De digitale inzameling van de verkiezingsresultaten 1. Wat is nieuw sedert de vorige verkiezingen? Het bedrijf Stésud staat in voor de organisatorische en technische verwezenlijking van de digitale inzameling, vanaf het kantonhoofdbureau tot en met de publicatie op het Internet. De contactgegevens van de kieshoofdbureaus (college- en provinciehoofdbureaus voor het Europees Parlement en kieskringhoofdbureaus voor de regionale parlementen) worden digitaal verstuurd naar de FOD Binnenlandse Zaken. De voorzitters van de kieshoofdbureaus tekenen de processen-verbaal met behulp van hun elektronische identiteitskaart (eid) een lokale informaticatoepassing. De voorzitters van de kieshoofdbureaus identificeren zich met hun eid voor toegang tot de informaticatoepassing. 2. De digitale inzameling is al aan de gang Lang voor de dag van de verkiezingen moeten de politieke partijen hun kandidatenlijsten neerleggen bij de voorzitters van de kieskring- en collegehoofdbureaus (een kieskring of college is het gebied waarbinnen de kiezer kan stemmen voor dezelfde lijsten en kandidaten. Voor de Europese verkiezingen zijn er vier, voor de Regionale verkiezingen 21). Voor de Europese verkiezingen gebeurde dat in het paasweekend. Voor de verkiezingen van de regionale parlementen zal dat gebeuren op 9 en 10 mei. De voorzitters van de kieskring- en collegehoofdbureaus controleren de neergelegde lijsten en versturen ze, na een voorlopige afsluiting, onmiddellijk naar de FOD Binnenlandse Zaken. Gelukkig hebben de politieke partijen zelf, sinds begin maart, hun kandidatenlijsten via het Internet en een speciale toepassing, die de FOD Binnenlandse aanleverde, hun kandidatenlijsten al elektronisch kunnen doorsturen naar de voorzitters. De ingebouwde controles zorgen ervoor dat vergissingen aan de bron gedetecteerd worden, wat de kwaliteit ten goede komt. Voor de Europese verkiezingen maakten niet minder dan 28 politieke partijen volop gebruik van de webtoepassing. Al dat voorbereidende werk verlicht aanzienlijk de taak van de voorzitters van de kieskring- en collegehoofdbureaus. De voorzitters van de kieskring- en collegehoofdbureaus beschikken op hun beurt over een informaticatoepassing die hun gratis ter beschikking werd gesteld door de FOD Binnenlandse Zaken. Met behulp daarvan kunnen ze vlot de ingediende kandidatenlijsten controleren, onder meer aan de hand van een automatische raadpleging van het Rijksregister. Ook de processen-verbaal rollen uit de toepassing. De voorzitters ondertekenen ze met hun eid en versturen ze digitaal naar de FOD Binnenlandse Zaken. 1
3. De nacht van de verkiezingen Een kieskring is samengesteld uit een aantal kantons. Elk kanton omvat dan weer één of meerdere gemeenten. Er zijn 208 kantons. In 62 daarvan verloopt de stemming op geautomatiseerde wijze (met de computer). Geautomatiseerde kantons beschikken over één enkel kantonhoofdbureau dat instaat voor het samentellen van de stemmen die binnen het kanton uitgebracht zijn. Het doet dat zowel voor de Europese verkiezingen als voor de regionale verkiezingen. Niet-geautomatiseerde kantons, waar het stemmen verloopt op papier, beschikken over twee kantonhoofdbureaus, een bureau A dat werkt voor de Europese verkiezingen en een bureau B dat werkt voor de regionale verkiezingen. Op de dag van de verkiezingen zijn het de 354 kantonhoofdbureaus (146 A, 146 B en 62 geautomatiseerd) die hun resultaten elektronisch doorsturen naar de FOD Binnenlandse Zaken. Dat doen ze door middel van een informaticatoepassing die hun opnieuw door de FOD Binnenlandse Zaken ter beschikking werd gesteld. Dank zij deze toepassing ontvangt de FOD Binnenlandse Zaken gedeeltelijke en volledige uitslagen. De FOD Binnenlandse Zaken verwerkt ze op zijn centraal informaticasysteem, verspreidt ze onmiddellijk naar de media en andere belangstellenden en publiceert ze op het Internet. Zodra voldoende resultaten ontvangen zijn, zal de FOD Binnenlandse Zaken prognoses, zetelverdelingen en de namen van de verkozen kandidaten publiceren. Op dat ogenblik zijn de resultaten nog officieus. Na afloop van de telling zal de voorzitter van het kantonhoofdbureau het procesverbaal hiervan, na instemming van het volledige bureau, met zijn eid tekenen en elektronisch verzenden naar de FOD Binnenlandse Zaken. De ondertekende processen-verbaal staan via de centrale server van Binnenlandse Zaken ook ter beschikking van de hogere kiesbureaus (provincie, kieskring, college), die op basis daarvan hun berekeningen uitvoeren (zetelverdeling, aanwijzing van de verkozen kandidaten). Ook zij doen dit met een informaticatoepassing van Binnenlandse Zaken. Het is aan de hand van hun digitaal ondertekende processenverbaal dat de officiële uitslagen gepubliceerd worden. 