARBEIDSINSPECTIE?

Anonieme meldingen en tips van niet (direct) belanghebbenden, worden uitsluitend onderzocht als aannemelijk kan worden gemaakt dat er sprake is van een gevaarlijke situatie op een arbeidsplaats, waardoor de veiligheid en/of gezondheid van werknemers aan de orde zijn. Klachten op terreinen waar de AI geen bevoegdheden heeft, worden doorverwezen naar instanties welke die bevoegdheden wel hebben. Zie voor meer informatie over de klachtenprocedure onze website: www.arbeidsinspectie.nl of de brochure: Heeft u een klacht? Meld het bij de Arbeidsinspectie. Op pagina 15 leest u hoe deze brochure kunt aanvragen. Het onderzoeken van ernstige arbeidsongevallen Een werkgever is wettelijk verplicht om een ernstig arbeidsongeval onverwijld (direct) aan de Arbeidsinspectie te melden. Er is sprake van een ernstig arbeidsongeval als iemand ten gevolge van het ongeval ernstig lichamelijk- of geestelijk letsel oploopt of overlijdt. Van ernstig lichamelijk- of geestelijk letsel is sprake als een slachtoffer zodanige schade aan de gezondheid heeft opgelopen dat dit in ieder geval binnen 24 uur tot opname in een ziekenhuis leidt. Dit kan ter behandeling of ter observatie zijn. Ook als bij de behandelend arts een redelijk medisch vermoeden van blijvende schade aan de gezondheid bestaat, wordt dit als ernstig letsel beschouwd. Alle meldingsplichtige ongevallen worden door de AI in onderzoek genomen. Waar mogelijk worden zowel de slachtoffers als eventuele getuigen gehoord. De getroffene krijgt informatie over het verloop van de procedure en over de eventuele mogelijkheden voor het verhalen van de geleden schade. WAT DOET DE ARBEIDSINSPECTIE? 13

Voor het niet onverwijld melden van een meldingsplichtig ongeval, kan een hoge boete worden opgelegd (maximaal 4500,-). Indien de AI tijdens het onderzoek overtredingen constateert, worden sancties ingezet (zie hiervoor onder: overtreding van de wetgeving). Zie voor meer informatie over de meldingsprocedure van ernstige arbeidsongevallen onze website: www.arbeidsinspectie.nl of de brochure: Ernstige arbeidsongevallen. Meld ze bij de Arbeidsinspectie. Op pagina 15 leest u hoe deze brochure kunt aanvragen. De brochure van onze website downloaden kan natuurlijk ook. 14 WAT DOET DE ARBEIDSINSPECTIE?

Meer weten? Heeft u naar aanleiding van deze brochure nog vragen, dan kunt u contact opnemen met de afdeling Publieksinformatie van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Postbus 90801, 2509 LV Den Haag, telefoon 0800-9051 (gratis), of via de e-mailfunctie (knop contact ) op onze website: www.arbeidsinspectie.nl Voor algemene vragen aan de rijksoverheid en het bestellen van brochures kunt u terecht bij Postbus 51. Tel. 0800-8051 (gratis), of de website: www.postbus51.nl raadplegen. WAT DOET DE ARBEIDSINSPECTIE? 15

Ernstige arbeidsongevallen moeten worden gemeld aan het kantoor van de Arbeidsinspectie, dat gevestigd is in het gebied waar het ongeval plaatsvond. Klachten over uw arbeidsomstandigheden moeten worden gemeld aan het dichtst bij uw werk gevestigde kantoor van de Arbeidsinpectie. Voor een indicatie van de gebiedsindeling zie het kaartje op de pagina hiernaast. Kantoor Groningen Engelse Kamp 4 9722 AX Groningen Postbus 30016 9700 RM Groningen Telefoon 050-522 58 80 Fax 050-526 72 02 Kantoor Arnhem Janspoort 2 6811 GE Arnhem Postbus 9018 6800 DX Arnhem Telefoon 026-355 71 11 Fax 026-442 40 46 Kantoor Amsterdam Radarweg 60 1043 NT Amsterdam Postbus 58366 1040 HJ Amsterdam Telefoon 020-581 26 12 Fax 020-686 47 03 16 Kantoor Utrecht Oudenoord 6 3513 ER Utrecht Postbus 820 3500 AV Utrecht Telefoon 030-230 56 00 Fax 030-230 56 80 Kantoor Rotterdam Stadionweg 43 C 3077 AS Rotterdam Postbus 9580 3007 AN Rotterdam Telefoon 010-479 83 00 Fax 010-479 70 93 Kantoor Roermond Godsweerdersingel 10 6041 GL Roermond Postbus 940 6040 AX Roermond Telefoon 0475-35 66 66 Fax 0475-35 66 60 Hoofdkantoor Den Haag Postbus 11563 2502 AN Den Haag Telefoon 070-304 45 00 (NB! dit geldt niet voor het melden van klachten of arbeidsongevallen) WAT DOET DE ARBEIDSINSPECTIE?

Groningen Amsterdam Den Haag Utrecht Arnhem Rotterdam Roermond

De Arbeidsinspectie maakt deel uit van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Postbus 11563 2502 AN Den Haag Bestelnummer 603 Juni 2006-6445 Gewijzigde herdruk Gratis uitgave