4. Kan het sneller? Traditioneel ontvangt Binnenlandse Zaken de eerste resultaten van de geautomatiseerde kantons vanaf 16 uur (de geautomatiseerde stembureaus blijven open tot 15 uur). Hierbij de grafiek van het verloop van de inzameling in 2007. De huidige wijze van inzamelen maakt dat het moeilijk sneller kan. Elk kantonhoofdbureau heeft immers een aantal handelingen uit te voeren, zoals het goedkeuren van het proces-verbaal, die moeilijk sneller kunnen verlopen. 2
NB : Op grond van de Europese regelgeving mogen de resultaten van de Europese verkiezingen niet voor 22.00 uur gepubliceerd worden. De reden hiervoor is dat er rekening gehouden moet worden met het sluitingsuur van de kiesbureaus in alle lidstaten van Europa. Een vroegtijdige vrijgave van de uitslagen zou een politieke impact kunnen hebben in die lidstaten waar de stemming nog aan de gang is. 3
5. Algemeen schema van de digitale inzameling Schéma général Algemeen schema Cantons - Kantons IBZ - Stésud www PV Réseaux, Netwerken PV Media Circonscriptions, provinces, collèges, Kieskringen, provincies, colleges Internet Partis politiques Politieke partijen 28-10-2008 10 5
6. Technische assistentie voor de elektronische stemsystemen op 7 juni 2009 Op 7 juni 2009 zullen er 270 technici (180 voor het systeem Digivote en 90 voor het systeem Jites) ingezet worden om ervoor te zorgen dat defecten aan of pannes bij de elektronische stem- en telapparatuur op de korst mogelijke tijd verholpen kunnen worden. De bijstand is zowel voorzien voor de stembureaus als de kantonhoofdbureaus. Voor elk defect of elke panne is contractueel een maximale tussenkomsttijd van een half uur (voorzittersmachine en totalisatiemachine) of twee uur (stemmachine) bepaald. Binnen deze tijdspanne moet het euvel verholpen zijn. Is dit niet het geval, dan kan de overheid boetes opleggen. De procedure van optreden is als volgt: defecten worden telefonisch meegedeeld aan een Call Center dat speciaal hiervoor in het leven is geroepen; het Call Center stuurt dan voor de herstelling van het defect een technicus ter plaatse; de technici worden ingeschakeld per kieskanton en bevinden zich vóór het openen van de stembureaus op strategische plaatsen om zo snel mogelijk een tussenkomst te kunnen verzekeren op de plaats waar zich een defect voordoet; de technicus die ter plaatse moet komen wordt geselecteerd in functie van zijn geografische aanwezigheid en zijn werklast; iedere technicus beschikt over een kit die bestaat uit een aantal volledige elektronische systemen, een reeks externe componenten zoals lichtpennen en schermen en een reeks wisselstukken; op enkele centrale plaatsen wordt een minivoorraad aan bijkomende reservesystemen en wisselstukken opgesteld. Hier kunnen de technici die eventueel een bepaald tekort zouden hebben, zich komen bevoorraden; eens de stembureaus afgesloten (15:00), worden de technici meer gecentraliseerd rond de kantonhoofdbureaus Het budget dat hiervoor werd voorzien bedraagt 2.800.000 euro. Voorbereidende fases 3 maanden voor de verkiezingsdag worden alle stemmachines, voorzittersmachines en totalisatiemachines nagekeken. De nodige herstellingen worden uitgevoerd door de leveranciers. In de week voor de verkiezingsdag worden nogmaals alle stemmachines, voorzittersmachines en totalisatiemachines nagekeken nadat de volledige opstelling in de stembureaus zijn gemaakt. De nodige herstellingen worden uitgevoerd door de leveranciers. Alle stembureaus moeten stand by staan zaterdagavond, zodat zondagochtend het stembureau onmiddellijk van start kan gaan. 6